Ke Aloha Aina, Volume IV, Number 48, 26 November 1898 — Page 5

KE ALOHA AINA

      E pono paha e hoakaka piha aku makou i ko makou mau manao no na mea e pili ana i ke kulana oloko nei o ka aina, i hiki ai hoi ia kakou a pau ke ike, heaha la na mea e hana ia nei e na pohai kalaiaina oloko ponoi nei o ka aina, mamua o ko kakou nana ana aku i ko waho, a oiai hoi, ua manao makou, o ka wa kupono maoli no keia a kakou a pau e ike ai, heaha ia na hana a ko kakou mau Ahahui e hoohua mai ai i na pono a me na pomaikai o keia mua aku, a e loaa no ka makou mau hoakaka penei;

      Eia he ekolu mau Ahahui kalaiaina e ku nei ma ko ka lahui aoao, oia hoi ke Aloha Aina o na kane a me na Wahine, a me ka Hui Kalaiaina, iloko o keia mau Ahahui ekolu, he hookahi no o lakou pohaku kihi i hahau ia ai o ko lakou halau hale, oia ka hoihoi aupuni kumu, a iloko o keia halau, i apo ia ai ke aloha alii, ke aloha aina a me ke aloha lahui, a o keia mau lala a pau ekolu, he hookahi no ia mai ka makahiki 1893 mai a hiki i ka 1897 aohe k@e o ke Aloha Aina kane ia Aloha Aina wahin@, aohe hoi he kue o Aloha Aina wahine ia Kalaiaina, no ka mea, ua hua ae lakou mailoko ae o ke kumulaau hookahi e hoike mai ana i ka waiwai o ke kanu ia ana aku a hua mai.

      Aka, aole loa nae e nele ana mai ko ke kanaka kanu ana, he poe hua maikai wale no a pau ko luna oia kumulaau, oiai, aia no he hailona e hoike mai ana i ka mea kanu laau, he hua pa makani kekahi, he hakonakona a pela aku. Pela no hoi kakou e hoomapopo ai i ko kakou Ahahui Kalaiaina o ka laulima pu ana iho nei, o na kane na wahine a me na keiki hookahi manao, hookahi hana, a he hookahi hoi ke kuka pu ana ae no ka pono i molia ai i kinohi a i hoopaanaau ia hoi ma ka buke hoike manao a Komisina Balana, ka loea wiwo ole, nana i hookaakaa i na maka o ko Amerika poe hoonui aina me ko Hawaii, nei, i ke kupanaha o ka noonoo o kela kanaka kilo aupuni i hoea mai i ko kakou mau kapakai nei.

      Ua loihi ae nei na la, ua aui ae nei na makahiki, a ua hoea mai la hoi he hana hou iloko o ko kakou aina nei, ka mea hoi nana i hoohikilele ae i na manao o ka poe paulele kapekepeke, ua lawe maoli ae la o Amerika, aole maluna o ke kahua o ke kaulike a me ka pololei, aka, ma o ka lima nui, ka pakaha a me ka hao wale nana i hookomo awiwi aku ia kakou iloko o ke kapuahi kuni o ka hohe wale, a na ka la 12 o Augate, o keia makahiki, i hoike ae ia kakou he poe noho hale kakou malalo o hai.

      O ka hoea ana mai o keia mau ouli hoehaeha o ka manawa, i hoea mai ai he mau loli ana iloko o ko kakou mau Ahahui nui, a ka Hui Hoohui Aina, hoi a ka poe kumakaia e noke mai nei i ka akaaka ia kakou, o ka hoea ana mai o kekahi la kahea Aha Elele a kekahi mau Ahahui elua, oia ke Aloha Aina kane a me Kalaiaina i hoomaopopoia ae ai, ua ewa ka pilina o ke kolu o na Ahahui alakai ma ka aoao o ka lahui, a ua noho hamau no lakou me ka nana ole aku no ia hana, a hiki i ko ka lahui ike ana he kahua okoa keia o lakou mai ka mea mua ae, oiai no nae ka lahui Aloha Aina e hookupaa ana ma ka Aha Elele, i na noi kumu no mai kinohi mai, aole i hoololi ia ae a pela no paha me ka ke Kalaiaina, aia hoi i Amerika e wehe ia ai ke sila i hoopaa ia ai o ko lakou mau manao.

      Ma keia wahi, i ku iho ai makou a noonoo, o ka hoololi ana ae o kekahi o na Ahahui nui a hiiinai ia e ka lahui a puni ka Pueaina, ka mea hoi a makou i ike maka ai, oia ke poo alakai iloko o na Ahahui ekolu, i hiki ke hoolohe ia e ka lahui, me ka hilinai ia o ko lakou leo, a no lakou hoi ka leo mana maluna o ka lahui aloha aina holookoa.

      A o ua Ahahui la, oia no ka Ahahui o na Wahine, a makou e minamina nei i keia la, ma o ka waiho ana mai o ka Peresidena i kona kulana i hilinai nui ia, ma o kekahi mau kumu la i kupono i kona makemake; a i keia wa, ua hoomaka ka Ahahui e helelei, a e lilo aku ana paha ma kekahi ano e ae, elike paha me na hoakaka manao a kekahi o ko makou mau hoa nupepa.

