Ke Aloha Aina, Volume V, Number 10, 11 March 1899 — O-WA KA HALELANI A KA UA Ne-i Nakolo ka Pohaku Hekau o ka I. PIO A NALO KE KUKUI A O IWIKAUIKAUA Ua Hala o Vitoria Kawekiu Kaiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa. KA PAU HOOKAHI I KA NOHOALII KAPU O HAWAII NEI E Hawaii Nui Kuauli, e U me ke Kaumaha Nona. [ARTICLE]

O-WA KA HALELANI A KA UA

Ne-i Nakolo ka Pohaku Hekau o ka I.

PIO A NALO KE KUKUI A O IWIKAUIKAUA

Ua Hala o Vitoria Kawekiu Kaiulani Lunalilo Kalaninuiahilapalapa.

KA PUA HOOKAHI I KA NOHOALII KAPU O HAWAII NEI

E Hawaii Nui Kuauli, e U me ke Kaumaha Nona.

Naha ka manowai lani a ka ua, Ke lawe mai la na pihaa moewai o uka, koia ae la i ke kahaone o Mahiki, liiki k"fe aloha aumeume me ka wai« maka, ffe makamaka ka ka moe i lawe mai >;i o makou, Ha —o —e. fie aloha hoi a! I ko makou hoea ana aku imua oko makou lahui aloha fc e lawe pa aku ana makou he ukana nui » kanmaha, e hoonauene ana i na manao aioha alii o ko makon la« hui aloha, ma na wahi a pau i hoomomoa ia ai na manao makee alii iloko o ko lakou man punwai, a oiai ho?, ua paa a ua aai kela mau olelo kahiko iloko o ko makou mau lanaikehala, e kahoahoa mai ana me na kulu waimaka o > v a ehaeha. O ke Alii wale no ko makou makemake, O ka luhi o makou me ia nei, O ka makou lealea no ia, Uaike—a-J TJa ike—a!! v Ua hoea mai'la imua o makou ma ka hora 2 ponoi o keia wan«ao Poakahi, na hoike aouli, e hai mai ana toa ka leo o ka hanehane o ke Kama'liiwahine opio a Hooilma oiaio hoi o ke kalaunu alii o Hawaii, i poni ia, no ka makia aua i ko Liliuokalani hakaliakaj Victoria Kawekiu Kaiulani Ltinalilo Kalaninuiahllapalapa, na plli iho la kona mau onohi a ua hookuu maī la i kona liana, no ka ilina hope loa o ko ke naka ola ana ma keia ao. * JSi*uai ka walohia a me ka ehaeha i hookau i* iho, malana © kona lahui oiwi, e hoike. mai an'a hoi, aole l mawehe ia ae ua mauao iloko d na hoapo ma* alii iloko o ko laua mau makaaiuana ponol, ka mea boi i kuluma iioko o keia laliui mai ki uohi mai a hiki i keia la, a no ia mea, ho'., «a haalele awi d ihu kekahi poe ia loko uei o ke kulanakauhale no waho o Waikiki, raa ka howo o ua opkla i hiakul'. iai me koua Inaui amkoakane, k« Mea Hauohnnu l. S Cl*gUorn, nv> ka haawi ana akv ia lakou iloko o ua puih pu au« ir,o ia eo k.H tuau<?wasjewa pu aua uo ka Wohi Ahi epio o Hawaii Kui * KekweuuiauaiL

