Ke Aloha Aina, Volume I, Number 19, 28 September 1895 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

      E hoopuka mau ia aku ana mai ka Poakahi a ka Poalima o na pule a pau o kela me keia mahina.

      Ka Uku Pepa, he 20 keneta o ka pule. No ke kope h ookahi, he 5 keneta.

      E loaa no ka pepa mai ke Keena aku o KE ALOHA AINA, a mai ka lima aku o na Luna Lawe Pepa.

      E pai ia no na Olelo Hoolaha, na Kanikau me na Mele Inoa, me ke Dala kuike.  Aole nupepa ma ka owili pakahi e hoounaia ke ole e hookaa mua ia ka uku pepa.

      E hoouna pololei mai i na Nuhou, na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono o keia Pepa.

      Aole loa e hoopukaia a hoolahaia kekahi manao ma na kolamu o keia Pepa, malalo o kekahi inoa kapakapa ke ole e hoike mai i ka Lunahooponopono i kona inoa ponoi.

 

Ka Nupepa Puka Pule

KE ALOHA AINA

Hookahi Makahiki $2.00

Eono Mahina 1.00

Ekolu mahina .50

Hookahi Mahina .20

 

JOSEPH NAWAHI

Lunahooponopono a Puuku o KE ALOHA AINA

EDWARD L. LIKE

Hope Puuku.

 

      O na kauoha Nupepa me na hookaa Dala, e hoouna pololei mai i ka Lunahooponopono ma Honolulu.

      KEENA HANA: Aia ma ke Keena Loio o Joseph Nawahi, maluna o ka Hale Uinihapa o Mr. Damon, ma ke kihi o na Alanui Moi me Betela, ma Honolulu.

 

AOLE MALUNA O MAKOU.

      Aole maluna o makou na hooneleia, o ka loaa ana aku o na nupepa KE ALOHA AINA ma keia mua aku.

      Ua hoao makou e lawe i na hoomanawanui ana no eha mahina, i ka hoolako ana aku i na nupepa, na lilo no ka papa pai, na uku hana a pela aku.  A oiai, he like ole ke au o ka manao, o kahi nona ke kahua hana a makou e hana nei.

      Nolaila, ke hoike e ia aku nei ka lohe i na mea a pau loa, i KE ALOHA AINA Puka La a Puka Pule no hoi, mai haohao oukou ko hoouna ole ia aku na nupepa ma keia mua aku.  Koe wale no na poe i hookaa mai i ka lakou mau nupepa, e like me na mea i loaa ma ia makou.

      E hoomaopopo i keia a mai haohao iho.  oiai ke pale nei ma kou i na luuluu, a me na kaumaha o keia hana me ko oukou huipu ole mai.

      Owau no me ka haahaa.

JOSEPH NAWAHI, Lunahoopuka o KE ALOHA AINA

Honolulu, Sept. 19, 1895.

 

Hoopuka no ka Pemaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa ma ka Lahui Oiwi.

J. NAWAHI, Lunahooponopono a me Puuku.

E L. LIKE, Hope Puuku.

HONOLULU, SEPT. 28, 1895.

 

KO KA LAHUI HAWAII ALAKAI.

      O ka Lahui Hawaii, eia lakou ke noho nei maluna o keia paemoku liilii iwaena o ka moaana Pakipika akea.  O ko lakou noho ana mai mua loa mai, malalo no ia o na hooponopono ana , a me na alakai ana a ko ke Akua Mana.  Mahope o ka hala ana ae he mau tansani o na makahiki, a me ka hoea ana mai o ka lahui iloko o keia au hou o ka A. D. 1800, a ma ia wa no, aia no keia lahui malalo o ka ke Akua hooponopono ana, a me Kona alakai ana.  Oia mau alakai ana mai kinohi mai, ke mau nei a hiki i keia wa no, me ka hoomaopopo ole ia ae e ke kanaka.

      I keia au hou, ke au o ka naauao, ke au o ka malamalama Karistiano a me ka hoopono e olelo ia nei, aia ka Lahui Hawaii malalo o ka ke Akua alakai ana.

      Nona ka manao, ka noonoo o ke kanaka, a me na mea a pau loa a ke kanaka Hawaii e hana ai, nolaila, ua hiki ole i ke kanaka kolohe maalea, ke ahele a ke apuhi i na manao o na kanaka a ke Akua i aoaoa ai ia lakou. Ua ikeia keia manao ano lokahi o na kanaka Hawaii i ao ia e ke Akua, e aloha i ko lakou aina hanau, a e kupaa mamuli o ia manao a ke Akua i ao ai ia lakou.  Ua loihi keia mau hoolauwili ana a na poe pakaha aina, aka, ua hiki ole nae ke hana aku a loaa ka lanakila.  No keaha? No ka mea, o ke Akua ke alakai no ka Lahui Hawaii! Mai keia wa, a i ka manawa pau ole, a mau loa aku no.  Amene.

