Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 32, 11 August 1900 — Page 4

KE ALOHA AINA POAONO, AUGATE 11, 1900

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

-

EDWARD L. LIKE

Lunahooponopono.

HOGAN E. KALUNA.

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI.

Luna Hoopuka

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

-

HONOLULU... AUG. 11, 1900

-

            O NA poe i hoowaiwai ia o ka lahui Hawaii he mea pono no ia lakou ke ku iho a noonoo he mea waiwai a kaulana loa ka haawi ana i na kokua no ka pono o na poe ilihune o ka lahui ponoi ke hana kakou i na hana kokua oia ano, pela no auanei ke Akua e kokua mai ai ia kakou.

-

NA LETAL

-

Aole e ili maluna o makou ke koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo, aku, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

-

HE MEA KUPONO OLE.

-

            E ka Nupepa KE ALOHA AINA, ke koo ikaika o ka poe Aloha Aina a Aoao Kuokoa i keia mau la.

                                                Aloha oe:-

 

            E oluolu mai kou ahonui i kau wahi kowa uuku loa o kou mau kolamu waiwai nui no’u kekahi mai hopohopo oe oe pau loa ia’u ka manawa, eia wale no ka’u wahi mea e kamailio ae imua o kakou kekahi hapa o ka lahui ilihune e hoopilikia mau ia mai nei e na komite poi dala kokua no na elele a kakou ka Aoao Kuokoa. Eia na komite ke pokaa mau mai nei me na pepa oia ano. A no’u iho aole i kue iki aku ia mau mea no ekolu manawa au i haawi ai i kahi mea mai ko’u pakeke ae, a hookahi no hoi i koe pau kauna. Nolaila, ua ulu mai keia manao iloko o’a mamuli o ka  hoomaopopo ana iho, he mea nui ke dala no ka hoolako ana i na helahema o na elele e hele ai e haiolelo imua o ka lahui a e hoonaauao aku ai ia lakou a he nui na lilo no ke alahele e hiki aku ai i kahi i manaoia, ma ke kaana ana i na dala kupono e lawa ai no na poe ekolu ua maopopo loa ka huina eia mai no ilalo. Aka o ka pilikai nui oia keia lawe hele ana o kekahi o keia mau elele i kona ohana ma ka huakai i kupono ole i na wahine a me na keiki e hele pu ma ke a no  hoonui lilo wale, nolaila, ua manao au he mea pono loa ia Wilikoki ke waiho malie i  kona ohana ma ka home elike me ko Kalauokalani a me Kaulia waiho ana i ko laua ohana, oiai he hana pili keia i ko ka lehulehu pono a na ka lehulehu ke dala e noi hele ia nei, a o lakou ekolu ka ka lehulehu e ae aku e lawe ina lilo no ka ka lehulehu hana i manao ia. Aole pono iki o kei amau hana, elike me ke kupono ole i kahi kane ke lawe pu i kana wahine a me na keiki liilii i ke “kahua kaua,” pela no ke kupono ole o keia i ko’u manao. E kala ia mai au ma ke kamailio ana i keia mea, aka, o ko’u manao ponoi iho no keia, a na kahi poe noonoo maikai e ae  no hoi e lawe a noonoo no lakou iho ma keia mea. O ke aloha no ko ka Lunahooponopono a me na keiki lawe poahi o kau mau hua kepau.

            “Kihi Alanui Moi me Betela.”

Honolulu Augate 7, 1900

-

NA HANA HOEUEU A KA AOAO REPUBALIKA.

 

-

            Ua malamaia ae la na hana hoeueu a ka aoao Repubalika ma ka haawi ana he mau ka’i kukui ana ma ke alanui i  kokua ia’e kapuali puhiohe, na koa aupuni, ka puali makai a me kekahi ahahui liilii o ka Repubalika. He nui a lehulehu na poe i hoea ae ma na alanui  no ka makaikai ana i keia mau hana hookelakela a ka aoao Repubalika, aka, ua lilo ole no nae keia mau hana hoeueu a ua aoao la i kui makeneti nana e ume aku i ka manao o ka hapanui o ka lahui Hawaii.

