Ke Aloha Aina, Volume III, Number 44, 30 October 1897 — HE MOOLELO HOONANEA —NO KE— Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME— Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo. [ARTICLE]

HE MOOLELO HOONANEA —NO KE — Keikialii Alabati. Ke Kaeaea o Pelekane. —A ME — Ka Ui Madelina. Ke Kukui Uwila o Ainapo.

Hoolnnoia no KE AhOHĀ AJNA Ano, e ku ae iluna ae hahai mat mi. hope u o, no ka mea, ma kahi a kaua e heie »ko s', a?!§ lc* he huokahi j ike ia alahele, o keu hoaloha nei wale ne. N©laila, e hoomanao ot,, t»a ka'u «rabi e pailaka sku ai ia oe, malaiU oe e nahai mai ai a hiki i ko kajua hui ana he aie a t fie alo, me ua kanaka huiuhulu ia a makou a gatl e weliweli tiei. O keia ka wa i ku ae ai o ke keiki opio rot koaa helehelena'kilakila ma ka ui a me ka nani, a me kang ihe fa«t i haoai ae ai ota iluna a kau iho la ma kona kipoohiwī, a hoopuka mai la oia i keia oaau olelo imtr£ o na Doe e nobo aoa. ' • Eia maua ke a e hoomanao oukou, ma kani kapaliii raai ka leo o kekahi o-le, ehoomanao iho oukou, aia ka kanaka huluhulu be pio iloko o ko maua mau lima, a aole hoi i laweia e raaua kona oU, ina hoi he ekolu ka-' ni ana, e hoomana» oukou, t)s 3uabi oia na ka maka o kau ihe« O keia oaau oleio a ke keiki opio i hoopuka maī fa, oia ka ua poe la i hooenaepopo iho ai, iloko o ka uuku © k# na wahi t kino, i maoao o!e » hoi, e ko mo ana oit ma ka helu o ka ooe ikaika, fia nae oia ke hoike e nei i na mea a lakou e h®ot»aopopo ai n« ko laua hoea kino aku imua o ko lakou haku e na ia i hala. A oiai ,no hoi, aohe a lako"u mea e kanalua si no ka Unakala io do o keia Jceiki, mawuli o ko lakou ikemaka ma*

oli i kana rr.au mea i ha«l» at maluna" 0 lakou a pau, i na hcra mamua ijbo o' ko iakou kaleele pu ana me ua v wahi keiki nei. 0 keia boi k« wa ' pane aku ai o k-ekahi peeoleko o ua poai ho«i!ofia nee no ko lakon he!e mawaho aku e kokua ai iaia, ina paha ia be hana hiki ia lakou ke'koku» aku. Om kona wa 1 pane hou mai a;, e noh® malie oukou ma keia yrabf, no ka mea. ua maaao »u t u oukou koeao pu ana ag iloko o na hana e kokua aī i ka maua he mea ta e ike waie ia ai o ka maua bara, a o ka hopena, e loihi ana ka maua f«io ana s alai-j ia ioaa ka ianakHa, I Noiaila, e noho maiie eukou ma kfia wahi a aaaua e haalele nei, a kiki i ko' maua hoi hou ena uai me ke pio a maua e kii nei. 1 K>a no a p.au ka iaua nei kamailio ana, o ko laua w« no ia nalo koke aku at (Mlalo o k? j>aiUka ana a kuna ka-j mwina, <ka mea hoi i kamiaina i na; alahele pohihihi o kahi a ua poe nei e hoomoana nef l baua la no hoi keia atabe!e, no ka ir&€ hoea z»aJ ai na t»hksa v «a keia wahi e kom« at a pakele ke ola o na mea a pau. Aole kial i kukulu ia no ka mahma \ :. .■.>-;■ ■"■ " 1 ana i keia alahele huna, nolaila, ua maa)aht ioa ko iaua alahele e htkj pono 'aku ai i kahi a ua kanaka huluhuiu nei e noho nanea ana. I ko iaua kokoke loa ana aku.ua huli mai ia ua paiiaka ahouui nei a pane mai la, ke kokoke loa aku "nei kaua e hiki i kaht a'u i makemake ai e hana ipe ka eleu, a ke niii kou »kaika 1 bui ia me ko'u, ua naaopopo loa ia'o he pio ke kanaka huluhuiu na kaua. Oia hoi, aia be pant pohaKu manoanoa o i!o kapuai ka lo&, a he 15 Ita laula, a he 2,500 paona ke kaumaha, kahi i omau la iho ihg ai maluna 0 k'i waha o ka lua. A ke hemo ia kaua we ka fehe ole o fea nakēke a haluiu he m«a

