Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 14, 2 April 1898 — HALAWAI MAKAAINANA NUI. Ka Hoike a na Elele Lahui. EKOLU HAPAHA O NA HANA! HANAIA, A HE HAPAHA WALE NO I KOE. He Mau Tausani i Hoea ae ma ke Kuea Alii. [ARTICLE]

HALAWAI MAKAAINANA NUI.

Ka Hoike a na Elele Lahui.

EKOLU HAPAHA O NA HANA! HANAIA, A HE HAPAHA WALE NO I KOE.

He Mau Tausani i Hoea ae ma ke Kuea Alii. Alii.

Mamua ae o ke kani ana o ka hora 7 o ke ahiahi Poalua nei, ua moe kaoo ae ka lahui Hawaii no ke Kuea o ka Pa Alii ka pahu hopu no ka hoolohe ana i na leo o na Elele a ka Lahui i hoouna aku ai i Wasinetona no ka paio ana i ko kakou mau pono i pakahaia, a o ka mua loa no hoi ia o ko lakou hoike ana mai i ka lakou huakai i hele aku nei no ka imi pomaikai ana. Na J.P. Kuoha i hoolauna mai i na Elele imua o ka lahui, mahope koke iho o ka hora 7, a o ka mea mua o hoolaunaia mai oia no o Mr. William Auld, (Uilama Olo,) a ua heluhelu mai hoi oia i ka moolelo o ka lakou huakai e like me keia malalo iho nei. KA MOOLELO O KA HUAKAI A NA ELELE A KA LAHUI NO WASINETONA I ka Lunahoomalu a me ka Papa Hooko o ka Ahahui Kalaiaina, aloha aina o na kane a me na wahine o ko Hawaii Paeaina. Ka hoike a na Elele a ka Lahui ma ko lakou alahele a me na hana ma ke kulanakauhale o Wasinetona. Nov. 20. Haalele ia Honolulu maluna o ka mokuahi Gaelic no Kapalakiko. Nov. 27. Hiki ma Kapalakiko i ke kakahiaka, ia ahiahi, hoomanao no ko D. Kalauokalani hookohu ia ana i Peresidena no ka Ahahui Kalaiaina. Nov. 28. Hoomanao i ka la Kuokoa o Hawaii me ko J.K. Kaulia hookuhu ia ana i Peresidena no ka Ahahui Aloha Aina. Nov. 30. Haalele ia Kapalakiko no Uta. Dec. 2; Hiki ma ke kulanakauhale o Loko Paakai, Uta, halawai me ka Peresidena a me na Hope Peresidena o ka Hoomana o Iesu Karitsto o na la hope me ka oluolu, ua loaa mai kekahi mau mea e hoolana ana no ka na Elele apana hana haalele ia ahiahi no Kikako. Dec. 5 Hiki ma Kikako me na oia maikai, ia awakea, no ke kula- nakauhale o Wasinetona. j Dec. 6. .iiiki ma Wasinetona I hora UMo a haiawai ma ka Moiwa-! hine no ka raanawaj pokole, hele nu Elele no ke Capital w j a ike maka i ka wehe ana o Aha . Oi*do.(congress) o Amenka, hoi mai j la«na hou me ka Moiwahiiie. j Dee. 7, Halawai na Elele me ka ! Moiwahine no ka nooneo ana i na •

