Ke Aloha Aina, Volume III, Number 45, 6 November 1897 — Page 3

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 6, 1897.

 

KA HIHIA HOOMAINOINO HOLOHOLONA.

            Ua nui a lehulehu na poe i hopuia no keia hewa o ka hoomainoino holoholona, mamuli o ka noonoo ole o na poe e hoohana ana ia mau holoholona e laa na lio kaa kikane, na lio kau okole, na hoki a pela aku.  A mamuli oia hana ana a ke aupuni, ma o ka oihana makai la, ua kanahai mai na lio kuapuka, na lio pohole i ke ka la ma ka a i a pela aku, e nana pono loa ia ana hoi ke kulana o kela a me keia e hoao ana e hana ino i na holoholona.

            Ua menemene nui no hoi makou i ka ike ana aku i kekahi poe kalaiwa kaa pio, e noke ana i ka hili me ka lakou huipa loloa, e hoeha maoli aku ana i ka ili a me ka io o ka lakou mau kauwa ahonui, a i kekahi manawa, e ike maoli aku ana no oe i na maawe uepa lio o ka kau ana maluna o ko lakou mau kikala, me ka menemene ole ae i ka mea nana e huli i ka lakou dala, ka mea hoi e pono ai o ko lakou noho ana, a e loaa ai hoi ka lakou ai a me ka lakou i’a.

            Aole i pili keia i na kalaiwa kaa hoopono a naau aloha i ka mea e pono ai o ka lakou hana, aka, ua pili keia no ka poe hana ino maoli no, a hooi aku paha i ke kupono o na mea a ka holoholona e hana ai, hooili i na ukana kaumaha e hiki ole ai ke laweia, a ma ia ano, ua ulu ae la ka manao i na kalaiwa kaa e pepehi aku, i wahi e hiki ai ia lakou ke huki, a pela i hoea mai ai na palapu mana o na o ma ka a i o kekahi poe lio a hoki noi i hoounaunaia.

            Ma ke awakea Poakolu nei mamuli o ke kauoha a ka Ilamuku Nui o ke aupuni, oia hoi o Baraunu, ua haawi ae la oia i ke kauoha e hope ia o Paawela, he mea kalaiwa kaa basa no ka Hui Kaa Hapaumi, no ka hoomainoino holoholona.  A ma ka auina la mai no i noho ai kona hihia, a ua kali ia ka hoopai a mahope aku.

            E poni i na poe mea kalaiwa kaa a pau o kela a me keia ano ke makaala loa, i ko lakou wa e ike ai ua pohole ka a i a i ole, ua puka paha ke kua, e hele koke i laau e pau ai ia pilikia me ka hoao ole e  hoohana a hiki i ka wa e ola ai, aole auanei e hahai mai ka pilikia a me ka poino a ka kanawai maluna o kou hokua, a o ko oukou paha a pau.  O ka lohe no ke ola a o ka hookuli no ka make oiai, eia ka mana o ke kanawai mahope o kou kua i na wa a pau.

            Ua pani ae kekahi mau Iapana i ko lakou mau keena oihana i keia la, no ka hoomanao ana i ka la hanau o ko lakou Emepera.

 

LOAA PONO KA PUNANA O KA POE HAIHAI KANAWAI.

 

            Ua loaa pono mai nei ka punana o ka poe alakai ana a Wile Kelekona, a me elua makai kanaka, ua paa i ka hopu ia he 29 poe pepa a me ke puhi opiuma.  No Hanapepe i Kauai keia poe, ua loihi no ka wa i hoohalua ia ai, akahi no a loaa pono.  Nui no ke akamai a me ka maalea.

 

AOLE I HOIKEIKE O MRS. EDWARDS

            Aole i malamala ka hoikeike hana kupua a Mrs. Edwards maloko o ka luakini o Kaumakapili e like me na mea i hoolalaia, o ke kumu nana i hookuia i kana hana oia no ka hoonoho ana aku o na kuaua koikoi o ke ahiahi okoa i na kanaka i kauhale.

            He umikumaono wale no poe i hiki ae malaila, a nolaila, ua hoihoi hou ia aku ka lakou mau dala a ua hoopau ia hoi ka manao hoikeike.  Aole oia e hoike hou ana i kana mau ha na kupua maanei.  Ma ka po Poalua nei i manaoia ai keia ahamele e haawiia ai.

 

NA KEIKI KULA.

            Ma ko makou ike a kamaaina i ke ano o ka noho ana o na kanaka, ua maopopo loa, ona keiki naauao a hoopono makee nui lakou no ka hele ana e huli i makua no ko lakou nohe ana aku mahope, a pale aku i na hoowalewale o ka wa ka malii oia hoi ko lakou mau aoao a pau, ua pohai ia e na hoowalewale o kela a ma keia ano, a i kekahi wa no hoi, ua hihia io aku la no ka manao mahope o ia mau hana, a o ka mea i ikeia, e alakai ia ana lakou e na makai kula, no kahi e hoopau la ai o ko lakou hele auwana ana.

