Ke Aloha Aina, Volume VI, Number 43, 27 October 1900 — Page 2

KE ALOHA AINA

 

2          KE ALOHA AINA, POAONO, OKATOBA 27, 1900.

 

HONOLULU OCT. 27, 1900

 

NA MOHO EKOLU NO KE KULANA ELELE.

 

            Ke ike mai la no oukou e ka lahui he elua hapa haole a hookahi no kanaka Hawaii ili ulaula koko piha i awiliwili ole ia, no ka lahui Hawaii ponoi nei Oia aole no kahi @ mai.  He pua alii hanau no ka aina mai loko mai o na koko a@i kiekie o Hawaii nei.  Oia no ke Keikialii Kawananakoa.

            He mea hilahila maoli io no no ka lahui ke koho ole Iaia, a he hana lokoino aloha ole, menemene ole, a he kipi maopopo hoi ke puka ole Oia.  A puka aku kekahi o keia mau hapa haole, na kakou ponoi no auanei na na makaainana aloha alii a aloha aina e kuha eku na maka o ka alii.  Ua like no me ko kakou kii ponoi ana aku e hue i na iwi o na 'lii a kakou i mailani ai e moe mai la i ka moe kau a hooilo mauka o Maunaa@a, a lawe aku i k@i o Kahakaaulana e puh ai ia mau iwi i ke ahi.

            E hana anei keia Iahui pela.  Aole!  Ke puka ke Keikialii, Iaia auanei e hoi hou ai ko Kuokoa o Hawaii, a welo hoa ka hae aloha o Hawaii pulelo i ka makani ma keia mua aku.  Nona ia hoailona e kohu ai, aole no kahi mea okoa ae.  Nolaila, e koho i ke Keikialii, Oia ka moho ola ka lahui, i welo hou ko kakou hae aloha ma na kaiaulu o Hawaii nei.

 

UA HAUHILI LIKE KA AI A KAWELE A, UA HUI AKU A HUI MAI HUI KALO I KA NAWAO, AOHE KU AOHE MOE.

 

            Ke kipehi mai nei kahi poe o ka Aoao Kuokoa mai na alakai a na paalalo, me keia mau huaolelo, "he ino ka Aoao Demokarata, mai koho aku ka lahui ia aoao, oiai, he poe hoohui aina kekahi iloko olaila."

            Auhea oukou e ka lahui, ke hoike aku nei makou me ka oiaio loa ka poe i ike maka me ka hoopunipuni ole, oiai, eia makou ma Honolulu nei e ike a maopopo ana i na mea i ike ole ia mai e oukou, oia keia:

            Aia iloko o ka Aoao Kuokoa hookamani, he nui ka poe hoohui aina e hewa ole ai makou ke olelo ae, he hoohui aina maopopo iho o Wilikoki mai ke poo @ wawae, he hoohui aina na hoole ana i apo aku nei i pani @a kahi a Keo Kaaka ma i hoole aku ai oia o Emaluka, kahi haol@ ia i haawi i kana olelo hoo@lo e k@ pu ia ka Moiwahine a me na poe kipi a pau o ka makahiki 1895.  He hoohui aina o D@be Doe a me Keoki Makamu.

            Ua hoole o Keo Kaaka ma i ka Aoao Home Rula, ua ike lakou la aohe makamaka oia aoao ma Amerika nana e ohaoha mai.  A ke huliamahi ka lahui ma keia mau alakai hewa ana, a ina i kaili hou ia aku keia pono koho @la mai a kakou aku, a i loaa i keia lahui ka poino nui ma keia hope aku, alaila, mai ahewa mai i ka makou mau ao a alakai ana ia oukou e huli mai ma ka Aoao Demokarata, ka aoao lahui i ike ia ma Amerika.  Aohe a makou olelo no ka Aoao Reubalika, oiai, o ka aoao no ia o ka poe hoohui aina mai kinohi mai.

 

WILIKOKI HE HOOHUI AINA.