      Aohe no he hewa oia, no ka mea, he mea maikai no ia e pono ai ka noho ana o ka oukou mau kane, na keiki, a pela aku, a o ka hooikaika no ke kumu e loaa ai ka maalahi ma na hana a pau, e hoomanawanui ana, a pela aku, a e waiho aku ana makou na ka lehulehu no e koho no lakou iho uo ka pono o ka lakou mau hana ma keia mua aku.

      Nolaila, he elua no Hui makua e mau nei no ka oni ana o ko laua mau lala, a he kamau wale mai no ka ke kolu. Aka, o na hana a kekahi poe, oia ka hoaia hou ana i mau Elele no ka hele hou ana @ e noho malie ai me ka hana ole, a nona hoi makou e nonoi hou nei i na Ahahui ekolu; mai noonoo hou no ia mea, a ina he makemake ko kekahi poe e holo Elele, ua akea ka Moana Pakipika no ko lakou holo ana malalo o ko lakou mau ulakolako ponoi iho, me ke kaukai hou

ole mai na ka poe ilihune e anamo hou i na koikoi o na lilo o ko lakou hele ana, a me ko lakou noho ana aku i Wasinetona.

      Nolaila, e na Ahahui Aloha Aina a me Kalaiaina, e hooki loa ia mau noonoo ana, a ina he poe kekahi e hookuoonoono nei ia oukou no ia hana, hookuu na ia poe e hana, me ko kakou komo pu ole aku, a oiai hoi, @a lawa loa ka makou mau hoikeike ana aku imua o na makamaka ma kekahi o ko makou mau manao, o na la i hala ae nei, a pela makou i manao ai, e paleo pinepine aku i ole e hoea aku na Komite ohi dala oia ano, ma ko oukou mau home.

      O ka hoike e pili ana no ia mea, oia no ko kakou noho nele maoli no i keia wa, mamuli o ka pau nui ana o na hana i kamaaina ia iloko o ko kakou mau lima i na ia i hala, a ia keia wa, he poe kahu hou ko lakou, oia hoi na malihini mai na aina e mai, a pela hoi makou e manao nei, e hoolohe ia mai ana keia mau leo ao a makou i ka lahui, mamuli o ka noonoo ana iho, he mea

hoopilikia wale no keia.

 

NA LIMAHANA ILIKEOKEO.

      Eia iloko nei o ka aina na limahana ilikeokeo, kahi i noho kauwa paahana ai, malalo o na haku ona mahiko, no ka imi ana i ola no lakou ma keia aina, elike paha me na olelo haanui i lawe ia aku e na poe imi paahana, he wahi nui keia o ke dala e loaa ai i na poe hana ka uku maikai.

      He mahina wale no paha a oi ko lakou manawa o ka hoea ana mai @anei, mai Auseturia mai hoi ko lakou aina makuahine, a ua hoomaka koke ia no ko lakou kepa ia ana ma na mahiko, me ka hilinai ia, malia paha, he poe maikai keia ma ka hana, a pela aku.

      Aka, iloko o keia mau la, ke ikemaka nei kekahi mahiko nui o Oahu nei i ka hewa i ke kii ana i keia poe limahana keokeo i poe paahana no ko la ou mau mahiko, mamuli o ka ulu ana mai o na manao hoole iloko o keia poe, i kue i ko lakou makemake.

      I keia mau la koke aku nei no ka haalele ana a na poe Auseturia aia i ka hana, a no ia kumu, ua lawe pau ia mai lakou i Honolulu nei e hoopaa ai no ka haalele hana, a i ka hookolokolo ia ana imua o ka Aha Apana, ua kanoha ia lakou e hoi hou e hana, malalo o ko lakou mau haku hana, a me ka hana nui no hoi la kou i hoihoi ia ai no lalo o ka mahiko o Oahu, ma Ewa ae nei.         Eia nae, i ka hiki ana ilalo o kahi o ka hana, a i kahi la ae, ua hoole hou no ua poe nei, a ua la

we hou ia mai no i Honolulu nei; i keia mau la iho la. Ea, he keu k@ hoi keia a ka poe hookananuha nui wale ke hoopahulu ia la ka mana o ka Luna Nui oia mahiko.

      Ua pono loa no nae hoi ka hana ia ana pela, malalo o ke kumu e ao ia ai na manao piikoi o ua poe ona mahiko nei, ka poe hoi no lakou na manao uilani o ka hookiekie, a noki nae hoi, e mihi ana no ke kii ana i ka ili i kulike me ko lakou, a mai Europa mai hoi, kahi a lakou i hilinai ai, he poe paahana maikai wale no ko laila, aole la he loaa o ka noonoo maikai ia poe, a e noho hoopilimeaai wale no lakou malalo o na haku hana, a pau ko lakou manawa kepa.

