Hawaii Holomua, Volume I, Number 6, 10 April 1912 — He Moolelo no ke Ahi o Enelant Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU [ARTICLE]

He Moolelo no ke Ahi o Enelant Sa Naita Odisa KA METALA DALA O KE KE'A HEMOLELE—KE KAE'AE'A O KE KE KAHUA MOKOMOKO O ASABE-KA MEA I KAPAIA KA ILIO HANU MEHEU POHIHIHI, A I OLE, O KA NAITA HELE-ULUULU

"Pela no au e noi ako nei ia oe elik« no me ka'a i olelo ai, a he mea hiiahila no keialii kanaka kn hAawi ana i kekahi mea ma ka hoohiki ana, a ho-oleole. Nklaila au e noi akn nei ia oe ma kou nno makua piha aloha, e haawi oe i kau olelo kala o ka makua oiaio no ka Nait» Wilefereda Odisa o Ivanaho, "E ike mai oe, o keia waie iho ia no ke kumu nui o ko'u kono ia ana e hele mai e halawai kino me'oe, a o ka'u noi hookahi wale no ia iuiua ou no ka pono o kuu hoaloha, i hoopau ia ae ai na hoopoluluhi ia ana o ka'u p >0 kanaka i hilinai ai." "Auwe! 0 Wilefereda ka keia!l wahi a Cederid& me ke kuhikuhi ana ae i ke keiki e ku ana imua ona. Kukuli iho la o Wilefereda me ka hoohaahaa ana raa na wawae o kona makuakane a puana aela: t4 E kuu makuakanel E kuu n»a-s kuakane; e haawi mai i kau mau huikala ana ia'u kau ke?ki. M "Peia no, e kuu keiki;" wahi a Cederica me kona hookukulu pu ana ae iaia iluna, "ua loaa ia oe na kaiaia -ana mai kon wakua aka. Ua h<x>maopopo ke keiki a Harewuda a ua ikt i ke ano o kana oielo, mai kou wa i hele aka ai ma ka meheu o na Noremana a hiki mai i keia la ano nui o ko'u ola ana. "He ake au e ike aku ia ee, e aahu mau anā i ke kahiko i maa p kou mau kupuna Pelekat)e, aole me na' lakeke ekekei ame na papaW hulu hoohiehie e pulelo ana maluna iho o kou poo. Ke maopopo nei oo ia'u, e makemake aaa oe e kamailio mai ia'u i kekahi mea, a ua m*o-

popono ia'u koo manao nai* oka Lede Rowena, he llua ona mākahiki piha e ooho ai mai keia maoawa aka r alaila aeia oia e hoopaiau lioii. "MamaH keia o ka raanaoi*«na, ina aole oia * hook*fana pela, e lilo ana ia i- mea e kae ia mai ai e ko kakou mau kupana kahiko ona Sekot», 110 kona hoopalau hou ana mamua e ke kanaja ana o kana kane hoopalau mua, a o kona hoapili hoi i hanauia mai ai no ka noho like ana ma keia ao. 4 ka paa no nae o kuu manao, ioa ka* ikoo e hana ana pela, oiai aia no ia'u ia kuleana, ina no e poha ae kuu waha e hoopalau, oia iho Ia~ET6, aka nae, ina e hana ana kakou pela, alaila,e poha hou mai auanei ke koko o Atelana, ae ka mai no konauhane a papa mai no keia &Bo hana.a kakou." Ua ia keia oiaa hoMlelo e Cede» rioa oīe he mea ala he mau olek» watyina na ke kilokilo, oiai, aole no i lialia !ho mahopo o ko* oa hooki aoa iho i kana maa olelo, i loheia aku ai ka u u-ina ana mai o ka paka a hamama mai la ke pani a ikeia aka la o Atelana e ka mai ana imōa o lakoa me koaa kapa kupapau, ua mailokona maa mabt, aa hele kona maa pa» palina a wiwi, e like me he ahane ala i ala hoa miai ka ma'ke.mai. O na helehelena o keia kino koha OhAnd lapa, da ku maoli i ka hoomaka'aka'a i ke kiao Innīka ola eliai ka i'o ika ua mea he kau o ka : weii ke ike aku i kona mau ano apaa, a ua kāu iholake aiio ihakaa malana oke anaiaa holookoa i akoakoa ae ma ia kahi.

