Ke Aloha Aina, Volume III, Number 42, 16 October 1897 — NA LIMA KAKAUHA MALUNA NA O KA PUA-I O KEKAHI LAHUI. He mau Tausani Lehulehu o na Hawaii i Kakauinoa he Palapala Kue i ke Aupuni o Amerika Huipuia no ka Hoohui Aina. E kokua ana anei ka Repubalika Nui o Amerika i ka Hopena O ka Hana Hewa i Hanaia e ke Aupuni o Dole. [ARTICLE]

NA LIMA KAKAUHA MALUNA NA O KA PUA-I O KEKAHI LAHUI.

He mau Tausani Lehulehu o na Hawaii i Kakauinoa he Palapala Kue i ke Aupuni o Amerika Huipuia no ka Hoohui Aina.

E kokua ana anei ka Repubalika Nui o Amerika i ka Hopena O ka Hana Hewa i Hanaia e ke Aupuni o Dole.

Kc ka porr.aikai o kq makou poe helu-heiu ke iawe naai nei makou 1 kekahi mau manao i hoopukaia maloko 0 ka nupepa Kahea o Kspaiakiko, e ka peni a Miss Minam M;che!son, 1 kakauia maiuna o ka oneki oka Austraha, ma k» la 22 o K hoom&naoia o keia wahine kakau nupeoa, oii no ka wahine kakau nupepa ma kela halawai a na poe Aina o Hilo i malama ai maiokō o ka hale halawai nui oka Puali Hoola aoa HIIO Taona, a penei kana 1 hoike ai: 0 ka hoomanao ikaika loa 1 !oaa ia'u no la mau Ailana, oia no ka haie halawai o ka Puali Hoola ma Hilo, ma ka mekupuni o Hawaii. He wahi uuku 1 hooponopeno ole ia, i hiki ke lawa no 300 kanaks, raa ku'u aaanao. O na kaupeku i'uhi ole īa ke hoike ana «aluna īho, me na paia ohhelohe e abiiwa)e ana, i ahona hoi i kekahi mau olelo a'o Baibala e kakau ana ma na olelo Enelani a me Hawaii, ,l Mai kaena ia oe iho no ka la epopo." *" "Mawaha ae o Kar sto, aole he hoola." ' 1 ko'u wa i komo aku ai, pia no ka wa 0 ks be'e oJta halepule haole, e ku ana ' maluna 0 kekahi kiekiena nani 0 Hilo, i koele mai ai he umi. Ua hoopihaia ia wahi me na kar.aka, a 0 mawaho iho, e ku ana kekahi puulu kaname ka maluhia i hiki oie hoi ke! komo iloko. He halawei keia na na wahine, aka, ua hoea ee no nae k.ekah uiau kane lehuiehu maiaua, Ua aahu la na wa.hjne iioko o ka aahu o ka ma kuahine Hubbards ma ke kalakoa, a 1 ole, aanu eai me na papaie sela keoaeo ame eleeie. O na kane e aahu ana iakou i na kuka a me na lele wawae i hanaia e like me ko Amerika.

Ia «a no, ua hookaawaie ae } a ka puula itanakp, a komo niai ia be eiua mau wahine loihi, . iiahuia me oa aahu eteeie, Ht nnau mikiiima d)a elteie ko iaua, me na papaie eieeie i ki»ol»i--nohj ia me rta hulu eleeie. O ka kiekie iki &e o iaua, be kulana haoohano a hiehie kona o ke aoo Moiwahine, naiuna o kona papaie e popohe noai ana na pua rose ulaula, a ma kpna a-i a iho »ho ia enamua ona be iet i i hana oiaiau ia mai kekaht mau pna i ooai i okoiooia me na iau paiapalai. I O Mrs, Kuaiheiani Carnpbeii ia t ,ka | Peres dena o ka Hui Hawau Aioha Aina o na Wahine. O kona kokooiwa °'a ke kakauelelo o 'ka hui laia ma Hilo, - 1 Mahope ho o k* meha ana o na j ul«aoa hauoli, ua ku ae-ia ke kihuoa- J pu\t o Ka halepule Hawaii. Hc kanaka loihi, kilakila, heieheleoa m, ke|

hapaha haule, e olelo ia nei maanei. Ua puliki. ae la kona mau lima rnamua ona, a >ana aku la ilalo o m. poo e kololou ana naamua ona, a haawi ae la he mau bua pu c pokole no ka wehe an.- i Aia he mea kamahao iloko u kj pule ana me ha manao ikaika ma ka t lelo i maa ole i kekahi mea. Aole he lohe o kekahi mea i r>* huaolelo, aka, o ka ieo; O kona mai ao, aole o kona noo noo, •« nonoi ana ia mt ka ikaika, 'Pau iho ia ka ieo o ke kahunapule a oka leo "umene," oia kai puana ia oiai e na,.kanaka.