| walohia* a eUaeha ka ili ana mai o kei> haawina malu;na o ko kakon mati alii hanau o ka aina, aka, aa olelo ia nae, o ka make, aohe ona palena, a o ka laakupapau hoi, aole oia i hoole mai, ua ana oia. O keia na pali nui elua i ko ke kanaka wa e ola kna f a pela iho la i omuo koke »e ai na la o ko ke Alii opio 019 ana, oiai 0 hekau aqa malooa 0 kona oiwi, he mauaolana, a!a be mau hana ano nai iloko ona kahi i milolii ia ai, i hoaho ia i ke ko : ko a ha a Makalii, a i oki pu u ae la .hoi a nalo loa aku la ma kela. aoao 0 ka pohioahina o.n§ hoomanao ia, iloko 0 ke aloh», i jbili palaha īa iloko o ija mea w pau no ka wa mau loa. Ua hoea mai ke Kama'liiwahihine opio 1 keia ao malamalam» ma ka la 16 o Okatoba, 1875, mailoko mai o ka puhaka alii o kona makuahme alii Mra. Miria ; ma Likelīke Cleghorn, a me ko oa luaui makuakane e ola hookahi nei e « aku nona, A.S. Gieg horn, a ua piha hei iaia na makahiki he 23, 4 mahiua a me na la keu. t t T a hoouaauao nui ia oia zsa |ke ano hou 0 keia au. holomua et pee nei, a i ka piha ana o koo§ mau makahiki 1 ka 14,uahoouq,8 ia aku la oia.i Ēnelani e l\Qona* m&o ia ai i na ike hoonaauao oi aku mamua 0 kona aina haoau. .. Ca olelo ia 4 fltia he talena ki§. kie i loaa 1 ke aln opio ma palapala a pau aua i ao ai, e Ub ka ik? peua bii ( ka ike himeui, ka'hookani ogaua, a pela aku, a ke minamiaa uui uei kona iahui I ponoi uo koua paaaho e .aua uiai la 1 ka a aua o ua kukui kapu u leuakaikaua iloko o koua Jbata Huo, Ca kakpo mau ia keaa noho an.i ma ka aiua mahhiui, oiai ou e Lioho aua e hooikalka i pouo: uoua iho, e iw.ikua hoekama ma ka * h&ua, T. P.wies, ;i pek hoi 1 hooioihi loa ī» ai koua uiau la iua Euelaui a hiki i kooa Uaalelo ana aku a hutl b- i iuaila uo ke oue hauau uei, 1 ?» tS?T # 4 ua pih.i hoi ka :u,\kal iki a oi e keuauohw

a— —wn/eena» Pana i kona aina Paredaiso, i hoolieno ia Le aina e kahe man ana o ka waiu keokeo o ke dala, a me ka meli nlaula o ke gala. I ka wa ī hookahuli ia ai o ke aupani moi o Hawau, e noho ana no oia i Enelani, aka, mamuli o koua ike a me % kona manao, ua knpono oia ke hoohalahala no kona kuleana i ka nohoalii, na hoea kino akn la oia imua o Peresidena Kalivalana o Ameri* k& Hnipuia, ma kona kulanakauDa'e alii ma Wasmetona, no ka nraiho ana aku l kana mau keakea no ka nohoalii o kona ma kuahine i .kaili ia } a ua apo ia mai hoi oia me ka pulama ia e |cela kan?ika hoopono a hoaloha oiaio o Hawaii. Ua hoi liou aku oia no Enelani - • » naalalo o ka hookele ana a T, H. Davies, a hiki ī ka wa i hplo ki, eio maoli aku nei o kona makuakane e ike iaia ma Enelaoi, oiai oo oia e hoopapau ana ma ka oaauao ana, a ma ia ano no oia I boomau aku ai a hiki .1 kona haii boi ana mai i ka aina nei» mamuli ona hoomanao ana ulu ae iloko oua, e hoi e ike i ka aina, |a mea hoi i hoopaa ia iloko o kona houpo alii, ua aloha aa i ka>aina hanau mamua o na wahi 9 1 ka hiki io ana mai i ka aioa hanaa nei, ua hoike mai fa kona oiwi ponoi, i na la mua o bui ana mai me kona īpau makaainana, he aloha oia i kona mau aaakaaiaana, ma o kaaa mau Uana, e hooia mai ana, o ko'u kahua ke aloha,, na ia mea i .hooulu ae i na manso liauoli iloko oa makaainana i hui a launa meia uia na kukai kamaillo aua, * ninauinau ana iaia ma na mea e piii ana i kona aiua. • Aole oia he ahi opit> i hoopapau nui ma na aha lealea a ka poe kiekie, ak», ua uoomamap laai oia iaia ihoimai i& wahi mai, a ua hoopapau oia ma ke komo »tia maloko o na ahahui kokua #o ka poe i hoopiiikia ia, e hilu aie ū ke īa inoa Uoko ona lehelphe p na g pau i ikemaka i kana uiau hau^ 0 ka hoea ans mat o keia ha»wiua īuuiuu a uo ia ko ke_ ,Aiii opio manao e holo i ki phiwai o uxa koi Ua liipijiupuu o Wiiiuiea, noho hoi o ke keiki UUw&i S|*mue*A l'aka, k* thuu iio iioi u ua, *iīi a pau t uocJ ikAli#ttho aku av i ko iakou iiiau] U hooUoiu, uia ua hoiu« leo ol«i| U« oi« kauaka puuwai hauiaajuJ A uiamuli cka uiaa ole uj kjj AUi i k& uolio oia &;• ua auu, v.a hookpu mai la ka iii*;j oialaua o koua kluo. d ujl U u;cJ Uc; I lookauiuaha aku i ka ui*-j o ua kaiua»iud 4 » uo ;* k<jktf U iui'. koua