            E ka lahui e hoomaopopo i keia.  He kanaka hoohui aina iho o Wilikoki, o lakou no ka poe i lawe i ka hoohiki.  A o oukou nae e ka lahui ilihune aole oukou he poe hoohui aina.  Na oukou i paa ka aina a hiki i ka loaa ana o keia pono koho laula, a @ke mikimiki nui aku nei ua p@ hoohui aina nei i o oukou la.

            Ua like no o Wilikoki me ka ohe luli i ka makani, e luli ana kela ma kahi e komo ai kahi moni i ke eke.  A o keaha ka oukou.  E pono ka lahui e noonoo me ke akahele.  O na poe waiwai ka poe nana e hoopomaikai nei ka aina a kakou e olelo nei he holomua, a e ike nei kakou i ka nani a me na mea ano hou iloko o keia au.  Auhea ka poe waiwai nana e hooholomua i ka aina, a he poe mea dala ma aoao o ke Kuokoa Home Rula.  He neo ia.  Huli mai ma ke Demokarata.  Aole hoi makou e hoohuli aku ana ma ka aoao aihue aina nana i pakaha ia Hawaii nani oia ka Aoao Repubalika.

 

HE OIAIO IHO KEIA.

 

            Ke ku nei makou a hoike aku i ke akea, he kanaka o Wilikoki @ alualu ana no kona pono ponoi iho.  I mauna oia i kona ola i @ha?  No kona manao e lanakila ana ia mau hana i hanaia, alaila loaa no iaia he oihana kiekie.  Aka, mamuli oia haule wa @ ana, nolaila, komo ka nauki no ke ko ole aua oia manao a huli no a nahu i ke 'Lii K@ kanaka mua no ia nana i hoino i keia Moiwahine aloha o kakou, aole ae na hai.

            Ke hoino nei oia i kahi poe haole ino, a ke pai nei no nae i kahi haole ino.  Heaha o Emaluka? he oi kahi haole ino i kela.  Ma kona hale i hoahu ia ai ka pu me ka poka no ka manao i mea kiki no kanaka iloko o na la a lakou i hookahuli ai i ke aupuni.  Aole loa o Wile Kini he alakai no keia Aoao Demokarata.  Ina o Wile Kini kekahi i makemake e oki i ka pu-ai o ka Moiwahine a me na poe aloha aina.  Pehea hoi o Emaluka a keia Wilikoki i apo aku nei.  O kahi haole keia i hoopuke maoli i kona manao, he kupono e kipu ia ka Moiwahine, a e kipu ia o Wilikoki ina oia e loaa aku, (oiai e huli ia ana o ua o Wilikoki iloko o ka lanatana).

            Aole i mauna oia i kona ola no ka waiwai ole, aka, no ka manao no i kona pono iho.  Ua hala ka wa kue, e pono e lokahi like ka lahui i loaa ai he lanakila oi kelakela ma ko ka lahui aoao a hiki ia kakou ke olelo ae ma ia lokahi e haule ai ko kakou mau enemi, a e lilo ai na Hawaii i poe alakai ma keia mua aku.

 

            E KA lahui, he mea hilahila no kakou ke puka ole ke Keikialii Kawanakoa ka mea a kakou i paha mau ai he lahui aloha aina a aloha alii kakou ua hele ia lohe a puni ka honua.  E koho!  E koho!!  I ka balota alii.

 

            O NA Hawaii aloha aina a me na haole aloha aina a pau i aloha ia Hawaii e koho lokahi i ke Keikialii, aole i kahi mea okoa ae, maluna ona ka manaolana o keia lahui e pono ai.

 

            KA balota alii oia kau e ke kanaka Hawaii i noho ia e ka uhane maemae o koho ai.

 

HAALULU NA REPUBALIKA.

 

            Ke ike a ke hoomaopopo ia nei ka naka a me ka haalulu o na repubalika i kekahi mahelo o ke kahua hana o ka poai Demokarata, oia hoi, i ka mahele e pili ana i ke puhi ahi ia aku o na kino make o ka lakou poe i aloha ai ma nei mua aku.  Ua lilo ia mahele i puupuu oolea loa, a ua ulu ae ka hoi he nalu ana iloko o kekahi "ohule" a lakou no ka lakou mea pono @ hana koke ae ai i kahi o keia @ la koke iho.

