Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIII, Number 25, 19 October 1938 — Ka Huakai A Na Alii Na Hawaii Ma Na Aina e, I Ka Makahiki 1887 [ARTICLE]

Ka Huakai A Na Alii

Na Hawaii Ma Na Aina e, I Ka Makahiki 1887

O. kona pii mahuahua ana ae mamuli no ia o ka nui o kana hana, ami ka nui o na mea hou i hoolaha ia ae maloko o kona mau kolamu. Aole nohoi oia i hookuemi mai i kana onou ana, a ia manawa hookahi nohoi aole oia i kui aku malalo iho o kona ili kuapo. O na nuhou a ke Globe i hoopuka ai no ka. Moiwahine KapiolUni he mea ku i ohohia ia, a o ka oi loa aku i. na poe nupepa. No ka mea he me,a ano hou keia ia lakou o ka ike ana koko alii ma ko lakou aina mai Hawaii, nei aku. Ua hoohuli ae la nohoi ke Globe a k-akau ana maioko o kekahi mau buke i wahi e hala ole ai kekahi mea ano nui. Ma k» la keia i hoea aku ai ke Huakai a ka ame kona mau hoa ma Bosetona, ua hana aku la nohoi ke Globe i kekahi hana oi kelakela ma o ka hookomo ana iho maloko o kona mau kolamu na

hianao pepa i kakauia ma ka Olelo Hawaii, no ka hookipa ana mai o keia nupepa i ka hookipa pumehana i ka moiwalnen me kona mau hoa. Ūa hana nohoi keia/nupepa i. kekahi hana a e ike ai'hoi o Kapiolani i keia manao pepa i kakau ia ai i kona wa e hoea ae ai ma Bosetona. Ma kekahi la ae ua pai p a i iho la no ua nupepa nei ma kona kua, me .kona kuhikuhi ana iho i

kona ppe heluhelu, "no ka hookahaha loa ia aku o Kapiolan: ame kona hauoli pu nohoi ma o ns manao i kakau ia ai maioko o kei£ nupepa e pili ana i kona hookipa ia ana ma ka ah& hookipa; a c keia mau pulama aloha ana ho: ka kana olelo makuahine o ka mea hol ia ana i ; hookomo iho i isfela manao me he mea la aia no oia makona aina ponoi. Ua noi aku oia 1 mau kope o keia nupepa no kona hoouna mai i kana kane ame kona mau hoaloha ma Hawaii nei. a me, kona kamaiiio ana hoi i kakahi mau olelo hoomaikai e pili ana i na hana hookipa ame na hoomaikai i na hana ku i ka oluolu ame ka noonpo maikai ana." Oiai hoi o na mea pookela loa iwaena o na hoa o keia huakai mai Hawaii aku hc mau no ia, ua hoouna ia aku la ka Lunahooponopono o "Ka Wahine o ka Hora, ia Jean Kineaiei, no kaana a hui me'na poe makaikai oiai lakou e hoohala ana i kela pule ma Bosetona. He nui na moolelo e pili ana i ke kanaka kakau ia e Jean Kincaid no ka pono ana poe, heluhelu o ke Globe, O keia wahine nohoi o Jean Kineaie! ka mea mua i hoomaopopo mamua aku o ka hoea ana mai o ka huakai a ke ahiwahlne maluan o ke kaahī ma Bosetona, "Ua hele maīla kekahi kanaka o loko o ka Haleka&hi me kekahi wahi ku uuku a kahilihfli iho la 1 ka lepo mamua o ke kaa ohua a o kahi hōi a kfekahl kanaka kino īawkiia e holoholo e,na hoi raai kekahi aoao a i keEahi aoa,o o ua ku nei me kona hoao ana hol 1 na p4ha he ikaika kupono ia no ka paa ana ae 1 ke kiuo o ke lii wahine a i ole o kekahi paha o lakou." He lohe mnhu'i wale no ko ke kanaka malama hale hoolulu o ke* ia huakai uiakaikai he poi' nunui walo no o kt> kino a he kaumaha nohoi. a no ia kumu aole oia i makemaki* e lioopahileha wale ma " ka nana pono 010 ana i ke ku t> iho iho «i ilalo. t T a lawe malla oia i kela ku hou Loa, a oia ke kunm o kona hoao ana l ua paha he paa k»poni>. O keia Jmui hnokahi noh»»i ka wahhie i hoi>tiuio]>opo a lioopau iho i ke ano hiluhlla t> «a po<> ma ka Hale mokuainu o ukokukeka i ka wa a ka Moiwuhiue Kapiolaui i hooa kino akn al 110 ka !ke ajia 1

