Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 37, 14 September 1901 — Page 5
This text was transcribed by: | Garlete Parker |
This work is dedicated to: | To, Garlete |
KE ALOHA AINA POAONO,SEPATEMABA 14, 1901
ka lehuleha a ua apono lokahi mai lakou.
Na Hutchinson hou mai no e hookapu ia ka hookahe ana i ka wai iloko o na loi o Kalaupapa e noopoo aku ana ka Papa i keia pilikia i ka wai, a no ka mea pili i ka ai ua haawi aku ka Papa i na ae ana e hoao no lakou e hoo pau i keia pilikia o na ma'i. Na J.K. Mia he hoopii no ka pilikia o ko lakou apana i ka wai. Ua noi mai o Kamika Kaankai e lawe ia kona hale e ka Papa O la mai kahi e ku nei no kona wahi hou e noho nei, no kona wahi hou e noho nei, na Charles Wai-nui e hoonee ia mai ka Beritania Hall mai kona wahi e ku nei no kahi a na kanaka e noho nui nui. Na Makakoa he noi e hhomahuahua ia ae ko lakou paipu wai mai ka @ iniha a ka 2 iniha.
Mahope o ka hoolohe ia ana o na hoopii ua ku aku o Peresidena Sloggett a pane aku la o na mea a pan i kamailio ia mai nei e noonoo koke ia aku ana ia e ka Papa. No ka wai na hele mai nei he elua mau keoni-mana oia o L.L. McCandless me Pinkham e huli no kahi kupono e hiji ai ke loaa ka wai.
I ka pau ana o ka halawai mawaena o na lala o ka Papa Ola a me na malihini e huli hoi no ko lakou hale laua e liuliu ana no ka hoi ana mai i ke kapitala nei. Mahope o na lulu lima ana pumehana @ me na ma'i ua huli ae ia na mea a pau no na waapa. A ma ia wa pu i hookuu ia mai ai na ohana mai ko lakou wahi i hoopaa ia ai malolo o na kauoha lokoino a ka Papa Ola no na mea a pau maluna o ka moku ua haalele aku la ka mokuahi Maki ia Kalaupapa a au hou mai la i na ai e o Pailolo no ke awa lai o Kou nei, a ma ka hora 11:15 o ka po Poaono pili mai la i ka uwapo a hookuu mai la i na ohua ana i hiipoi aku ai no ke kahua ma'i lepers me ka maalahi.
HALAWAI A KA PAPA OLA
Ma ka auina la Poakolu nei ua malama ae ka Papa ola i ka lahalawai mau, a ma ia noho ana a ia papa ua lawe ia mai la ka hoolohe ana i na hopii a na ma'i i waiho mai ai imua o ua papa la, oiai lakou ma ke kahua ma'i o Molokai. Maloko oia halawai ana ua waiho mai la o McCandless a me Pinkham i ka laua hoike e pili ana i kahi e loaa ai o @ wai i Kalaupapa. Ma ko laua manao he hana hoonui lilo loa ka eli ia ana i luawai, e lilo ana i ka nanahu a me ka mahu no ka pauma ana i ka wai, a o ka alahele maalahi loa a hoemi lilo hoi oia no ka hoomoe hou ana i paipu wai mai aka mai o ke poowai o Waikolu. Ua waiho aku ka Papa Ola i keia kumuhana @ kekahi halawai hou ana aku a lakou.
O na hoopii wai a na ma'i o noho ana ma Puahi no ka uuku o ka wai e loaa nei ia lakou e hooko ia aku ana ma ka hoomoe ia ana i paipu 3/4 iniha e like me ia e ike ia nei i keia wa. O keia ka W.K. Makakoa noi, na kauoha ia ke kakauolelo hoike aku laia na ae ia kana noi.
O ka palapala hoopii a na ma'i i heluhelu ia mai e A. K. Hutchinson, oia hoi, ka pilikia o na ma'i ka ai, e uhi ia na hale i ke pilihao, a me ka hookapu ia o ka hookahe ana i ka wai iloko o na loi kalo, na lawe ia mai e hoolohe. Ua olelo ae o Luna Nui Reynolds ua na ia eia he @ me na poe mea ai he 50 keneta o ke paiai a na ka Papa Ola o aku i ka uku moku. No ka uhi ana i na @ ke pilihao ua ole @ ae o Reynolds he mau hana hoonui lilo wale no keia, oiai, aole he hale i pilikia ia mea, a o na poino liilii a pau o na hale e hooponopono koke ia no, nolaila, ua hoole ia keia noi. No ka wai hoi eia ke noonoo ia nei e ke @.
