Ke Aloha Aina, Volume V, Number 30, 29 July 1899 — HE MOOLELO WALOHIA —:NO KA:— UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. —:A ME:— TOME BAKALA Ka Ilihune. Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.] [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA —:NO KA:— UI SOPAEA. ILOKO O KA HANOHANO. —:A ME:— TOME BAKALA Ka Ilihune.

Hoohenoia no [KE ALOHA AINA.]

A mahope boi o ko laua hooiianea ana iloko o na kukai olelo ana me ka hauolī, I huli hoi aku ai laua no fca home noho u kft ilaoauku, lio» na kamaaina ouuwai hamama hoi o keia aina malihini. I ko laua hiki ana aku ma kahi ponoi o ka īlamuku, a imua pom hoi o ke alo o na makua o kona hcaloha, i hoolaunaia aku ai oia me me na manao maikai, a e hooiilo ana faoi iaia nei i mea kuleana iloko o ko lakou noho hauoli ana, Mahope o na kamakamailio ana, ua pahola ia mai la he papaama i piha me na kohi kelekele a fea Puukolu, ka makamua loa hoi o na papaama i 'oaa iaia me ka luluu i na ono iike ole ma keia huakai kaahele malibini, Elike me ka īokomaikai i p&nola ia mai maluna ot»a, pela oia i hooko aku ai, iloko o na panai hot>maikai ana aku ma kona aoao, a pela pu hoi me na kamaaina. Iloko o kekahi mau la o kona noho pu ana me kona mau kamaaina, ua ona hoaloha i ka nina a me ka hale a ke aupuni i makana mai ai i wahi nonā e noho ai a me kana uian pua nmhope ona. Ua hoolakoia kei» home hou ona me na wehi e oluolu ai keia noho »na. a i papalua aku hoi kona maik&i muanu o ka houie ponoi o kona hoaloha, a oiai hoi, nona no k©~ ia makemake e haua la pela. Nolailai aole he tsaea e hooulu ia niai at na mau»o ulunh**a o ka hli a mc ka mokuahana o ko Uua nobo hOi»'oha iina. ka aum hoi sha i iiinkemak 1 ole ai e kaawale ak u oi» mai iaia akuUā hoohko pi>no ia oia me ii;i kauwa iā'welawo. no ka uame

noho o kona hoaloha, a i ka nana ana ae, aohe mea a ka naau e hoohala ai, ua lawa mailuna a lalo, a mailoko hoi a waho o kona home hou, he nani wale no. Ua liio keia wahi i kikowdena no na hana pili 1 na hooiala ana i ka lana mau oihans pakahi, me ka hiki ole i kekahi poe e ae ke hoopahua i ka kua m;.u hoolala ana no na poe a pau wale īa ka la* kou mau hana ino, ua pau loa lakou i ka hopuhopu ia, a hoopaaia m» na wnhi paa o ka aupuni, he poe pio na ke kanawai. | Ua lilo keia he mea tl weliweli loa ; i na poo kolohe, a pau okn la lakou ' i ke auhee no ka imi ana i wahi no | lakou e pa"kele ai. | O keia hooneoneo ia ana o na puj nana i ike a 1 kamaaina ia hoi īmua : e na oiaka o ka lehulehu, ua lilo ja , be mea ano nui e hi-ki ai ke haawi ; ia na mahalo ana he nui maluna o ; ka opio, a oi loa aku maluna i no īa o ka ilamuku opio. i Ua hapai ia ae la hoi ka inoa o I ka opio malinini a kau iluna o ka . hano haweo, a ua lawe ia aku hoi ka lono a lohe ka moi, jua hlo ia he ; mea nui i kona noonoo, a ma o ko- { na noonoo maikai la, ua hooholo iho la oia e hele oia e ike pono i na helehelena o keia kanaka opio nana i hoolilo i ka heana o na powa i wahi neoneo, I ka uhi ana mai o ka pouli o ka pe, ua haalele iho la ka moi i koua haleaiii, a kamoe pololei aku I la no kahi o ka ilaoiuku a me ke | kapena mpkai: I A oiai hoi ka uioi e hele pololei Uku nei no kahi a na opio e noho . aua me ka imi nui ana i na mea e . pono ai o ke aupuni, oia no ka wa j i hoea pololei aku ai oia ma kahi a , ua mau opio la e noho ana me ka nauea. A me na kapuai nehe eoalie i komo aku ai oia a ku īhō U nu o ka rumi a lau, e hoopapau ana tio ka j>ono o ka lana oihaua, oia :u> ka w A i poha aku »i o ka ioo o ka moi, ma k» pane aua aka pono r E o'u mau hoaloiia opio» liēaha keia mau h%m auo nni o ke aua o ka ua hoopilikia Ia anei ko olu» »oonoo iaauj«U ō hoo^ī-

