Ke Aloha Aina, Volume III, Number 47, 20 November 1897 — Page 3

KE ALOHA AINA

 

Ko kakou mau Elele.

 

            Mamuli o ka noho ana o na Papa Hooko o na Hui Aloha Aina ekolu, e ku nei ma Honolulu nei, i ke kakahiaka Poakolu iho la, ua loaa mai la ia makou ka lono e malama ana na Peresidena ka Hui Aloha Aina o na kane o Kames Kalauokalani, ka Peresidena o ka Hui Kalaiaina, a i anaina haipule nui maloko o ka luakini o Kaumakapili, i ka hora 9 a oi o ka la apopo, oia hoi ka Poaha, no ka nonoi ana aku i ko ke Akua ahonui, e kiai a e malama mai ia lana ma ke alahele moana, no ka laua huakai malihini no Wasinetons.

            A ua makemakeia na makaainana Aloha Aina a pau, e hoopiha ae i ka luakini o Kaumakapili, no ka haawi ana aku i ko lakou aloha hope no laua. A ke manao nei no hoi makou, e wehe ia i halawai makaainana akea i ka po o ka la apopo, ma ke Kuea o ka Paalii, kahi hoi i manaoia ai, oia kahi e hiki ai i ka lehulehu ke lohe i ko lana mau manao hope loa no pono o ka kakou aina.

            A o ka manawa hope loa, oia no ke kakahiaka o ka Poalima, a i ole o ka Poalima, a i ole, o ka Poaono paha, ka wa hoi a ka mokuahi Gealic e haalele mai ai i na kapakai aloha ou e Hawaii. He mau Haalilio hou keia na ka lahui Hawaii e hoouna nei, a o ka laua hana, oia ka imi ana i kahi i loaa ai ka hanu o ka nohoalii a me ke ea o ka aina. Nolaila, alo ia i ke anu, hoomanawanui ia iloko o na pilikia, a ke lanakila kakou, aia he leo o ka hauoli ma na wahi a pau, a puni ka Paeaina, a e lilo auanei ka olua hana i hana ai, i kia hoomanao poina ole no na hanauopio o Hawaii ma keia mua aku. A o ka makou wale no e kalokalo ae nei, i ka kakou Makua lani, e malama a e kiai mai i ka olua hana a hiki i ka hoea hou ana mai i ka aina nei, a ke haawi pu aku nei hoi i na manao kuhohonu o ke aloha oiaio. Aloha no.

 

KA HANA A KA LAHUI.

 

            Oiai, ua hala ae nei he mau la ko ka lahui hooikaika ana no ka imi ana i ke ola o na Elele a ka lahui, no ka hele ana i Wasinetona, a eia hoi ma ka waihona hoahu o ka lehulehu he tausani me na heneri keu, e paa ia ana ma ka lima o ke Komite Waiwai, a i ole o ka Puuku Paha, ua hiki ke koho ia no ka Elele hookahi e hele ai, a hoea i Wosinetona, no kona noho ana malaila, a me na lilo e ae ma ke alahele.

            Nolaila, ua ulu mai iloko o makou ka manao, i wahi e hiko pono ai na elele me ka hoopilikia ole ia, oia no ko ka lahui haamauana i ka hana lulu dala no ke ola o ka poe nana e imi ana i ka hanu hope loa o Hawaii, a oia hana, aia no ia iloko o ka lima o na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, ma na wahi a pau a puni ka Paeaina, a i ka wa e loaa ae o na dala lulu, e hoouna ia mai no ia iloko o ka lima o ka Puuku o keia hana, a i ole, iloko o na lima o na lala o na Papa Hooko Kuwaena o na Alahui Aloha Aina Kuwaena o ka Paeaina ma Honolulu nei, a me ke Kalaiaina a na lakou e noonoo a hoouna aku mahope nei i ke ola o na Elele, a pela auanei e mau ai ka ikaika o na kapuai wawae o na Elele a ka lahui, a hiki i ko lakou huli hoi ana mai me ka pilikia ole, aole hoi o ko lakou hele e imi i ka pono o ka aina, a pau ae la hoi ko kakou manao ana e kokua aku ia lakou.