na l-una Aupuni. Nn k« nuui o!r anu i ko hiio i> ka Uookipu a»a i na pot' u!ii, ua ;uu> kuuuua aiiu !iua kiuikanawai oia lioi kii l.uua hoomalu uaie na lala o' ka Hulo o na Lunamakaaiuana. mo k» muo j»oj»o oU' o ltii lakou o haiw aku :ti No .Kawuthft« uui iu> i»a ha 'īikou apau. L īī.) Aiu lie uum ana, i k«t»iMio o!t> li!j' nooiUK) U !rhn!ol)i» nolioi o na kukaioUlo a i nn malunao ka o Uulo ; n>nv aoua o ka l.unahoi.<iMdh: ka! luakal u k,i aiuo ka ukali cs Kai»to!au! iu,! }i H nu'a o hwlui lk. nku ai V& lioo|»au la nno m* v ki» hai aua mai o k|\ luuahoomalui m<* !tknn wuh! y W„ iH»ko!c »»i sa hookin» nna mai i ka moi tn-?hSni\ a mn ka s Kon» !u!a Ki mlniki nni kn .iomo ,> ka nioi-«a h'iu « ufi hiMiineihii !s\»vj ihu S« ki hUi'i ti K« Kni ota 1U w kunnu suia «punl « w«.' U ki Wftiwah!«v i ukAUi* «< kn m«i 'ka Ha!e «ku i ka .V\» Sonulo. a4 , k«hi i t oi i nip kpkahi kiiikalil.

O keia Joan liookahi nolioi, ka mea nana i kakau: , 7 "O na kii i paiia ame na Jcii kahakahaia malnna o "nalaau o ka he mea oiaio ole. Ile ■wahine u'i maoli no ka moiwahlne, jacle no i ke kiekie loa, eia nae i hoī hc _j).ui.pui nolioi a hc mea no- . hoi e uinu uku ana i na mea apau i kona wa e kamailio ai a pela nolioi me kona mau minoaka hooma;hie ana. He nanaina maikai, a kona ili he ana liauliuli, a o kona mau lauoho nae hoi he eleele." O keia Jean pu nolioi ka mea i ike aku a hoomaopopo a kakau ilio maloko o ke Globe i ka wa i hoolauua ia ai o Kapiolaui i ka Rev< Phillips Brooksj, "O kona Mea Hanohaiio ka Moiwahine kai lululim.a pu ae me Mr. Biooks, me ke ano hoopepe, me lie mea la ua ano hoomakaukau palia 110 ke ku aku o keia Kahunapule kaulana imua ona ana hoi i lohe wale ai." A ol e no i nui loa ke olelo ae no ka hoolilo ana o na nupepa o Bqsetoua i kela huakai a Kapiolani i mea anc> nui loa malaila. Ma ke kolu o ka la i makaikai ia ai e ka Moiwahine me kona mau ukali, ua hoopuka ae ka Nupepa Elele. Bosetona lie eiwa, a i ole pi a,ku pāha, mau moolelo e pili aiia i ka huakai a na Hawaii.

