Ke Aloha Aina, Volume III, Number 19, 8 May 1897 — Page 6
This text was transcribed by: | Arnold Hori |
This work is dedicated to: | Honolulu Botanical Gardens |
KE ALOHA AINA
6 KE ALOHA AINA, POAONO, MEI 8, 1897
Na Palapala
Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na @hewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka; e ili no ia maluna i na poe na lakou i kakau mai.
IMUA E HAWAII LAHUI.
He mea kahana no hoi a pilihua o ka manao i ka lohe mau i na olelo haa kei a piha hookano, a piha hoonaikola no hoi, a e lohe mau ana no hoi kou pepeiao, i ka hoopuka mau ma ko lakou mau lehelehe, e olelo ana: "Ua nalo, ua hala, ua pau, a ua makek anu, a ua make loa hoi ke Aupuni Moi o ko Hawaii Paeaina, aole loa e hoi ae ana ka Moi," a he nui wale aku o na olelo i ku i ke aloha ole.
E ka Lahui Hawii aloha, ka poe hoi no lakou ke kuleana oiaio, a kuleana paa maluna o keia mau mokupuni, ma ke apo he mau makaainana kumu; a i hookahua ia hoi ke ano o ko kakou noho lahui ana, a me ko kakou kulana hookumu Aupuni ana malalo o ka noho Moi ana o ko kakou mau Ahi, i loaa hoi na kahua maikai a maemae hoi, i hoonohoia a hookumuia mamuli o na loina a me na rula o ke aunaauao a karistiano hoi
Oiai hoi, ua noonoo a ua iliia, a ua hooholoia, ua hoouna ia hoi na Elele i na aina e, no ke kuka ana a me ka nonoi aua aku i na Mana Aupuni Nui o ke ao nei, e ae ia mai ko kakou mau Mokupuni a me ka lahui, e noho Kuokoa a hoomalu nona iho, malalo o na Kuikahi noho makamaka a hoaloha me ua mau Aupuni Nui nei.;
Mamuli oia alahele maemae a naauao hoi ka hookumu ia ana o ko kakou wahi Moku Aupuni, i kapaia, "Ke Aupuni o ko Hawaii, Paeaina," malalo o ka hoomalu ana a ko kakou mau Moi, mai ia Kamehameaha III mai a hiki wale iho la i ka la 17 o Ianuari 1893, i hookahuli ia ai o ke Aupuni Kumu.
Nolaila, o ke alahele o ke kukulu paa ia ana o ke Aupuni Moi o ko Hawaii Paeaina nei, ua maemae a mahalo nui ia kona moolelo e ko ke i o naauao, a piha malamalama karistiano.;
Aka, heaha ka moolelo no ka hookumu ana i ke nupuni e ku n@i ma Hawaii nei i keia wa, i ike ia e na mea a pau me ka hoohewahewaole. A owai ka poe nona i hookumu i nei aupuni "Repubalika o Hawaii?"
E kuu lahui aloha, eia iho no imua o ko kakou mau maka kahi maalo ai ua poe la, he poe hoaloha oiaio, ai pu i kahi umeke hookahi, i ka ipuka hookahi, a o ua poe la no ia e olelo haakei nei, a hoonaikola, "ua make loa, a make kanu loa ke Aupuni Moi, a pela aku."
E kuu lahui; Aole ' Aole loa i make ke Aupuni Moi@ Aole loa i nalo !!! Aole loa hoi i make no ka wa pau ole!!!! Aka, eia oia ke eni ae nei, a ke pii ae nei na kukuna malamama olinolino o ka hauoli, me ka manaolana mau, he mea hoi e hoolama ana i ka manao, e i iho ana imua e Hawaii Lahui a hopu i ka pahu o ka lanakila, a i mea no kakou e hoomaepopo ai i ka oiaio, a oia hoi keia
1 - Aole ka Moiwahine Liliuokalani o ke aupuni: Moi o ke Hawaii Paeaina a me Ko@a lan@ kau ka hei, i hakaka aku me ke aupuni o Amerika kokua lewa i kela la poina ole o Ianuari 17, 1893. Aka, ua loaa i ka Moiwahine ka naauao kiekie i ku maoli i ke ano Karistiano oiaio, ma ka ae ole ana aku e hakaka me na koa o ka mokukaua Bokekona.