Ua nana aku !a au ia Mrs. Nawahi fne ke pahaohao i kona wa i ku ae •: a haioielo aku lana kanaka. Aole au i tohe he elua wahīne i kamaiho i ke akea e like me keia. TJa hoopihoihoi, a i ole a L ole maaao nni iaia iho anei keia . ahine Hawaii ? Aolf he hookahi o keia. O ke ano o kana launa kamailio ana he akaka i ane like hoi me Charlotte Perkihs Sīēstdn, he elua makahi.ki i hala ae nei, ka wahine akamai !ca i ka haioielo o ka Hui ona wahine. O ka manao c ka wahine Hawaii nia ke kumuhiiia, aole nona ponoi tko. Aia he mea hiaai naa kana kamaiiio ana nana i hoo mau aku i ko'u aaan maka i ka naaa oiai, ka mea nana e unuhi mai ana ia'u ma kuu aoao e hawanawana mai a»a ia'u i kela ame keia manawa i na buaeitio e hoopukaia ana. "He iahui kaaaka nawaliwaii kakou ka lahm Hawaiī, a aole hoi o ..kakou ikaika, koe wale no ko kakou loleahi like," wahi a Mrs NiW&hi-m» ka heiuhe!u ana iho i kana'wahi apana pepa. "O Amerika Huipuia, he aina kuokoaia. Ona kanaka o laiia, he mau hoahha, he mau hoaloha hoi ne ka lahui nawaiiwali E home aku kaliou »a lakou, e hoomaikeike. aku kakou la iakouelike me ko lakou aloha i ko lakou aina, a auamo i na eheeh'a manoua oka haawi ana' ake, pela ao ko kakou aloha i ko kakou aina, a e nonoi aku aole iakou e lawe mai a kakou aku. O Ito kakou manaolana eia ia' ke ku nei me ke kupaa he poohiwi me ka poohiwi, be puuwai me kd puuwa : . O'ka-leo o n. ; V a naka o k.i ? so nu ia e ke Akua. He oiaio e lohe ana ka aina ma kela o ka meana i kakou mau !eo uwaio, ma ka 'hoohui iike ana i ;o mau leo uwalo e wawalo hele aku ai a lohi lakou, •Ma keia palapaia kakaumoa a m - kou 'e haawi aku nei no ke kakauiaoa a*a mai i keia la, o oe e ka wahme o Hawaii, ua ioaa īa oe he wa e aoonoo ai. Q ka palapala o ea kane e koOunaia ana no ia eka hui o na kane ī ka wa e pau ai i ke kakaumoata. Aole keia he inau hana epa, aele hoi be hoopu#ipuni aia aiaheie o ka hana, o keia wale no ka kakou alaheie e hakaka ai. £ ike na mea apay a e hoomaopopo i ka kakou paiapala hoopu, O keta aiaa no kakoa oia—ko kakou Hawaii. Pehta, e boo»eleia aoei ko kakou lahui ? £ hoohuua anei kakoame A«enka ?' • Ao|e loa 1 aoie loa !i wahi a lakou. i keia wa, eia ke hoolauna net ke P°° nui, he wahine ia Mrs. Campbc,l i oa kanaka, A hoopau ta ae h hoi kana kamaiho aoa ilokō o ea minoaka

i . . = ,' ; - o'ooiu, a ii wahoi i hehihehi iha %i p |fcane me na wahme, me ka huro,|>u |ana. He mau wahi pokole ! walv no kana i kamailio ai, i pi|ba !ik» mnnaohni. ' Ma kekahi wahi, ua l karn?rlio akti oia me he me^la e &iki 'mai ana ola ia lftk«u a pāu e hilinai 'tkti taia, he oialo, me ka nahenahe o k* leo i kona wa 1 kalele mal *i imiia. r H E kupaa e kuu m«u hoalohai' O !fce iioha i ka aina, he mea nui ia ia oe a tne a'u, mamua o na raea a pau. E fe ikaika, e wi#oote rac ka hoomanawanui. ~ E hiki mai ana ko kakou ;ira e kakauinoa *i i ke'a paiapala hoopii—na poe i aloha īa Hawaii. £bia ta,—ehia la e kakau inoa ana ? Haoai ae ia oia i kona īima i me na mikilima i kona wa i kagfarijid mai ai, a /loko o ka manawa pokole, be roau hanen o na peahi lima i hophuiiia mai iaia. Na hma hauliuli me na maaamana ookopoko me na maiao maiuhiluhi. E hotke mai ana i ka nele i ka hana ma ka hoopn aku a lakou e koi nei ' Heaha ia ?" I moau ka mahele olelo. "Heaha nana mea i olelo ae h ?" ■ i Ua akaaka iho la oia. "H« mea kakau nupeoa eia ianei»" wabi ana. Olalo aku la oia ī na kanaka, e olt;io aku iaia i ko oukou manao, alaila, i)ce onai na Araerika, a.laila, malia o hoolohe mai lako.u. i A ia wa uke ia aku ai kekahi m^u naaama kupaianaha, Ua ku paka^hi mai na kane a me.na wahine, a hoike mai la he mau huaolelo pokole ma ka oielo Hawaii e kamailio ana me ka manaoio. 4 ,l O ko'u man?o/' wahi a kekahi kanaka bihi, poohiwi laula, nona na naka i hoike mai i na hiohiona hauoli O ko'u manao keia! He al aha au i ko'u aina, a ua makemake au e kuokoa, mai keia wa aku a hiki i ka wa pauole." "A na īike no kp'u manao, 1 ' wahi a keleahi wahine puipui« hooh> mai ai, me na helehelena wiwo ole. ,l He aioha «u i keia aina, aole hoi o'u makpmake e hoohuiia/' "O ko'u ataa hanau keia» sr ua aloha at| e hke me ke aloha o ka Amenka i kona. .He makemake. no aoei e hoohui a me kekahi mea okoa akfi, he aina nui ae. '*He kue ikaikalōa au i ka hoohui aina. Pehea la na kanaka o Amen'ka i aa ai e kaili i ke kuokoa o kekahi lahui kanaka ?. Ua makemake au e hana ke aupuni Amerik« i ka mpa i poioiei. Ua kokua o Amenka i k« hookahuli i ka noho alii o Lihuokalam E hoihoi hou ia oia, aole makou e ae ana i ka hoohui aina. ■ <4 He makuakane Amerika ko'u, a he ra?kuahine Hawaii maoli. 0 ka aina keia o ko'u makuahine, a ua atoha au. He hana kuponoole la a na Anknlp. Pehea kakou e a|oha ai ia Amenka ? ' E ike iakou i ka Ukou mau hana paew;ewa, a e hoihoi hou ia mai ka Moiwāhine," wahi a kekihi ; wahine laahir.e 'Hawaii, nona na helehelena KauUuli me na ohohma. * u lna ka lahni k«r»ska nui e ku hke, Ukou e lawe 1 Vo kakou aina. Aole au e ae \ ka hoohu» aina." ( 'E hai aku u Amenka, aole j'u

