Ke Aloha Aina, Volume III, Number 38, 18 September 1897 — Page 2
| This text was transcribed by: | Brianna Matsuura |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA
----
KE - ALOHA - AINA
Hoopukaia no ka
Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu pepa na ka Lahui Hawaii.
----
EDWARD L. LIKE,
Lunahooponopono
E. A. NAWAHI,
PUuku o KE ALOHA AINA
----
HONOLULU, SEPT. 18., 1897
----
E HANA NO KA WA PONO
--
Ua hoea mai ka wa pono, a kupono loa ia kakou ke ku ae iluna a hoike aku imua a na Elele mai Amerika mai i ka manao makee o ka lahui i kona mau pono, kona aina a me kona lahui, e hoolohe e ka lauhui i na kauoha no ka hoonee ana i ka hana imua. I ka wa e kau@@ ia mai ai e na alakai ko ke hana, aole o ko kakou pupule wale no i kauhale i ka wa e kahea ia ai na halawai makaainana, a oiai, a ma ka hopena o na hana i malamaia, ma ka halawai makaainana nui i Sepatemaba 6, ua kukala mai ka Peresidena Nui o ke Aloha Aina e haawihou ia ana he halawai makaainana na ka lahui, ke hoea mai na Elele mai Amerika mai, a oia ka makou e olelo ae nei, i na e hoea aku na kauoha na hoolaha halawai makaainana, e ala mai kela pea keia pea o kaapana o Kona nei.
Ua lohe mai makou e komo pu mai ana ma ia halawai na pukuku, no ke kue loa ana aku i ka hoohuiaina.
Nolaila, ala, a e hana, oiai ka manawa kupono.
----
HE ULA-LEO IA NA KE ALOHA
--
Ma ka manawa i noonoo hope loa ai o ka Aha Senate o Amerika Huipuia, i ka ninau hoohuiaina, a nonooi ia e ka aoao kue e h@opanee i ka noonoo ana i ua ninau hoohuiaina la, a ke kau mau i Dekemaba ae nei, oia ka manawa i ku mai ai o kekahi Senate o ka aoao kakoo i ka hoohuiaina a pane mai la: "Ehia mea pilikia loa mamuli o keia hoopanee ana, o ke ala mai o ka lahui Hawaii, a kakauinoa mai malalo o kekahi palapala e kue ana i ka hoohui mai ia Hawaii me Amerika nei in a e hana mai ana ka lahui Hawaii ia hana o ka nele no ia o ka makemake hoohui."
Mamuli oia mau ula leo a ia hookapuhi o ka aoao hoohuiaina, ua hoike mai oia i apukoheoheo e hookoia ai kana haupa ana, a oia ka ka lahui e hana nei, a e hoea io mai ana no ia hopena a makou e olelo ae nei, o ka mea i hanaia ma kahi ma lu, e hoike mai ana no o lehova me ke akea, nalaila, ua kaa ka hana ma ko ka lahui aoao, a e pono i ka lahui ke ike mai i na Komite kakauinoa a na Ahahui Kane a me Wahine o ke Aloha Aina, a e kakau mai i na inoa malalo o na palapala poo kue hoohuiaina, i hookoia ai ko ka l@hui makemake, a l@na aia na manao maua iloko o ka lahui e haalele ae kakou ia manao, mai nana ma na enemi pili kino, aole hui ma na manao hookelakela, e waiho kakou ia mau manao, oiai, kakou imua o ke kahua o ka hana, o lilo auanei ia mau hana i mea nana e @kulai i ka lahui, a pau pu no me na poe e hoomau ana ma ia mau manao, o ko kakou lokahi me ka haalele i na manao kuee o@a ka mea e pono ai ka aina a me ka lahui, maluna o keia kumuhana kakou e paio nei me ka aoao kue lahui, o keia ka wa e hoi mai ai ka lahui a hookahi ke kaunu aua i Wailohia.