2--Ua hoopiila keia hana hewa nui a lakou nei, a me ke Kuhina Kiwini o Amerika, aia imua o na maka o na miliona kanaka o ke Aupuni Repubalika Nui o Amerika Huipuia, ke aupuni hoi i ike ia ka hoepono a me ke kaulike. Nolaila, o ke kumu hoopii, ua maemae ua oiaio, ua pololei, ua koikoi a ua kaumaha loa e hiki ole ai ia Amerika ke alo ae, mai keia hewa nui a kona Kuhina i kokua hewa ai, a ua ae ia mai ka oiaio oia hoopii a ka Moiwahine Liliuokalani me Kona lahui pu, e ka Peresidena hoopono Kalivilana.
3--Ua kekua ka lahui kanaka maoli i ko lakou pono i kaili ia i ka hoopii a ka Moiwahine, ma ke kakau inoa ana mai Hawaii nei a Kauai, i waiho ia aku ma ka lima o ke Komisina Blount, i hoouna ia mai ai i Hawaii nei i ka A. D. 1893. Ma ia hana ana pela, ua hooiia ae ka ikaika o ka Palapala Hoopii a ka Moiwahine, me Mona aupuni a me Kona mau makaainana Hawaii ponoi.
4--Ma ka malama o Iune, A. D. 1894. ua hookumu hou ka Moiwahine Liliuokalani i ka hoopii i na aupuni pakahi o na aina e ma o ko lakou mau Kuhina la, e noho ana ma Hawaii nei, oia hoi ke aupuni o Beritania Nui Farani a me Geremania, a ua kakooia ua hoopii la a ka Moiwahine e na luna o ka Hui Aloha Aina o ke Paeaina mamua.
5--I ka malama o Dekemapa, 1896, ua hele kino maoli aku la ka Moiwahine Liliuokalani i Amerika me Kana palapala hoopii hope loa ia Amerika, imua o ka Aha Senate, oia ka palapala hoopii e naka haalulu ai ua Repubalika Nui la ke ole oia e hana koke i kana hewa i hana ai. Nolaila, e ka lahui Hawaii, he mea keia na kakou e ike iho ai, aole i make ke Aupuni Moi, aka, aia oia ke oni la iluna o na hoa'loha ikaika, na lakou e hana mai i ka pono o Hawaii lahui, Hawaii Aupuni Moi, i hoopilikia wale ia.
Nolaila mai hookeia no paha ka akou nei mau olelo hoonaikola, ina e ae aku ka Moiwahine Liliuokalani i ka hakaka ana me na koa Amerika a loaa ka lanakila i na koa Amerika maluna o ka Moiwahine me Kona pualikoa, alaila, e hai aku nu he lanakila ana ia o na poe kipi, ma o ke aupuni Amerika la, a oia lanakila ana, ua hiki ia'u ke ae aku me ka hoohewahewa ole, "ua make ke Aupuni Moi o ko Hawaii Paeaina."
Aka, aole loa pela ke ano oia lanakila, nolaila. Imua ! Imua e Hawaii lahui a lanakila !! No ka mea, aia ke hana kino wahine mai la ko kakou Moiwahine, no kou pono kumu i kailiia e alo ana i na poino he nui, a he mea ole nae ia laia, oiai ke aloha o Kona puuwai ia oe e Hawaii Lahui. no ka makee i Kona lahuikanaka Ana i aloha ai.