            He nui na poe i hoea ae i ka hoolohe puhiohe ia po maka halekoa, a i ka wa i pau ai o ke puhiohe ana o ka bana, oia no ka wa i huli hoi aku ai ka hapanui o na poe i hiki aku, a koe kakaikahi aku la na poe maloko o ka halekoa kahi o ka halawai e malama ia ana a o ke kahua mawaho aole i piha na wahi kauna kanaka i ke iho.

            He mea oiaio, ua haawi mai na haiolelo oia po i na hooikaika ana i wahi no na Hawaii e poholo aku ai iloko o ka lakou mau upiki maalea ana me ke kue ana i ka aoao Demokarata, aka, he maka a he pepeiao no nae ko ka lahui aloha aina, e nana, a e hoolohe aku ana, aka ua hiki ole nae i ko lakou maalea elike me ka nahesa ke kaili aku i na manao kupaa o ka lahui.

            Nolaila, e ka lahui Aloha Aina, e kupaa ma ka aoao a kakou i ku mau ai, a mai ae aku i na mali leo ana a na alopeka, no ka mea e hoopoino mai ana no ia i ka mahi waina mahope aku.

-

KENERALA WHITE MA GIBERALETA

-

            O Kenerala White, ke alakai hopo ole ma ka hoopuui kaua o Ladysmith, ua hoonoho ia kau la oia i Kiaaina no Giberaleta. I ka wa o ke Kenerala i hoea aku ai ilaila ua haawi ia mai na hookipa ohohia ana nona e na koa o ka papu kaulana o Beritania. Ua nui kana mau haiolelo i haawi ai malaila ana apo ia mai oia me ka makahehi nui. E lawelawe koke ana oia i na hana o kona kulana hou i  koho ia mai la.

KA HALAWAI MAKAAINANA A KA AOAO REPUBALIKA.

-

            Ma ka po Poaono nei, i malama ia ae ai ke ka’i huakai nui a ka aoao Repubalika ma na huina alanui o ke kulanakauhale nei, me na lama ahi e alakai ia ana e ka bana aupuni.

            O ka hapanui o na poe i komo aku maloko oia huakai oia no na poe e paa nei i na oihana aupuni, na lala o ka oihana makai, na lala oloko o ka oihana koa a me na kamalii.

            Ua hoomaka ke kai ana a ka huakai mai ke alanui Mila, a pii ma ke alanui Beritania, a mahope o ko lakou poai ana ma kekahi mau alanui o ke kulanakauhale nei, ua hoi aku la lakou no ka hale paikau.

            Ua hoopiha ia na alanui me na poe makaikai i keia huakai nui, hemea i ike ole ia no kekahi manawa loihi, a na ia mea i ume aku i kekahi poe e hoea aku ma na alanui, aole hoi no ka makahehi maoli.

            E alakai ia ana ka huakai e kekahi kaa i hoopiha ia me ke ahi ulaula, mahope mai ona ka huakai kaa haikikala, na makai kaulio a me helewawae, ka hana, na pualikoa, ke kaa o na komite, na poe o na hui like ole e ae me na kukui. Mahope aku o lakou o Kale Aki, Kaulukou a me Lunakanawai Hookano, e alakai ana i kekahi poe Repubalika a me na kamalii, a mahope mai o lakou na kaa basa i piha me na kamalii mai o Kalibi.

            I ka  hoea ana aku o ka huakai ua hoopiha ia ka hale paikau me na kanaka o na lahui like ole, a ia wa no hoi i malama ia ai ua hana haiolelo.

