Ke Aloha Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1897 — Page 6
| This text was transcribed by: | Hartwig Hermann |
| This work is dedicated to: | a na keiki no ka ko'u 'ohana |
KE ALOHA AINA
KE ALOHA AINA, POANO, MEI 1, 1897.
---
E HOI MAI ANA.
---
Ma ka Auseteralia o ka Poalua nei, i loaa mai ai he leta i ka ohana a me na hoaloha o Mrs. Kahele Nahaolelua, ko ka Moiwahine Liliuokalani mea lawelawe, ma Kana huakai imi pono no Kona lahui, e noho mai la i Wasinetona, e hoike mai ana, e hoi mai ana oia no kona ano omaimai, e haalele aku ana oia ia Wasinetona me ke Alii a Hawaii, ma ka la 5 o Mei ae nei, e kau pu mai ana oia me Pama, ke Kakauolelo Pilikino a ka Moiwahine ma ke Kaa Ahi, a hiki i Kapalakiko. A oia ka makou e hoomanao ae nei i ke Alii puuwai hoomanawanui i waiho ia aku la, e kali ahonui no na hopena o ka pono o ka lahui e hoea mai ana ma keia hope aku. O ka makou mau upu ana, e pahola awiwi mai ko ke Akua mana nui maluna o Kona hokua wahine, a e hookoia na haawina o ka pomaikai, i leialii hiwahiwa no Kona ala hull hoi ka aina hanau ke pau Kana hana mao.
---
HAUOLI NUI MAKOU I KA HOINO IA MAI.
---
O ka hoino ia mai no na hana ku i ka pono a me ka pomaikai o ko makou lahui aloha, he leialii ia no makou e haaheo ai, ma na hana hoikeike holomua ma na mea pili i na hana o ko kakou makuahine Alii Aimoku e noho hoomanawanui mai la i ke anu o Wasinetona, ke Kapitala hoi a ka lahui e kau aku nei na maka, o ka poha mai o ka lamaku o ke ola mai laila mai olu ka manao, a hoihoi ka naau.
Aohe a makou hoohalahala aku no ka ka Makaainana mau hoike aku no kana mau leta e hoolaha ia nei ma kona mau kolamu, no na mea e pili ana i ka ke Ahi Aimoku mau hana mao, no ka mea, ua ike no makou hookahi wai ia o ka like, o ka makou nae hoi i olelo ai, o KE ALOHA AINA hookahi wale iho ka mea hookahi, i loaa ke kuleana ike i na mea oi ae mamua ae o ka nui me ka lehulehu, ka mea hoi i loaa ole i ua hoa la o ka makapeni, e noke mai nei i ke kaanini me ka hoino pu mai no me na olelo makona a kona naau i hoopuupuu ai a nui, a kahi no a puka amaka hou, eia hoi, "he kamalii ka makou, ma ke kei ana iho ia mau huaolelo ana i makawelawela ai, oiai hoi, be wahaolelo makou no ka lahui, pela makou e huai pau ai ia mau mea mai ko ka hoaloha ae.
He hoike ana mai keia o ka Lunahooponopono kanaka makua o ka Makaainana, i kona ano kamalii maopopo, ka nuha a me ka hookeekee, aia no a hahai aku ka lahui mahope o kana mau alakai ana, alaila hauoli iho la ka manao, a ko iho la ka makemake o ua kanaka makua la.
Aole makou iloko oia haawina o ka makamaka, no ka mea, ua ike no ka lahui @ka makou kahua i ku ai oia hoi, aia mau makau maluna e kona kumuhana kahiko mai kinohi mai, aole luliluli wale e like me ko ka makamaka ano, a o na hoino a pau ana e papahi mai maluna o makou, he hooi loa ana ia i ko ka lahui pipili paa ia makou mamua o kona.
Ke hookuu maikai nei makou i ka makamaka e hana oia e like me ka mea ana i ike ai he pono, a e hoolohe makou i ke ao ia mai, "e noho hamau e ike me na Nunu."
---
MRS. HELELUHE NO AMERIKA.
---
Mamuli o ke kaawale ana mai la o Mrs. Kahele Nahaolelua mai ke alo mai o ka Moiwahine no kona omaimai, ua kauohaia mai o Mrs. Vakeki Heleluhe e imi aku ia i ke Alii a hiki i Wakinekona, e haalele iho ana oia i ka aina makuahine ma ka Australia o ka Poakolu ae, Mei 5, no ka hau miki ili o Amerika, a iaia e keehi aku ai na kapuai ia Kapalakiko, e kaa aku ana kona pulama ia ana malalo o na alakai ana a J. A. Paina, ko ke alii kakauolelo. A nou e Mrs. Vakeki Heleluhe ka makou kahoahoa ana, e hahai ia kau huakai aumoana, me ka malu mai ke Akua mai, a nana e hoopae aku ia oe ma ka aina maloo me ke ola maikai, a oia pu me oe maluna o na wai, a ma ka aina maloo. A i halawai aku oe me ka Lani Ahi a ka lahui o haawi aku i ko makou aloha a nui i ke alii.
