Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIII, Number 46, 15 March 1939 — Ke Kanaka I Makee I Ka Olelo Makuahine [ARTICLE]

Ke Kanaka I Makee I Ka Olelo Makuahine

I keia manawa o kakou e nee nei me he mea 1a he kakaikai loa na Hawaii e Kooikaika nei e laha aku ka kakou olelo makuahine, iwaena o na lahui Hawaii, a o kekahi poe hoi aole he nana ia o ka olelo makuahine. aka, i ka manawa keia e ninau ia mai ai i ka manao o kekahi huaolelo e wehewehe aku i ka manao oia olelo, e ku nana ana. Heaha hoi ka mea oke ku nana ana? Eia no mamuli oka hoohemahema i ka olelo Hawaii a ke hoopuka mai i ka olelo Hawaii he hapa, a he hemahema maoli no i ka olelo. Ma ka nana ana aku ua oi aku ka makaukau o kekahi mau lahui e i ka olelo ana i ka kakou o!elo, a o kakou hoi ika lukou olelo he pahemahema no. Aole wale no nae hoi ma ka olelo wale ana no aka ma ka heluhelu pu ana kekahi. I nae heluhelu mai he hookuikui ke ano oka heluhelu ana. Nolaila, eia Ka Hoku o Hawaii ke hoao nei ma na ano apau e hiki ana iaia e hoopuka aku i wahi no na mamo hou o kakou i keia manawa e hoao ai ē heluheki a e hoomakaukau i ke ano o kaheluhelu ana i ka olelo Hawaii. 0 na poe na lakou e hookele nei i keia hana he poe opio Hawaii no, a no ka makee i ka o!elo punahele a ko kakou mau kupuna ua hoao e hoomau ia aku keia wahaolelo mai o a o o keia mau paemoku. 1 hoopuka ae la makou i kela poo manao e kau ne la maluna, "*Ke Kanāka I Makee Ika Olelo Makuahine" No kona ike ana aia he heluna nui o na Hawaii e noho mai nei ma kekahi mau wahi o keia Teritori i Heluhelu oTe i Ka Hoku O Hawan, a ua lilo aku oia i mea kokua nui i keia wahaolelo oka lahui Hawaii. Malia paha e olelo iho ana kekahi poe pehea hoi i kokua nui ai Ka Hoku i na Hawaii. A, eia no, o kekahi poe Hawaii aole he ike i ka heluhelu Beretania a aole i maopopo i nia mea hou o ke ao neia oia noho pouliuii iho la no. O kalii e loaa mai ai kahi ike ma 0 ka lohe aku i kekahi poe e kamailio mai ana, I wahi e laha ai na nuhou iwaena o na Hawaii e noho nei ua hooikai ka aku la ko makou agena e noho nei ma Maui oia no ka mea Hanohano H. L. Holstein, e komo iwn ena o na Hawaii no ka īawe ana i ka wahaolelo o ka Inhui. iloko o keia mau mahina pokole ana i hoolkaika pauaho ole ai, ua hoouna maila oia i kekahi mau inoa no ka lawe ana i ka Nupepa Ka Hoku o Hawaii, i hiki aku ko lakou nui mn kahi o ka umikumamahma a ua hookaa mai nohoi 1 ka auhau o ka lakou mau pepa.

Aole anei keia no ka minamina ana i ka olelo mnkuahine kona kumu o ka liana ana a no ka pono nohoi o nn Hawaii kahiko. Malia paha e olelo iho ann keknhi j>oe i na ao!e makou i hoomoe pepa pehen c mau ai kom puka ana> Hr mra oiaio no ia aka nae hoi i na ma ka auhau j>epa wnle no ma kou e kaukai aku ai i ko makou pono, he mea maopopo loa aole e lawa ana ia mau wahi kenikeni no ka uku nna i im limahana a puni ka makahiki, ! ahona $ki makou ika loua mai o na hoolaha aina aupuni ame kekahi mau hoo!a ha t ae, a »> ka mea ia nana e kokua nui mni ia makou K<? haawi nei hoi makou i ka makou hoomaikni pn lena t>le ia Mr. H. L, Hols!ein no kona hooikaikn jv*lenn ole e loaa aku ka malamalama i nn Hawnii knhiko e noho ma» nei mn Maui. Mahaīo anui loa ia oe e ka makun mnika?