----
HEAHA KE KULANA AUPUNI E HOEA MAI ANA?
--
Ua ala mai keia ninau iloko o makou, e like me ke poo e kau ae la. Heaha ke kulana aupuni e hoea mai ana? Mamuli o ko makou manaoio loa, aole e ae mai ana o Amerika i ka hoohui aku ia Hawaii me ia iho, nolaila, i ka hoihoi ana aku o na hoomanao ana i hope, e hookui aku ana ia me ke kahua i kukulu ia ai ke aupuni Repubalika o Hawaii, ua kuahauaia ai, e hoohui aku me Amerika, a o ka makou e makaula e aku nei i o la honua, in a e hoole mai ana ka Aha Senate o Amerika i ke kuikahi hoohui aina, ia wa e kukulu ia ae ai keia ninau a makou e ike nei e hoea mai ana he la e noonooia ai keia ninau; Heaha ke kulana aupuni e hoea mai ana no Hawaii?
Oiai, in a e haule mai ana ke kuikahi hoohuiaina, alaila, ke olelo nei makou, ua pane mao popo mai ua kahua la o keia aupuni i kukuluia ai, aohe kulana aupuni Repubalika i koe no ka mea i kukuluia keia Repubalika maluna o kona paepae ponoi iho i hookau ia aku ai, oia hoi he hoohuiaina, a no ia paepae ka makou e olelo nei, i na e lawe ia ua paepae la kahi e kau nei ka waa aupuni Repubalika, alaila, i hea iho kona paepae e kau hou aku ai? o oia ka makou e ninau nei Heaha ke kulana aupuni e hoea mai ana, mahope iho o ka hoole ana mai o Amerika i ka hoohuiaina me ia?
He ninau pili lahui keia, a he kuleana i ka lahui e noonoo ai, a o ka oi loa aku i ka poe e paa nei i ke aupuni, nolaila, o ka paepae o ua aupuni la oia ke aumeumeia nei i keia la (Hoohuiaina) a i na e hoole la mai ia manao e Amerika, ke ninau nei makou i hea aku e kau ai, a heaha hou aku ua paepae o ke aupuni i ku ai? nolaila, na keia kulana kupilikii o ko kakou noho ana aupuni a lahui, i kono mai ia makou e kukulu ae i keia ninau e kau ae la ma ke poo. Heaha ke kulana aupuni e hoea mai ana?
----
E HAWAHAWA ANA ANEI NA LIMA O AMERIKA.
--
O ke kukuluia ana o ke aupuni Repubalika he kukulu ana ia o kekahi waiwai i loaa mai ma ka aihueia mai ka lima aku o na poe on a kuleana no lakou ia waiwa, a o ua waiwai la a aupuni paha i loaa mai ma ka lima lepo ana o kekahi mea oia ke makemakeia nei e haawi manawalea wale aku ia Amerika, nolaila, oia ka makou e ninau nei ma keia kahua o ka hana. E ae ana anei o Amerika e lawe ia Hawaii nona?
Ma ka loina o ke Kanawai i na ua aihue ia kekahi waiwai e kekahi kanaka, a o ua waiwai la i hoomaopopia he waiwai i aihue la, a haawi makana ia aku i kekahi kanaka, ua pili like ka hewa la laua, nolaila, pela no ke kulana kulana Au puni i loaa mai ma kekahi hana hewa.
A me ka ike no e Amerika, he waiwa i aihue ia o Hawaii e haawiia aku nei iaia, e ae ana no anei oia e lawe i ua waiwai aihue la, ke olelo nei ma kou aole ! aole loa!! Aole o Amerika e makemake ana e kapaia aku oia ma ke ano he mea lawe i ka waiwai i aiheia.
A i na e lawe o Amerika i ua waiwai la, alaila; ua ae maoli mai oia i kona ahewa ia imua o ko ke ao holookoa, oiai he mea oia i ike maka i ka wa i aihue ia ai ua waiwai la, ma ia wahi ua hoakea ae ko ke kanawai manano e pili ana i na hana oia ano.