---
NA MEA HOU ANO NUI O KE AO.
---
Mamuli o ko Helene kupaa maluna o ke kahua hana o ke kaulike a me ka pololei, ua nana ole oia i na hana hoonuinui a na mana nui o Europa, me ke kipu ia o kona mau moku a me na kahua hoomoana ana i hoolala ai, ma ia alahele oia e ku ai a paio me na enemi, nana i hoomainoino i kekahi hapa o kona lahui ponoi.
Ua lilo nae ia hana a Helene i hana ai i mea e hoehaeha ai i kona mau hoa aupuni i holo mahope o Tureke, ala mai la lakou a pau me ka manao lokahi a papa aku ia Helene, ua oki kou hoao ana e lawelawe i kela mau hana, no ka mea, aole makou i apono i kau hoao ana e kinai i ka Tureke mau hana, a ke kokua nei makou iaia ma na ano a pau.
Aka, o Helene, aole oia i nana i keia mau olelo a na aupuni keikikane o Europa, kupaa ka Moi Kini Keoki maluna o ke kahua o ke aloha i ka aina a me ka lahui, a hulimahi hoi kona mau makaainana ma ka make ana i ka ihiihi kapu o ko lakou noho alii o ko lakou Moi, a pela i lilo ai ka mea uuku i hoohui ia i hookahi i mea ikaika e niki ole ai i na aumoku kaua o Europa ke hooniolo i ko Helene kupaa.
He mea kela ua ikemakaia i keia wa no ka mea, mamuli o ko lakou paakiki kuhihewa, e hiki ana ia lakou ke milimili iaia me he bebe la, i keia la, aole loa e hiki ke hooiaioia ia mau manao kohokoho o lakou i kinohi, a ua haule wale me ka hilahila o ka manao.
I keia la, na haawi pio aku na mana nui o Europa, e hakaka o Helene me Tureke, no ka pono a me ka pomaikai o ko laua mau lahui pakahi, a ma na lono hope ioa i loaa mai, aia na pualikoa o Helene ke hele la imua, me ka hoohiwahiwa ia e na lanakila, me kekahi mau wahi a lakou i hakaka ai.
Nolaila, eia o Helene ua hemo mai loko mai o ka paa ana a na mana aupuni o Europa a akahi no a akaka na mea o laua e papahi ana i ka hanohano ma keia hakaka ana aku o laua ma keia @ aku.
---
KE KUIKAHI PANAILIKE.
---
Ua waihoia ae iloko o ka Hale o ka poe Senate, kekahi poka pahu e hoopau ana i ke Kuikahi Panailike, i ka la hope o ka puni ana o hookahi makahiki, mai a Knute Nelson ae o Minesota, kekahi o na keiki loea kanawai o loko o ua Hale la, a ua hoike oia i kona manao, no ka apono loa ana i ka hoopau ana i keia kuikahi Panailike.
O ka hoea ana mai o keia lono imua o na poe mahiko o Hawaii nei, he hoike ana mai ia i ko Amerika hilinai ole i na lawelawe ana a kekahi aupuni Repubalika o Hawaii ma o ka hoike a maka ana ae la o kona mau kanaka loea, ma na mea pili i ka hooponopono aupuni ana, a ke hoike mai la, ua lawa kakou me ko lakou mau hooponopono aupuni nawaliwali, a e hookuu aku ia lakou e kali no ka hopena o ka ninau o Hawaii, ka mea hoi i lilo i pulakaumaka imua o ke lakou alo.
He oiaio, eia no kakou i Hawaii nei kahi i noho ai, e malama ana i ka leo aloha o Kalani Aimoku, "e malama i ka maluhia, a e pelu iho na kuli a nonoi aku i ka lokomaikai o ka Makua Lani e haawi mai i ka holomua ma na hana a pau ana e lawelawe ai, no ka pono o ka aina a me ka lahui ana i aloha ai."
Ke hooiaio ia mai nei ka leo o na haipule i nonoi ai, a ke puapuai mai nei hoi na lono, me he wai mapuna la, aia ka Hale Ahaolelo o Amerika, ke okioki mai la i ke alahele malaelae no na hana a ke Aliiwahine Aimoku, a ke hina keia laau hooulu waiwai a ke aupuni Repubalika i hilinai ai, alaila, he mea hakalia ole ke kanu ana iho i kona wahi muli, oia hoi ka Hoohui Aina maia, alahele hookahi.