            Ua hoolauna ia mai la o Sam Parker, kekahi o na elele i hoouna ia aku nei e ka aoao Repubalika, e ka lunahoomalu Smith. Ua hoike mai oia no ka lakou huakai i  holo aku  nei no Piladelapia, ka ike ana ia Peresidena Makinile a me kona haalele ana i ka aoao Demokarata; wahi anoi. He kokua au i ka aoao Demokarata i ka wa a Kalivilana e noonoo ana hoihoi i ka Moiwahine, aka, i ka hiki ole ana nae, ua haalele aku au ia aoao. A i ka wa e piholo ana ka o moku, owau ka mea i lele mua iloko o ke kai a au aku la no ka aina.

            I ka pau a a o kaua, ua hoolauna ia mai la o A.N. Kepoikai. Ua haiolelo mua mai oia ma ka olelo Enelani, a mahope ma ka olelo Hawaii. Ua haawi mai oia, i ka mahalo no ko lakou ohohia ia ana ma ka lakou huakai me ka olelo ae ma na mea pili kalaiaina, ua makemake oia i ka Aoao Kuokoa e komo aku iloko o ka aoao Repabalika. No ka mea, na ia aoao i haawi aku i ka mana koko laula i na kanaka a pau, he mea i ike ole i a i ka wa o ke auni moi. Ua maopopo i aoukou owau a me Konela Parker, ua iho pu aku maua me ka Moiwahine, aka, ke hauoli nei i ka hele pu ana me ka aoao Repubalika.

            Maanei i hookuu ia ai ka puali puhiohe mai ka hoonanea ana i ke anaina, a ia wa no i holomoku ai ka lehulehu i hiki aku, i ka huli hoi ana no ko lakou mau home, a hoomaopopoia ae la he anina kanaka nui ka keia i hele aku no ka hoolohe ana i ka hana, aole hoi i ka haiolelo a ka aoao Repubalika.

            Ma ka pau ana o ka A.N. Kepoikai haiolelo, ua ku mai o C. B. Wilikini, kekahi o na elele i holo aku nei i Piledelapia, a i ka pau ana o kana, ua ku mai o H.M. Sewali, a haawi mai la i na mali leo ana no ke kakoo ana aku o na Hawaii ia aoao. Mahope ino ua hoolauna ia mai o Kaulukou, a elike no me ka hapanui o na haiolelo mamua iho, e pai ana no i ka aoao Repubalika, me ke kaena mai, oia ka aoao nana e haawi ia Hawaii a me kona mau kanaka i aupuni maikai.

            Mahope ona na ku mai o Kakina me Kimo Boe, a o ka  hope loa o na haiolelo oia o Enoka Johnson. A maloko olaila, ua hoike mai oia, o kona kumu i komo ai iloko o ka aoao Repubalika, no ka mea, aia maloko ona na kanaka naauao a waiwai o ka aina. Me ka hoonuinui pu ana mai i na e koho ia ana ke kumuhana a Kalauokalani Kaulia a me Wilikoki e hooikaika nei e lilo ana na mea a pau i mau kauwa kuapaa.

-

HOOPONOPONO IA KE KOI POHO A HOGAN

-

            Maluna o ka mokuahi Aorangi i hoea mai ai o Baster Bruce ka loio o ka hui mokuahi Canada, mai Sidane mai, no ka hooponopono ana i ka hihia koi poho a ka hui keaka paele i haalele ia iho ai e ka Miowera, a i manaoia ua lawelaweia keia mamuli o na manao hookae. Mamuli o ka hopohopo o keia hui mokuahi o hoopaaia kekahi o kona mai la lakou i keia loio no ka hooponopono ana mawaho me ka unuhi ana mai i keia hihia mai ka noonoo hou ia ana e ke aupuni. O ka huina dala i ae ia aku la e na loio o ka puali keaka no ka hoopau wale ana i keia hihia, ma kahi no la o $13,000, maanei i hoopau ia ai keia hihia ano nui e noonoonei ka Aha Kiekie i kana olelo hooholo. Mahope o ka pau ana o na hooponopono ana a na loio Kinney, Ballou a me McClanahan e hoouna aku ai keia huina dala i na lala he @@ o loko o ka puali koaka ua lakou keia hoopii koi poho.