makemake i ka boobui aio«. U# - - v - - -v _ - ik makemake aq i kuu % f% iea leo oluolu o kekahl, watjli^e,,. 1, , -Q keU be wahiqe rof»U« ir .. Oia, ka mea unuhi ot?lo. . . f &austjat>Q oij», be boopoqōT O'uplH *■ »*. *ue ke aioha, „ t .r„ : -... t y-w "He kue au i Jta hoohui aipi—o",' ~ «, • t - -*- 1 - *"*- I wau a me ko u ohana a,pau., Ks •'' M Ke kamailio nei au no lea ; poe 'māhdpe o'u, i hooiho mai āf IpT* leo mamuā loa oke anama. "Aole hiki ia lak®u ke komo mai, aole eliik? * - - - ke kamailio. Ua olelo roai lakou ia'u e , hoike aku. Aole hoohui aina, aole loa, .* Owau o Kauhi o Kalaoa, a kakbu e kapa nei o Hilo Waena. ' T O ko makou h\»l he 3<50 lala. ' Ua" v TT hoounw -nai lakou ie'u ianei. He kue ioa ioakou lka hoohui aina, o makou no apau.

. He hanaka opio oia, o kona kuka e hamama ana, ua hoahuwale āe oia i kona palule hauhuli, e oni ana hoi kona kino no me ke ano pihoihoi. He kamaa boti kona i hiki 1 kona mau kuli me kekahi hamtka ma kona a», *'H« aloha au i kuu ama a hc kue i fca hoohui," wahi a kekahi kanaka poohma me k> leo moakaka. E nana kakou ia Amerika ina kg ano be. hoai bha no kakou. Aole kakōu e , hoolilo aku taia i enemi. . . O Kekipi, he elele mai Molokai mal i ka hur. "Ke hoike nei au me ka oiaio, o ka hapanui o na kanaka ma Molokai, he kue loa i ka hoohui aina, Ua makau !oa lakou i na e hoohuua ana me Ame/ika Huipuia, e lilo ana kolakou Mau aina. E ohi ana na lahui o na aina e i na pomaikai, a o na Hawail e komō ana lakou iloko o kekahi kulana kepilikii i oi ae i ko keia la. "Owau he kanaka lawe let». E hele mai me a'u ma ko'u apana.'* He . kanaka o noho ana ma ka npho mamna, ua ku ae !a oia me kona lima e ~ _ hoomohala ana. "E hele rr>ai i ko'u „ apana a e hoikeike aku no au he elua tausani kanaka Hawaii he kue i ka. hoohui aina. Ke* ku nei au—e ku like kakou a pau. iiuoa a hoilte vko kakou manap no . ke aloha i ko kakou aina, a me ko knkou hae Hawaii. Aolē i ka hae Amenka. ,X/a haawiia ae la he mau ItQ hurō» a ikeia aku la na heiehelena haUiuli o na mea a'pau, ua piha me k$ hauoli Maanei i hookuuia ai ka halawai n e ka maluhia. Ms*ka auina Ia q ka Poakahi nei, ikeia aku kekahl moku luapa e ku an* mawaho oka iae o Kaena, ui hol aku kona wiapa n® uka o ka ama» a ! kona hoiana mai, ua hukj la aela ko oa mau pe», a holo hou aku ia no wa ho o ke kai hohonu, pela na lono i oaai maluna o ka mokuahi Kafria t : ua koh« walet« he moku hoopae opi uma keia.