Nolaila, o ka makou wale no e ao aku nei i ko makou lahui, i nui ke aho paa ia ke aloha o ka aina iloko, ke kumuhana ano i hookahi, nana kakou i hookahi, a mai noho a hoolohe i na olelo hoomalimali a ka poe naau lokoino e kipa aku ana ma ko oukou mau home, no ka mea, he poe iliohae lakou e make ai ka lahui.
---
KONA LA HOPE KEIA.
---
I keia ku la, ka la hope e oili mai ai o ka Nupepa Ke Aloha Aina Oiaio, a nalo aku kona kino lahilahi no ka wa mau loa. Ua hoolilo aku nei o R. W. Wilkikoki i na lako pa'i nupepa i ka Hui Kalaiaina, ua lohe mai makou aole ka e hoololi kokeia ana ka inoa a pau keia mahina i piha pono hoi na mahina he eono o kona hoopukaia ana, i hiki ai ke ohiia na hua o keia mau mahina i hala iho nei. Eia oia ke ailiili mai nei no ka manawa hope loa me ka manoalana ole e ola hou mai ana ola mai ke lua pa-u mai o ka make mau loa Aloha no.
---
Ma ko makou kilo pono ana iho ke kii o Kalani Aimoku he Oia mau no Kona mau hieh@ makalapua a me ka ulumahiehie, e ku kilakila ana i ka make o ka opua.
KA LA KARISIMAKA HANAU O KA HAKU.
---
(Hoomauia.)
Aia ma ka makamua loa o ka makahiki kanaiwakumamalua o ke au o na Lunakanawai i hoomaka ai ka hooko ana o na mea i wanana ia, no ka hiki ana o Karisto iloko o ke ao nei.
Aia ma ka makamua o ka makahiki kanaiwakumamalua o ke au o na Luankanawai, (o ka malama o Abipa no la) ua ike ia ka Haku o ka hoailona Moi no Iesu ke 'Lii Hoano mau. Ua ike ia ka malamalama nui a na kahuhipa i olelo ai, i weliweli ai lakou a makau, nolaila, e hoomaopopo ia ka manawa a keia helu kanaka a ke ahi.
Aia i ka makamua o ka makahiki 4,005 oia hoi ka makahiki mua o ko kakou Haku i kapaia A. D. I. I ke ke kokoke ana mai o ka manawa o keia helu kanaka o ka ia malama ia o ko Maria opu keiki i ka malama o Adara (Mariki) aole nae i piha na la, a komo i ka la mua o Abipa, ma na mea i hoike mua ia aku nei, alole i kuhikuhi pololei ia mai ka la, ole loa aku hoi ka la 25 o Dekemaba (Fibeleu), no ka mea, o ka iwa ia o ka malama o ko Maria opu keiki, mai Aperila mai, aole loa he mau kuhikuhi e hoike ana, ua hanau i ka hapa hope o ka makahiki, a ina no he umi malama, elike me ka mea maa mau, alaila, e hanau auanei iloko o Inauari, (Tibeta).
Eia kekahi, ina ua ae oe i kela hoouwai ana mai ka manawa o Sara i hanau ai ia Isaaka (Aikake) e lilo i kumu hoohalike ma ke ano wanana no keia mau opu keiki elua, alaila, e ae oluolu mai ana no oe i keia hoike.
Roma 5:14 Aka hoi, ua lanakila mai la ka make mai a Adamu a ia Mose, maluno o ka poe aole i hana hewa, elike me ke ano o ke Adamu hala, oia hoi ke kumuhoohalike o ka mea e hele mai ana. I. Kor. 15:45.
Pela hoi ka palapala ana mai, o ke kanaka mua o Adamu, ua hana ia oia he kanaka hoola. A o Adamu hope he uhane hoola ia.
Ma keia mau kuhikuhi, aole no paha oe e hoole mai ana ke lawe mai makou a hoike aku i ka moolelo like o keia la nui haoa, i hunakele ia mai ka ike ana aku o ko ke ao nei, a i alakai hewa ia hoi e kekahi mau kuhikuhi ano e, ua kukuli iho na hina, na pipi ma ka la 25 o Dekemaba.
Nolaila, ke lawe mai nei makou i ka moolelo o ka hana ia ana o ka Adamu mua, ua hana ia oia ma ka la eono o ka malama mua loa o Abipa i ka hoomaka ana o ka makahiki mua loa e ke ao nei, a he mea pono ke like na inoa o laua, “Adamu mua, Adamu hope.”
Ua lilo ka Adamu mua i kumu hoohalike no ka mea e hele mai ana, oia o Karisto.