A i na me na manao kaulike maoli ka noonoo ana, alaila, hookahi no hopena maopopo e hoea mai ana, aole e ae o Amerika e lawe ia Hawaii, a no ka mea, e na waiwai i loaa hewa mai aole ia he mea pomaikai ai wahi a ke olelo hemolele.
----
AOHE PUEO NANA E HE'U
--
Oiai ke lawe hele nei kekahi poe i kakoo i ka aoao hoohui aina, a olelo aku i ka lehulehu me na ao ana, i na e kakauinoa kekahi poe malalo o ka palapala a ka Hui Aloha Aina, alaila e pau ana i ka hopuia, no ia mau olelo palaualelo ka akou e hoike akea aku nei, aohe Pueo nana e he'u; a no ka mea, ua omo pu ia ke aupuni i ka ike o ka lolo o na kula apana mamuli o kela halawai makaainana a me kona olelo hooholo.
O ka ae ana o ka Peresidena Dole a me kona Aha Kuhina e lawe i ka olelo hooholo a ka lahui ma kela halawai makaainana, a me ka waiho ana aku o ke aupuni imua o Aha Semate, ua like ia me ka ae ana mai o ke aupuni iaia ka mana i keia la i na hana a pau a ke Aloha Aina no ke kue ana aku i ka hoohuiaina, nolaila, auhea a mahea iho la ke aupuni e kukulu ai i kona kahua no ka hopu ana, he lapuwale loa ia mau olelo, a he hupo maoli ka poe o ka ahahui e olelo ana pe la, no ka pokole mai no o ka lolo, a o ka ke alakai o ka Hui Aloha Aina e kahoahoa nei, aole he Pueo nana e he'u, a ke ke hoao ke aupuni e lawe ia ma keehina, ua like ia me ko lakou hookahuli ana ia lakou iho, he hana i hiki ole ke hana ia pela.
----
UA HALA AKU LA NO HILO.
--
Ma ke Kalaudina a ke hiahi Poalua nei i kau aku ai na Elele Lunamakauin@@@ mai Amerika mai no Hilo, a e hoohiki loa aku ana lakou no ka makaikai ana ia Kaluaopele, ka home e ke Aliiwahine hookalakupua o Hawaii, malia o ike mai ua luahine la, lomi ia mai na noonoo o lakou, a me na alelo, no ka mea, aohe mea hiki ole i ke Akua.
Ma la moku no i kau pu aku ai ka Loio Kuhina i pailaka no ua mau malihini la, a ua lawe pu aku nei lakou he mau kauoha i ko Hilo poe, no ka wehe ana i halawai makaainana nui i ka wa e huli hoi mai ai ua poe la mai Kaluaopele mai.
Lilo ka eka mua i ka apana o Hilo.
E kali ana ke Kalaudina ia lakou, a e hoea mai ana i Honolulu nei ma ke kakahiaka Poakahi, a i ole, ahiahi paha, pela na lono i loaa ia makou.
----
HE MAKE MANAONAO
--
He hapaha koe kani ae ka hora 5 o ka auina la Poalua nei, ua halawai iho la kekahi luina o luna o ka mokuahi Mauna Loa, nona ka inoa o Hoop@ me kekahi ulia poino, a he hapalua hora wale no hoi mahope iho, ua make loa aku oia.
O ke kumu i hoea mai ai o kei aulia poino weliweli, mamuli no ia o ka haki ana mai o ka laau e huki ia ai ka ukuana, o luna o Mauna Loa i kona wa e hoolei ukana ana, a lele pololei mai la hoi a pa ke poo o Hoopii, ua naha kona lae, i ka wa i pa mai ai i ka laau, o kona wa hoi ia i hina aku ai iluna o ka papahele, ua puka pu iho la o hope o kona poo, ua lawe koke ia aku la oia no ka haukipila, no ka lapaau ia ana, aka, mamua ae noe o ka hoea ana aku o ke kauka Wahie, a me kona ohana, us make loa aku la oia i ka hapaha i hala ae o ka nora 5, aole i paa ke khe ana o ke koko a hiki i keia kakahiaka Poakolu.
