Home Rula Repubalika, Volume I, Number 1, 2 November 1901 — KE KUAUHAU HOOPUNIPUNI. [ARTICLE]

KE KUAUHAU HOOPUNIPUNI.

.E ka Home Rula; Aloha oe: Ua puka ac ma ka nupepa Aclvertiser o ka malama o Feberuari a me Okatoba nei he kuauhau hoopunipum, i hakuia me ka maalea. Mai kamailio ole ia no paha keia liaku hoopunipuni ana, ina i waiho malie ia ka'inoa o na Alii nui loa, na Alii Haku hoi o na Alii nui kakaikahi loa e ola nei. O Kalanikauikeaouli Kiwalao he Haku oia no na Alii nui a me na Moi i hala'ku la, a o kana kaikamahine me Kekuiapoiwa Liliha oia o Kalanikauikaalaneo Keopuolani, ka Moiwahine Haku o Hawaii nei, ka mea nona na kapu kiekie apau, a ht Haku oia no na Moi a me na Alii nui apau| o Hawaii nei. O kana kane o Kamehame-j ha 1. ua kulou oia imua p kona kapu. Aohe | no he Alii i aa e lawe i kona inoa a kapai ilio i kana mau pua. | No Kalanikauiokikilo Kalaniakua, ke kaikaina o Kekuiapoi wa Liliha, a kaikamahine a KLaiolauui laua o Kamehamehanui o Maui; hookahi no ana kane i ikeia e na Kuauhau apau o Kaneoneo, keiki a Kumahana, Moi o Oahu, a o ka laua mau keiki oia o Kalaniomaiheuila (w.) me Kalanianoano (k.), No ko K. Kiwalao noho aku ia K. Kalaniakua, he hoopunipuni no ia, no ka mea ke hoole loa mai nei na ole apau—aohe Kuauhau i ike, koe paha ke Kuauhau a Piikoi me Haakoi lakou o Hoopunipuni ma. No Kapakal}ili, he pukaua oia na Kalanikupule a ua make oia ia Kamehameha I. ma ke kaua o Kokomo, Makawao, i Maui, i ka 1790. He mau makua okoa loa kona, aole o Kilioulaniamamao (w.) ; a o keia inoa, ua malihini i na Kuauhau apau, a ole loa aku hoi he kaikamahine na K. Kalaniakua. Make aku la o K. Kiwalao ma ke kahua kaua o Mokuohai i Kona, Hawaii, i ke kaua me Kamehameha I. i lulai, 1782. olaila, koe iho la ka uhane, a oia ka keia Kuauhau a Ohiwale ma, e olelo nei i ke kauoha ana mai e oki ia ke poo o ke kane a ua Kilioulaniamamao, a holo nui aku la ka i Kaanapali me ke k Jki oia ka keia Kapakahili i oleloia aenei. No ke ahuwale ioa o keia haku kuauhau hoopunipuni ana/ a piikoi wale hoi i ka inoa o na Alii nui a Haku o na Moi, ke ao ia aku nei, mai hana hewa hou aku. Ua akaka no na Alii nui ame na kaukaualii e ola nei. A na akaka 110 na makaainana. Eia iho ka Kakaolelo S. M. Kamakau mau olelo mahope o lee Ktiaulian Alii ana i kakau ai ma ka "Nonanona" o Okatoba, 1842: <l O leeia Kuauhaū Alii, oia na kupuna o 11 a 'lii a mc na kanaka o Hawaii nei. Ua hoomanamanaia'ku ma kela wahi ma keia

wahi o Hawaii nei. Ua okoa na Alii, ua okoa na kanaka. Ua hele na Alii ma ko lakou aoao kiekie, ua hele -iia kanaka ma ko lakou aoao haahaa.'" () ka moa kupanaha loa o keia Alii a ka Aflvertisej% he Alii i ike rjleia i ke au iho nei o na Kamehaineha apela ilio nei no i ke au o Kalakaua me ko ka Moi Liliu-loloku-i-ke-kapu. Ua olelo o Napoleona I. ua hoomaka kona kuauhau mai ke leahua kaua aku o Montenolte ma Italia, kahi hoi i hoomaka inai ai o leona kaua lanakila me ke kaulana. No aole kakou e imi ika naauao me ke kaulana oiaio a mailaila mai ke kuauhau e pii ai kaulana? HAWAII PONOI.