Ke Aloha Aina, Volume V, Number 22, 3 June 1899 — HE MOOLELO WALOHIA —:NO KA:- UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. —:A ME:— TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no KE ALOHA AINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA —:NO KA:UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. —:A ME: — TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no KE ALOHA AINA.

I kona wa i keehi iho ai ma ke a&ua mua loa o ke alanii ma kahi i hoolaa ia nona, oia no ka wa i kani mai ai ka leo wawalo o na pukuniabi, ne hone mai la hoi ka leo o na piia, wawalo kupinai mai la ka leo iooho hauoli o ka lehulehu. Oia no hoi ka wa 1 ikeia aku ai kekahi eleoiakule poohina, me kona kapa loihi i aahu ia no ka ihiihi o kana oihana © l&welawe aku ai, a o tia mea la, oia no ka haku Bihopa t)loko o ka hoomana Kaiolika, a oia ka mea nana e poni aku ana ī ka moi .hou o Irelani. Elike me ka mana i loaa iaia, ua lawe ae la oia i ka hoau mua loa ana o kana oihana laa me ka leo eehia o kana puie, me ka poni ana ] ka aila hoano maluna o kona poo, a pela no hoi me kana wahine. kalaunu malnna o laua mau poo pakahi, a me ka leo nui maopopo, ua pane asu la oia penei; I keia wa, ke kukaia ak« nei au imua o keia alia kanaka nui s ua pom ia oe a mo kau wahine maiuna o ka lahui holookoa o Irelani nei, i moi I poni ia maiouli o ka lokahi o ko lakou manao, a ke pule ae nei ko'u uhane, e hooholomua ia kau liana ica kau hooponopono ana i iou aupuni, iloko o ka maluhia a me na he nui, e loaa ole ai he notona kaumaha. I ka wa i pau ae ai na haua a ke kahunapule maluna o ka mea i poni ia i moi, oia no ka wa i uhene mai ai ka leo mels mai kekahi poe puukani himeni mai, i heokaawale ia no ift hana, a o ko lakou leo ano» ano, ua pahola ae la i ka eehia maluna o na inea a pau. Ē hoike mai ana hoi, ua kulike keia poni īa gana me ka makemaie 0 ka hapanui o ka lahui, ma o ka loaa oie he hookahi mea i aa n>ai e kue i keia mau-hana hoohiwahiwa tos na ano a pau, I ke kuu ana iho'o na leo mele o : ka poe luoieni, oi» kok« no ka wa i ike ia aku ai ke ku ana o ka moi iluna a huli papu mai la kona alo leuua o ke anaiua, a me ka leo moa-: kaka. ua haawi mai la oia i kona j aloha, me ka panai pu ena msi me ] keia mau olelo penei; j Mamuli o ka lokomaikai o ko j Akua Maua Loa, ua koho mai la oia j ia'i: i mol oiai au ma aina oii- ] inao rot» ko'u maopopo ole, e hoako j ana pafe» i» jiu? aua aele paha. Aka, auo, ke ike Hke nei kakeu, : j

na hooko ia ana oi mau lia i j manao ole ia e hooko ia aoa pab&, i aka, o kona mana, oiā ka mea nana ihooko, aole na ko ke kanuka ikaika. I E haawī aku ana au i na kokua 1 nui aua maluna o ka poe ilihune, a | pela no hoi me na kanaka koikoi a ! waiwai o ka ama, ka poe nana 6 \ hooholomua i na hana kuloko a I pau o loko nei o ka aina, ka mea e ; hua mai ai i na pomaikai he lehulehu wale maluna o ka lahuikanaka. 0 ka noho aloha ko'u makemake, aole hoi o ke kuee, e lilo al i mea e mokuahan« ai ko kakou noho like ana, a e haunaele ai hoi na hoomulu ana a na Luna Hooko o ke aupuni. Mamua ae o ka hookuu ana i keia anama, ua waiho aku au i na hooponopono ana no ka hookolokolo ! ia o ko oukou moi, iloko o ka lima i o kek hi poe kanaka i wae ia mailoko mai o oukou, a oia poe hoi a oukou e wae mai ai, o lakou auanei ka poe nana e hookolokolo ia iaia, ma ke ano kaulike,' aole hoi malaīo 0 ka manao inaiea o ka hoomauhala 1 wahi e ahewa wale aku ai me k# kumu kupono ole. Ano, ua hookuu m keia anaina, me ko'u haawī pu al<u i ke aioha maluna ooukou a pau, mai na kana malihiip'- 1 1 ka wa i hoopau ia ae ai o keia mau kamailio ana, oia no ka wa i paapa;-ina kupinae ae ai ka leo o na pukuniahi, kani kapaluiu ae la hoi ka leo o na pahu, a paiakuli ae la hoi ka iewa i na lto huro no ka hauoli. A me ia &ko iho la, i haalele mai § ai ka moi hou, kana wahine a me ka ui Sopaea iloko o ka uiumahiehie o &o lakou mau helehelena paleahi, ma o keia mau hoomaikai hiwahiwa la a na makainana e pahola mai nei. I ko lakou hoea ana aku iloko o ka Paalii, ua piha mua oloko a me | ka nui hookeke i komo maalahi aku ai nioi a me kena mau hoahele no lo'.o o ka paalii. Ma keia wabi e nana aku ai kakou no na hana *a na komite i koho ia no ka hookolokolo aaa i ka naoi punik<-ko o Irelani a me ka hopena i kau aku maluna ona. Mahope ibo o ka hoi ana akp o i ka moi l*ou o ka halealii, j oia no ka \va a na makaainana i ha- j pai koke mai ai no ka noonoo ia ana i

