Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 45, 5 November 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

POAONO, NOVEMABA 5, 1898    5

 

   O NA hooponopono ana o ka aina i keia mau la, ua hiki no i ka loea o ka mea ike kanawai ke hookahulihuli i ka noho ana ma na hooponopono aupuni i mea hoopaapaa ia, elike me ke ano o na hooponopono ia ana o kekahi mau olelo hooholo kanawai i hoopuka koke ia mai no e ka Aha Keikie mamua aku nei, a pela iho la i ano kualilii mai ai na leo hoohalahala o na poe ike kanawai.

 

   AKA, aole wale keia o ka wa no ia hana, eia aku no ke nee mai la mamua o ko kakou alo, malia paha o hoea mai ka wa kupono no ia hana, ma o ka hoea mau mai o na kanaka naauao loa o Amerika i Hawaii nei, oia auanei ka wa e ike aku ai kakou, e haihai pu ia mai ana ko kakou mau kanawai kumu mai kinohi mai, a lilo i mea paani ia malalo o ke ku ana o keia mau ano hooponopono e laha nei iloko o ka aina, Hawaii-Amerika ke kulana o ke aupuni, aka, o na hooko kanawai ana nae, he Repubalika Hawaii, ma ke kaona o kona mau helehelena maka.

 

   UA manao no hoi makou mamuli o na ano lawelawe ia ana o kekahi mau hana pili kanawai e ulu mai ai na hoopaapaa, a o ka hope aku, oia no ka lolelole ia ana ae o ka mea oiaio i mea oiaio ole, a o ka mana hoi, i mea lu wale ia no.

 

   I KE alo iho la no ka ulu a hala, pela makou i hoopuka ae la i kela mau olelo e pili ana no ko ka oihana makai hoopailani ana i kekahi wahi haole makai kiu a lakou i haawi iho nei i ka hana, i na la o kona hoea malihini ana aku i ke Keena o ka Ilamuku Baraunu, nona ka inoa o Aldrich, a mamuli o ka manao ia, no ia hulu like no lakou a pau, nolaila, ua haawi kanaia aku oia, a ua noho oia me ka uku ia elike me ka haawina i hookaawale ia no ia hana, a hiki i kona hoopau ia ana.

 

   IAIA nae e noho ana malalo o ka malu o Ilamuku, ua lawe malu ae la oia i na mea paahana dala pepa, a ina aole ka ike a lohe koke ia ana, ina ua hele loa aku keia haua i ka nui, a laulaha, iwaena o ke kulanakauhale nei.

 

   EIA oia i keia la he pio na ke aupuni, mamuli o na hoike i loaa ae i ka Hope.  Ilamuka elua, a nana i haawi koke i ka huli koke ia ana o keia kupu ino hana dala i mahuka aku mai kekahi wahi aku a ka Ilamuku i ike ai i kana mau, mea hana, a i keia la he pio oia no keia la, a no kahi wa aku mahuka hou a nalowale loa.

 

HE WA NO KEIA NO KA ULUAOA.

   Iloko o keia mau la a kakou e noho nei malalo o ka noho hoomalu ana a Amerika-Hawaii, ua ike ia he mau hana ano nui hou kai ulu ae iloko o na la omaka mua o ko kakou noho ana aku malalo o hai.  He mea oiaio no hoi, elike me na kohokoho ana a ka poe kilokilo hale, i ke ano o ka hale maikai a me ka hale ino, pela no hoi na kohokoho ana a ka poe ike no ke kulana o ke aupuni i ulu ae mahope iho o ka hookahuli ia ana o ke aupuni moi, ke aupuni hoi nona ke kahua i hoopomaikai nui aku i ka poe o waho mai, ma o ka hana la mai ko ke aupuni lima aku.

   Ua oleloia, maloko o ka buke nui hooweliweli, “o ke aupuni i mokuahana iaia iho, aole ia e mau,” o ka oiaio oia mau olelo, aole loa ia he mea a hoonele ia ai ke ko ana oia mau olelo, no ka mea, ua puka mai no ia mailoko mai o ka oiaio, aole hoi mai ka wahahee mai, a aole hoi he mau wanana na ko ke kanaka manao wale iho no, aka, ua puka mai malalo o na wanana olaio malalo o ko ke Akua alakai ana, ka mea nona ka mana i oi aku mamua o na mea a pau.

   Ua nui na wa i kamailio akea ai na nupepa, no ke kulana ku ole i ka hoihoi ia o na hooponopono ia ana o keia aupuni e ku nei i keia la, aka, elike no me kona ulu ana i kinohi, aole ma ka lokahi o ka lehulehu, pela no i nana ole ia mai ai na leo uwalo aku a ka lehulehu, huli mai lakou a naua kapakahi me ka haawi pu mai i na haawe o ka aie kuahewahewa maluna o ka lahui, ka mea hoi a kakou i ikemaka ai i ko lakou wa i haawi aku nei malalo o ka Amerika hooponopono aupuni ana, ua ahuwale ae la na iliili konane o na lawelawe hana ana a na poo aupuni mahope iho o ka hookahuli ia ana, ka mea hoi nana i hookahaha aku i ka manao o na poe hookaa auhau a puni ka Paeaina.

