Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 13, 30 March 1901 — Page 3
This text was transcribed by: | Gail Harada |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 30, 1901
HALE O NA LUNAMAKAAINANA
Ma ka noho ana o ka hale ma ka Poaha, Mar. 21, o keia mau bila malolo iho nei kai lawe ia no ka heluhelu ekahi ana.
Na Ewaliko, he bila e hoopau loa ana i na me@ala o na ilio.
Na Keliikoa, he olelo hooholo i bila haawina o $5000 no ka hana ana i ke alanui kahakai o Kailua.
O ka olelo hooholo no ka hoolako ana mai i ka hale me na hoike o na kukai i malama ia mawaena o ke aupuni Teritori ame Amerika Huipuia, a me na pane ake kiaaina. Aole nae i lawe ka hale ia mea i kumuhana @ noonoo nui ai.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
Me ka noho ana o ka hale ma ke kakahiaka Poalima, ua hapai ia mai la ka bila e haawi hou ana i mana i ka hui kaa hapaumi no ka hoomoe hou ana oia hui i alahao me kekahi mau alanui e ae, a e loaa pu hoi @aia ka mana e like me keia e ike nei no 50 makahiki hou, haule ma ka heluhelu elua ana.
Na Kekaula he noi mai kekahi mau makua e noho ana ma Punaluu no ke kukulu ana i @ale kula hou ma kahi o ka hale kulu kahiko e ku la.
Na Haaheo he olelo hooholo e hookomo ia iloko o ka bila haawina i $8000 no ke hana ana i alanui mai Kamaili a hiki i Kalapana.
Na Ewaliko, he bila e hookuu akea ia na poe a pau me ka laikini ole e lapaau i na poe ma ʻ i lepera.
Hoopanee ka hale no ke komo pu ana me Amerika Huipuia e kanikau no ka haule ana aku la o kekahi o kona mau kanaka koikoi, Peresidena Harisona.
HALE O NA LUNAMAKAAINANA.
Ma ka noho ana o ka hale ma Poaono nei, o na mea ano nui i hana ia ia la oia no ka hoike e pili ana i ke kukai olelo i malama ia mawaena o Dole a me ke Komite o ka hale o lalo.
Na Kumalae he bila e hoonaanao ia na keiki Hawaii me na aina e,
Bila 44 e hookaawale ia i wahi waiho buke ma na hale kula aponoia.
O ka bila a Hoogs no ka hookapu ana i na opio i ka hana ana maloko o na hale inu rama, waiho ia no ka Poakahi.
Na Dicky @e bila e hoopau ia na hana hookamakama ma Iwilei, aka, ua haule.
Heluhelu ia he bila hookapu ana i ka hoolele ia ana mai o na ma'i akepau a me lepera.
Ma ka noho ana o ka Hale o na Lunamakaainana ma ka Poakahi nei, ua lawe ia mai la ka hoike ua apono ia he ekolu mau bila e ka Hale o na Senato@ o@@ ka bila 36 a me 6 e pili ana @ na @i@@ui, a me ka @9, e pili ana @ k@ hoopa@ ia ana o kekahi mau hoopai, aka, aole nae i lawe ka hale ia mea i mea ano nui na lakou e noonoo ai.
He ehiku mau palapa@a noi @ waiho ia mai, eha no ka hooloihi ana aku i ke alahao kaa hapaumi a hiki i Moanalua, Kaimuki, Palolo ame ke awawa o Pauoa.
He palapala no ka hana ana i i mau palewai no Hamoa a me Hana, ua manao o Dicky he mea pono e waiho ia i ka Elele.
He ekolu bila hoihoi hou ia mai mai ke komite mai, oia ka bila piliwaiwai a Mahoe, bile La Pule a Hihio, a me ka bila a Emaluka no ka ha@a hou ana i na alanui o ke kulanakauhale.
Na Ewaliko he bila e noi ana i $350,000 no ka hoomaemae ana i na alanui o Hilo, waiho ia a hapai hou ia mai me ka bila haawina.