Ua lioolako- nku nolioi ka Aliakuka liulanakauhale o Bosetona i na T>oe makaikai me kokalii niau rHriii ma ka Hale Pal;n ame ka liaawi ana aku no hoi i kekahi" kanaka makaukau loa I ka hooliiwahiwa ana ia loko o na īlimi me na pua. '» Ua lioolilo aku hoi ka moa hooInani ia loko o na rumi me ua pua he mau ta«sani, a o kā oi loa aku

(nohoi o na pua rose, na lilia anie pela wale aku. 0 ka oi loa aku o na mea a ke kanaka hoohiwahiwa i hana ai oia no kona kukulu ana-i kekalii kumu mala ma ke kiW o ka rumi hookipa 0 ka moiwahine. He mea ano e loa ia ma Bosetona. A o ka mea oi loa aku o ke kahaha oia no ka hua ana mal o ua kumu la i ka ahui maia "ua Pa!a no i ke kumu, a i hiki ai hoi i ka moiwahine ke ai iho i ka maia 1 pala no i ke kumu. Ō ke kanāka malama hale o ka Hokele Paka oia kekahi o na kanaka paa loa i ka hana i ka wa a ka moīwahine i hoea aku ai malaila. I ka moiwahine e hoohala.aua i kona mau la makaikai' ma ka Hokele Paka e nana jnau ana nolioi ka malama liale no ke kau ae o ka Hokek i ka Hae Kalaunu. I ka wa a ka Kapiolam e ha-uLele ilio ai i hale i na iio ia ao umi 'minuke wale no e hukiia ana kela Hae Kalaunu iialo, a i huki ia ana hoi ka Hae Hawaii. U& hoakipa mai nohoi o Bo§etona i kana uiau maliiiim Hawaii me ke aao hanohaiiO. a me lie mea la aole he palena no keia liookipa aloha aua a kuianakauhale i kana niau malihini haiiohano. 1 kalua mai o ka la, ua haawi ae ia 'm Meia i paina kakahiaka no na maiihini maloko o ka rumi aina o ka Hokele Paka a ua hiki aku paha ma kahi o ke 70 poe i hoea aku ma keia papaaina. Lia hoohiwahiwa ia nohoi ka pakaukauaina me na pua Hke ole .o ke ano hihiu ame na iwaiwa hunohune loa o ka lau. a e luhe ana hol mnluAa iho o na pua 1 hoomakauKau ia « ka mea hwhlwahiwa pua. ame kekahi mau mea' hoenani e ae, e] llke nie na manu ame na pulelehua. j Aole nohoi he puaa hama me'k» i hua inoaa l ole palaoa papaa paha ā paj»pa i hoomoa ia ma kela pa-1 palna fcakahlaka. "O na huaai: Oia no Ohelo tne kia waiu : na hua waina, ka pea ©e, "Ka I'a: Ka makale Sej»niaT ntt paj»i kua pKlupulu. nfl kaukama. ka ohla • pela wnle Rku Na l o Pipi: Ka fo hip», ka m\% kahiki. ka moa opioplo, f>rtt»wv momom* na luiu mon I wiliia me apne. Ha T"o Msmi: Na i'o manu kolea ame ha manu pumm. w Kt>pe w

Oiai nohoi ria v»- c psvln« ar»\ rrt» nmii aina o ka Pakn :v.a kf!a kāk»hl»V*a. ua hc*mnn<*a !r mnlla lakou r kn Bar»B c n!» KHkV knrr o T ps\vi »n« f ks p«lTif* kīvknh!aka arva, ua fc*>i nm'.la t> KowU a miiila īnma o ko nīia'ii» wa Plf\o Hawaii, e hoomiUknl aM i M'i« niu ka j\(Nvo o Motti-{\Ww nii? k<ma m«u uk:»H;v> kwa k;» 4 - MalUi ike »o o KonM* ta«kcu ii o kMia kuwu 1 ;U 11).i k:\ oltfo TV .\U\ h? k,vksiskaM f }w r »k'.i i oi iv fca "ka oK^o BvivUni« UiimUP. Na Col H Tk»j v5 \ uoulii #<• i Su luukea, « st-1o :n;i ku olelo • SiiisU } p&'.i 1 - —— * = j Ma Wa k < vi tM' h> k& Hui r*x> Kta <.KUub' i k* UKea Uaiink: uui m» ka piv o ka Uu) &uk9« \ Keaiki, ILiiewimn'.A. ma iI)W a r hoiū «ua hoi a iuki i ka .£ X«U««' tu*l € A# U«Hi iho.