   Aka, aole nae makou e kamailio nui aku ana no ia mau mea, aka, e pono no makou e kamailio no na uluku mawaena o na Luna Aupuni kamaaina, a me ko waho mai, ka poe na lakou e rula aku ka aina ma keia mua aku.  Aole no i loihi loa na la i hala ae la, a ua ike koke kakou i na pioo hahana ana mawaena o na poe hooponopono aupuni o Amerika a me ko Hawaii nei, ua ike ia napaio hahana ana, a o ka hopena, aia no ia i ke alo o na Poo Aupuni ma Wasinetona, kahi nona ke kuleana i ku ai keia mau poo hoomalu iloko nei o ka aina i keia la.

   Ua ulu ae keia uluaoa mawaena o ka Lunakanawai a me ke Kenerala o na pualikoa o Amerika i kinohi, a pela no i mau ai ka a ana o ka lana mau hoopaapaa pili oihana a hiki mai i keia la, me ke akaka ole, owai la o laua kai pono, a hewa paha. Aka, o ka ikaika o na mamalaolelo i hoopukaia e ko laua mau puniu, ua pat@usani aku ia mamua o ka hiki ke hoomalielie ia, nalaila, eia laua mawaena o na puu alii elua, e ku ana kekahi a olelo, oia ka pono, a pela na hoi kekahi, aka, na ka hana a laua pakahi e hooia mai i ko laua mea i pololei a hewa paha.

   Aole hoi ia lana wale ae la no, pau na pioo ana o keia mau la, aka, ua ulu hou mai nei mawaena o ka Peresidena o ka Papa Oia i keia mau la koke iho la no i hala aku la, he hoopaapaa hahana ana, elike me ka makou i hoike koke aku ai no i kekahi mau la i hala ae nei, mawaena ona, a me ke Konela Barber, kekahi o na Konerala kiekie o ko Amerika mau pualikoa ma Hawaii nei, ua like ia, aia no he mau huaolelo ku i ke oolea loa i hoopuka ia mai ka waha ponoi aku o ke Aliikoa Amerika, ina nae he olaio na olelo i hoolaha ia maloko o ka nupepa Avalataisa o Okatoba 28, a he mea hoi na na pepeiao o ua Peresidena la o ka Papa Ola i lohe ole ai mai kinohi mai o kona noho Peresidena ana, a hiki iho la ka hoi i ka wa o ka hui ana me Amerika Huipuia, o ka wa hoi i manaoia aku ai e hoea mai ana he mau mea hoohauoli ai i ka manao o ua Peresidena la, a me kona poai holookoa, elike me na kohokoho ana o na la i kinohi loa.

   Aka, i keia la, heaha kana i ike ai me kona mau maka ponoi, aole anei oia i hoohei ia iloko o ka upena kuu a ka lanalana, a ke like pu nei oia me ka nalo e uhu ana i kona wahi e pakele ai, a pehea, e pakele ana anei oia i kona hana ana pela?  Ma ka hooia ana aku i ka haina, he mana kupua ka mea nana e wehe ae iaia mailoko ae o kona kuhihewa, oiai oia e kupaka ana io a ia nei, a ma ia ike pono no paha oia i ka waiwai o ka hoohui aina, ina aole ke Kauka o na pualikoa, o ua Konela la, ina la paha, ua wela ka hao, i ke kahua heihei o Kapiolani Paka.

   O ka poe nana i hooikaika ka hoohui aina, pau pele a pau mano, o lakou no ia e pokepoke ia mai nei na a-u i keia la, aole o ka poe i hooikaika ole a i keia hora, ke ole makou e koho hewa eia iloko o ka mihi ana, ke kaumaha a me ka luuluu, mamuli o ka manao kuhihewa he pono no ke loaa ana ia lakou mamua o na poe e ae, aka, he koho lalau ana ia, a aole hoi i maliu ia mai ka makou mau ao ana, me ka hoike ana, o ka hoohui aina, he ilio nahu kahu ia ke pololi oia, a pela i kolekole ae la ka no-a mawaena o Amerika piha a me ka Hawaii-Amerika hapa.

   Ina no paha aole ke ake hoo@i, aole no e hoea mai kela poe a hoopunana mawaho o kela wahi, me ka hookoikoi mai o ko lakou leo maluna ona, ina no hoi ua ku kona mana a hana maluna o lakou, me ka hiki ole ia lakou, ke hookiekie ae hana i ke pakike mai, oiai, o kana wahi ia o ka hana, aka, i keia la, na lilo oia i mea paani ia e na milimili no a lakou i hoopunahele ai, he mea e hoonawaliwali ana i ko lakou mau manao haakei.