 

MA NA HANA ANO NUI.

      Mai mua loa mai, i ke au o ke Aupuni Moi o Hawaii e noho ana, ma na hana ano nui a pau loa i oi aku, a i ku no hoi i ka hoopoino ia o ke ola o ke kanaka, he mea mau, a he mea mua loa e hana ia e ke Poo o ka Oihana o ka Ilamuku malalo hoi o na alakai ana o ka Oihana Loio Kunina o ke Aupuni, e hoopukaia, a e haawiia e ke Aupuni, ma o ka Ilamuku la, he Makana Dala Nui, e haawiia ana i ka mea a mau mea paha nana e huli a loaa pono, a hoike mai i ka mea a mau mea paha nana i hana, a i lawelawe a kokua paha i ka hoopoino ana i ke kino o Mr. Frank Godfrey, maloko o keia kulanakauhale o Honolulu nei.

      O ka makou nae e nana aku nei; aole loa he mea o ia ano, i hoolaha ia ae e ke Aupuni, me he mea la, aole no paha i manao nuiia e hana aku ia ano hana, aia paha ke aupuni ke hana nei ma kekahi alanui okoa ae a lakou i manao ai, oia kahi e loaa ai ka poe hana kolohe nana i hana ino ia Godfrey.

      Ua olelo wale ia ae, e kali wale ia ana no, no ka oluolu ae o Mr. Godfrey, alaila, hoomakaia ka hana. Pela anei a hana ai? E kali ana ka,alia e hopu no ke kumu hea?

      I na ua maopopo ka poe nana i lawelawe ia hana, hookahi wale no mea kupono e hana ia ai, e hopu koke ia kela poe, a e hoopaa ia ma kahi paa o ke aupuni, a hiki mai i ko lakou wa kupono e hookolokolo ia ai.  He mea makehewa ke kali wale ana, aia a oluolu ae ka mea i hoopoino ia, alaila, hopu.

      Ina pela, alaila, e olelo mai auanei na kanaka a pau loa, he mau punahele maoli ke kumu i hookuukuu wale ia ai lakou; a mai ia mea keia mau hana hoapaapa e ulolohi nei.

      Ke hoomanao ae nei makou i ko wa i epa wale ia ai e kahi Van Gissen a me McEvoy no ka ohumu kipi, ua hopu koke ia makou, ma ke kali ole aia a makaukau ke aupuni.  Aole loa i kali ia.  Ua hoihio koke ia makou a hoopaa ia iloko o na wahi kupono ole ia makou ke moe iho, me ka hoonele ia hoi i na lako e moe iho ai, me he hana ana la o na holoholona.

      Aka, ano i keia mau la hoi i hana ia ai kekahi hana powa, ku no hoi i kahi  o ka hoomainoino a me ka pepehi kanaka; aia no keia poe ke noho mai nei, a ke hele laula nei, aole he mau hiohiona o ka hookuoi ia, a me ka hopu ia e ke Aupuni.

      Heaha la? A pehea la e lawelawe ole ia nei? Ua hala ae nei ehiku la!

 

He Manao Koho wale iho no.

      Ma muli o ka mea a kekahi poe i ike ai ua hana ia mamua aku nei, no kekahi poe i hoopuuia no kekahi hana hewa, a no ko lakou minamina i ko lakou inoa, a me ko lakou kulana, a no ka hilahila no hou, ua huli aku lakou i kekahi poe kuweleka aea hana ole, i mau moepuu no lakou, e pani iho ai ma ko lakou wahi, a e ae mai lakou, na lakou ia mau hana hewa a pau loa, a e ukuia lakou no ko lakou mau poino a pau loa, a e hookuuia ka poe maoli na lakou na hana hewa, mai na hoopai ana e ke Kanawai.

      Pela i ulu wale ai nei na manao koho wale iho no o kekahi poe, malia paha, pela na mea e hana ia aku ana, e na poe kolohe nana i hapa iho nei Mr. Godrey i ke ta a me ka hulumau?

      Malia he poe kulana kiekie paha kekahi, i komo iloko o mau hana kolohe, a e ake ana lakou e imi i wahi e uhi ai a nalowale loa, mai ka maka aku o ka lehulehu a me ka Kanawai o ka aina.

      He koi aku ka lakou la i kekahi wahi haole puana loa, e ai oia e lilo ei mea panai, ma kahi o ka mea hana hewa, no na dala mahuahua, a i ka wa e hoahewa ia ai, a kipakuia e holo i ka aina e o ko ia la oluolu loa ia, hoi kela me keia puu dala me kona lilo ole i ka uku eemoku.  A palekana loa ae la hoi lakou nei ma iho! Pela paha?

      Eia ka mea hoouluhua oa o ko iala hoi ia a Amerika, hao ae ana kele i ka hoolaha iloko o na nupepa i na inoa o ka poe nana ka haole i hapala i ke ta me ka hulumanu, a me na mea i hoolalaia, ua na hana pahaohao o keia poe i hana ai iaia, a me kona uku ia ana i ke dala e lakou nei.  Auwe! Pau lakou nei i ka loaa i ka mai hapala-ta! Kuhi aku a kuhi mai nou ka hewa! Aole no u!!