            I kekahi mau la i kaa hope ae nei, ua ike aku la makou i kekahi mau keiki liilii, e alakai ia ae ana e ka makai kula no ka Halewai, a i ko lakou wa i kokoke aku ai i ka ipuka o ka hale hoopaa lawehala, ua hoomaka ae la keia poe keiki liilii e uwe, no ka mea, ua maopopo loa ia lakou, e komo ana lakou i kahi a lakou i ike mua ole ai, aka, aohe nana o ka makai i ko lakou mau lee uwe, a me ko lakou mau waimaka e kiheahea ana ma ko lakou mau papalina, lawe ia aku la lakou no loko o ka rumi hoopaa lawehala a malaila i ao ia ai no kekahi manawa, a hookuuia mai no.

            He mea oiaio, o na keiki a kakou, ka poe hoi a kakou i hilinai aku ai ola ana ko kakou mau inoa ma o ka lakou mau hana maikai mahope aku, a i ko kakou wa nae i manao ai e hana pela, oia no ka wa i halawai aku ai o ko kakou mau manaolana me ka uliapakalaki e ike ae la me kela poe keiki haalele kula a ke ninau aku nae ka makua he heie no oe i ke kula, he aemai no, a pela mau e hanala ai ka makua a hiki i ka wa e paa ai o keia mau keiki i ka Halewai a hoouna loa ia no Keoneula, a o ka kamakua wa iho la ia e ike ai, aohe hele o keia poe keiki i ke kula.

            No makou iho, he laau lapaau keia e a’o la ai ka kakou mau keiki mai ka hele auwana ana i o a ia nei, a ina e loaa ka noonoo maikai iloko o ke keiki, hoololi oia, a i ole, o lakou paha i ko lakou manao lalau, a lilo koke lakou i poe keiki maikai a hoolohe i ke ao o ka lakou poe kumu a me na makua pu, a mahope aku o ia wa e hoea mai ana he mau haawina no ka holomua maluna o ia poe keiki, a pela e lilo ai ka lakou mau ino i hana ai i mea ole a i lapaauia hoi ma o ko lakou hoololi ana ae i ko lakou ano lalau a kolohe i poe maikai.

 

NA ANOAI LIKE OLE.

            O ka mokupea kahilo loa o ke ao nei, oia no ka moku i kapaia he Gokstad, he moku powa, i loaa aku maluna o kekahi kiekiena ilina kupapau ma na kapakai o Chirstianjordf.  He 1000 ka nui o kona mau makahiki.

            O na kanaka ona miliona o Amerika Juipuia, ua hoomaopopoia o lakou na poe kokua nui mamua o na lahui e ae o ke ao nei.  Ma ka makahiki 1893, ua haawi aku lakou no na kula a me na kokua aloha e ae he $29,000,000; ma ka makahiki 1894, uamahuahua ae a ka $32,000,000; ma ka makahiki 1895, ua haawi aku lakou he $32,800,000 a mamuli o ke ano hune i ka makahiki 1896, ua haawi lakou he $27,000,000.

            O na wahine o ke kulana kiekie o Farani a me Sepania, ua a’o ia lakou i ke kaka pahikaua a ua oi ae hoi ka ike o kekahi poe wahine opio mamua o na kane, a he lehulehu hoi oia ano kula i kukuluia ma la mau au puni.

            Ma ka hoike a na poe ake akamai, aole e emi malalo iho o 120 olelo like ole e kamailio ia nei ma Amerika Akau a me Amerika Hema, aia ma ka aoao komohana o Amerika a ka nui loa o na olelo like ole.

            Eia ke pii mahuahua nui nei ka heluna kanaka o Palestina, he umi makahiki i hala ae nei, he 15,000 wale no ka heluna kanaka e noho ana ma Jaffa, aka, i keia la aia ma kahi o 50,000 kanaka.

            O kekahi mau kumulaau kahiko loa i hoomaopopoia, ala no ia ma Beritania.  O ke kumuiaau oka e ku ana maloko o ka paka Windsor, ua kehoia he 1200 kanui o kona ma mau makahiki.  O na laau oka Bently a me Winfarthing he elua hou aku o laua mau keneturia ke kahiko.

            Aia ma na banako e Enelani, kekahi mau dala keokeo e waiho la no aneane 200 makahiki.

 

Na Palapala

 

            Aole e ili maluna ke koikoi o na hewa ana no keia mau manao i hoopukaia malalo o keia poo, aka, e ili no ia maluna o ia poe na lakou i kakau mai.

 

NA ANOAI O KAKAAKO.

            Ma ka la 31 o Oktabi nei, mawaena o ka hora 2 a me 4 o ka auina la ua ulu ae la he hakaka mawaena o kekahi poe kanaka Hawaii maoli, i uluhia e ka ona pia suaipa ma Kakaako, a ua huikau pu aku la kekahi o keia poe maloko o kekahi haie inu ti e ku ala malaila, a he manawa ole iho mahope o laua, ua haukawewe ae la ke kaa o na Kaiko o ke aupuni, pupuu hooleiloa noho ana i ke puhi o Kuapapanui.