Ua hoikeike mua aku makou i ko makou manao, ua lawa loa o loke nei o ka aina me na limahana kupono e hiki ai ke hoopiha ia kekahi kula mahakea nui i hoopiha ole ia me ka kanaka, mamuli o kekahi poe Iapana, Pake, Pukiki, Hawaii a me kekahi mau ano lahui e ae iloko nei o ka aina e noho wale nei, aohe a lakou hana, ua oi loa aku ka pono, ke haawi mua ia ka hana i ko loko nei poe, mamua o ka haawi ana aku na waho e hoopiha iho i na makalua hakahaka oloko nei o ka aina.

      O ke kumu nui no paha o ke ake ia ana e kii na limihana hou iwaho, aia no a loaa ka poe emi loa o na uku la, mai ke kenikeni, hapaha, a maluna iki ae pau, no ka mea, o na limahana maanei, he pii ae ko lakou mau uku la, mamua o ko ka poe hou e hoea mai ana, a pela iho la i nana hoonaikolaia mai ai na kamaaina me ke kaukai ia i na malihini.

 

HE PAINA LUAU ME KA AHA FEA NUI.

      Ua hoikeia mai ia makou ka lohe, e haawi ia ana e kekahi mau lede Hawaii, he paina luau nui, maloko o ka pa kula o Sana Lui ke hiki aku i ka Poaono mua o keia mahina ae, Dekemaba 3, 1898. A ma ia manawa pu no hoi e malama ia ai ka fea, a oia hoi ka manawa o na mea nani like ole e kuai ia mai ai me na kumukuai haahaa loa.

      O na hora e malamaia ai o ka paina, mai ka hora 12 a hiki i ka hora 2, a e wehe pu ia ana no ka fea ia manawa hookahi no; a i ka hora 4 e hoomau hou ia aku ai ka paina ana a pau i ka hora 6 o ke ahiahi.

      O na pomaikai e loaa mai ana mai keia paina luau a me ka fea, e haawiia aku ana no ka halepule Katoiika o Kalihi. Nolaila, ua makemakeia na Hawaii a pau e hiki ae malaila, a e hoolilo hoi i ka oukou mau kenikeni malaila, no ka holomua o keia hana maikai.

 

E HOLO MAI ANA NO HONOLULU NEI.

      O Joshua K. Brown, kekahi P@na nana Pake i hoouna ia mai Wasinetona mai, no keia mau kapakai, na loaa mai iaia ke kauoha no ka holo ana aku i Hawaii a lawe ae i ke kulana nana i ka hoopae ana i na limahana Pake malaila. O na kanawai hookaawale o Amerika Huipuia, aia ia ma na mokupuni o Hawaii, a o ua Pake malaila, aole lakou e ae ia aku ana no ke kipa ana mai i Amerika Huipuia. E hiki no lakou ke komo mai, elike nae me na Pake e hookomo ia mai ana mai Kina mai. E hoouna ia mai ana he luna nana hou maahei no ke pani ana aku ma kahi o Mr. Brown.

 

NUI NA HANA POWA.

      Eia ke lohe hou ia mai nei na hana powa wale ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhale nei ma kela mau ahiahi aku nei, a eia iho ka hoike a ka poe i hoopoino ia.

      Ma kela mau ahiahi i hala aku nei, oiai o George Patterson, he kalaiwa kaa, e holo ana maluna o kehahi kaa ma ke alanui o Waikiki ua kahea aku la kekahi mea e kaohi mai i kona kaa, aka, aole nae oia i hoolohe aku i keia leo kauoha, ua uhau aku la oia i ka uwepa maluna o ka lio, a haalele ia iho la ka mea manao lapuwale e ku lohaloha aku ana iwaena o ke alanui.

      He wahine haole makaikai mai ka Hikina mai kai olelo ae, ma kekahi auina la o kela pule aku nei ua kaili ia aku la kana eke waiho dala mai iaia aku mawaho o Kapiolani Paka, e kekahi poe kanaka ekolu, a ua hooweliweli ia aku oia e hoeha ina oia e hoao ana e uwa leo nui. Aole i hoike aku keia wahine i ka oihana makai, mamuli o ke kumu, aole oia i makemake e hoike ia kona inoa.

      He kanaka opio Hawaii, ua huli ia kona mau pakeke mamua koke aku nei, a ua lilo aku la i ke kolohe he 35 keneta. O kahi i lawelawe ia ai o keia hana ma ke aianni Moiwahine no ia.

      O keia ka makou e puana ae nei, o an hoopomaikai nui hewahewa paha keia a ka hoohui aina e lawe mai nei la, ka ohi aku i ua kenikeni maitoko aku o ka pakeke o na poe e maaloalo ae ana ma na wahi menamena o ke kulanakauhale nei.

     

      He elua mau wahine i lawe ia ae imua o ka aha hookolokolo ma ka Poakahi nei ua ka hewa ona rama a ua hookuu ia mai laua.

      H kanaka nona ka inoa o Enoka kai hoopai ia he hookahi makahiki no ka hoao ana aihue he ehiku mau pakini palai mai ka halekuai aku o Sam Yuen Kee.