Ke Aloha Aina, Volume III, Number 6, 6 February 1897 — HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA -NO KE- Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. -A ME- Ka Ui Madelina.

Ke Kukui U wila o Ainapo. Hookenoia no KE ALOIIA A/NA Mamuii o keia hae e kau nei, ua hoouna ia mai la kekahi mau elele e holo e nana pono, owai la ka mea make o luna o keia moku, nona hoi keia j hae e kapalili nei ike ahe lau makani, a i mea hoi e hiki ai ke ike pono n ke ano o ka mea 1 make. I ka wa 1 hoea mai ai o ka elele i ka moku, ua ninau koke mai la oia i ka mea nona keia hae e hapa nei ma ke kia hope, . A o ka wa no hoi ia i hoike ia aku ai ka lohe, no ke Keikialii o Pelekane, ka Hooihna Moi hoi o ke Kaiaunu, ua hala, ua nalo kona kino mai keia ao aku me ka minamina »ui īa. Malalo o kekahi ulia i ike ole ia, ua haiawai iho la oia me kona mau aumoku iloko o ka wthau a ka Waipuilani,' ka mea nana i hoopau i ko lakou kuleana ma keia ao, a malalo hoi oia kumu i hapa ai keia hae e kau nei mahope o j keia naoku. | I ka wa i ioaa aku ai keia mau lono i na elele mai o uka oka aina, ua hoi koke aku la lakou, a hoolaha koke īa ae la na mea hou ano nui e pih ana no ka make ana o ka Hooihna Alii o Fe- . lekane. Ua haawi mai ia ko ka aina mau apahu hie i na hoohiwahiwa ana me ka paytf>ako, e hoike mai ana i ko lakou komo pu ana iloieo o manewanewa o ke aloha no ka mea i make, He mau ia ko ka moku ku ana ilaila e hoopiha ar.a i ka ai a me ka wai, no ka huli doi loa ana i Peiekane, e hoike aku i ka lono o ke kaumaha noka make ana o ke alti opio, ko lakou Haku a'oha. He eli.a pule o ko iakeu ku ana i!as)a, a ua "'awa hot na mea u pau no ka haalele ana aku i ke awa u ToiMona, nia F«Jiani. 1 ka'pau ara oia mau puie eiua, u. haaleU io aku ia lakou I na kapakai o Farani, a hoopii poioiei aku ia ka ihu o ko lakou ntoku no ke awa o Po«maula, Eneiani,

Ua houi 1« aku ks hoio o ka moku ma kesa hu i hi * ana i ka hoaie, *. kana ikana luuluo, e hoike aku ai s ka Unui Pelekane a me ko lakou roei. He eh;s wak no la ka nanawa i ho - lo ta, keu kowa loihi msi, a bo « aki' 1- iakou i ka uluwehi o l^adins». i iakou e hv\>homo aku ana i *uku o ke i*a o ko Ukou aina hauau, u* hoohīkileie la ko ke kulanaknuhak mau aob Mos Icrede- •• a a mv !;oī kekahi iloko oia. haaw;r.i hookah;, . k» skt iku i k,t moke e kemo rna: rt"i uoko o ke *wi mf La hae e|hspa a*i* tra «.e kia !\y, , * i ki- i»k• * 1 hootr,. i *■' ikii, ka ! ie , k,- «k- ti li.\ ..H'.i t'i i bt :h■ kt k'no ks * u » j alui»#;c l>. i kon* n»» « " r . . s o . < u I m*i sn* }