   Aole ma keia ano wale ae la no, pau na hana hoouluku o keia mau la, o ko kakou hui ana me Amerika, aka, na kokolo aku nei ia anoano iwaena o na ekalesia like ole o kakou, eia kekahi mau kahunapule Hawaii a haole ke ake nui nei e hoohui me ko Amerika, ma o ka Papa la o Bosetona kahi no laila mai na kumu misionari mua i hoea mai i Hawaii nei, a ke kue nei na hoahanau i kela hana, a e ulu mai ana he mau hua awaawa mailoko mai o keia hana hoohaunaele a keia poe, a o ka hopena, oia no ka nawaliwali loa aku o na hana pili hoomana a lilo i mea ole.

   Eia ka hoomana Enelani, ma o kona mau poo kahuna la, ke uluku mai nei i keia mau la, a eia laua mawaena o na ahi elua, e hoopaapaa ana no ka mea mana o laua ma na hana e pili ana i ka oihana laa, ka oihana hoi a ke Akua i makemake ole ai e hoohuikau pu ia me ka ke kanaka hana, a o ka hopena, oia ke kaawale ana o ke aloha mawaena o laua pakahi, a lilo i mau enemi, ka mea hoi nana e hoohaahaa i ke kulana eehia o ka hana laa i mea ole.

   Nolaila, he mea nui keia iloko o na la o ke kupono ana o ka hoohui aina, aole mamua aku, aka, i keia mau la hou wale no o ka lilo ana o Hawaii i Amerika, i Amerika ai na hana ma ke aupuni a ma ka hoomana.

 

E HOONEE IA AKU ANA.

   E hookaawale ia aku ana na hale a pau e ku nei maluna o ka aina o Bihopa ma Kakaako ma keia mua koke iho, i ka wa e pau ai ka hoopiha ia ana o kahi e ku ai o ka Hale Hana Hao.  O ke kumu o keia mau hoololi ana mamuli no ia o ka makemake ana o ka Hui Hana Hao e lawe ae i ka aina o Bihopa no ke kukulu a ia aku i ko lakou hale hana hao hou malaila ma keia makahiki aku.

 

HOOWELIWELI IA O PERESIDENA KAMIKA E KONELA BARBER.

   Ua malama ia ae he halawai e na lala o ka Papa Ola, ma ka auina la Poaha nei, a o ka manao oia halawai i kahea ia ai, oia no ka hoolohe ana i na olelo a Peresidena Kamika e pili ana i ke kulana o na koa Amerika e noho nei mawaho o Waikiki.

   Ua hoike ae oia imua o na hoa i akoakoa aku, ma ke awakea Poalua, ua hele aku la oia me ke kauka Birigadia Morris no ka nana i ke kulana maemae o kahi o na koa ma Camp Otis a me Cap Makinile.

   Ua loaa ia laua na wahi hoopau pilikia ma Camp Otis iloko o ke kulana inoino o ka ea, a mailaila aku o na Eneginia, a he maemae iki ke kulana o na lua malaila, a i ko laua hiki ana ma Camp Makinile, ua ukali pu aku la ke Konela Barber ma ka laua huakai huli pono i ke kulana e laha ikaika nei o na ma’i iwaena o na koa.

   A ma keia huakai ua ulu ae la he mau manao inaina iloko o k Konela no Peresidena Kamika, no kekahi mea e pili ana i ke kulana o na lua, a oia no ka wa i hoopuka mai ai i na olelo hailiili me ka olelo ae. “Kodami in, ina aole oe maloko o ke kahua hoolulu nei, e kulai aku no au ia oe.”  Ia wa i lele mai ai o Kauka Morris a uwao ae la me ka leo oluolu me ka pane ana aku.  “E ka Konela mai hoopa aku iaia, no ka mea, ua haki ia kona lima.”  Ua hoomau mai no nae ke Konela i ka hailiili ana, a mai wela io paha ka hao i na aole kela o kahi hoomoana o na koa.

 

POWA IA HELUNA MAHIKO

   Ma ka Mauna Loa mai la i loaa mai la o kekahi lono mai Hilo mai, e hoike ana no ka powaia ana o kekahi luna mahiko, o ka mahiko o Waiakea, Hilo, Hawaii.  A he 20 pake i hopu ia mamuli o ka manao ia ana na lakou i powa.

   Ma ka po o ka Poakahi nei, Okatoba 24 i lawelaweia ai o keia hana manaonao, a ma kekahi la i loaa aku ai kona kino make e waiho ana maloko o ka malako, a ma kona helehelena a kau ana na alina maewaewa a ka limakoko i hana ai me kekahi ho.

   Aia ke huli ia la ka limakoko e na makai, aka, aole nae oia i loaa a hiki i ka haalele ana aku la o ka Mauna Loa i na Kona.

   Aole he maopopo o ke kumu i ulu mai ai o keia hana puuwai eleele, aka, ua manao waleia, ua ulu mai keia mau hana mamuli o kekahi kue i @iu ae mawaena ona a me na limahana muhiko.