Ke Aloha Aina, Volume III, Number 4, 23 January 1897 — HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane.

—A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA

Oiai na liuliu houmakaukau o uka o ka aina e hana la la, aia boi, ua hoea aku la ka e!ele la.we leta iioua o kona haku opio, a haawi aku la i ka !eta a ka mot o uka, me ka hoolauna pu ana aku hoi i kekahi o na Ukali o ua moi * la o ua mau mokupuni la. Ua Uio keia i mea hoo auoli loa i ka manao oke Keikialu, a me ka hoohakalia oie, iho, ua haawi koke mai ia oia oa hoomaikai ana hē nui maluna o ka malihini. A me na manao ohaoha hoi o ke ano makamaka, ua kono koke mai la oia i kana mahhini hanohano e kipa aku ma kona keena bana, no ka haawi ana mai o koi» mau ahimoku ika takou mau hoohiwahiwa ana mai nona. Me ka hoohakalia ole iho, ua ukali aku la oia mahope o ke Keik-alii, a hi~ ki i ka rumi hoolauna e kona māu aiiimoku e kali mai ana, oo ka hoea mai o ko iakou haku opio ma la wahi. I koua wa i komo aku ai me kana nalihmi e ukah nei mahope ona, ua ku ae la na mea a pau o loko o ka rumi iluna, ma ke ano, e hfcawfaaai ana i ko iakou hoomaikai no ke Keikiain a uie kana malihmi Oiai ka Ukali o ka Moi i ike aku ai i keia mau hoemaikai i pahola ia mai imua ona, 2ia na manao makahehi iloko ona kaōi i loku ai, oia hoi, ua komo mai la iloko ona na manao eehia no ke kulana kapukapu alii o ke Keikial», e hoike mai ana he milimili a he hualo oia na ka !«hui kauiana i ke koa a me ka wiwo ole. Mahope iho o na luana kaniailio ana, ua pahola la mai la he tvapgainā nui i piha pono i na mea ai o ke?a a roe keia ano, e hewa ka puu moni ai o ke kamaheie ke maalo ae ina {» wahi, A o keta hoi ka wa i pah->ta-ia ntas ai ns hoomaikai ana nia ka moa o ke Keikiain e keKehi o kona mau Alitkoa ukali, me ka puan?. ana ae: E oia mau loa ke Al*bati 0 Pelekane, a e his>i ! -a aku hoi m pomaikai lauUha, ma kana hu«kai kaahele au moana. 0 keia hoomaikai, oia ka *a v na mea » pau i ha*»i ae at i ka hooko jv.\ .''iB mm Ihj*olcU\ ror v, ko i*koi' >m) bkr ae i ko !? kou mais ks*h#, no Ke o!a v> ke Keikiaiii 1 ka wa i ha e ke iho *i k- 1 U koo ki*t 1 * 4* ka wa \ y*iiol* koke mai *i ke Keikuhi ■<* kei* miii huao?ek N knnaenae K i k«-> r.-k. ;■ mt!, kiiha, m e HV,'ī i'. 1« k» B»CM i> -:\t ll'l lU'.l-* V| T A v' n* mea *, UW *e *1 i ..v>i %1* K .* li>* k. :»». k ..... 'ehe * u' . U tv * • k • iyUuiWP» IV, e u* v»o \* < -k -t 1 ir bt «