1 im*ijiia U< a k« A nai.u; Kuim.4 - I.u UuC kl» aC A \ i a. tua iu ' haluw.ii, tta h(n»k<!hu !a ka MumnI ' i hiue i L'.MaLoomnlu n<» ka Uooiuio • i. : '■ . ■ II . i:; i waiho akn ii imua o ke Kena.le o ka ( Alia Senat>>. | s, Ma kfia ahiahi tialawai I n» TjU ]•• me Ben?itoa H' ar, i alanui , | no ka Hoopii e hīki ai imua t o Va All H ! I>, e. 0. Ma ke kauoUa « j j Ho*r ua Uwe eku na Ele'e i «a T*• | ' 1 Hoopi; a waiho aku m i troua i liale oihana t< f!lce) n nana i Uwo 1 l »a aku imua o ka Aha Rckate, he- ! 1 lohelu ia me ke feeakea nle ia a wai- ' ! ho ia aku imua o ke Komile o na 1 Aina F " ! : I Dec. 10. Halawai na Elele me i J. SbernQar», ke Kuhina Nui. a waij ho aku o D. Kalauonalani i ka Me- { ißnrialfi a ka Lahui imna on i, aa i hoohalī ia'h" (15> i.n,i'<uajatnftlinia ' winuie tna i,i hwlawai ikt? an.i. D«e. !f» HoHpr>i)o a k<»ku« o D. Kal lUiikwlAni i kaP.,I jula fjfoojiii a ktt Ahnhui Aloln Aina, n ia la no ! fla ho una i« he kope oia hoapono ' i». .J? > Slieripnn, Kulnni Nui 1 Dec jf>, H;ibiW ( i iii E e'a me Hope Pf-reaid-na.Hoh.rt.rt w.,iLt'j ia, aku iri.m ouu kt kope o ,k« Menr»orial i a Va PalapalHHoapono a Kokua ;» D.'Kilauokalw'iii i ka Hoopii a ka Ahah'ū Alolia Aina. Di c. 21, Ha'hiwai nu Kleie ma ke kono {ĪQyithtiun} me Peresidena o ka Hale Makaainaua, ma koiia rumi oihana. (office) Ua hai mai ia i konamanao kjkuji i ka aoao kue i ka Hnnhmama. Dec 23. Halawni ru6 elua hoa o ' ka Hale Makaainana ko luakou rumi ma ka Hotoie, na laua no i imi' a>»s i n.x Eleh% mahope q ko laua , hoomaopopo jono ana ua haawi mai laua i ko iaua manao kue. loa i ka Hoohuiama. Dec. 30, Hnlawai me Slayden, kekahi o na Lunamakaainana ma j kona kauoha, ua loaā mai no kekahi ! mau olelo hoolana mai iaia uaai, j Jan. 5. Weha hou na Jbana ma | ka Hale Ahaolelo (c.)DgrtHs) i keia i U. I Jau. 10, Lawe ia mai ka ninau j e pili ana ia Hawaii i ka Ah> Sexiate j me k.a pani ia ana o na puka. j Jan. 24. , Hiki ae o J. O. Ciirter j be kokua no na Elele.me kana wa- j hine a. noho pu mako.u ma ka Ebbitt j House. j Ft;b. 23 Waiho aku o D. Kalau- j ukalani i kana Palapala i hoohikiia j (affidavit) ia Senetoa Pettigrew, ua | lawe aku ja me ka liai mui ; akahi j no a loaa n;<Lahi oia ano iam, oia hoi ke koi e hoihoi hou ia j ke Aupuni Moi. j Fēb. 27. Haalele na Elele, ia j Was,netunij, a kte aku huokahi j Elele oia ko Maui Llele, no Hawaii ! nei. , No na dala kokua i. na Elele ma ka lima ae o J- O. Carter> oia na 1