Nolaila, o na olelo a ka poe hoopuukahua, a hoo@aikola, e hoi aku no ia mau olelo maluha iho o ko lakou mau poo, aia no hei he wae @ai no ia mau olelo maluna iho o lakou. A no ka mea, o ka au o ka manawa ka mea nana e lawe mai a waiho iho imua o ko kakou mau maka, i na hana o kela a me keia ano. o kela a me keia aupuni, kela a me keia lahuikanaka e noho kaawale ana maluna o ka ili o ka honua.
He nui na mea i hana la, aka, he uuku nae na mea i hookoia ma ke kahua o ka hoepono a me ka pololei. Ua nui na lono no ko kakou kulana i pahola ia aku mawaho o na aekai o Hawaii, a ke hoihoi mai nei ke au o ka manawa i ka pane ana no la mau lona ua kokoke mai, ke oinolino o ka la maluna o kou mau kuahiwi aloha e Hawaii lahui, e Hawaii Aina, eia aku ma ka hikina o ka la a oili pulelo mai, me ke daimana e hulali ai, a e anapanapa ai kou mau kualono, he la hauoli ie nou e Hawaii ike, e Hawaii nui, e keha iho ai, iloko o na la loihi o ko kakou hoomanawanui ana.
A o ua la ala e hiki mai ana, he la ia no ua poe la e moe mai ai ma kou mau wawae, me na waimaka a ka hookamani. Ku hele pela oe e Satana, mai hoao mai oe ia Hawaii, i kou aina i waiwai ai. Imua a lanakila.
J. E. A. KAIEWE.
Holualoa, Aperila 29, 1897.
MR. LUNAHOOPONOPONO;
Aloha oe:
Eia hou no wau ke hoea aku nei imua ou ma keia leta, no ka pono a me ka pomaikai o na ohana o ka poe nona na inoa malalo iho nei, e noho ana ma na wahi like ole o na pae moku o Hawaii.
I ka hora a p. m. o ka Poakahi, Aperil 26 iho nei, ua nana ia iho la na ma'i i hoomaluia ma Kalihi nei, e na Kauka o ka Papa Ola, a penei na mea i hanaia a me ko lakou mau inoa pakahi
HOOKUU LOA IA.
Kuha'u (k), no Honolulu nei.
HOOKUUIA NO KA AI LAAU.
Mrs. D. Kaopua, Mrs. J. Wahinalo, a me Nika (k), no Honolulu lakou; Willie Holokahiki no Waiehu, Maui.
HOOHOLOIA NO MOLOKAI.
Kaililohe (k), Kamaka (w), Solomona (k), Ioane John (k), Iuda Akamu (k) Kaanaana (k), Lilly Aberaham (wA), a me Lucy Kelewai (w) no Kauai mai lakou. Makanoe (k), J. Kaalamakani (k), Makulu (k), Kealoha Aukai (k), Aluna Keliihuli a me Hananah Aea (w), no Honolulu nei lakou. Keoki (k) a me Willie Kalua (k) no Pukoo, Malokai. Pupuka (k) a me Huakini Kaaihue no Waiehu me Lahaina, Maui. Jno. rose no Hilo, Hawaii. Akamu Jr. no Kaneohe, Oahu mai.
O ke aloha no kou a me na keik oniu hua metala ko'u welina
Owau iho no,
TOMMY K. NAKANAELA.
Pa Hoomalu o Kalihi, Mei 3, 1897.
NA ANOAI O KA LEI LEHUA.
MR. LUNAHOOPONOPONO,
Aloha oe:
Ma ka hora a o ka auina la Poaha iho nei, Aperila 29, ua haawi ae o B. H. Brown, he papaaina no kana kamalei i mare iho la i makua nona. Ma keia papaaina, ua lawa pono i na mea ai Hawaii, he 300 a @i na poe i hiki ae malaila. o na poe koikoi, wale no o keia @aon@, Mr. J. G. Baker, C. Mooheau, Makai Nui o Hawaii me@e kena lio@ Luna Helu Nui me kona Hope, ka Luna Leta Nui na Loio na malihini o na Aina E. Lunakanawai Apana a me na Lede a keia poe hanohano.