I ka pau ana o'keia, aa noho iho la lakou e hoopiha i ko lakou muu hoopo rfte na mea ai e ke'u. ai ka puu i ka wai a ka Naulu. Mahope iho o ka pau ana o ka lakou pama ana, ua hoolauna kamailio iho ia lakou me ka Ukali Pilikino o ka Moj, no ka hoomaopopo ana i kona wa e lele aku ai no uka, e iike rce ke noi a ka Moi. A oiai hoi lakou e kuka kamaiiio ana ua lilo i mea pahaohao i ka manao o na Aliimoku, ka ike ana mai i ke kulana mikimiki o ka Ukali 1 hoouna ia mai e ka Moi. Mahope o na kukal kamailio ana, ua pane koke aku la ke Keikiālii Alabati, i ka hora 7 o ke kakahiaka o ka ia aipopo e holo aku ai au no uka, 0 ka ama, e ike i ke alii ka moi, a ua ma- ; nao au, 0 keia !a, i wa hoomaha ia nou a me ko'u ipau ahimoku, ma ka hoohala manaw ana maluna o na waapa iioko nei o ke awa, wahi a ke Keikialii A mamua ae hoi o ko ka Eleie a Ukaii © ka Moi hoi ana, ua haawi aku 1? oia i kana leta lioko o na lima o ua kanaka la 1 hoouna la mai ai, a hoi aku !a oia me ko pahola la mai o f>a hooi maikai he nui nona. Oiai oia e hoi )a, ua hooi ia aku kona makemake 1 ka oluolu o ke Keikialii mt kana kamailio ana. Ika hoea ana aku o ka Ukah o ka Moi me kaleta a*k« Keikialii e paa ana ma kona !ima, imua • ponoi o ke | alo o ke aln, 1 Ua, waiho koke akula oia i ka leU do kana nsna aaa tbo, heaha la kona manao, mahupe iho o kona hoike ana aku 1 kana mau mea i ike ai ma kana mau mea i ike ai ma kana huakai iluna o ka one.ki o ka moku o ke Keikiahi, ka mea hoi nona ka leo mana maluna o keia puulu moku e ku nei iloko 9 ke awa ku moku. 1 ka nana ana tho o ka Moi i na olelo a pau, ike īho ta ois, o ka bora 7 0 ke k&kahwka o kekah? 1 a ae oia e ai iuka e ka aina'me kona uuu ukaiī. Ua uio 19 1 mea nui i ko ka Moi mana<\ oiai, o kā akahi paha keia o kona ike ana 1 kekahi KeikiaUi m>i kekuhi. aina mamao ma». I A mamuli hoi o na hoike a kona) elele i hoouna ai, u« hoike mai !a ois i) *rc kulana e luoln * piha o keh Ke;ki«lii uialim. No!atia, ois auina la « me in iho he w* oi V« ia o ka p>o!ok'e a me ka hookeke «m o na eiele, iu> ka Knvr.tkaukau *r-a no na mea e loohiwahiwa, a» i ke ki|M ana mai 0 kana lualihioi; kiekie t ike i kona'bome * aie kona Kulana hoopī'>ncpono aupuni pu boi. 1 Ak«, *ole i& he mea nan# e hookuihe f»*i 1 kona maeao, nu k* h», wt an?) Ina hoohi*ahi»fa*attā he nut noo *, V kona w« ē U-le mai ai 1 ka aina. 1 I ka wrhewehe ana m*s e kiiao, u« ala mu» ae !a ke . a h.'oho'o Āō ta ilup» o lta 0 k. na uu ko %u fc.n, aku la ken* 1 * vuka 0 ki ;kc iku l i h tflii o ō.# katītk* ttu ! *3»haksL e nub« m»t hei .ka vkioa *"« aku ui* ma ka Uk^i) u kak*h'ak« ; No U vk x *-k ūīk m, U o-.a «n Ut koiu,- \

kapa, a kahi to iho U laia, e īike me ka aahu maa m'iu o na KeikialH o Pelekane, aole hoi ma kona aho h<>oltinV aln no ke kalaunu. I ka biki ana a'e 1 ka hora 7 ponoi, ua haalele iho i kona hale lana au i ke kai, a holo aku la oia rae kona inau ukali no uka o ka aina. I ko lakou wa i pae aku ai, aia hoi e kuku mai ana na koa ma kela a mē keia aoao o ke alanui, no ka hookipa ana aku laia a me kona mau ukali. / I ka i hoea aku ai oia imua o ke alo 0 ka Moi, ua pahofa koke īa mai !a na hoomaikai ana he nui, a ua haawi ia naai la he papaaina nui be*ahewa noaa - Ika pau ana ona heolauna ana, ua huli hoi koke aku la oia no luna o ka moku, a pela oia i hoōko aku ai 1 na koii koi a kona manao. I ka hala ana o kekahi mau ta o ko iakou noho ana ma īa aina, ua -haawi koke ia aku la na kauoha no kji huliu ! ana no ka holo aku. | A mamua oka haalele ana īho i ka | aina, ua hele aku la ōia e haawi i kona mau hoomaikai i ke alii ka moi, me ka haawi pu <tku t na houtnaikai ana nona Ik;wa i pau keia mau mea i ka hana ia, oia ko lakou wa i haalele iho ai i na mokupani o ka moi lokomaikai lauliana IV, a kaahele hoy aku la la|kou maluna o ka ilihualala o ka moanai | akea, e like me io lakou haalele ana ij jka aina hanau, . . v | | Ma keia holo ana, u* piha k<> maka-. | hiki a oi o ko iakou panee he'e ana ma j |ka moana aole hoi i loaa la lakou keāina maloo, aole hoi kekahi moku | |a mea e ae e hoohoihoi o»ai ai i ko ia-i , kou manao. U hio keia i mea e hopohopo ai 1 o na 'in a rae kona poe kanaka { pu, no k«ia hele auwana wale ana, me ka loaa ole o kahi aina. A ua utu pu mai oo hoi na manao 1 ano e lioko o na mea a pau, me, ka nanao, c haaieie i ke Ke ikiaiii a aie kona moku e kuoe hookahi maluna o I ka moana. I ka uhi ana mai o ka po, a i ka wa | hoi i p«u ai o ka paioa ana o na mea a I pau maiuna o kēia a aie keia moku, ua I kuka iho !« na seiī» me ko lakou mau j aliimoku, hooholo iho la lākou me keia | mau oleb, e noi aku s ke Keikialii, ua | lawa ko Ukou ni?na\\ii no ka hek ana Ima keia hwakin 'oihi, a e hu'i hoi hou ! iakou no ka sina haniu, kahi h.n .* -a ; kou ! aku »i 1 k* ohana e nohe mf k»fikau no lāou. Ua hoouna ia aku keiA mau olelo imua ok< Keik(jlii, a i kona w* i ike ew kon* mau K<:u«ka ke ohumu iKi i»i» m« kiß»ixv t iiia* u* "-ne aku I* ow «x e y« iaak*ukAi «u e ;« ouluu a t i k-> kak.Hi ativ* hanau, * e *e wat i*'w e nov ho*>k|&i maluuā ske*. k* X* ika i ioAA u\, litft ptli« uk«līa« o kekihi * 1 ake o *ekahi moku, < 4*k« i»e k« me* > m»'>ao *; >k« iS v C* 4.' t> C 4* 'U#i *i O kc*a «»*u ••«'o * k« K? h« |>V -i ***, o maou <•>> »«, e tv-V\ atni « k->m !ku .sv . * Ulo« Ui'iU e h*&t i