Mamuli o keia ike aoa o Ccdenca i keia kino ana e manaoio loa nei he nhane lapu hoomaka'uka'u, oiaka luea ojuw i knlai ®ku iaia & pili i ka paia o ka haie k*kela, a malailaoia kahi i hoōkanaaho ai no kekahi minnte me ka piha makau maoli, a maiaUa tnai oia i nana ho-a-iki mai ai i ua kino aia. No Ivanaho hoi, kuhikuhi ae la oia i na hoailona o ke ke'a ma ka lae ame na poohiwi, me ka namunamu ana he matr huaolelo pule ma ka olelo Sakona, Latina ame ka Noremana. A no ka Moi Kikeke hoi, ua puana ae la oia i kekahi mau huaoleio ma ka olelo Latina me ka lohe maopopo ole ia aku. īa wa koke no i lohe ia aku ai he wawalo leo e pa aheahe mai an», a i ka hoomaopopoia ana aku, me he la mai ke alapii ka hale o lalo, a e kalahea ana, "E hopu ina moneka inol" A o kekahi hoi e olelo ana, "E kiola aku ia lakou iloko oka luapouli I B hoplei ia lakou mai na wahi oioi mai o ka hale kakela." Mamuli o keia mau hopunaolelo hoopuiwa a lakou e nei, ua lilo ae la ia i mea nana e hooni i na manao koa iloko o ka puuwai t> Cederica i hoauwanaia i na wa i hala aku, akamailio aku la i ka mea ana i manao loa ai he kino uhane no kona hoaloha i make: "E oluolu mai kou hanohano, ina he mea kino io maoii oe imua o kuu alo i keia hora a'a e ikemaka nei? Ama ka inoa oke Eahikolu Hoano Mau Loa ia, iaa oa he kino maoli, e kamailio mtA i ke kuw* o kou hoea aaa oiai nei; a ioa he kino uhane kpu oe, alaila, e hiki ana ia'u ke hoihoi aku ia oe no kou wahi i hele auwana mai nei me ka maalahi. "Ke hai aku nei au ia oe e Atelana, ina oe he kino ola a he uhane gaha, e kamailio mai oe ia Cederica ano, oiai ke ake nei an e lohe i kekahi maa hnaolelo maopopo mai aoe mai ike kumn nui o kou hiki jtna mai nei." "Me ka mahalo, e kna hodoha; n i poana akn ai o Aielana, M aka, e kakali iki iho oe pela a akakuu iki iho kuu naenae, a e haawi pu mai oukou i wa kupono no'ue hoomaha iho ai i keia paupanaho nui.*'

A i ka hala aoa ae o kekahi mau minute, oiai keia poe e noho malie nei me ka piha paliaohao nai, paiie smi la oia me ka leo aheahe malie: ■- - mai nei oe, he mea kino anei au? Ke hai aku au me ka oiaio loa, he mea kino maoli no au «like me onkon e noho mai nei, »ole he uhane elike me ka oukon i manao kuhihewa loa ai. "He ekolu la i liala ae nei i loaa ai ift'u kahi mea ai, a <rfa mea ai i loaa ia'n, me he ala, he ekolu makahiki i hala ae nei ko'n ai ana ia mau uiea ai. Nolaila, eka makua Cederica, he oiaio, 0 ka berena ameka waioa ko ke kanaka ola, oiai oiaka laau ake Ai ua i hooulu ai, a ke nele ia mau mea, ua neU ka ikaika ike k- naka. "No na la ekoln i hala »• nel, aoie wahi ai kupono i haawi ia mai ia'n, aka, o keU wale ae la no, a oia kahi ikaika e kaniaa nei iloko o'u a hiki i ko kakoo-hui ana iho la maanei i keia la, a pela an i ola hon mai aK" Pane akula ka NaiU Eleele: «'E ke alii Atelana, ke hoomaopopo nei au i ka aneane e hiki i ka hopeoa o na hana o kela hakaka hahana a kak<'u ma Torekuilatone % ua ike maka aku au i kou uhauia ana iho e ke Temepēla me kekahi hauna [>Hhi ikaika, a ua hai mai o Wamaha ia'a, ua ike 01 a i ka heokaawaleia ana'o kou puniu poo eua hauna pahi la a paa i ka papa auwae." ♦'E Sa Naita," wahi a Atelana, "ina pela, ua kuhihewa iki oe maiaila, a ua wahahee hoi o Wamalp. Aole he wabi poiiio iki o ko'u mau niho, a ua hiki kupono n<*hoi ia'u ke ai i ka'u mau mea ui maluna o ka papaai-aa me ka poino ole o ko'u papa auwae." u He mea oiaio no kau e ike ala ikawa a ke I emapala i nhai ai i kana pahi maluna o ko'u poo, eia nae, na kahuli ae la kahi oi o ka pahi a o ke palanlau o ka pahi kai pa iho iluna o kuu newa i kun wa i 'pale ae ai, aoa ia anai ana oka pahi i loaa aiia'a kekahi knlana kapilikii kva, a ina no p«ba he palekila ma kaa poo, aohe no la hoi he pilikia. Heaha la hoi, aa haia ae la hoi keia." (E hwmumia aku «ma. )

' - nalowale. a i ole, na lawe koloheia ma Puuooi, i ka Poaono, Mar. J3,he ilio nui hulu maku'e ulaula, pohaka keokeo ma ka umauma, pe* peiao luheluhe, wawae nunui, ma ka inoa o Keauhou. Oka ««« hwke mai a hnihoi mai ma keia keena, e loaa oo ka nku makana.