Elua mau bila i lawe hou ia mai, na Kahiho he bila e ae ia ka hoohana ia ana o ka olelo Hawaii ame ke olelo Enelani maloko o ka aha kaapuni, a na Makekau he bila e pili ana i ka piliwaiwai.
Ua ma 'i o Akina i keia la a ua hoi aku oia mahope iho o ke kahea inoa, a mamuli o ka hiki pu ole ana mai o ka hope lunahoomalu ua lawe ae la o Makekau i ka noho a hiki i ka hoea ana mai o Bekele, ka hope lunahoomalu ma ka auina la.
(E nana ma ka Aoao 5.)
ELUA MOKU LAWEKOA I KIPA HOU MAI LA.
Ma ka auina la Poalua nei i hoea mai ai na moku lawekoa Meade a me Penesalevania mai Kapalakiko mai ma ko laua alahele no Manila me na oneki i hele a lehau me na koa.
E lawe ana ka Meade he eiwa haneri a oi koa, a aia maluna oia moku na alii kiekie o ka puali kaua l@o 5 me ka bana, no lakou ka huina o 897 koa, a me 199 koa o ka puali kaua l@o 15. Ua hoole@e ia mai kekahi hapa o na koa i ko lako@ wa i pili mai ai i ka uwapo a paikau ae la ma ke kahi mau alanui o ke kulanakauhale nei.
E lawe ana hoi ka Penesalevania he eono puali o ka regimana 10 a me kekahi mau koa no na haukipila, a na hiki aku ko lakou heluna i ka 877 kanaka, a ke hoohui ia ko laua mau koa ua hiki aku no ka nui o na koa Amerika malek@ nei o ke awa i ka wa a keia mau moku e ku @nei i ka 1,800. Eia laua ke ho@piha nanahu mai nei a holo lo@ aku no Pilipin@.
LAWE KA MANA O KE KAUA N@LE KA WAHINE I KE @ANE.
Aia maluna o ka moku lawekoa Indiana, i @ala aku la no Manila ma ka Poakahi nei, he kane i hoehaeha ia mamu@i o ka hookaawa@e ia ana aku o kana wahine mai iaia aku. O ka inoa o keia haole oia o Charles Dusenburg, he koa no ka puali D o ka regimana Umi e lawe ia nei no Manila. I ka wa o keia haole me kona puali ma C@ba, e hoomalu ana @a aupuni, ua halawai i@o la oia me kekahi kaimahi nei @i o ua aina la, a mahope o ko laua launa mau ana na mare iho la laua.
I ka wa i loaa mai ai k@ kauo@a no ka huli hoi ana o keia puali no Amerika Huipuia mai ka oihana kaua aku, ua hooholo iho la ua koa la e lawe pu no i kana wahine no Amerika, a e ike @ike no hoi laua i na inea o keia ola ana, a mamuli o ke kokua ana o na @oaloha o Dusenburg ua kau aku la ka ukana, ka m@kini a me keia wahine maluna o ka moku @awekoa me ka ike ole o na aliimoku a hiki i kona pa@ ana i Nu Ioka mahope o kekahi huakai au moana iloko o ka ino.
Mai ia wa mai kona ukali ana ma na wahi like ole o ka regimana o kana kane e kauoha ia mai ai e hele aku, a na pili aloha hoi ka manao o na koa o ka puali D no keia wahine Cuba, me ka haawi mau ana aku i na kokua iaia maluna o ke kaaahi a ma @a wahi a pau a ka puali e nee ai a hiki i kona hoea ana mai i Kapalakiko.
I ka wa i loaa mai ai o ke kauoha i ka puali D no ke kau ana maluna o ka moku lawekoa Indiana, ua hoao hou iho la no na koa o ua puali nei e huna i ko lakou hoa alo pu o ka inea ma ka huna ana ia@a ilalo o ka lua o ka moku me kona ukana ame kana mekini me ka ike ole ia e na aliimoku o ka Indiana.