0 na manao pioluke, ua komo ae la! ia iloko oka umauma o ka moi a me kana aliiwahine, a aia hoi na paniwai o na waimaka, ua hanini mai Ia mai ko laua muu lihilihi mai. • 1 ka piii ana ae o ka moku i ka uaDO. ua lilo ae la la he hana nui na ka lehu lehu, ma o ko lakou Koea kino maoli ana aku e ninau ina mea a pau, e piliana no ke kumu o keia pilikia. Mamua o ka hoea ana aku o ke kapena i ba haleaiii, ua hoea mua mai la ka moi a me kana aliiwahine i kai o ka j uapo, a pii aku la iluna o k<a oneki o kaj moku, no ka makemake e lohe pono i i na mea a pau, ke kumu hoi i hoea mai ai o ka pihkia, e like me ka h«ike a ka hae e kau ana ma ke kia hope o ka moku. I keia wa i haawi mai ai na aliimoku a mena luina i ko lakou mau aloha imua o ko lakou mau moi, me ka hoike pu mai i ko iakou mau hiona kaumaha maluna o lakou a pau. A mamua ae o ka ninau ana aku o ke Alii ka Moi i ke Kapena, ua hoike e mai ia eia me keia mau oleio: "E ke Ahi ka Moi, ua hoea hou mai nei makou imua o kou alo, he huna lepo no kou aina hanau, he koena mai hoi na ka Waipuiiani, ka mea nana i omo aku i ke kino o na * ruoku o ke Keikialii a rae ia pu, na kanaka hoi e noho ana malalo o kana mau kauoha, ua lilo lakou i poe pio, a i mohai hoi no ka opu ana ole o ka moana, ne ko lakou hopena mau loa. "E ke Alii, he koena mai makou na ka make, a mamuii o ke ahonui ona lani, ua hoopakele ia mai makou, i elele a i ahaiiono, e'hoike aku ai īa oe i keia lono kaumaha o ka piiikia. f 'Ua heao nui makou e tiooiKaik A e pa!e aku i kesa haawina o ka popilikia, i hekau il,o maluna o makou pakah), oiai makou e ikemaka aku ana i ka lumilumi ia ana o na mea'a pau, no ko lakou hopen3 mau lea. "O ka'w hoike e pili ana no keia mea oia ho»,"va make, ua naio, a ua pau loa ka tke la ?na o na helehelena nani o ke Keiki«hi Pelekane Alabiti malunu 1 o ks moar.a a ma ka ama hoi. | "A oka lono o kona make ana, oia |ka makou e hoike aku nei imua o kou j alo, me ke kaunnha a luuluu o ka naau Imamuli o kana mau hana maikat a ku i i ke aloh,*?, oi.'i makou e malauia ana . kekahi pap.ama ho mai na aiiimoku aku, a hikt i ka poe haahaa ioa. "Ua ho,-ko ia keia kauohlk a ke Keikea!»i, me ka upu mua ole ia e hoea mai ana kekihi pilikia nui maluna o makou * pau.

I "Aka, oiai uae makou e luana ana j mo ka na!,es, aia hoi, ua hoea mai u I *a ;>!Hk»g, a ua hiki o!e 'i na mea a pau ! *e aio «e, a pek iho b ka moolelo o ko ke Keikialii make ana.** Na keia mau olela a ke Kaf>ena i hoike m«i i na wai naoa a ko ka aioi m«u Uhiiih e hoonuu nei, a uo ka hiki ok »iiia ke aua tho t kena aloha eiaio no knna koki. ua uwe *? k oja me ka ieo lua. e hiki ole at t k* wa-;maki o kon» lahui ka.'uk* tc paa tho Ae. na ! k« s* a rocki . *".u v fcj i kfu aku m*Kuv* o ka m.n, « . « v «a eha, «* i,»--.>:aw* iikei* u ;U:ko o U o k s i\a iahuikāuak* a 'v » ».. a ta *c ia iu hv v .*ha *«, 1 i *v kottto aaa o ia lahu. k iv o ee k*tufcau no la, ue k* ia«

newanewa ana ika inoa o ke Keikialii Alabati i make. ~v•- ■ Ua laha koke ae la na olelo kuahaua ma na wahi n pau, a pela no hoi i holo mama aku ai kona lohe ma na Panalaau a pau i noho hoomaiu ia malalo o ka Pelekane malama ana. Ua like keia oleio kuahaua 1 ka Jahui Pelekana, me he mea la e oki ae ,ana i ko lakou mau kania-i, a ua hoike mai la lakou iko lakou aloha 10 ma o ko lakou hooko ana i ke kuahaua aliu 1 keia wa e lulumi nei na iuea a pau oia ka wa i komo mai ai o kekahi wahi keiki opiopio loa, nona na makahiki he 5 wale no, a o kona aahu e komo ana, he silika maemae ia o ka poe Boroneo, o ke kulana kiekie loa. , Kam«e pololei aku la oia mawaena o ke anaina e puuluulu ana, a o ka moi boi ame ka Moiwahine, eia ko laua mau poo ke kulou nei ihlo, a oia hoi ka wa i hoopa iho ai na Hma liilii o ua wahi keiki nei ma ke poo o ka moi n nae ka leo malie i ku ike aloha, pane iho la oia me keia mau olelo 4, E ke Alii, niai hookaumaha i kou noonoo, no ka mea, o ka mea au e kauikau nei, aole oia i make.'' O keia mau olelo a ke keikī op : o i kamailio aku ai, ua komo pono aku la la iloko o ka pepeiao o ka moi, a oia kana i ui ae ai a nmau, i ka pane aha ae me keia mau huaolelo e hiki ai ke iohe pono la e na mea a pau. Heaha na kamu au i manao ai, eia no ke Keikialii ke ola r.ei, a oiai hoi, ua nalo, ua maha oia ma kela ao, nola-_ ila, pehea 1a wau e hiki ai ke hoomao popo iho i ka oiaio o kau mea e olelo mai nei, oiai, ua nui pi hooia e hoike mai nei, ua make io'no oia, O keia ka wa i huki ae ai o ua wahi nei i kekahi wahi puolo mail* ko ae o ke kteke, a wehe ae la i ka nakii i hoopaa ai oua wahi puolo nei, ialau iho la oia i kekahi hua poepoe i Uke me k? apala ka memele, a pane mai la ī ke alii: E nana mai, heaha ia ka inoa o keia hua a'u e paa nei ?