O kahi mea hou i ike ia ma kela papaaina, he a hapakolu ili puakea wale no, a he i hapakolu ili ulaula, o ma keiki wale no o Hawaii, aole olelo ana no lakou, he kanaka ili ulaula lakou ma ka ai ana i na mea ai Hawaii, o na malihini mai, ua ai lakou me ka hoomanawanui i na mea ai, oiai, aole i kupono ne lakou na malihini ia mea ai, aka, ua hookohukohu wale iho no ka ai ana, hene iki ka aka a kahi mau Hawaii ili puakea oia auna like o lakou, ma ke ano o ka ai ana, miki ana i ka poi, papalu-lua, aole o ka mikioi mai, aka, ua lilo nae ia i mau mea ole.;
Ua olelo ae kekahi lede malihini, ua oi loa kona laki, i kona ike ana i ke ano o na papaaina a me na mea ai o keia lahui, up mahalo nui oia i ka noiau o ka hana ana o na pakaukau, i hana ponoi ia e na lima ona lede Hawaii, a me ka hoonohonoho ana o na mea ai Hawaii, he mahalo nui ia i ka mea hale i ka ae ana aku iaia e komo pu mai ma keia papaaina i hoomanao ia no na mea mare. E uhai ia laua e na pono a me na pomaikai o neia ola ana, he mea hanohano a maikai ka mare no na poe o nei ano, o ka oihana mua ia a ke Akua i kanu ai ma ke Kihapai o Edena
Ke hoi aku la na mea mare no ke Kapitala Alii o ka Ua Kukalahale, aole uo nae e poina ana i ka Ua Kan@lehua me ka makani Puulena halihali ala o ke taona, me ka lei lehua o Mokaulele, a ua kaikamahine ala e kahiko iho ai ia mau wehi o ke alo o ka makua e hoolaupai ana i ko laua noho home ana Mahalo i na keiki i noho pono malalo o ka malu o na makua, elike me keia kaikamahine, a loaa ae la ka makua o neia mau la e nee aku la.
Ke pil mau nei na hale laau nui o Hilo nei, ke hele loa ae la ka Hotele o Hilo nei i ka paa, ke hoakea ia nei na alanui, he nahi na hoolala ana o na alanui a me na hale nui he oluolu na nanaina o ke taona, hookahi no wahi mea i ino ai, o ke ku ana o ka hale kaa o Wilson iwaena konu o keia toona me kona ea ino kupono ole, aka, ma na mea e ae.
O ke alanui o Pahoa, Puna, mai Hilo aku nei, he hookahi mile me ka hapa koe, alaila, hiki pono na kaa ilaila, e ialo aku ana ia wahi i tona, mamuli o na poe Mahi Kope. holopono ko laila mau keiki kanu kope, he nui na pomaikai o ko laila mau kini, e pau aku ana ke kii ana o na huakai Kekake i na wahi ukana, na ke kaa na hana o neia mua aku, ka lawe ana mai i na huaai, na waiwai e ae eia mau uka waokele, he pomaikai nui keia no ia mau wahi.
O na Iapana ka hapanui o na kanaka oia mau ululaau, ka home i hoolau kanaka ia e na manu Iloko o na makahiki loihi i hala ae nei, a i keia wa, he mau kakela nani ia e ku ala, no na p@e e imi aoa i ko lakou mau pomaikai ma Hawaii nei. Ke hu nei ke gula ma ia mau wahi o ka aina.
HILO BAY,
=> Ke hoike ia aku nei ka lohe imua o na makamaka a me na hoaloha a pau o ka Ahahui Hooulu a Hool@ Lahui, ua hoopaneeia ka Ahaaina Luau, i manaoia e haawila ana ma ka Peaono, Mei la 3, a ka la 5 o Iune o h@ mai ana. Ke haawiia aku nei ka hoomaikai ana i na healoha a me na makamaka a pau i hoouna e mai i ka iakou mau kokua no keia hana maikai.