A he mea pono, elike ka helunao na la o ko laua hana ia ana, no ka mea o ka honua ko Adamu makuahine, o Maria ko Karisto makuahine, hookahi no e laua makuakane.
Aole i pau.
---
No aneane elua pule o ka waiho ana o ko makou Puuku ma kahi moe mamuli o ka loaa ana i ke onawaliwali ua loaa mai la iaia ka maka, ua hele hoomaka aku oia ma na apana kuaaina ao ka honi ana i na ea oluolu oia mau wahi a ua hoi mai ma ka Poakolu nei me kona ola kine maikai.
---
UA PONI IA O E. S. TIMOTEO.
---
Maloko o ka luakini o Kaumakapili i malama ia ai ka hana eehia a ka Haku, no ka poni ana ia Rev. E. S. Timoteo, o ka Ekalesia o Waialua, i kahu no ka Ekalesia o Kaumakapili. O na Rev. J. Kekahuna o Waianae, J. M. Ezera o ka Iahamauleo, o na Revs. O. H. Kulika a me Kauka Haina poe nana i lawelawe keia hana eehia a peia e kau aku nei ka manao o na hipa o loko o ka pahipa, e lilo oia i Kahuhipa no lakou, e alakai ana ia lakou ma ke alahele o ka palekana mau loa o kona uhane.
He kanaka oia i hilinai nui ia iwaena o na hoahanau o ka apana ana i noho kahu ai, no umi makahiki paha a oi, a o kona waiho ana aku ia lakou e noho Kahuhipa ole, he hookuu hou ana aku ia i na hipa maikai, e auwana hou mailoko aku o kona pahipa.
O kona lilo ana ae la hoi i alakai no na hipa kahu ole o Kaumakapili, he hoakoakoa hou ana mai ia ia lakou iloko o ka pahipa a ka Haku, kahi hoi a lakou i haalele ai no ka manawa loihi a malia paha o kona lilo ana ae la i mea nana e hoohulihuli mai ia lakou, mai na hana inoino a lakou i kamaaina ai, he mea ia e hooi mau ia aku ai ka ikaika hana iloko o ka ekalesia.
O ka makou keia e kalokalo ae nei e hahai ia ka hana a ke kahu hou oia heiau me na haawina o ka holomua ma kana mau hoolala hana ana i na wa a pau, a ke kau aku nei hoi na maka e ikemaka i na hua ohaha lani.
---
KE KAUA MA NA WAHI LIKE OLE.
---
Eia na pualikoa Tureke malalo o ke alakai ana a Edhen Pasha, ka alihikaua nui maluna o na pualikoa a pau mai Melouna Pass, a eia hoi ma Larissa i keia wa.
A o na pualikoa Helene hoi, eia lakou malalo o ke alakai ana a ko lakou alihikaua nui, ka Hooilina Alii o ke Kalauna o Helene, oia hoi, ke Keikialii Konesetine.
Ke kohokoho wale ia la no, aia hewa pokole no, a hoomakaia he hakahaka maluna o ke kahua aina akea o Thessaly mawaena o ko ke Keikialii Konesetine mau pualikoa a me ko Edhem Pasha.
Aia na koa Helene ke hakilo pono ma na wahi a pau o Larissa, no ka malama ana me ka makaala loa i na poe Tureke, i ke komo aluka ana mai iloko o ka aina, ma ke alahele e hoea malaelae aku ai no ke kulanakauhale o Atenai.
Aia he 25.000 poe koa Helene i komo laelae aku la iloko o Epirus, mai ka Hema mai.
O ke kulanakauhale o Prevesa, iloko o ke kaikuono o Arta, he mahua na na aumoku kaua o Helene.
Ma Reveni, ua ahai ae la ka poe Helene i ka lanakila hiwahiwa maluna o ka aina o D@masi, iloko o kekahi o ke Tureke mau mahele aina.
Ua hala aku la ke Keikialii Ho@na Kaiaunu Konesetune no J@o, no ke kue ana aku i na poe Tureke e hoolulu ana ma ia wahi.
Ua hoike ia ae, ua lele kaua aku la na Helene i keia la ma Melouna Oiai ka hoouka kaua e malamaia ana o na Helene a me ka poe Tureke ma Reveni, kahi hoi a na Pualikoa Helene i lawe haaheo ae ai i ka lanakila kamahao me ko lakou aoao, me ka loaa ole hookahi koa i make a hoeha ia, oiai, ko lakou mau enemi e mau mokaki ana maluna o ke kahua kaua o 7.000 make a @, a mai keia wahi hoi i pakele mahunehune aku ai o Edhem Pasha, ka a@kaua nui o ka poe Tureke mai paa i ka hope pio ia e na poe Helene.