•iu;a o ku uina u u» ua uia- < heio ka ijo i na EltJc e iifee aje kj» ; ■ , - ~f I k.'iUulīH i luaa kia, o n* <laia j liuo- , n!irt ho'i in at.l« i &).*» i tia Fkk 1 a iioi uuii U. j Owuu ibo «d ! ■ WiLLUii Auld. j ( Kakauelelo a maliele olelo no ka Abahuj Kalaiaina ma"VT.".s!iietona A <j kb pajyw*a u kaua , Uuluhulu iMM* ua l)ool>iUUft ia inai f • "" ■ ' * j , la u Mr, Jacue» Kaulia, a uia no | , ka, wa o ku luu&l)<x>malu # oiu lioi , o Mr Kuoha, i uoi m«i ai e haawi I ia ekolu huroaona Elele, aoiano j j ka manAwa i puia koke ae ai o ka I lewa me ua leo hulo 0 ka lahai e i haawi aua i na leo hulo, a i ke , kuu aoa iho o ua leo hulo oia*. iu> { ka wa i poha aku ai o ka leo x> 1 Mr. James Kaqiia me ka wiwo ole. ■ KA HAIOLELO A KA ELELE JAfcES K, KAULIA A I'EHKBIPENA SUI 0.> T A AHAIIUI ALOHA ALNA O EO , HAWAIf I'AEaINA. Uh k no ia mai «»u a me o'u mau j )n a i keia abiahi, e hoike aku j īmuu o o' kou i na keihina a mak<>u i h .H i D;i Eiele a ouKou e j ka iahwi i hoounii ai im a o ke 70,- j (JH)O,UOO kauaka • Atnerik;i Uuijiuia j e k'.i aku i:nt,a o Ho lakoualo e 1 aio i no kv pon<> o ko l.akou aina, ko.l KakuU lahui a me ko kakou | , sJoi. " •• ■ " -J Henai na popilikia ma na alahele o keh aina uialihioi, aka t me ka : ! h'.ouiauawanui no, ua aloalo ae la i mikou ia mau nopilikia. A ma ka j hora 12 o ke nwakea 0 ka ia G 0 l>ec- 1807, i hala, i ha'awai pu aku i ai na Mlele me ke Alii e nobo hoo-1 i m .anwanui aaa i keia aina malihini i he mau minuie pokole wale no ka ! launa ana, a nonoi aku la na Elele i I i ke Alii 110 ka hookuu aaa mai, 1 no ka hele ana afcu o na Eleie e ike i ka wehe ia ana o ka Ahaolelo |o Amerika, ke kahua hoi olea han 1 j a sa Eleie a ka lahui i hiki aku ai, ! ma ia wa i hoomaopopo iho ei na | j Elele i nahoa o ka Aha Senate, a i j ka hookuu ana o na hana, ua hoi | aku 3a naElele a huī hou me ke j Aliima ka Ebbitt FJouse, ma ia wa j i halawai iho ai na Elele rae na kaj maaīnao a aina, a ia wa no i hooI kui i;i mai na Elele mo na olelo no j i ku i ka hoohoka, wahi a iakou; j "Makehewa bo oukou hele auamai j nei ia nei, no ka m-a, e lilo ana o j Hawaii no Auierika, e holo ana ke j kuikahi hoohuiaina, oiai 1 keia wa, | ua loaa tna ka aoao kokua i ke k«i- j j kalii he 08 Senate a he 2 wale no i j koe a hui ka aina, > oly e hikiia ouj kou ke bana i kekahi hana e hoemi j la mai ai ?a ikaika, aohe a na Elele j paae, ua hamau lakou roe he manu 1 Nunu ia, a la wahookahī, ua oma- j lea na Eleie elike une ka nahesa, a i ia waipajne iho ai kuu hoa Elele| Kaiauokalani īa'u," E kuu keiai, j a hoa Elele hoi peuei kaua e hoohana 1

ika Uiu La lulo iUv olv, j ! io kauluna, Epulo.ka iulu me ka j I lo'o, u* haJiu aj la au a p aku ( ; h», «e, m liila, ma ke nUiahi 0 ka , j 1» 7, ae ua kahea ibo ia au i Aha I Euka na makou na na Elele e hui j j ana me ke Alii ,a. me 7. ua maiama ia ka halawai a na Ele]e ma ka noho. Lunahoomalu ana a ke Alii, o na lana i nooeooia a hooheln j». | Oia lawo *na »e ika Palap&la | Hoypū Kue hoohuiama a ua A.ha-1 I bul Alohu Aina wale no. j I oka elua, oua han* i noonooia, 1 | uia ka noonooia, oia ka hoolokahi ana i na Elele i hsokahi uiuauoua. a i hookahi hoi poohiwi, oiai, ua noouoo iho na Ele 1 e iua e huki .apa kela a me Keia o na Elele* aole no e nele ana ka iuahae a me ka like oie o na hoonee ana i na iliili oka papa kou a ne.a ka lahui, j ama ia hana ana hookahi no hoi;e-,