ui no Ee kii ana akn laia a hoihoi mai no ke Kapitala Alii o Honolalu nei, aka, aole nae i loaa mai ke akakun ana, a hiki wale i kona waiho ana mai la i kona kiqo lani, e hoomaha iloko o ka maluhia, mai ua auwe ana aku o na ehaeha o keia ao. Mamua ae o ka hookokokeana mai o kona mau minute hope loa aia kon i luaui a makuakāne ponoi ma ka rumi ana e umeume ana ine na aekona hope loa o kona ola ana, e kiola ana i iia omaka waimaka mai kona mau hhilibi aku, īloko o na ehaeha, ka luuluu a me ka walohia palena ole, 6 pnili flku ana me kon mau lima ma ke ano o ko ka makua aloha i ke keiki, malaila pu no hoi 0 Mr. a me Mrs. Jas. W. RobertBoni (Kimo Robikaua me ka wahine) Jas. B. Bojd me kana wabine f Miss He)en Parker, Miss Kate Vida, Sam'l Parker, Lumaheihei, Miss Klaie" Pobertsor. a Bae kauwa lawhlawe. na' kauka o ke Alii opio, G. D. Bt. Walters a me F. L, Miner. Ua hoike ae kekahi o keia mau Kauka 1 ke ahiahi la Sabatl nei, me keia mau olelo: Ma ka po Poaono nei, ua loaa iki he wahi maha i ke aliiwahine opio, a ua leaa hoi he wahi manawa uuku nona e moe ai, aka, m.>» ke kaVa« hi&ka ] a Sabati nei, ua loli hou se ke ano o ke kulana o ka ma'i b kau ana malnna ona, aka, aia no nāe he hoomahuahoa aua o ke knlaDa e loaa ai o ka palekana ana. I keia ahiahi, (oia boi ka la Sabati uei,) aa loaa hou |e manawa nona e hiamoe ai, a oa hoomaha hoi ke koiii ana ai ka eha iloko ona. _ Aka, o ka pilikīa wale no } oia ka rumatika e koni aiia, nana hoi i btvonawahwali aku 1 na inea paabana o kona puuwai a hiki i kona pauaho aua mai la, īloko Q aa laweīnwe a hooikaika nui aua a kona mau Kaaka, aka, ua oi loa aku no ka nawaliwali mamua o ka hiki ke hoopakele ia. He pilikana ke Kama'liiwaUiu« Kniu'uuii 110 ua KeikiKawaii*nakoa a me Kalamaiiac:|e t 4 ©iai hoi, i koua mau hoia »ia no a kn kĪHi aua aoiia, U i.aua āiau s UOM, olike aie £4 L»ki 1W4A...k« bans, ak ua ue lakei* a 1 i-* U-i*>na o ka awuuoUww * i hookua U <* * aka »u ia.i keia ao, K Ilav ai i aioku o K.4*A"ti e ua hal.i ak'* la ,s* po*i&vii 0 ka 4 u* iioo-ko-y u.4» la ; ka 4 ĪA i*vU «i o jaLati4*l6l*ii*u« k* AiUA i keU 14 ui* k4 o &*Ui liiiiua* U* iiO\*p4i4 0141 1* a l koQ4 ki|34 4iU 4k-A i&4.kviu *ek4i* i k;U-

wehi ia e ke ala h'unakai; a ia oe hoi e Molokai kui laau, ka aina hooheno o ke keiki a Hina, e pau' afia kou lohe ana i kon'a inoa; ao!e boi au e Oahu o Kakuhihewā !je milimili a he hiialo oia nau, a mafuna o kou lepo makamae i opuu ae ai oia iloko o k"e s kihapat o kona makuahine alii, $ka, 'na niau aku lanae oia i ke ala kofula a Kane, a nalo loa aku la; nou e Kauai o Manokalanipo keia ilihia, e kahoahoa aku ana ia oe, ua pio, & ua naha aku la na ipukukli! gula o ka h»le kino o ka Hooilio Hawaii. Alo-ha ka hale aka moe e kipa aku ai. Ha-o-E. Oia no e.