Nokaike ana o na mea a' pau, aole i bopo ka manao o ke Keikialii, no kona.hele hookahi oia wale no, me .koiia 001 ole aku ia lakou e bele pu. Notaila ( ua boobolo iho la lakou e hele pu no me ke Kentialji, me ka baalele ole iaia e aowana hookahi pela maluna c ka noana. i k* haia ana oka eoahma hookahi mahope iho o ko lakou kuka ana, ua halawai hou iho !a ke Keīkialii me kek&hi moeuhane nana 1 hooi aku i kons eehia. A oiai oia e lumitumi ia ana iloko o na hooniponrpo ana no ka makenuke, aia hoi, ua hoohikilele hou ia ae 1a no kona manao, mamuli o kona ike hou ana aku ile kino o ka wahine ana i ike mua ai Hoko o ke kiowai auau, e ka-hī ana ikona oho. A na keia !auoho ana e ka-h? nei maluna o kona poo, nana i huna aku \ kona helehelena maka, a me kona panku kmo hhlookoa. Oiai ka uh»ne o ke Keik»alii Alabatl e kah ana aa ike *ku h 01a ika oni ana ae o ke luao o ua wahine nej a kunihī. Aui hoi, ua ike naaopopo aku la oia 1 kona kmo a {*10. 3 ike pu t».no hoi ota i kona owili ana ae 1 kona lauoho, me k^a'pu' ana a paa niaiuna 0 kona jh3o. * A oia ka wj \ku ue ai īa ilun.i ko >a kino maloeloe, e h nke an% he 1 ui no kekahi aina hoi>kalak\-.pua. ' Mfe keia mau'hion ::ac: ana e īke nei. u* hcw>mau e ii iho "a kona pi'uwail n. s ka ua Ike U oii 4 ua pohe-] lopu 6ta 'Uoio o'na haawma nueek 0 kt makemake. ] , foa iiī kkpaM ne 0 kiowai •o";u e k« nei iluna, ike aku 'a ' kekahi tr\au w*h* kauwa :«w * ' tka bwe ana ae i kona aahu i k 1» ; *» mt *»» pohaku makimae, he «»c*| iw«» i ele «t*ti L 1 Mah<n»t oke p*u «na 0 U Uu* hi ; u* «ke h\Hi aku !a <4a he dua mau ma hou e hek m*\ wa kahi r»o a u« e ku oe\ * o ka wa no u 1 ewi * o' »1 «Wi' 1 htkt»W aak iMMi «ku. t> ka ha.a a keU »xca vUa ,u*eiu* OIA ;U ke . nu.ena e 1%' c a hJk. • U 0 ie-aa au«*4*AC, W 1 Ukah; 0 \m M »«f Kw*4 |Mktt M« - : <A wil 4.4 <£t «a *-

A lilo hpī ia maa loi no.kona poe aialo» i na *ra a pau, ē . li\e rac ka makemake o.ua kaikamahine uī dohea *a o ke k»owa.i. I ka pau ana o fce>a mau mea a hoea aiai la he puulu oui o aa iloko o ka trno ana a ,ka ua oalo aku ia na mea a pau nai ka ike ak.i| a ka maka. t } , , - A paohoae ia ke Keikiahi» aia ka hc moeuhane, a ua maopopo hoi iaia, aoia loa oia i ba)awai me , kekahi mea oia-kioo uhtoe e like me kesm • aole tio b?t hookahi «r%hieie opio i tuki •ku i ka hapaumi o kooa mau helekeiena m pohenohea.