            Wahi o ko makou lohe mai, ua lilo keia i mea naluea loa no lakou a eia nui ke imi nei i mea e hiki ai ke pale aku.  Ua hawanawana ia mai makou ua @o aku ka kekahi mea iwaena no o lakou @ho e hoopiha koke ae i ke kulana Peresidena o ka Papa Ola, e waiho hakahaka nei hoi mamuli o ka Kauka Wahie waiho ana, a ua lawe ia ka hoi ua ao la i mea noonoo nui ia.  O ka hopena mai ka hoi, mahope o ka wae a noonoo ana ewai la ka Hawaii kupono i @ kulana, @na uku ole, o ka hanohano hakahaka wale iho no e ola ole ai ka ohana o kekahi mea ohana, na hooholo nui iho la ka o Kimo Poe (J@ H. Boyd) ka oiwi kupono e hoonoho ia aku ma @a kulana.  E noonoo nui aku ana ka, a ke hooholo ia, e k@i paakiki a oolea loa aku ana lakou i k@ k@ Kiaaina hookohu mai iaia.  O ko lakou manao nui ka hoi ma keia mea, oiai hoi, he Hawaii o Kimo, e oluolu ana na oiwi maoli iaia a haawi aku hoi i ko lakou hili@i ana maluna o@a aole kela hana puhi ahi kino kanaka make @ hooko ia mai ana.

            Ina o ia ae la ka manao ana, aohe no he lalau aku a kou mai, no ka mea, aole o ko ia oiwi ka mea e hilinai ia aku ai, no ka mea hoi, ua maopopo loa kona kulana kalaiaina.  He maunu ekaeka ia e ai ole @a ai e ka i'a.  Ua ahone lakou ina he oiaio ko lakou manao, e huli i mea kupono mawaho ae o ko lakou poai iho.  Mai no a manaoia mai e kue aku ana makou ia Kimo nona iho a me ke ano pilikino paha.  Ua mamao loaa ia manao mai ia makou aku.  He hoa'loha oia no makou a he mea hoi na makou i hilinai ma ke kulana oihana ana e lawelawe nei.  O ko makou manao nae nona ma ke ano makamaka a hoa'loha no iaia, aole oia i kupono ma ia kulana, aka, o kekulana no ana e paa nei, oia hoi, o ko kakauolelo nui o ka Oihana Hana Aupuni, i like me ka Oihana Kalaiaina mamua o ia maoli no kona kupono, no ka mea hoi, he ola ko ia, a he neo hoi ko keia e manao ia nei.  Ina ua oiaio keia lono, oia no ka i ike i ka mea kupono nona iho, aka nae hoi e kahamaha wale ae no hoi paha makou, i ole ai oia e hoohewahewa mai i ko makou kulana e pili ana iaia.

 

MAU MALIHINI KIEKIE.

 

            Ma ka hoea ana mai a ka mokuahi Zealandia i ka La Pule nei, ua lawe pu mai la oia he mau malihini kiekie na na hui malu o Honolulu nei e pu@ama ai.  Ua hoohiwahiwaia ka Zealandia me na hae ma kona mau kia, a i kona wa i pili mai ai i ka uapo, ua hoea aku la na komite hookipa a apo aku la ia lakou me ka pumehana.

            O na lala o kela hui i hoea mai la, oia no kekahi hui malu i kukuluia ma Kapalakiko i kapa ia No@ of Islam Temple.  Ua kipa mua ae lakou ma Hilo, a mahope o ko lakou hookipaia ana @ ko laila poe na holo loa mai la lakou no Honolulu nei ka pahu hopu hoi o ka lakou huakai.  Mahope o ko lakou noho iki ana m@n@i e huli hoi aka ai lakou no Kapalakiko.  O ka h@luna o na poe oloko o keia hui a ka Zealandia i lawe mai la ma kahi no la o ka 190.

 

            E holo aku ana na alakai o ka Aoao Demokarata no ka mokupuni o Hawaii ma ka mokuahi Kinau o keia Poalua iho.