na maopopo he.mahaē p makou ibo oa Elele. a lanakila na Aooiloi.o n na eeemi. Nolaila* ua hooholo lokalil ibo flti EĪele, ke Mi.i pp, o Joh» KichardiBoa oia ka wahaoWo o na Eleie, a ia wa r>o 1 kuka iljo a) na Elele i ka ko lakou wahao'elo mea e haua <;i, oiaku Uej le ai.a o »a.Ele!e e hui pakahi me i na Stnate a e hoike uku i haoa a I na Elele i hfle aku ai. i i j Ma ka l t 8 ae. ua hoao ikaika na \ Elele e huime naSeaate a i oie kek»hi o idkou, aoie i [holo pono ia hoolala ana, oiai, ua paa loa kn man»wa o na Senate i ka iakou m<*u hana ponoi iho. aol« he nina ia mai no makou, koe wale uo o Sei,etoa j P«ttigrow a me \Vhite, na koo o Hawaii, ua hui aku aa Elele me iaua, a wahi a laua. e lawe ia mai aoa ke kuikahi hoohui i ka la apopo, nr>laila, ua lilo keia L>no i hnike ia mai i na Elele, i mea e noon.oo pui ai i wabi e ikeia mai ai ko ka lahui oianao kue ma o makou ls, nolaila, ua hoi mai ia makou a kuka iho la a wahi a J. Riohardson, ua lohe au j i kekahi wahine heole e*olelo aia o Benate Hoa ma ka aoao kue i ke koikah', nolailo, ua hele aku la o J. Eiehardson a ninau ia Senate White, i na paha ua lohe oia i keia huli aua o Sen»te Hoa mai kona ao ao kahiko mai a i ka aoao kue, a wahi a Seuetoj? White, e hele oukou e hui rne ia, nolaila, ma ia ahiahi w o ka la 8, ua hel? na Elele e ike iaSHnHte Hoa, oiai ka me ke ;anu e nou mai ana, e pakika heie j ana malona o na pauku hau, i ko | uoakou hiki amin? konaHolele, ua ak t la mnkou i ka hele a ! puka mai la ke kauwa, ua ninau | aku la o J. Richar<3son > eia auei o | Senate Hoa ia nei ? pane, ae eia ae j no īloko, haawi aku la makou i na j pepa inoa (card) a lawe ia aku la* j aole i Uuliu aku ua puka mt»i la ke j kauwa a kahea mai ia, komo mai, j a lawe ia aku lamakou maloko q ka rumi hookip*. I

iu4 la, % a_14»4u1u liiu&.aaa tue ~. ia, a wahi #J»a:, ,'.'o pukou na keo- t . »iujftna Elclv oj4£Jt a &kui Hawaii ~, J.IJ, ae, jka mjyjao o ka laLui li&naii uq ka booli uf me Amerika ? Eaue q J..8.* qxh, ka. makou i hele waiia a o J. It. a wehewelie ak.u lft, i aa ka Ha ajr, blj| , <4 tvel)onv e |je nol, ua liiki ia , r „ fk« aku i ka hnloila} iuai o , o iiu etvtuukulcj l|k ,umlyko 0 ka makaauiiini, e Loiko pu akvi ana hoi 0 J.R, he palapala hoopii ka Kakoull lawe pu mai ncf*~kakau inok ia e ka lahu! e kW^ana*'i"k"a hoohaiaina, oia ka wā a ua elemakuīa Ja i pane mai ai, he hana paakiki kajhiki ana[e komo ka_oukou palapala honpii, ke o!e e apong ia e kalPeī'eaielena, a naua e wai'uo mai, e t«li iki oukou, oin ka wa u uu elen&akule la i pu' aku ai no Lona keeifia a Ta"we mai la i kekaiii buke rula 1 cTk« AiiHoieln, a ' *® *dU:e'ptli ena i ka palaj.aln hoopii me na tn< i, ! ole e niki ke Mo i mea ri > kn Aha Sennte e noo ai ke o e e aponoia v ka Pei-eai-dexi-, (a oi:.i aia ku Per. sideua i Ohaio mwa ) Nul..iL, uu olelo ae !n ua elem u!e nei, uu l.iki no ke & ma n komo ka'oūko , hoopii uia ke. kapae an.i i na i'ula a e la>re maiiolelo hoohoii»,o ae ia mni nu e'hookomo aku i ka oukou hoopii, in« aole mea kue. ua holo pono na mea a pai'* aka, i I na 9 hoomaka o kue mai I ia'u, ua makaukau au e paip «kume I ia n . ko oukou pono. me keia mau j olelo ana iioko o na minuie | aole i oi aku mamua o ka 15, ua | kanohamai h ua elemakule la, apo|;pq h v >ra 10:30 am. hiki bau ae ouj kou «ia kuu Keeaa Oihana ma k« | &apitalaj e lawe pu ae i.na palapala I hoopii, a hoi māi la na Eleleme ka I manpolana hauoli. i Ma kala 9ae o Dtc., elike me ke I kauoh a a Sena te H.ia, ua hiki aku la makou ma kona Keena Oihana ma ka manawa i kauoha ia, eia na ope Q ua p&lapala kue noohuiaina ia. D. Kalauokalam kahi i hii ai, I ka halawai ana o na Elele me ua eleiaakule ia, ua nin iu mai la oia' auhea na palapala hoouii a oukou, na D. Kalauokalmii i waihu ae, a aaua pono iho la ua elemakule uei i ke SUa o ke Aupiim Ameriku i ka ni ;a ai maluna iho o na pal.-'pal,* oiai be mea ia i haua e ia i nex mamua o ko'u aua aku, ua E. Jobnsnn. K}»kaaolel > o ka 4-ha-hui Aiv ha Auvk o K«ne, a na Mrs, Lilia Aholo, Kakaunlelo o ka Ahahui Aloha Aina o na W hine, i hoohiki imua o ke Kanikela Ameri« ka $ hooiaio ana ik» o ? aio ona inoa a pau naa na p»I- pala hoopii, Ika ike aoa o ua eiemakule la, ua pane ae oia, ehia ka heluna nui o keia t. • 1 "• • -