      Nau hoi i koi mai e kii i kela wahi haole lapuwale!  Poho maoli na dala a makou!  Eia ka hoi he wahi haole lapuwale loa kela! Aka, he manao koho wale iho no keia.

 

HE MAU HAUWAWA WALE NO.

      Mahope iho o ka hookuuia ana mai nei o na poe i hoomaluia ma loko o ka Halemai Kolera ma Kakaako.  Ua makemake nui na mea a pau loa, e lohe mai i kekahi hoike e pili ana no ia wahi; ka noho ana, ka lapaau ana, ke ola ana, a me ka make ana hoi o na makamaka a pau loa i hala aku. Aka, aolehe wahi hoike i loaa mai.  No keaha hoi? No ka mea; he upoipoi mai na lima i ka waha, ke ninauia aku:  E aloalo ana na maka o ua poe nei, me he mea la, ua papaia, aole e hai mai.  Ua makau paha o lohe ia, a mahope hoopilikia ia mai.

      O ka oiaio a me ka pololei oia ka KE ALOHA AINA i makemake ai e lohe mai.  He mea lapuwale ka hoopilimeaai, a me ka hoopepe no ka makau wale.  Ua like no ia me ka apono aku i na hana kolohe a pau loa.  A ma ia mea, ua lilo aku ke ano Kuokoa o ke kanaka Hawaii a ke Akua i hana.

      Oiai oukou ua puka mai iwaena o ke ao malamalama, a iwaena hoi o ko oukou mau hoaloha, aole anei, ua pau ko oukou noho paahao ana iloko o kahi hoomalu, a ua loaa ia oukou ka pono o ka hele akea ana, a me ke kamailio akea ana, no ka oukou mau mea i ike ai, oiai oukou e noho ana ma ka @ hoomalu o Kakaako?

      Ina he oiaio na mea a @ kou i ike ai, alaila, no k@ makau a hopohopo ke @ ka mea oiaio?

      Aole o makou make@ na hoike hakuepa a p@ ka Lahui, aole o ia kona @ make ia mea, aka e a@ e ike a e lohe i na mea @ pololei maoli i ikemake @ oukou.

 

Aohe Mea i Hana Ia @

      Mai kakahiaka mai o ka @ kolu Sept. 18, a hiki mai @ la, aole loa he mea i ik@ hana aku ke aupuni e @ no i ka poe nana i hanai@ Mr. Godfrey, e waho @ iloko o na ehaeha o ka @ loaa iaia.

      Eia keia hana powa, @ naia, ma kahi o ke Poo O@ o ke Aupuni Repubalika @ Hawaii nei, a iwaenakonu @ kapitala o Honolulu, kahi @ kahua hana kanawai o k @ Aina o Hawaii nei.

      Aia maanei i ka ma@ ha o ka OIhana Hooko @ Aupuni, e hoomaluia ana @ Oihana Makai, o na p@ aneane 80 paha ka nui i k@ maluhia; a o na mea a pa@ ua lawa no ka makukau e @ hanaia aku, e hui, a e imi @ aku i na poe nana i lawelawe @ i hana a hooko i kela hana @ poino maoli maluna o Godfre.

      O ka waiho wale aku @ aupuni i ka lawelawe ana @ na kulana e hopu ia ai na @ kolohe o keia ano, a hoo@ wale aku pela a huli ole ia @ he kumu no ia e hoala mai @ ka lehulehu, e hopohopo la@ no ko lakou ola, no ka hele @ iloko o ke kulanakauhale, @ o na hora mahope iho o ka @ poo ana o ka La.

      O ka noho ana pela o kekahi@ lahua, ma loko o ke kulana @ hopohopo no ko lakou ola he @ mu no ia, e ulu mai ai ka @ nao ana, ua nele ka lehulehu @ na hoopakele ia ana, mai @ mana mai lakou e oihi n@ na uku, mai ka waihona a@ ke Aupuni, a ia lahui i hookapu ai, ma ko lakou auhau @ ana.

      He manao moakaka loa keia @ e hiki ole ai ke hooleia mai k@ na oiaio, a me kona hopena, k@ hoopalaleha ia ka huli ana kau @ e loaa ka mea, a mau mea nana i lawe kaokoa ae i ke ma@ kanawai ma ko lakou lima.

 

Maemae maoli ke kulanakauhale i keia mau la.

      Aohe mai kolea ihoea ae nei @ i keia mau la i hala iho la, a ke ano @ kuu loa mai nei hoi ka laha ana o @ mai luku weliweli.  E noi aku i Akua Mana Loa, e hoopakele ae @ kakou ka Lahui Hawaii nawaliwali @ mai na poino e me popilikia o ke ae @ ka manawa e nee nei.