Ke Aloha Aina, Volume V, Number 9, 4 March 1899 — HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano —:A ME:— TOME BAKALA Ka Ilihune. [Hoohenoia no KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA -:NO KA:- UI SOPAEA. Iloko o ka Hanohano —:A ME:— TOME BAKALA Ka Ilihune.

[Hoohenoia no KE ALOHA AINA.]

A me ka hoohakalia ole, ninau koke mai la oia me keia mau olelo, ikaianamai: Eka wahine, heaha *kou makemake oloko nei oka Paalii, a'u e hana aku ai nou? Eke koa maikai, e oluolu mai kou ahonui e hookoino aku īa'u iio loko oka halealii, no ka ike ana aku iko kakou Moiwahine, ke kumu nui bol o keia hoea ana mai la nia keia wahi, me ka nana ole ae ina paha he mau keakea kekahi e alai mai ana mamua o ko'u alahele. A oiai hoi, he wahi hana ano nui ka'u 1 manao ai, nolaila, e oiuolu oe e hele aku e hoike i ka moiwahine, ina paha ī loaa ia ia'u ka ae ia mai e hele aku a hui a launa pu me i». O keia hoi ka wa a ke koa kia! puka i haawi aku ai i kona ae, a hele koke aku la oia e hoike imua o ke aliikoa, eku kiai ana ia wa, b oia hoi kana i hele aku ai e hoike imua o ke aliiwahine, no ka nonoi ana aku elike me ka manao o heia wahine. A oia ka ua moiwahine la i pane mal ai imua oke aliikoa me keia mau huaoielo kakana o ka uahoa, 5 ka i ana mai:

O hoi, » hoike aku imua o ka wahine e makemaKe la e ike ia'u, a hoike aku, aohe makemake o ke aliiwaliine e ike ia oe s mamuli o ka lilo ana o kau keiki he eneuii no ka moi. A īna oia e hoopaakiki loa mai ana no ka makemake e ise ia'u, e lawe ae i kou mana, a e kulaknlai aku a hiki i ka vmka ana iwaho o ka Paalii, me ka Loolohe ole i kana ■ olelo. ! O keia mau oleio ke aliiwahine | piha lokoino, oia ka ke koa kiai i ] hoi aku ai me na kapuai awiwi, a \ hoike sku la imua o ka wahine 1 hoehieha i» kona npenoo, no kan& * wahi keiki hookahi wale iho no nie ; kona maoao 1% hoi e loli ae aiia la J hoi ka olelo • ke aliiwahine msi ka manao ae o kana kgne ae, eia ka oia ! anoano hookahi no, Me ka hookaulua hou ole iho, k\\ ae la oia iluna mo na kapuai maloeloe. a pane roai la umm o na k:ai o ka maiuhia, Kt*- haswi ku f.ri au \ ko'u ūiau hoo«M :ikai ananialuOa o olua. ro

ka mea, he mau mea hooko wa]e Jho no olua Ika makenieke o na haku o kakou, a nolaiia, e aloha ananei olua. A oia no-hol kona wa i puka aku ai mailoko ak* o ka Paaiii, a kamoe aku la no ka nana hou ana aku mawaho o na paia mano&noa o ka halenaaha'o, ina paha e ike lihi wale aku no oia ina hlona makamae o kana keiki aīoha. laia e nana aku nei, aole he hookahi mea anai ike aku, oial, ua alai ia mai ia e na paia manoanoa, o ua halepaahao la t aka, mamuli no o kona manao aloha keiki, na hiki ole iaia ke haaiele koke iho 1 kona wahi e ku aku nei e nana, a na ka poele- ' ole i kono mai iaia e ljele koke aku oia mai ia wahi aku. no kona wahi me kana keiki s noho mau ai. Mahope iho o i;ona haalele ana aku i kahi i hoopaa ia ai o kana keiki, ua hele aku oia e huli hele i ka ilio a kana keiki, kona hoa paani hoi o kona mau la kamalii, mamuli hoi o kona hele auwana ana 10 a īa nei, e imi ena no kahi e hemo ai o kana kei&i mai kuhi paa mai. Ua poina ia iho ia oia i ka hoomanao ana ae nona, nka nae, i koaa hoea ana aku ma a I?ana keiki e paani ai me kana iiio ua ike iho la oia, aole oia ma kahi i maa mau iai« i ka noho ans. No keia mea, ua huli hou akn la om mao a maanei, me ka mānao ana e halawai aku ana oia me ka kilimili a kana keiki aloha. Aka, oka hope nae, v iia nele oia i ka ikeana aku i kona mau hiona e hootnsma mai ai'i kona mau kau- ' Ai ka hope loa o kana huli ana, ■ hoopau ae la oia i ka imiana nona, j