O ke noi a Kalua no ka hoi ana aku o kane kane me ia maloko o ke kahua ma'i na hoole ia. O ke noi a Halekukona no ka pa ia ana o ka ilina na ae ia. Ua hoole ia ke noi a Kamanu e haawi ia kana keiki o eha makahiki e like me ka haawina ai o ia ma'i e ae. O ke noi a Mauliola e hookomo ia kana keiki ka ne iloko o Pauahi Home na hoole ia, no ka mea, he home ia no na wahine, aina o Home @ kana i noi ai na ae ia. O ke noi a J. Kaiko e hoi aku kana wahine iloko o ke kahua ma'i na hoole ia.
NO KE KINAI ANA I KA MAKIKA
Eia o Peresidena Sloggett ke makemake loa nei malama ia kekahi luku nui ana i na makika, kekahi o na holoholona i laha nui maanei mamua o na mokuaina hikina o Amerika Huipaia, a e hoopilikia nei ma kekahi wa i na ola kine. O ka laau no ke kinai ana aku ia lakou, o ka aila honu no, Mamuli o ka mimino o ka waihona o ka Papa Ola, ua hiki ole i ua papa la ke manawalea mai i ka aila no ka hoao ana e hooko i keia luku maluna o na makika.
O kahi e ninini ia ai o ka aila ma kahi no ia o na lokowai opilopilo, kahi a na makika e hookauhua ai. Ua olelo ae o Mr. Slogett me hookahi galani aila na hiki ke luku ia na makika e hoopunana ana no hookahi eka ke akea. Ua hiki ke make na makika maloko o na lokowai a me na kahawai, a he manao io kona aole e loihi na la e kualiilii mai no ka laha nui ana o ka makika.
Ua kono akea ia ka lehulehu e hoao i keia alahele e kinai ia ai keia heloholona ino, me kahi kulu aila uuku iloko o ka wai, ua olelo ia ae he nui na makika e make ana. O ka hoao ka mea e pau ai o ke kuhihewa i keia laau pepehi makika a ka Papa Ola.
HE HOOLA KUPAIANAHA
He nui na moollelo e kamailio ia la ma Nu loka no kekahi mau hooia kupaianaha i hana ia e ke kii he molele o S. Anne, e hoikeike ia ia malaila i keia wa. He keiki i hanau lolo ia mai, ua hiki iaia ke hele me ka laau kookoo ole i keia wa; he kaikamahike makapo i ike ole i ka malamalama o ka ia, ua olelo ae oia ua hiki iaia ke ike i na mea a pau e maaloalo ae ana mamua @. He wahine aoo i kahiko ia me na aahu nani kai hele mai i ka halepule maluna o ke kaa, ua manele ia aku oia noii e waiho ana. He kulana nawaliwali loa kona me ka hiki ole laia ke ku ae iluna, nolaila, ua kukuli iho ia oia iluna o ka papahele, aka, mahope iho oia wa ua ku ae la oia a puka aku la iwaho o ka halepule me ke kokua ole ia. Kupaianaha no na hana a keia kii.
No na lole aahu emi loa o na opio e loaa no ma ka halekuai The White House.
O keia ka pule hope e ke kuai hoopau nui ma ka halekuai o L.B. Kerr.
I ka po Poakolu ae nei e ike ai ka Tehulehu i na keiki kaaka kaulana o Auseteralia maloko o ka Hale Mele Hou.
NA LETA
Aole e ili maluna o makou na koi koi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakou mai.
E oluolu e KE ALOHA AINA e hiipoi aku i keia mau lalani e mawehewehe aku ana i ka mea oiaio no ka mea i hana ia ma ka ia hanau o ka Moiwahine Liliuokalani.
Ua ike ihe ma KE ALOHA AINA o ka Poaono, la 7 o Sepatemaba, he leta nona ke poo, "He oiaio anei na kipaku ia kekahi Alii koko kiekie o Hawaii?"
"He oiaio anei ka lohe i ke kipaku ia o ke Kama'lii Keano okalani ka moopuna hoi a Kamehameha I, ka Na'i Aupuni, a moopuna a Kamehameha Nui, ka Al Luau, mai ka papaaina aku o ka la hanau o ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani e kekahi aialo o ke aloalii. Aole no ka i ike ke 'lii nona ka la i ka mea i hana ia no kekahi alii o laua."