5* au i::o i, w ■ ]» h «• «i k , Ij>* 23,209 J. a n L o:a ka w. a ua ēleni k:jl<• la \ k i i 1 r.u e li oo- | 1, i , h t< > M . : iho o ktxa Liuii i ana, v.;«, t>u aku 1a »a " Elele inn khl'i e noho ai n;t poe rna- . laikai ijo ka nnna ana i ka Aha ; S-n 5 " ] !, , Mit ;i k*i Aun nohō r iiiiii: UR kotno fī;īil Ui « fckmat<f Hoi iji(: Ue k( p<* o r,a j> 1h;,;>!» h'" ]> i koii» jK>afā' . a non i ae la i ka hale t knpae' ifi na rn'a. aohe n;ea kue, t>ia ka wa a iia S«-n,»;•• la i iieluhela &e ai 3 ka olelo houholo. e ae ia u.ni Oia c waiho aku i ka palapalahoopi 0 91,269 inoa i kakauiooa īa e ba Jahuj Hawaii no ke kue ana i ka iioohuiaina, a ua hooholo ia me ke ; koe ole ia. Aia na Eiele e haka pono ana ma- ; luna iho o ua Senatela t»eka hauoli nai. Mahope iho o ka pau ar>a o na hana maa mauo k;i hak', ua hapai &e ]a ka hale a n y ; iiooiu na mea pdi 3 ke kuikahi hoohuiaina, a oia ka Henale Davi« i noi ae ai e noonooio ia ke kuikahi me ka eohlo, nsa, ' ka hookaawale aria aku i ke anaim mai ko lakou noho ana mai e hooiohe, ua kue ia no keia noi e Senate White, a ma ka ninau ia a'na, ua iiolo ka i';u! e n- onooi; 1 . rne ka rna 1 u. & kauoha ia mai la na poe inakaikai e hookaawale aku ia lakou. a hoi mai la na Elele. Ma na j a mahope mai e hui mau ■ aku ana na Elele me na Senate Pettigrew a me Wttite, a e haawi mau mai ana laua i na olelo hoolana ■ 1 na Elele, me ka i ana, ua make ke ! koikahi elike me kc kuiikakiaiaj *na ka paej>ae o ka puka komo. Ua halawai na me na Benate a me »a Lunanoakaaioa&a like ole, me ka hoike ana aku i ke ano o ka lakou mistona, a ua lilo ia i mea e hookaakaa ia ae ai ko iakou mau naaka i na mea e pili ana i ko kakouhookahuli ia ana, He nui na ninau like ole i hoolei ia mai imua o "2ia Eiele, no na mea e pili ana i ko lapana a me Pelekane lawe ae ia Hawaii, ua pane aku la na Elele ia. mau ninau rne ka pane ana. I na i makepilo a me Pelekane ia Hawftii : ua hiki wale no ia laua ke lawe ae i na wa a pau i na no iloko o elima makah k 1 hala ae iiei, me ke knli oie Joiai, ie 50 makahiki i hala a<- nei } i noho iuokoa ai o līawaii malaio o ka lo- ' kotnaißai o ne s a na Ameiika 2 hookahuli iaiiono o Hawaii'. nolaila, he mau oleio wale no ia i lawe i'a m f ii e ka &o»io makemake hoohui i pa!u imua o Aneri <a. ke ano oi;iio. / U:; iiinau pu ia mai na Elfi3e, i na lie lo a ka m:<n;t k<>ho i na kanak* fla\>aii, ua hoole ia aku, aole, heaha le kumu t, ka 1 aa t Ie oi» muna ? ua n s E e e. A-a ka lo a a hoo biki na ī ko Kumub«naw;u oke Aupuoi e ku la, ua pane ia mai