a hoi aka Ia oia a ma ko iakou wahi e moe mau ai iloko o na p«u opala, a noho īho ia me na wainaaka o ka luuluu e hiolo iho ana mai kona ] muu lihUihi mai. | Ulu mai la na hoomanao ana ae | lioko ona no kana kane aloha, oiai hoi keia m«u la o kona kaawale ana aku, no ka hele ana e imi i pono no | ko lakou noho ana, me kona ike ol£" j mai Ina ujia oka poino o ko Uua I noho ana. ! A o kekani hoi. o;a kona nele i | na mea e hoopiha aku ai i laona hoI upo, aua hlo i mea e liooluaieie j a«a i koaa kino wanine, a hiki i ko- | na pauhia la ana aku e ka hiamoe , j kuiipolipo. ] Oiai oia e kokoia ia ana iloko o i ka aina moeuiiane, aia hoi, ua hala- , i- . I I w&i koke aku la kona uhane . uhnne o kana kane, oiai hoi oia e j : hele m&i ana e hookokoko i oua la ; mamuli o kona ike ana mai, o kana wahine uo keia e Nle aku »ei unua j . aim. , H«l* mai i,% oia me ka m&mo e ( Uoopa uiai i ka hma o kana w«hine, m<> ke ake ana niai hoi e houi j _ \*U, nu> ke a«o o &e kaue T aloha io i kana wahine.

Aka, ua kaohi ia aku la n«fe ia I mau manao ana, mamuli o ko kal paa ana afcu i kona mau lima, ame ka leo oka mea i piha ī Ike aloha, ua pane aku la oia imiia kana kane me keia mau huaolelo o i ka hoolauna, penei; E kala mai oe ia'u mamuli o ko'u pale ana aku i kou tnati lima, ma- | muli okealoha e kom nei iloko o | ko'u puuwai no ka kaua lei he keii ki» mamuli o kona paa ana iloko o i ka halepaahao mamulio ka manao lili o ka moi. | No'aila, ua lohe aku la oe a nau e imi aku i kahi e pafeele mai ai oja mailoko mai o kahi pāa, i kupono ole no kona kmo hala oie ke noho ma ia wahi. A oiai nae ka uhane o kana kane je kaulona pono mai ana no k«ia mau olelo a kana wahine, me ka manao e liopu mai iaia a paa, oia koke no kona wa i kupaka ae ai a hiki i kona puoho loa ana. V : Ua lilo hoi keia i mea nona e na--1« ai iioko o kona houpo, me keake hou ana aku e hui oia meka uhane o kana kane, a e kuka pu laua no koaa kii ana mai e ae iaia malloko ae o ka lialepaahao. Aka aole nae oia i halawai hou aku me kona uhane a hikl i ke ao ana. Eia nae hoi, i ka wa o kana wahiue i ha 4 awai ai me kona uhane, (oia hoi o Bakala,) oia no hoi ka wa like i halawai like ai ko laua mau uhaue, e hoike aku ana, ua paa ka laua walii keiki kamakahi he luahi na ka innina oka moi iloko o ka halepaahao. A o>ai no hoi oia e hoomaopopo j pouo aku aua i ke kumu o kona paa ana, oia no ka wa i nalo aku ai o ka uhane o kana wahinp, a oia no hoi kona wa i puolio ae ai a ike iho i Ia he moeuhane ka keia i loaa iho la iaia.

Aia ka naluea a me na halialia hoomaoao ana iloko ona no waliine a rae ta laua keiki, oiai boI oia e ai ana 1 na mea ai me ka lawa pono. a o kona mau oliua noho hale aia laua ke aakoko la me ka piHkia. Ua huli hoi hou aku ia no, no Kona, maluna o k:a Mauna Loa, ke Keikialii Kalanianaole aJe kana wabīne, mahope o ka pii malie ana ae nei o kana oluoiu.

Eia 00 k& moksahi Sciadia ke hoomau nei i ka hoopiha nauaha . ana, a ua mauaoia maloko o Vekahi li o keia pule e haalele iho ai oi» i keia awa no Pamoa, no ka | lawe ana aku i uanahu ao ka aio- j kokaua Pi!a<!e!;\pia. ' Ma ka auiua la. Toaouo uei x j iho aku ai ko wakou makuahiue | Tuuku uo lalo o Kailua 4 Koolaupoko, uo ka hoouiaha *ur, a uia ke ahiahi Sabali uei i huli hoi j nmi ai oi* ao ke kulauakauhale m\, Ke haavri aku ut i i oia i koua uuuv lioouiaikai paloua oleiua kupaapau oia >vahs uo ua Loo-' Hpa puaiehana 1 pahola ia maij laiā. ] , ;