likia ana aku 1 ka olua liāiia. i Na keia man nuaolelo i hoohikilele ae ika noonoo a me ka inanao 6na opio a haka pono mai la maluna n ka mea nana keia mau huaolelo, a oia no hoi ka wa i ike mai ai ka īiamūku i ba mea nona keja leo. - " •• . ' A oia no ka wa i nana porf<f aku , ai o ka ilamuku maluna o ka moi a |me ka hookaulua ole iho, ua hoo i haule iho la oia i kona kuli iluna o ka papahela, a elike me ke ano o ke kauwa hoopono, pane aku la oia mekaleo pihoihoi: E kuu haku raoi, ka mea nona ka hanohano a me ka ihuhi a'u e malama nei, ua hookahaha ia ko*u manao mamuli o ko« hoea ana mai la i .ka home o kau mau kauwa nei, a'u i ike oJe ai e hana ana oe pela. 0 keia mau olelo a ka ilamuku, oia ka ka moi i pane ai me fia hehauoli e ghekau ana maluna ona,| i ka i ana mai: ' Heoiaio, aole au i hoike aku ia ! oe no ua mea e pili ana i ko ? u heie ana mai nei e huipa me oe, aole ia no kekahi mea okoa, aka, mamuli no ia o ko'u akenui e haawi aku i ko ka nohoaiii mau hoomaikai klekie ana maluna o kekahi o na kapena makai o kou puali. Nolaila, mai lilo keia i mea nou e hoahō ift o kuu nuouou, ma muli o ke'u hoike mua ole ana mai ia oe e hoea mai ana au imua ou no kBkahi ma a'u i manao ai. 1 ka pau ana ae o keia mau olelo aka moi, oia no ka wa i hoolauna mai ai o ka ilamuku i kona hoaloha i ka moi, me ka aku j kona hoaloha imua o ka moi 3 a me na manao hauoli hoi lakau a pau i hui ae ai a lilo i maa hoaioha. A ma keia ano iho la i hoopau ia I ae ai na manao pioloKe o na minute mamua īho, a iloko hoi o ka hauob nuī, e kukai olelo ana ka maikai, Iloko o na hora loihi o keia'hoonanea ana, ua nonoi 6oke aku la ka moi i ko laua oluolu no ka hele pu me ia noloko oka paalii, ka haawi ana mai ī kekahi komisi~ j na hana maluna o laua. t | Mamuh o k«ia kono aka naoi, ua i j hiki oie ia iaua ke hoole aku, a oia !noka wa i haaiele iho ai lakon a t ekoiu i ka home noho o ka opio kaI pena makai, a lamoe aku 1a lakon I no kahi o ua moi opio holoholo nei lok«aumoe. ī t)a alakai ia keia huakai maUlo ī o ko k» m_>i makeuiake, me ka hikl 1 ina * pau ke ike I popo mai, o kolakou mo\ no keiā c 1 maalo ** mamua o ! Oiai Ukon hookokoke aVu ana • mawaho ona pat\! pnfc* s huli ' oU a psnr msi !h i uih\j 1 līoaW ma hOO i .v)afctMka 4 i 1 ka \ an« mn?' § '\\ v wiiluno, lio Iko mo l: *\%\ o I