----
Aole he Komisina maoli, aka he kiu i ka aina.
--
O ka hoea ana mai a Senetoa Mogana a me eha poe Lunamakaainana, ua hoea mai lakou i Hawaii nei no lakou iho, ma ke ano he poe makikai a kiu i ka aina, aia nae ia manawa hoekahi no e hoouluulu ae ai lakou i ka lakou mau mea i ike ai a hoomaopopo iloko o ka lakou mau ipu-kuaaha, a ma ka mahina o Dekemaba e hoea mai ana e wehe ia ai ke po i o ua ipu la, oia ko kakou wa e lohe aku ai i na mea a lakou i hoiliili ai ma ko lakou kilo ana i ka aina.
Ua kamaaina loa kakou i ka ike ma na nupepa, i ka moolelo o keia keonimana, oiai, oia he hoa no ka Aha Senate o Amerika i keia Kau mai nei, a ua hoomaopopo ia kona aoaoa i ku ai maluna o ka ninau hoohuiaina, oia ke kaoo no ka aoao haawi aina, a no ia kumu no paha oia i hiki mai nei no ka nana i ka oiaio, o na mea ana i lohe ai ma Amerika, a o keia ka hooiaio ana no ia mau lohe aka, ke olelo nei makou e lilo ana kona ikaika o ka wa i hala i mea nawaliwali no keia mua aku, mamuli o kona ikemaka ana i na hana mai waena aku o ka lahui, a he mea hoi e hookahaha ia ai kona noonoo no ka like ole o kana mea i lohe ai me kana e ikemaka nei.
Ua lohe makou, ua hoopuka ia ae he mau olelo, oiai, ka moku e hookomo mai ana i ka nuku o Mamala, penei: "Ae o ke Awa kola o Honolulu, ua lawa loa keia awa no ke omo ana mai i na aumokukaua o Amerika, a heaha ka nana aku a Puuloa," Ina he oiaio keia mau olelo i hoopuka ia, ke olelo nei KE ALOHA AINA, o ka poe kaulana iho no ia ma ka aoao ilaila no e noho ai ia mau huaolelo, me ka oni hou ole aku imua, a oia ka makou e kanalua nei no keia keonimana, aka, mai hoomaka-e ka lahui e hoike aku no kakou i ko kakou mau manao no ko kakou Aloha i ka Aina.
----
HE LEO KAHEA I KA BANA A KA LAHUI.
--
I na Opuu Rose a ka Lahui,
ALOHA OUKOU:
Ua makemake ia na lala a pau o ka hana a ka Lahui e hiki ae ma kahi e kahea ia ai ka Halawai Makaainana nui a ka Ahahui Aloha Aina, ma o kona mau Peresidena ala, e paa pu ae me kau ohe, a e kahiko ia oe iho me kou paa lole keokeo, me kou papale, kapu oihana.
E hiki ae mamua o ka wa haiolelo, oia hoi, i hapalua h@ra mamua o ka makaukau ana oia hana. E maliu mai e na hoa alo ihea, a e hoike aku i kou aloha aina oiaio imua o Senate Megana, a mai kanalua i nei kono aloha a ka oukou wahi kauwa nei, a no ka mea ua kokoke loa mai ke aupuni o ka lani i ou ala.
Owau iho no me ka haahaa,
SAMUELA K. KAMAKAIA.
----
Ua hoopaiia o Windrath, ka Wiliki elua o ka Mikahala he $150 no ka malama opiuma, a o John Grube ua kahia kona hoopai.