Mc @a haahia
F@GINIA REIS,
Kakuolelo o ka A. H H. L.
Honolulu Me@ @, 1897.
MOOLELO O KA AHAHUI KULA
SABATI O KA MOKUPUNI
O OAHU.
Halawai ka Ahahui Kula Sabati o ka Mokupuni o Oahu ma ka hora 6:30 p.m., o ka Poakolu, Aperila 7, 1897, ma ka Luakini o Waianae.
Mr. E. P. Aikue, Lunahoomalu mua ma ka noho.
Hoomaka na hana me ka himeni a me ka pule a D. L. Noone.
Hoomaopopo ia na Lala o ka Aha:
Kihapai, Kahukula, Elele.
Kawaiahao, D. L. Naone Hope, J. Aiau
Kaumakapili . . . . . . . . . .
Kalihi, D. Kunukau J.S. Keawe,
Moanalua, " "
Ewa, . . . . . S. Hookano,
Waianae, S. Mapu, S. K. Hui,
Makua, . . . . . J. Halemanu,
Waialua, S.H. Kalamakee, W.S. Wood
Hauula, D.K. Kaapu, S. Kiliona
Waikane, J. Davis Hope, Noa,
Kaneohe, A. Kaulia, R. Kamanu
D. L. Naone, Kahukula Sabati Nui o na Kona, E. P. Aikue, Kahukuia Sabati Nui o na Koola.
Ma ke noi a S. H. Kalamakee, ua hoomau ia no o E. P. Aikue i Lunahoomalu, a o S. K. Mahoe i Kakauolelo no keia Aha.
Koho ka Lunahoomalu ia D. L. Naone, Asa Kauha a me S. H. Kalamakee i Komite Imi Kumuhana
Ma ke noi a S. Hookano, ua lilo na hoa kupono e ae i mau hoa kuka no keia Aha.
HOOIKE A KE KOMITE IMI KUMUHANA.
1--Hapaha hora haipule
2--Hoike a na Kahukuia Sabati Apana.
3--Hoike a na Elele.
4--Hoike a na Kahukula Sabati Nu
5--Koho ana i na Kahukula Sabati Nui.
6--Na hana Hoike Kula Sabati o ka Poaha, Aperila 8, 1897.
7--Hoike Hui o na Kula Sabati i Iune, 1897.
8--Na hana hoeueu i na Kula Sabati
9--Na lulu dala no ka ' Hoahana
10--No @a hookohu o na Elele a me na Kahukula Sabati Apana i ka Ahahui Nui.
11--Kahi a me ka manawa e halawai hou ai keia Ahahui.
Ma ke noi a J. M. Ezera, ua apono ia ka hoike a ke Komite Imi Kumuhana
Hapai ia ka noonoo ana i na Kumuhana pakahi.
1. Hapaha hora haipule, hooholoia.
2. Hoike a na Kahukula Sabati Apana, na D. L. Naone i ko Kawa@ha@, aponoia me ha hooponopono Aole hoike papa helu o Kaumakapili Na D. Kunukau i ko Kalihi me Moanalua aponoia me na hooponopono Aole hoike papa helu o Ewa. Na S. Mapu i ko waianae, aponoia me na hooponopono. Na ke Kakauolelo i ko Makua. Na D. K. Kaapu a ko Hauula, aponoia keia mau hoike ekolu maluna me. Aole hoke apa helu o Waikane Na A@ Kaulia i ko Kaneohe, a@oia
Ma ke moi a K. S. D@oiro, ua waiho ia na hoike papa helu i heluhelu ola ia i ke Komite a ke a Aha i ka Ahah@i Nui.
Aole i pau.