ka mahina, ua hoo'i loa ia aku ko'u hauoli, a i ole no hoi ia, me ka uja weo ona kukui oloko oka haīealii e a mai la, a akaaka ae la oia. A ua panai īa aku hoi ia e kona mau hoaloha, ma ko lakōu komo iloko ona hooheno ana no na olelo hookaau a ka moi opio. A na lilo no hoi keia mau olelo i mea hoohialaai na lakou "*& ekolu, oiai lioi ko lakou mau kulana ma na hiohiona. he poe opio wāle no, a pela no hoi i puka mai ai kela mau huaolelo mai na lehelehe ponoi ae 0 ka moi. Amekeia anoe lamalama ana iloko oko lakou mau houpo, i komo aku ai lakou iloko o ka rumi | hookipa o Ka haleahi, kahi hoi e J kauwelu mai ana na nani like ole o na ano a pau a ka manao e hoohihi: ai. 1 A me na manao oiaio o ka hoaloha i ka hoaloha, i kono mai ai oia i kona mau hoaloha, e noho iho maluna o kekahi mau noho nniii, i okomo ia me ke gula a me ke daimana. Alahope iho o na hooluana an«y rualoko oka rumi hookipa, ua kono hou mai la ka inoi no ka paina pu ana me ia, ina hora lillii o ke aumoe, ahe mea hoi ua maa i kana mau kauwa ina oia e hele holoholo i ka po. A tiiu i hu£ikw'aku at mau opio la i ke kone a ka moi, ka mea hiki ole boi ia laua ke hoole aku a 1&& laoa nana ana aku i ka manawa, oka hora ekahi īa a oi o ka wanaao. I He pnpaaina keia 1 hoopiha pono liame na ono like ole, e nuu īho oi a iawa ka niakemake» a aia hoi na mahaloan&ha nui iloko o ko laua mau puuwai, no keia mau hana lokomaik&i a ka moiia laua. Mahope iho oka pau ana p ka lakou £aīu& aaa 4 ua uenoi koke &ku U Inua e hookuu īa mai Ua» no ka huli hoi a&a aku i ko Uua houie. oiai hoi ke h«le aku i\e; i na | lioia o ka wanaao. | Ae, he uaau olelo pololei kela a | olua e o'u inau hoaloha, |iks, oka | mea piliki* wale no, ua oi aku ko'u | hoohihi i« oluamamua o na niea e j ae, ka mea hoi e hiki 010 ana i ko'u 1 lue&ikehala ka ae akn. | Na keia mau olelo kaio aka mot |i htn>maopojv> iho ai Uua, uaUwe j maoli mai ka n\oi ia ]*u* ma j i uiau hoa kuka ma n& ) pili ana i kona aupunl i N* keia mnu olelo aka moi i hoo- | pau !oa iko laua maiu«o hul uo ko U«a houae 4 a hoou&u*» hou iho la lakou a luki i na hora o k* w&ua- < to, ka w» hoī v h*awt ui»i #s i w s bvVii\o!u uo UVyo ■ IU& U ms,i Ia lie Uua e lieau&oe U I*ora o . ao U »4 kc*< koke aVu oia * i\i« koua Tu.. i\U u,o ke lu\a p' l

loha ma kekahi mau kulana kjekV e ae o kona aupuai, ehke rae kana i ike ai, oia fca hana pono e panal atu ai aia kooa aoao, i mea e paa ai ka i2gko. auppni. . Ua apono koke mai, la gona Pauj,ku i keia mau jxianag \ ui,u ae eoai I ko ka mōi puuwai ae, me kona hoi|ke pu a&u hoi. i mau ukali ponoi* no ka moi, Aka nae, aole ja i me kona" makemake,, a oia kana i koke aku ai i ka Puuleu, aole i, l,awa „ kela haawina i±q ko |aua noho pu aiui mai :me Me k »ia niau ole]o i nana pono aku ai ka Pimau maluna okona haku moi uae ke kahaha nui o kona ptmwai .