maopopo ia'u he pio oia na kaua~ tne ka oui ole o ka luhi, a u akepono no boi ko kaua kotno ana mai maloko o keia lua t>uaa me ka ike c!e ia O keia ka wa a ua keiki nei i ninau pono aku ai i kona kokoolua, 1 ka t ana ak«: " -. r . ■ O keie w?.!e no ke keakea mawaho ae o «a trea a paii, ke hemo keia pam o ko kaua bui lrekē altu no la nae ke alii o keia wahi, noea hoike kulana; a'u e !ohe nei mai ia oe »ai? 0 keia ka mea oiaio a'u e hoike aku nei īa oe, no ka roea, o keia pani pohaku aole loa bookabt mea i ike mawaho ae o ke kanaka huluhulu a me a'u. . A o ke kumu hoi 0 leo'u ike ana,l keia mau a pau, mamuli' no ia o' tleu,a*me ka booko poloīei ī kaoa mau kauoha a pau, a malala oia kumu, ua leaa ia,u ka hanohano o kona hoike apa mai ia'u i keia alaheie hunā malalo o ka honua. 1 ka uau ana a keia mau kamaiiio ana a laua, oia no ka wa ] hoopapa s»e at okekahi lima o ua wahi keiki net, a' oia no hoi ka wa i oaka ae ni o ka wa-! ha o ke pani e hekau iho ana maluna O' !at- a. A no kekahi mau roinute kona baa j»na pela, a ia wa no oīa i pa-i malie ae ai, roe he wahi mea uuku 1a ke paa ana

malona tho, i ota no boi ka wa ihania* «na ae ai ka 'puka", a ike iā ak» ta* nā mea'kaua a pau e muīfm<ska*f >o o ka mml o fiutuhuĪ6; rtei. ' A oiai he. aia no ua kahaka" la ilōko oua rums iila ia wa, usi pahi Hio fa u«" wahi keiki t>eVi kē pani,"a me ka emo ' o!e loa ho', ua lele" koVe aku Ta ola 1 «e 1»e popoki la, a'paa 4ka h f ka tm»si loke kaaaka huluhulu, mela pane ana tVu penei- - ' l kefa «a, e haaw pio mai u Oe iHo no"kou ola, a ina aole ee e hāna pela, I>e ro»ke waie wo kou Tna wa a pāu," ofar, i kiift sekona ffa kou ola'ilol'o o ko*u poholima. Ua hoohikilele ia ka manaō o ua kanaka nunui ta i kona wa i ma( ai i keia roau olelo, a 6ia no hoi "krfn*"wV i «nt āē ai, iheka manao, o ka mea no' na ka leo e~pane nei lāia, mea o»ku mai ia o kona ikaika. A oia hoi kona wa i oni Ve"āi foe kona ikaika a pau, me Jta manao,."fe opa pu i ka naea n'ana ōia e paa nei, ja ia ilokō oia mau minuie. ' ' - Aka, ua kub;hewa nae oia, no ka mea, i kona|wa ī hoao ai e laana ua hke oia me opala la iloko o ka poho lineia o ke keiki. A ane ka wiwo ole, qia i ke, keiki opio i pane koke aku ai ; rae keia mau olelo. e hik». ole ai i ua kanaka nei ke pane'mai. •" ' c • v ~ ; - 1 keia wa, ke hookuu aku nei au f kpu mai/lima e paie no kou pla ihp. ke makemake oe no ka make« <a ina no ke ola, alaila* ke oot aku nei au iape, e hoopau loa oe j kau mau hana ipo. ma keia wahi, ma kou hao wale ana i «a. kanaka aie ka bewa ole» a pela hoi, me na waiwai pto. " * 1 keia wa i hemo'ae ai ka lima o ua kanaka huluhuiu nei, ua ike p.ono mai ia oia, he wahi keiki opiopipTja ka m?ā| nana ke«a kauoha i|ta e boopay i aaau hfl na iho, a ina aoie, a aīia, u%| is> no pia no ka iQ»ke. .. j

