Ke Aloha Aina, Volume III, Number 30, 24 July 1897 — HE MOOLELO HOONANEA —NO KE— Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA —NO KE— Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. Hoohenoia no KE ALOHA AINA

1 ko ke KeiKialii wa-n'ke mai ai o kona hoa kula no keia o kona ma 1a kamalii, hele pololei 'mai ia oia ma kahi ana e kukai oielo ana me k.e kana aloh'a^ Aole nolioi i hauou mua keia kanaka kiai awa, eia maluna o ka oneki o keia wahi moku kona haku, kona kuleana hoi i hoonoho ia mai al i mea kiai a ninaninau hoi i na moku a pau e maalo ae ana mawaho o ke awa, i na ua ike a lohe paha i kekahi mea nona. No ka hiki ole hoi i ke Keikialn ke uumi iho « k©na aloha, ua hele holohole ae la oia ma kekahi aoao mai, me ka hookokoke pu mai hoi ma kalii a kiai awa e kamaiho pu nei me kana wahine. Oiai nae oia i maal® ae ai ma kahi A€ īwilei ke kaawale mai kahi aku a Ke kiii awa e ku ana, aia hoi, ua hoopuiwa kpke la ae la ua kanaka kiai awa 1a i ka maalo ana te o keia mea llke'o na helehelena me ko ke Keīkialii Aīabjti, ma kahi a ke kukui e a ana, Ua haia he mau minute o kfia noho mumule ana ona, aia hoi, ua komo aku la ka manao hoohuoi iloko o ka Ui Madelina, ne keia noho knkule ana o kona hoa kamailio. A no kona manao, he mea pono iaia ke ninau aku, ua heomaoe sku la oia me keia mau huaolelo e hik' ai ke hoo ! pau ia kona pohihihi. £ ke kamaaina maikai, ka mea hoi nona ke kuleana ma ,keia wahi, ua ano lioopahaohao loa mai oe ia'u, ma kou hoonele ana mai i ka ha'na kupono no ka'u mau wehewehe ana la oe, ina paha e hiki ana la ©e ke apone mai i ko'u moku no ke komo ana aku iloko o ke awa i keia po. E ke alnwahine opio. ua ioaa ka wa kupoi 'u e pane aku ai no kau ninau. ota ..oi, ua ae la kou moku e komo aku me ka maluhia, malalo o ka'u hoikele ana a hiki i ka pili ana i ka uapo, ma kahi hoi i ku i kou hanohano ao!e hoi au e haawi aku ana na kekahi mea okoa e hoekele.

Oiai, ke hoomaopope nei au, eia kekahi D)ea nana i hoopohihihi raa! i ko'u noonoo, no na makahiki loihi o ko'u noho kiai ana maluna o na nioku s pau e hookomo mai ana iloko nei *> ke •wa e Oīa no hoi tsa wa i h«li ae ai © ua kanaka opio nei ni* kahi o lea hoe e ku ia an« e ke a nonoi aku !ā € haawi mas i ka mana o ks hookele ana o ka moku iloko # kona Ima Haawi niai kspcna i ka koe il.'k» o kon? lima, oia no hoi ka wa i omiiī ivahi »e a» ka hi"',; o ns mok\\ sīi , s, e ho»'jMha p-.mo an» hot ni»u prA e na k.muU makan< pn aheahe 'i'., o ! .i^Una A om Hoi ka «3 i kakdv '-ke mai ai o kshi nioku kia'u? o ua kui ia, r ukāii mai ,»r.i •0 ka