            No ka mea, ua hiki aku la no hoi lakou i kela mau wahi dala i hoahu ia, a ua lawa no hoi ia no ka noho ana a hoi mai, me na hoolilo pakiko ana, a oia kaana ana iloko oia haawina dala i hoahu ia, he mea ia e hoemi mai ai i ko ka lahui mau hoolilo ana, wahi a ka poe puni kamailio, a ake hoi e kinai i na hana maikai a ka lahui e hapai nei, ka mea hoi a kela Senatoa i pane mai ai me ka mauaoio hoaloha oiaio, oia hoi, “o ka hoouna ana i na Elele i Wasinetona, o kekahi hana naauao loa ia a ka lahui Hawaii a’u i lohe iho nei, aole nae i hookahi a elua paha, aka, i elima a hiki i ka ehiku.”

            O keia mau olelo a ia hoaloha i hoike mai la, a i hoike mai hoi i kona makee no ka pono o ka lahui Hawaii, ua lilo ai i mea nui iloko o ko makou houpo, e nalu mau nei i kela a me keia awa a makou e noonoo ae ai no ka pono o ka aina hanau, oia hoi, o ka wae ana a hoouna aku i na Elele, aole ia he hana nui iloko o ka lima o ka lahui, oiai, he mea hiki wale no ia ke noonoo ia iloko o ka wa pokole.

            O ka mea nui, oia ka hoahu ana i waihona e hiki pono ai keia hana, a pehea e hiki ai, ina lulu kakou a loaa hookahi tausani dala, alaila, hoouna aku i keia mau kanaka e noho i ke anu o kela aina malihini, me ka lawa kupono ole o ko lakou ola no ka noho ana malaila, manao ana kakou, he hana aloha ia a ka lahui i hana ai maluna o kela mau kanaka? Aole O ka hana aloha a makee kanaka, oia no ka hoala ana o na Ahahui a pau i waihona lulu @o na Elele mahope nei, a aia nae ka hana a ka lahui ma o na Elele la ke hele la imua, a eia hoi kakou ke hoahu nei, me ka manaopaa, e hooko ia ana ka pono no Hawaii.

            O kekahi kumu nui no hoi o ko makou hapai ana i keia hana, oia no ka paa ana mai o na hoaloha ili keokeo o kakou, (koe ka poe i haawi mai i na kokua ana no keia hana) no lakou na ahua nui o ke gula a me ka hulali, ma ka lulu nui ana, i pono no lakou no ka poe waiwai, aka, ua hookuu mai no lakou, na kakou ilihune no e auamo i na koikoi a me na ehaeha o keia hana, a pela makou e hooikaika pauaho ole nei, e hoomau ia aku ho ka hana lulu iloko o na Ahahui a pau a puni ka Paeaina, i mau ai ka ikaika o ka hana iloko o ka lima o na Elele a kakou, a o ka makou e puana hope loa ae nei, “o ka lokahi mai, oia ko kakou ikaika, a kuee kakou, oia ka mokuahana ana a lilo ke hana i mea ole.

 

Ka La 16 o Novemaba.

 

            O ka Poalua nei, Novemaba 16, 1897, i hala iho la ka la hanau o ka Moi Kalakaua, ka mea nana i imi ka pomaikai o ka poe kanu ko mai Hawaii a Kauai, eia lakou ke ai nei i ka wawae luhi oia Alii Aimoku i au ai i ke kai me ka hoomanawanui no ka pono o keia poe e noho nei a poai no hoi, oia hookahi ka mea nana i imi a loaa ke Kuikahi Panailike, eia nae, aole loa i hoomanao ia ka luhi oia alii, ma ka hoolilo ana ae hoi i kona la hanau i la kulaia aupuni no lakou, malalo o na hana maikai ia Alii i lilo ai kekahi poe o lakou i poe ona miliona, elike la me ka ohana Balauwina o Maui, a me kekeahi poe e ae je lehulehu wale.