li<> nr> i ōi ) hwoliik; 4-tC ; .\ 11 1. . iui ■ i « . i'-. 0 iui kuiii.ka a p::u t hnnau m nwi-]-.n:i ii kekahi Auj»uoi. HQ\t> o:a e , koi h e hoohiki i ke KuiiiiīkHnawai 0 ua Aupuui ]Ai no ka mea i kooa wa 1 hanau ia mai ai, ua paa_oia he niakaainana no ea Aupuni la. a me kona m»u Konawai, me ka lawe ole i k» h ohik», ke« w«le iho no ōa nia* īihini i komo #tt* i!oko o u;i Aupuui 1», o iākiiu k» i k< iia e h-«ohik« ī ke K«jw ]..(U'i wfli i iuH» hi iaiā na po»o j like me ko ke kanaka i hanau (ualuna o ua la, nolaila, aole i &e ka lahui e komD ae.e hookiki, ?a wa ua pane mai no ka poe i nioau rna% ae, he obio no i», alaila, aohe he kolana akea na hoopouopono ana ma ko oukou aopuni ? aole, ua ka poe uuku e rola nei i ka hapanui o ka iahui. a nehea i kaa ai ta mena hoomalu i kahapa 'aiku ? pane, u)«rauli o ka man i o na mea kyus, i kokua ia e ka mana kaua mouiwi o Ameriktt nolaila, aole nm~ kou ka liihui i manaohehana naau&o ku aa ana aku e hnkoko uo ko makou pono i puupuulima aku ma ko makou aoao a i mea kaua inai mikaaoao mai o ka hapa uuku. I ninau, pela iho ia ko oukou hana i ia ana, pane, ae, eia kn hik- u mau • hoakaka. He Aupuni o Arr'er : ica no ! ba lehulehu a na ka .h'*r>anui o ka ]dliui o ruia. He nui na naea a ua E'el i maka^la ai no ka hookulia mai, na , poe i hiki mai ai imua o makou e ; ao maī āi, a e nonoi mai ana e wai--1 ho aku na Iflkou e hana, ua hoole K' . | aku na Elele ia ma« noi. [ A hiki i ko ooakou haalele nna I aku ia Wasinetpna o ka ikaika o na ! aoao elua, ma ka aoao Hoohuiaina he 46 Benatd a ma ka aoao koe i ka hoohui fle 43 Senate. ! Nolaila, ua hooBajiia mai ka ikaifca o ka aoao hoohui mai ke 58 a i ke 46 i koe. Nolail»,aohehemanaolana ana no ko ka Aha Sengte hooholo e hoohui ia Hawaii. A o ka hopena o «a hana a na Eleleuawaiho ia ia. Eieie JL RichardBon, J, Hel»,iuhe, J. 0. Carter a iue ke Alii, na lakou e kiai kela aoao no ka lahui. Me keia mnu hoik- p-t le ko h-o- -; ki riei an.me ka lro hopp « ke Ahi i : hnawi mai ai. E a!r h t aku ika la- ; hui. 1 aloha ia mainei oukou e ke Ahi I •