nene aukai 0... ke kaikamahine a!ii o Amapo, ka mea i lilo ae la ia manawa he moku alakai no ka uapo. " I keia wa ana e hookele nei i ka moku, aia kona mau nanaina a pau maluna o ke kanaka i masJ .> mm ..e ai ma ke aka kukui, aua hiki n.» hoi laia ke koho aku, aoie no ia-he iHf,i nkoa, aka a ke Keikialii Alabati no la. Aka, i wahi nae no laua e hooinaopopo oie mai ai, ua ike laua, hoomau >aku la no oia i ke kulana hookelē i k'a moku ma ka uapo a ke Keikialii e hoo pili mau ai i kona mau moku holoholo leaiea. • A oia wahi hoi, he wahi kaou lea ia mfv ko ke Keikialii nalowale ana a hiki ia wanaao, oiai na ko? me ka lakou mau mea make e hakilo mau ana o ka niaalo ae o «ekahi mea i kuleana ole ma la wahi, a kipaku aku ia lakou e hele ma kahi e. ' O keia no hoi ka wa o na kiai o uka i ike mai ai i keia moku e kau poloiei aku nei ka thu no kahi a lakou e ku kia' ana, a oia no ka wa i kahe*a mai ai o ke koa kiai me ka leo nui: Owai keia moku o keia mau nora līpolipo o ka wanaao, e hookokoke mai nei ma kahi aole ona pilikana ma ia wahi ? Owau no, o ke kiai awa.o Lidana, a nona hoi ke kuleana e hiki ai ke hoopili mai i kona mau moku a pau ma | keia wahi, ina oia e manao e hana pela Na keia mau olelo a ke Keikialii i hookuemi hope aku ike koa kiai e ku kiai ana i kela wa, aka, i mea e maepopo ai ru o ko lakeu ia, ua hele loa mai la eia imuaif ike 10 mai la j aole ia he mea okoa, aka, o ko lakou haku opio no. Ua kuupau ia ka holo o ka moku a hiki i kona pili pelolei ana aku ma ka uwapo alu, a oia no hoi ka .wa i haalele koke iho ai o ua Keikialii ala i ka moku, a lele aku la no uka o ka iiwipo » komo aku la iloko oka papu, a kakau ibo la i keia mau huapalapala pokole i ka Moi Uilama penei; E ke Alii, me ka hoohakalia o!e, e haalele koke aku oe i kou wahi mee, oiai, eia he ohua kiekie maluna o ' ekahi mokk mahhini, a'u hei e hoomaepopo nei, o le Keikialii AlahaU no la a me ka wahine. Kau kauwa hoolohe, Alfred Maooka. Kiai o ke awa o Ladana

Me ka awiwi nui, opīopi iho U oia a paa ua ieta nei, a hookoi; 0 iho i* >!oke o ka wa-hi leta, a pane aku U 1 kekahi koa kiai « ku ana ia wa, me keu uisu olelo o k* hooieo penei. An#, e kau ae maluna o kekahi lie eleu a holo e ka pakaua nei, a e !awe koke aku « ka lono imua o ke s>hi, aie ka hoikt pa aKu, eta he wahhi kiekie i ke iwa nei kahi i fcals ai no kona hoea uui. Me ka emoolt, u» tho la ke koa kiai u loko o *• pakaua, t Oia no| ,hoi ka wa a ke Keīkialii ? hei aku ai no | iuna o ka nioki', «e ka hui hou «na we na malihmu ina pab» he lawaaina ke- ! kah. o 'aua o ka aina oei v> keta n>s« o'elo a ua kta» ava ua panai ki ke ia mai no »a e ke k «. sUs mr ka lunke mai, Ik- iw-me* no ko lauā lioko 0 ke kuUiukauhāīē c| L»dsn3. |

O laua nae. aole la«a I ike, % hoomaopopo hoi, ua ike ia ko lauā kulana a m>e ko laua ān'o, a ua maffao no'hoi e hele malu, a noho rna kekahrhote!e me ka ike. ol€ ia, aka, t:ā l Vuhfhewa nae lau?, no.ka mea, aia ka *!e!e a ke kiai ke kamoe la no ka •" Ma keia wrihi, e aur iki *ae hol kaKou a naha aku ke kot kiai, oifti oia e kuupau ana i ka holo o kona lfO no ka halealn. " ' laia i huea 3"ku ai mawaho o" kā'Pa~j 'ai"i, ua ktkese aku la oia rka "puk< a oia no hoi ka wa i rsfna'j mal ai. o kēl koa i kona inoa a me''kc! ano' o' £ctna hana. ■ ■■ ■* ■ ■ ■'"■ '- -*."i Ua pane ak-u la oia; Mooufca! ia mai nei au me kekahi kauaha awlwi, '* m 3. a oia hoi ka'u i makemake af ia oe 'e wehe l?oke rnai i ka puka, no ko'u ilee^ kino ak'u i na helehele.ia o ka Moi -oi-i ■ ■-■-■• - 4 lama, ko'u kuleana hoi i hele mai nei 6 keia wanaao, i

He ae no au, ke hoike mai oe 1 Tcou i kuleana piha, e hiki ai īa'u ke ae aleui ia ee e kumo mai ma kn laelae. ' Oia no hoi ka wa a ka Eīe!e 1 unuhi; ae ai j kekah» a'pana pepa mai!ofto ae o! kona po? 1 . i kakau ponoi. ia hoi e kei Keikialii kiai awa, a haawi mai ia ilokoi 0 na lima o ke kiai i 1 A oia no hoi ka wa aua k»ai puka la i I i ike ai, he kauoha 8 w:wi 10 keia mai ke Keikiahi mai, a oia no ka wa i hemo koke ai oKa ipukā. a kon t o koke aku la oia me ka palamimo, oiai hoi.na kapuai e pohwpoha ana, a e laa hoi ken pa poniponi o ka wanaao. Ua hooHkiiele ia ae la ko ka Moi manao, oiai oia e nanea ana i ka hiaeoee, puoho ino ae la oia, a pale ae la i ka paku o ka puka aniani e kuuwelu ano mamua o kona ft!ō. A oia no hoi ka wa i ike mai ai o ka Moi i kekahi mea e ku aku ana malalo a aia b®i oia maluna o ka ho kahi i kaa ai. Ua hoopuiwa la ae ia ka Moi Uilama i kona ike ana mpi i keia koa e kau ana n.aluna o ka lio, a oia kana i pane mai ai me ka hoohakalia ole. E keia koa kau iie» nawai i kauohi ia oe e hele mai Moko nei o ka Paaliū i mau hora pomponi o ka