Hidi ae ta # pijsi rne na maka hulili o! ka i.oama,, a me na oniaa ana o 03 ma-1 [nao Miianj, Hje ka maiiap, e bopu ajku \ j oa.wahi keiki pei, a opa pu ae a palahe j oie Ka sW{i<iQ o kona wahi k,ini\ , uuku, hejaea hrki waie no ia ke gaant t« ekon*| roau iim.a i hela. a. ka-ka-ja ni ualaHuna, ' Ak?, ua kuhihewa loa la nae oj|f "ka_tioao ana mai e hana pela, no ka mea, i īu wa ona i 'alau tnai alme. iona mau Uma« oia no ka wa i opa pu la aku ai oia a pilipu i ka me ba hiki ole īaia ke oni ae. A o kona .mau hma hoi. paa loa iho la ia e maiinuli o ka puliki ana a kahi keiki opio me ke loa. Aiia, .0 hii a me k« hyhu» ua oi.pauuii. ae īa iioko oka puuwai oua kanaka buluhuiu la, a o kaoa i lūina vak hq la wa, oia kooa Mli maUe ana iho jna pah» e ioaa ijou aaa he inanawa no ke keiki opio e |.aaisiraai. aj iaia no kana mea e hana al ai mua aku gia maoawii» ina ia he m.ea hikī ke ae ho* ta.mai , 0 keu a pau §.ua ka-_ uaka 1?, ua tke maopopo, la iUii la ia e ojpio + a i e *Vtka io «i manao powa. jlok.Q o' ua kaoaka b, \ wahi nona e kuhihewa ai he mes hikf wile no iaia Ite ku!%| ī "k*e «ui.

NoUiia, hookuu ae la oia i Jtona , v " • r- ■«- keatea ana aku iasa ma na ano.a pau a pa6, i wahi hol nona <? m'aopopo a; i i jrana"«rtiu W&a, n?Tttā*iionfj''a nfelte aloha pāha. a i ole, no Ite aku no plWa e hookah€"koko. Ilbe kaawale ana ae o na mei >ea »na iai»! 61ā "no koiia wa i lele mai" ai me ka palamimo nui, a halutū'oTa mea i?j>iha l ka inaiflaVe omuo ae i ke gla o ke ke&i u „«ia ka hopu anVmal a paa malea fcaniaro ke kēftciiiU>u. ' . ; o kona eleu a makaukau nuj; gia ka nana i i kpi|Jp3a ' ana a'ua kan£ka 'nei t mēa ole; ā kū iho la ke keiki opio me ke kulana kiiakila o ka wiwo ole. I k«ia wa no hol pnou aku ai oia| nae kana ihe maluna o ua kanaka hulunulu nei, a walawala aku la o\% no l»na o ka ili © ka honua, a \ mea hoi « po- i koie ai na hana, ua kena koke aku h»< oia i kona kokoolu&, e webe koJce ae i ke pani o ke alaheie a hele a». - .

X M# kona|ikaika nut ("pupue Iho 9\ i ke ki o ka.paumr, 'he ole nee ka 'maIhli *«'. ok»; V33 tr>6\t ke kaumafea eiēfcau ana maluna o kesa pani mancaf noa. """Ko keia heao ole, !ua kauoha aku la ua wabi k.eikl nef i kona enemi, e noh© mal-ī ola Kiahuia o konā hoao bnf. 1 . ' Mie ka *ikani o na lakoko o ua kēikl mai la oia rke tf£'*T&titJna la a me ka ~pui*» nufike foTO»i la, ua kari?Vfe nei, o k'eiakeiki'aole ofa he kanafcV maoli, mē he mea la, he Fepolo oaKa Oia. " Lalau mai Ja oia kon?. ,ltma. elua a kiola aku"Ta i ke kanaka ī katna iaia iho no kona iaika'llalo o ua*atahele nei, a oui hoi, ua paa ka puka a jaua i komo m'ai'l ka lakaia, Nolaila, aoīe loa ona wahi *jprtki a ' kepakeleai;u mai ko laua a hiki i ka wa e pau ai o k'a laua'hana. Uapaniihola laua i ka o'ia* £oj ka wa a ke i kena aku ai q, J»j?!e o puhi īka uUIJjdo ka hoike Uua hc>a v e kaU ma,ila + oo j£, nololei o ka laua īam olelq. _ o,.ke s ia ka wa ipii ae 'ai o ut.«ahi kao|ka U iluna o e |uftono. ana i kahi a keja poe e hoomeana la.a*me hikiwawe loa f J|yutf īipili «i ka j Ufcc. na a laua i aku.jū e hoolohe mai.

t tka f.'.■ pioo kokeia na rnea o ūg w£bl , "» -» k, r . oet, a o Jba»]oib# :bdi . T^ook>fie| no me "na ak gja * ~ I ka pOno «n? ia. j» ,like me'iii k i£oolijJs j*.ai taamusC r -. <V- ~*sSi> P ko laua ,bete aiu,. ua iij|ppopQ loa, pa lā\qy_ Ihpaloia» ōpio ». mt kona kokoolujul«afkft Jlima!pwi o ke ' X2mfea t hulu.^utu t mea |oi_a]āko|^ i weHweU nui af L lia lal līaia." ''*