            Ma ia la hookahi no, he wahine i ulu hapa ia e ka inaina o ka pia, ua ulu ae he wahi hoopaapaa mawaena o mama a me papa a hiki i ka nui loa ana, pii ke kai o mama, pau na kini aila mahu a me i omole ie i pihi i ka pia i ke kiloi ia, o ka paki, o ka nini@ o ka haawi i ka poe e kokoke mai ana ma laila, a pau no hoi kekahi iaia i ka inu ia, pau kekahi mau pola i ka wawahiia e mama, i huhu ka o mama i ka ohiuhiu ana aku o papa, ua lohe oia ua hoolalahu o mama me ke sia hou, ma Kakaako no keia mau hana.

            Ma ke kakahiaka oia la hooka i no ua ulu ae kekahi kaua mawaena o kekahi mau kanaka o na aina e, a o ka hopena, ua nahu kekahi o laua i ka ihu o kekahi, a pakele mai ihu ole i keia ao, noka ona pia mai no ke kumu.

            Ma Kukuluaeo, i ke ano, ahiahi oia la no, makai aku o ko W. Ringer wahi ua hoeha aku kekahi keiki a kekahi luahine iaia, ma ka hou ana i ka maka o kona makuahine me ka pauku ko aku mai eha loa paha keia luahine ina aoie kekahi wahine i keakea aku i keia kanaka hilahila ole, o kana uku ka ia kona makuahine o ka luhi ana a nui.  He kanaka keia aia na makahiki ma kahi o ke 30 me 40, o keia makuahine aia na makahiki ma kahi o ke 70 me 80, aole wahi i koe, o ka make wale aku no koe.

            Ua lawa kaua maahei me ke aloha

W.R.

Kukuluaeo, Honolulu, Nov 1, 1897.

 

            Ua komo aihueia ae ka hale o kekahi Iapana, a laweia aku la kekahi pahu loie me kekahi puu dala mahuahua ma loko nona ka waiwaiio o elua tausaui dala a oi.  Ua loaa aku ka pahu ia David Kaapa, ua naha, a o na dala e waiho ano no, mauka ae nei o ke kahawai o Nuuanu i banaia ai keia hana.  Eia ke hanuia nei ka meheu o ke kolohe.

 

UA HALA AKU NO NA MAHIKO

            Ma ka Poakahi nei i hookuu ia ai ka hoomalu ana a ke kanawai maluna o na limahana Iapana a ka mokuahi Riojun Mura i lawe mai nei, he mau la i hala ae nei.  Ua lawe ia aku lakou no na mahiko like ole, penei:

            Mahiko o Honomu – 100 ka ne me 25 wahine.

            Mahiko o Haiku – 50 kane me 13 wahine.

            Kauka Wright – 13 kane me 4 wahine.

            Mahiko o Oiowalu – 15 kane 3 wahine a me 3 keiki.

            Mahiko oOokala – 60 kane me 14 wahine.

            Mahiko o Paauhau – 26 kane me 3 wahine.

 

HALAWAI ME KA ULIA POINO.

            Ma ka auina la o ka Poalua nei, ua halawai iho la kekahi Iapana me kekahi ulia poino mamuli oka pii ia ana o kona wawae e ka huila o kekahi kaa pauma ma ke alanuihao malalo aku o Puuloa.

            Mamuli no o kona nana pono ole kona kumu i poino ai, ua laweia mai oia no ka Haukipiia no ka lapaau ana i kahi i haki o kona wawae.

 

            Eia ke hookolokolo ia mai nei na poe i pepehi ai ia John Milton, ma Koholaloa.

            Ina aole he mau kuia e puhi ana ka bana o ka Beninetona ma ka paka heihei.

            Ua aihueia he kanakolu moa mai ko home aku o Harry Cannon.  Nui na ka aihue.

            Eia na kulu waimaka o Kulanhakoi ke pahola mai nei malulna o ka honua oia no nae KE ALOHA AINA ke alo aku nei i ke ehu a ka ino.

            Ua haule iho o Makai Kaulio Houston mailuna aku o kona lio ma ka po Poakolu nei, a ua loaa iaia kekahi mau palapu.

            Eia o Joe Paakaula, ka mea haawi iaau o ka Papa Oia ke waiho nei maloko o ka Haukipila, mamuli o ka loaa ana me kekahi mai ikaika loa, pela mai ko makou lohe.

            Eia ke hoomaemae ia nei o Ainahau ka home o ke Kama’liiwahine Kaiulani no kona hoeamai i keia Poalua ae ma ka mokuahi Auseteralia mai, i ukaliia e kona makuakane i.

            Ua hopuia he elua Pake me 30 hualaiki i piha me ka opiuma e Henry Vida a me Charles Chillingworth, a ua pau aku ka hapanui o na Pake i kaholo.

            Ua nui no na poe i hiki ae ma ke kahua heihei o Kewalo, ma ka po Poalua, a ua hoea ae ka hina lahui malaila, no ka hoolealea ana i na poe makaikai.