Hawaii Holomua, Volume III, Number 169, 27 February 1893 — KU KAUWAHI A PAPIO. [ARTICLE]

KU KAUWAHI A PAPIO.

— UWE KA NAONAOI Kfi OIAIO, Ell 1X0 KE AHI KAOLELE 0 HELENE, (Hoomauia mai ka Poalimn mai.) “Ma ke ano oiaio maoli, o ka moolelo o keia mau hana limaikaika ua hekau ia aku no ia maluna 0 ka “poai o na haole” ma keia mau huaolelo: *‘Iloko o ka makahiki 1887, o ka ‘poai o na haole’ oia hoi ke poo a me na j>oohiwi o ka hanu o ke kulana kalai aupuni a oihana kalepa o ia aina, ua hele aku la lakou imua o ka Moi Kalakaua a hoohuli mai la iaia iloko o ka hapalua hora wale no e kakaumoa i kekahi Kumukanawai e kailiku ana mai iaia mai a rae ka Ohaua Alii i kekahi mau mana lehulehu, ka mea hoi a ua poai la i hoohana mau ai no lakou iho a hiki mai la ia manawa ” “O ke ano o na hana “kaualako” 1 hoohana ia, a o ke ano o na “mana” i kailiku ia mai ka Ohana Alii aku. a o ke ano o na pono i “haawi” ia mai i “na haole” ua hunakele loa ia me ka maalea e keia mea kakau moolelo, no ka mea, he mea maopopo lea. oia no kekahi o “na haole.” A mawa.io ae o na mea i hoikeia e ka mea kakau o ka nupepa Herald, ua maoj*oj>o ua kuka a hooholo mua loa ia keia mau hana a ua “poe haole nei.” “E nana iho i keia malalo iho nei, ka mea hoi a ka mea kakau o ka Herald i hoike ae ai ua puka mai. mai na lehelehe mai o ka Hoa o ka Hale Ahaolelo Seaate mua. oia o Gorham D. Oilaman. ka mea hoi i kamaaina kahiko loa no ke kahi mau makahiki lehulehu i na mea e pili an i ia Hawaii, a )>enei kana mau olelo. “O ke Kumukanawai oia no ko ka makahiki 1887. oia hoi ke kaI hua iioko o na la kupilikii iloko o ke au o ka nohoalii ana o ka Moi j Kalakaua. a i loaa ai hoi i ka Poai . Hoomaemae (oia h«'i na haole) ka . manawa i kaulia maoli mai ai mai ī iaūi mai nu ka limaikaika i kekahi \ , ma« iHinai me kona maknnake ole, a i okomo ia hoi iloko o ke Kumukanawai hou.” A mahope koke ! ibo o keia mau huaolelo, ua olelo | j hou ae oia penei: I “E h*x>maojx>po iho ana kakou. | o ka hoj ena o keia mau mea, oia ; no ka hoea ana mai o kela kuee | hoopilikia mamuli o na manao | ajx>no ole o kekahi pt>e. a i oi loa j aku hoi mawaena o ka jv>e pili i 1 na jx>no kuleana mahiko.” Aka. o keia tx» kīpi—keia “poe haoie,” — keia poe Amerika j<akaha wale — aole o lakou makemake i aupnni e noho hoomalu ia, aole no hoi i aupunj Repubalika; no ka mea. wahi a lakou, “o ke aupuni Kepuhalika

ka, e . i aku ana kona ino maaiua o kj aupuni Moi: no ka mea, e noho mana auanei ka poe kanaka maoli hupo!” •'NolaiIa. e hoomaopopo ia ana o ‘*na kanaka maoh hupo” ua lawa mua uo me ka l»ea e hoomaopopo pono ai i ke ano a me ke kulana mawaena o ko lakou poe hoa loha a me ko iakou p>oe enemi—mawaena hoi o ko lakou lahui pc>noi iho a me kekahi puulu “haole" pakaha a limanui. Iloko o kela mau huaolelo kakaikahi a Mr. Kakina i h>x>puka mua ai, ua hoike molaelae ia mai ka no'a nanehuna o ka oiaio o ke kalohe maopopo e pee nei no keia hana kue maoli i na manao maikai mai ka lani mai, e hoohui mai ka ia Hawaii! No ka mea, ina e like rae ka lakou e olelo nei, ‘'aole o lakou makemake i aupuni noho hoomaluia. a aole hoi i aupuni RepuhaUka,” alaila, ma ka inoa o na akua lapu a pau. henha la ko lakou mnkemake f 0ka noeau a me ka inakemake maoii o ko kakou anpuni—e like me ia i olelo ia maloko 0 ke Kukala Kuokoa a me ke Kumukanawai, ke kumu hoi o ua kahua i ukali mai mahope, oia ka Hana ia o ka Pono, ka Lanakila a me ke Kauiike. E hana ia ka pono me ke kaulike i keia a me keia, a i na mea no a pau; oka Lanakila, i poaipuui ia eke kanawai gula o ka makua ma o ke Akua la a me ka noho Hoahanau ana ona kanaka oke ao nei; ke Kaulike, aole wale no imua o ke kanawai, aka, e kaulike ma na hana a me na lawelawe ana a kela me keia kanaka i kopa h>>akanaka e like me ka hiki i na kanawai o ke kanaka ke hoakaka a ke hooko pono la hoi, e like rae ka mea hiki i kela a me keia mamuli o na pono apau 1 loaa iaia mamuli o na poiuaikai o keia nohona a me na kokua ana a ka maua lunaikehala o ka lehulehu. O kekahi hapa hope keia o ka manao a maKou e unuhi nei mailoko mai o kela nupepa Naiiek Citizen, iloko oke kulanakauhale o Bosetona, mokuaina o Masekuseta, kahi hoi i hanau ia ai o Halawela ma. o Jones ma a me kekahi poe e ae a lehulehu wale, O keia ka aina i olelo ia ai, ilaila ka hine e loaa ai, i mea e hoomalielie ai i ka opu (Boston Beans). Aole i pau. •