A ina paha aole he mau kuia i @oaa i ka Indiana i na ua h@l@ pu aku la no oia me kana aloha no Manila, aka, mamuli nae o ka pololei ole o na panana hookele o ka moku ua hooholo ia aku la ka moku no loko loa o ke kaiku ono no elua h@ra no ka hoopono pono a@a i ua mau panana poino la.
A mamuli o ka manao kuhi hewa o ua ui C@ba nei eia ka moku ke au nei i ka moana kai uli na oili mai la oia mai koua wa@i e pee ana, a ia wa i @alawai koke mai ai oia me kekahi aliimoku o ka Indiana a lawe ia aku la oia no luna o @@ oneki imua o na aliimoku kiekie o ua moku la.
A o@ai, he kapu loa ka ae ia ana o na wahine e holo ana ma ke ano mah@ka, n@laila, @a hiki ole i na alii moku ke ae aku @aia a hoihoi ia aku @a o@a no uk@ o ka aina. Mam@a o kona kaawale ana mai mai ka moku mai, ua malama ia ae he puili walohia mawaena one ame kana kane, a ia wa pu no hoi ua iulu iho la na koa he mau dala a makana aku @a iaia i oia no ke noho ana ak@ @uka o Kapalakiko, no ka mea, he malihini like lakou a pau ia kulana@@uhale.
Aka na@, ma ka hoea ana mai ia a ka moku lawekoa Penesalevania, na lawe mai @a oia i keia wahine opio ma ke alahelee halawai aku ai me kana aloha e lawe ia @a e ka mana o ka oi@ana kaua. O keia wahine aole he hiki iaia ke kamailio i ka olelo. Enelani, oiai, he Sepania ka olelo makuahine o ke aupuni o Cuba i ka wa a Amerika i lawe ae ai i panalaau nona, a pela i nele ai oia me keia ike.
A he mea o@aio, e hauoli ana kana kane a me kona puali ke ike mai i ko lakou hoa alo o ka in@a e hoea aku ana mahope koke o ko lakou hehi ana aku i ka lepo o Manila.
HE LONO LAUAHEA WALE
Eia he olelo hoopaa na@e ole i heoholo @a me ka lokahi e kekahi mau opio wahine @i Hawaii ponoi ili ulaula, a hapa h@i, oia hoi, aole kekahi o lakou e mare me kekahi o ma kanaka ui opioopio ili ulaula Hawaii ponoi. He lono ano nui keia i lawe ia mai i o makou nei. Oia nae ka makou e ninau nei. He oiaoi anei?
E lawe nui i KE ALOHA AINA @ ike mau i na mea hou o keia ma@ la e nee nei.
Eia no ke k@ai hoemi nei ka @alekuai o L. B. Kerr & Co. i na Keokeo Pale U@una ame na Keokeo Uhi Moe.
Mai ka noho ana o ka Ahaole@o a h@ki i keia mau la e nee nei@ aole he @ookahi bila kanawai i kakau inoa ia e ke Kia@@na.
He kuai hoopa@ nui o na l@l@ aahu kane ke lo@a ana me k@hi o Painapa ma @ ke@a pule. N@l@ila@ mai poina e na kane i ka hele ae mala@la.
Mamuli o ka hoo@@i ana aku o ka moku@@i K @@ud@n@ i ka h@p@ o Kinau a hoo@o@@o iki ih@ la i ke kahi wahi o ke Kinau, u@ h@okaulu@ ia iho l@ ka h@l@ ana @ ke Kinau @ hiki i ka Poakolu nei.
Ua loaa mai ia makou he mau hoike @a hee el@@@ku @a o W. J. Coelho i kon@ @o@@ Lu@ah@op@nopono a@a @ @ @ @@@@pa Kuo@oa, @ ua pa@@ ia aku @@ ko@ @akah@ka e Hezeki@ Aea. He @a@aka oia i noho hook@le @ u@ @o @a @upepa l@ h@ mau mak@h@ki ae @e i ha@a.