He kumu nui anei kou e Mki ai ke h#ololi i» n* rula s me na kanawai o ka Paali», a ina pel?» e pane koke uui i ka h»ina me ka •wiwi, O kela mau olele kajakala a ka Moi i pane mai ai, ou ka t>* wahi kea nei i

p«rte «k« «i mi'a o €> ka h«©ko kauoha nie Va panai pu ana aku i na huao'eU"» e hoomalie'ie ia ai \o ka Moi manao popuahu'u: (> ka hooko kaaoh* : haawi ī? fi>at na*u e hana, ©ia ka'u i hele mt» U o keia wanaao, no ka poeo a me lta nul«huta e ka nohoiliio ka Moi U'Uani».' iU* aiiiWh» o k«u jfta!t aci« he ku owlu a*u e ke Al t, * tt* no hoi k* wa i haakMe koke tho ji o u* *»*K ks. v * h i ka ho ana q kau aaa, a hivm*k« !* ol* e r-i sv Iwna o le in:» o k;i hj!e<!>- | Aaw .'ioi k,« MOi UiUm* e u*n*| I t «liekiLe» *ku ou* w*hi! k 1 tmu o kv>".« <\\ *i h kili k, i| K »ji k - > k w ku! Vuu * v *»>;*,, • n>> >. .# s t -i. • Wl_ i- C Vi!l»J h*ku ! .« * : ♦

I«a walā -Itoā jiēj i feaafo ae- ai ma- ' mtiao fee 0 kona Haku, ua" feaiwr aku ia eia ! na* hoomaikai ana o ke āloh» oraio i kona hakn Moi. V T , " *' - - " I ka pau ana o na panai aloha aua mawiiena o na aoao elua, ~oia no ka >ra ana i haawi aku ai i ka palapala a ke Ke'ikialii īloko o ka linia o ka Moi, a oia no hoi ka wa o ka Moi i pane mai ai ma ka hookaulua o!e. . E kall iki īho oe no kekahi mau minute, i hiki ai ia*u ke pane aku me ka awiwi, ina la he m«?a hiki ke hana koke | la i keia me ka holopono. | Komo aku la ua, Moi nei iloko o ko- j na rumi heluhelu a nana iho la i ua ] !eta nei, a i kotia ike pono ana iho i na j mana: a pau, aia hoi, ua !ike oia me j kā pupule e holo bele ana iloko o na rum kapu o ka ha!eatii, no kena malihiai i hoea mai la ne ka ike hou ana i na o ka makua. Ku ae la oia a hoi aku la n« loko o ka rumi o kai>a wahine e waiho ana me ka a pane aku la uia jrae ka leo o ka mea i hoouluahewa ia e oa mana« ano e. Ano, eia kaua ke hookokoke hou aku nei e ike i na helehelena o ka kaua 'el keiki, ma nae ho< h* oiaio na 1000 a keia koa kau lio t lawe oiai net a keia palapala a ke kanaka nona ka auuna o na maku a :pat\ e hookomo mai ana iloko 0 ke awa: nei. Nolaila, e ha»?efe ana au ia oe, a e iho ana au ī kai © ka uwapo, no ka aana fKfto an« i *a di«to o keia hotke o ka lawe ia ana mai «ei i ke?a wanaao Me ka awiwi nui, ua haawl >a aVu !a ke kauoha do ka h»na koke u o Ve kaa a!īt, no ke kit anj aku ? hooVī|->i 'mai t ltekahi msu matiliīni kiekie. ki mra ho? i <•> ke Uua mio in«*a ; 0 keia kauoha s oa ia u ttse |ka aw!\»i !.is, $ : ka nukauksu aw, u* krkr ak.: 'a Vs j*kv n.- ks : .«•«ia kaf. V- a ke Rf!k?4*v a Van* w*K,*e |f nphp me kena e'e l*e. >kf ia ek* fu* msr!t | Leie iho ',a k* M.i U.lauu Uilu^ai I iho ok« kiv* i U uu , U 4 akw U j . Uli Vt * Vy v.v >4 &„*. e j \ aa mea t o .uiia, «