0 ke koho ana i ua poe kupouo ua- j na e bftawi i ia lakou ole'o hoopolo uo ko ka uooi hookuu loa ia a me kona hoopai ia paha e piake, elike me ku na makaainana iuauao, i Iloko wjile no o ua imuule pokole j ua loaa ae Ia he eliuu poe i vrae ia j uo k» hookolokmo sna i k& kkau j liwēhala, *& oiai hol, aole h« m&W j tuako ia e hou aku i mana\vt. Kokib, m«tuuli o ka ui&ua i loaa j 1 keia poe ua nolio kuke iho | !a lakuu e noonw maloko o ktikthi|

keena i hookaawale iajio ia haqa, a iloko wale no o ka bapaJua borg, uapuka mai la lakou mailoko mai o ke keena a iakou i noh,o ai e noonoo, a hoike maila i koaa uku heopai» ua pau kona .npho ft e lawe ia aku na hanohano a pau mai iaia aKu, a § liio oia i paahao mua loa no ke aupuni hou o Irelani a hiki i ka pau ana o kona ola. O keia olelo ahewa i puk? mai, mailoko mai o na lehelehe o ka poe nana la hana i haawi ia aku ai e hana, ua oili koke mai ia iue ka hakalia ole, a wawalo ae la na leo kue 0 kekahi poe no keia olelo hooholo, mamuh o ko lakou ike ana» ua hoomalani loa īa keia hoopai no ke kanakft nana. i pepehi hoomainoino he mau taueani ola iioko o kona poholima ponoi. Ua puka koke mai la na huaolelo hoohaiahala, a kokoke loa e haehae iiilii ia k« ola o na poe lunakanawai nana i hookoiokolo ka moi, ina aole 1 kokua ia ko lakou ola malalo o na kokua ana o ke ahonui o ka opio o ke kuahiwi. Mamuli o na olelo ao pokole a ka opio, ua emi pu īho la na leo ahiu o ka haunaele, i hoomakue iho ai maluna o ka leh'ulehu i na minute mamua iho, a hoi hou mai'la ka maluhia a like oīe mamua. O keia no hoi ka wa i ku mai ai o kekahi kanaka ui opio a pane mai la me ka leo moakaka imua o ke anaina kanaka i hoinoi hou ia mai la na noonoo kanaka a kona ano mau, 1 ka i ana mai penei: He oiaio i keia hora, eia kakou a pau malalo o ka aaana o ka moi hoa o ke aupuni, ua palahuli ka wa ha o ko kakou aupuni ilalo, ua pau kona kuleana hoomalu ma o ko kakou moi la a xne kona mau luna aupuni, ka pee nana kakou i hoomainoino, i hoopaa wale iloko'o nā halepaahao me ka hewa ole, a i hooliīo pinepine hoi i ko kakoo noho ana maikai 1 mea haunaele. Ano, ua hoea mai kakou i kahi kupono e hiki ai ia kakou ke noo- j noo a wae i ka olelo hooholo a na ] poe a kakou i koho ai i poe nana e j kaaoa ko kakou pono, a i kulike hoi i ka lakou olelo hooholo me ka mea a j ko kakon puuwai i niakemake ai, a j 1 i haawi aku āt hoi i na iim aua o | ko kakt'« manaōlana maluna o ke | an» kaopaona o ke kaullke, i wahi j e panai la ai ka hewa no ka hewa. | TJa kaulike anei ka olelo hooholo , me ka uiea a kakon i koho aku ai 11 keia pot\ e nana lakou no ko kakou , l>ono, J Aole l Aoie loa. | E hoop*a kakou i keia gl»Io | hooliolo, koua auo ui&uu i j lioopuka ia uiai uei i k«ia waV j 0 ka'u uiauao, aglo ioa kakov£c. »|Wao aku, a luki i ka w<> e loaa ai j o ks uiea j O k& kakoa haiia iNale no i j keia m uo ko kak.-u IloolUo 4

ana i keia olelo hooholo i mea ole, ] a i keia wa koke no hoi, e wae hou j kakou i umi poe, a hookahi mea kuikawa, ma ke ano i lunakanawai ia nana e apono i keia olelo hooholo a o ua mea la oia no ka alihikaua opio o keaupuni. 1 ka wa 1 kaohi iho ai ka leo o ua kanaka op!o la, oia no ka wa i pu ia mai ai ka leo oke anaina, ua nono a pololei kela mau olelo, a e komo pu io aku ko kakou ahhikaua opio ma keia hana. O keia hoi ka wa i huli hou ae ai o ila maka o ka me» haiolelo malu■u* u u mimkuun uiM, a PW Hkii la me ka ieo o ka m«a i piha ī ka soeau. oiaio o ka leo o ka he leo ia no ke Aku», a ina pela, i keia wa, ua lilo ka mana o ka wae ana aku i mau lunakanawai hou iioko o ka poho o kuu lima, a e hana koke ia aku ana me ka haokaiilua ole. O keia no hoi ka wa i huli ae ai o ua opio nneau !a, a waeaku la lloko o ke aluk* o na makaamana e ku hookeke mai ana, no ka .loaa ho* ona poe nana e hooponopono keia hana.