            Ua malama ae no na Keikialii David Kawananakoa a me Cupid Kalanianaole i ka la hanau o ko laua makuakane, a ua malama ia ae no na hana heihei moku liilii elike me ka mea maa mau ia laua i na makahiki i hala ae nei a he mau paina hoi kekahi. Ua malama ae no hoi kekahi poe aloha alii ia la, ma ko lakou mau home iho, he mau paina a he mau lealea paha i ku i ke ano naauao. Aloha no ka la oia alii puuwai hamama.

 

KA IMI ANA I KA PONO A ME KEKAULIKE

 

            Iloko o ekolu la i noho ai o ka Aha Kaapuni e noonoo a kaana hoi no ka imi ana e loaa ona Kiure nana e kaupaona i ke ola o kekahi mau kanaka Hawaii elua no laua na inoa o Iokepa a me Kapea, no Koloa, mokupuni o Kauai, no ka manao ia ana na laua i lawe ae i ke ola o Kauka J. K. Kamika, oia wahi hookahi no.

            Mamuli o ka noonoo maikai o ke Kahu o ka Aha Kaapuni o ka Mokupuni o Kauai, a me ko na loio pu hoi o na lawehala, ua hooholo lakou, e hoihoi ia mai ua hihia ano nui la, no Honolulu nei, nolaila, ua haalele koke aku no na loio o na aoao a i elua, a me na poe hoi i manaoia na lakou i hana i keia pepehi kanaka weliweli, ma ke ahiahi Poaha o ka pule i hala, i ke awa o Nawiliwili no Honolulu nei.

            A oiai hoi ka aoao aupuni, e mau ana no ka welawela no na hana a ka poe i hoohuoi ia, nolaila, ua komo koke aku la ko lakou mau inoa iloko o ka papa kuhikuhi o na hana o keia Kau Kiure, a ma ke kakahiaka Poaono mai no, ua noho koke no ka Aha no ka imi ana i ka poe nana e hookolokolo i keia poe, ka poe hoi e ake ia aku nei, e kau aku kekahi hoopai weliweli o ka make maluna o lakou, elike me ka mea a lakou i hana aku ai maluna o ke kino o kekahi lala o kapoe e noho mana nei maluna o ka aina.

            Nolaila, ua hoomaka koke ia no ka huli ana i na Kiure iloko o ka papa Kiure maa mau o ke Kau, e he elua wale no mea i loaa iloko o ka la mua o ko lakou noho ana, me ke akenui ia e piha koke ia la, aka, aole nae pela ka makemake o ka Mea Nana i hana, ua hookaulua mai no Oia, a pela mai no a hiki aku la ka huina i ka ewalu, me ka lawa phno ole no; a ma ka Poalua mai, ua noho hou no ka Aha, a ua wae hou no ia la a po, a ma ka hora 8:45 p.m., oia po, akahi no a lawa ka 12 lunakanawai nana e hookolokolo i keia hihia. Iloko o ekolu la o ka noke ana i ka po a me ke ao, a ua hiki aku hoi ka huina o ka poe i kikoo ia i ka 100, akahi no a lawa a piha ka makemake o na aoao a i elua, a no ka pomaikai o ko makou mau makamaka, ke hilinai nei makou e loaa ona olelo hooholo naauao a kaulike mailoko mai o keia poe he 12 i wae ia ae la, a no lakou hoi keia mau inoa a makou e hoomaikeike aku nei;

            Samuel K. Aki, he mea hana piula, a he lunamakaainana hoi i kekahi kau, i ka wa o ke aupuni moi.

            Alex. George, he mea lawelawe hana no ke Keena Wai mamua.

            Wm. Chapman, he mea hoomaemae kaa hehi wawae.

            Jos. Kekipi, he mea humu buke

            Thos. Hennessey, he mea lawelawe iloko o ke Keena o ka Papa Ola mamua.

            J. Koo, he lima lawelawe hana no ka hale hana Wai Momona o Hollister.

            J. N. Taylor, he mea hana kaa me na hoahanau Wright.

            John Bright, he loea no loko o ka puali mele o Honolulu nei.

            J. Akina, he kalaiwa kaa, a he maikai mamua.

            Geo. Cypher, he mea hana pu a me na ano e ae.

            E. S. Holt, he mea lawelawe no ka hale Dute mamua.

            Chas. Broad, he limahana no ka pa papa o Lui ma.

            O keia iho la na lunakanawai nana e hookolokolo ia Kapea, Kaio, Upapa a me George Rothburn.

            Eia ka noho ana o na Kiure ma ka Hale Luina Hou, mauka iho o ka makete o Kuaokala, a o ko lakou ai ana, ma ka hotele Arlington, malalo o ke kiai ana a na makai Albert McGurn a me Opunui.

            I keia kakahiaka Poakolu, hora 9 e hoomaka ai ka noho ana o ka Aha e noonoo no keia hihia a me he mea la, e pau ana keia pule a komo i keia pule ae ka noho ana e hoolohe i keia hihia a ke hauoli nei ko makou manao e loaa ona olelo hooholo kaulike a paewaewa ole.

 

KE ONI MAU AE LA NO O HILO.

 

            Ma kela huakai mua aku nei a ke Kinau i Hilo, na kau pu aku maluna ona o C. S. Desky, ka Ona o ka paka heihei o Kewalo, no ka hele ana e hakilo i kekani wahi kupono no ke kukulu ana i hotele nui no ka poe e makaikai ana ma ia mau wahi. Ua hoike ae hoi ka nupepa Ahailona Hawaii o Hilo, ua lilo na apana aina e pili pu la me ka Wailele o Waianuenue i kanu ole ia i ke ko, i ka hoolimalima malalo o kona inoa.

            I keia wahi, he wahi hele nui ia ia e ka lehulehu, a he nui wale hoi o na poe makaikai e hele mau nei i na wa a pau. Nolaila, mamuli o ka lilo ana mai la o keia wahi iloko o ka lima o keia mea mikiala hana, ua hoolala kokeia no na hana e loaa mai ai ke dala, a pela kakou e ike nei, e lilo aku ana ia wahi mehameha kanaka ole, i wahi laukanaka ma keia mua aku, a me he mea la, he wahi kupono loa ia no paha ia no na malihini e kipa mai ana no kakou nei, no ka imi ana i ola kino maikai a oluolu hoi o ka noho ana.

            Ua hoike ia ae no hoi, e hoomaemaeia aku ana na wahi a pau e kukulu ia aku ai ka hotele me ka hana ia i mau malapua nani, ku i ka oluolu o ka maka ke nana aku. Aole no paha e loi hina la i koe, a hoea mai na kaupoku hale o ua home hou la, i hookokoke ia aku la, a i ka Wailele o Waianuenue, kahi hoi a kekahi poe he lehulehu ma keia mua aku, e hoaumoe iho ai ko lakou poo me ka oluolu pu o ke kino. Eleu no ka hoi.

 

UA KIPA E IKE I KONA WAHI I HOONAAUAOIA AI.

 

            Ma ka Poakahi nei i kipa aku ai ke Kama’iiiwahine Kalulani e ike i kona home i hoonaauao ia ai i na la opio, oia hoi ka halekula o Sana Anaru, ua halawai aku oia me kana mau kumu a’o oia mau la i auaku la me na puili aloha ana.

            No aneane hapalua hora kona makaikai ana, ua haalele aku la oia i ka halekula me ke kono pu ana aku ia lakou e ae mai i na haumana no ka hoohala pu ana i kekahi la me ia, a ua apono kokeia mai kana noi.

            Ua hookupuia mai oia e na haumana me na ala kupaoa o na pua a me na lei, a ua hoohauoliia hoi na kumu i ke kipa ana aku o keia Alii Kiekie e ike ia lakou.