A ua o Kamakeealii i puana ae ai he mau lalani mele e kuamuamu iho ana ia'u, i ka mea e hoike piha aku nei i ko'u inoa malalo o keia "he noa," he noho aka no Wahiawa, he moopuna na ke kauwa, a pela aku; a ke i aku nei au ia oe e Niauolalo, o oe no ka noa a o oe no ke kauwa. I poe hoi e i keaha? O ko wahi makuakane a me ko wahi makuahine no ka noa, a me ke kauwa e lele wale mai nei no. O oe no kai komo me ke aliiwahine Keano i ka lanai ai, aole no a'u olelo ano nui e kaeo ai oe a huku mai ia'o i ke kauwa, aka ua huhu koka kapa iho na huhu au ia Keano, moopuna a wai? Owau kai ike i kona makuahine oia no o Maheha kaikamahine a Liliha. I kona haalele ana i ke kula alii male koke no ia Keaupuni, he keiki ala no ka aina, a hanau mai o Keano. Aole na kekahi o na Kamehameha, aka, e like no me kona ano alii na noho kapukapu mai no oia aole pane wale mai. Aka neu e Niau;
"Mai lapa puhi lua ka waha,
E ui ka waha ponoi,
E pane a popololei,
Lea ke kau la he maona ai,
Kon ke ka noanoa,
Ka lopa haalele wale."
Maanei au e puana ae ai nou:
"He haawe pili po oe,
I ke ala loa o ka pauku,
O Kalani anei kou hoa i aa mai ai,
I paha mai ai e paio,
I lou mai ai me he moa la,
He mea e nei he alii,
He 'lii he 'lii paio,
He noa he noa haka,
He lepo he lepo olelo,
He mahiai oe na ke kauwa,
Kona ilio lepo iki oe,
Kona kauwa maka wela kuapaa,
He kulolia alo makani,
Noho lae o Kukuau,
O oe i--a a honia iho."
Owau i ho no keia,
MRS. WAKEKI ULULANIHILIMOE, PAULI KAOLEIOKU, KEAWEOPALA HELELUHE.
OSidney C. Biddel ka luna leta i hookohu ia aku la no ka haleleta ma Keomuku, Lanai,
He nui na waiwai hou e kuai hoopakika ia mai nei ma kahi o N.S. Sachs a ua kono ia ka lehulehu e hiki ae e ike kumaka.
Ua hou ia i ka pahi ma ka po Poaono nei o Kahilialau opio e kona makuakane ma kekahi wahi inu @ a i ko laua ona aua ua ulu ae he hoopaapaa mawaena o laua.
NA HANA HOOPOINO A EA MAKIKA
Havana, Aug 28. O kekahi o na kanaka i nahu ia e ka makika i piha me na anoano ma'i fiva i hanaia ma ke ano hoao e Kauka @, na make i keia la i ka ma'i fiva. O keia kanaka i make iho ia he Sepania oia, a ua ae aku i ka Papa Ma'i Fiva e lawelawe ia keia mau hoao ana maluna ona. Mamua o kona nahu ia ana e ka makika he kanaka ikaika oia maikai oia, aka he eha nae la mahope iho ua loaa iho la oia i ka fiva. Ua olelo ae o Kauka Harvard ua lawa keia hoao ana me na makika, oiai, na oi loa aku ka lakou mau hana hoopino mamua o ka mea i manaoia. O ka elua o na kanaka i nahuia e ka makika eia oia ke waiho nei iloko o ke kulana kupilikii loa me kekahi ma'i fiva lenalena.
Binghamton, Nu Ioka, Aug 28i Eia o Binghamton ke hoopilikia ia ne e kekahi ma'i ahulau fiva malaria, a na olelo ae na kauka na lawe ia mai e ka makika. O keia ma'i aole i ikeia ma kahi hookahi wale no, aka, ua pahola mai ia maluna o na, aka, ua pahola mai ia maluna o na poe kiekie a me na poe @. Ua @ poia o kahi ikaika loa a ka ma'i i anai ai ai ma kahi nui loa no ia na makika o mumuia ana. Ua oi ka nui hewahewa o ka makika maloko o keia kulanakauhale i keia wa i ko na wa i hala aku la.
E alawa ae e na makamaka heluhelu i ka makou poe hoolaha e puka aku nei i keia mau la.
KUAI NUI O NA KAMAA I
keia ia ma ka halekuai kamaa nui o L.B. Kerr ma, kihi o na alanui Papu a me Hotele.
HALE MELE HOU
Ona........Messrs. Pollard
Luna Nui...........Mr. A. C. Pollard
Poakolu, Sept. 18.
HE PO KEAKA NUI
HUI KEAKA O NA UKULII A POLLARD
o Ausetealia o 60 poe keaka ma ka lakou paaui Iapana Nani
:"THE GEISHA"
No ka wa mua loa ma Honolulu nei
Elua Po Wale No
POALIMA ME POAONO, SEPT.
20 A ME 21.
THE BELLE OF NEW YORK
E Paani pu ma ka Auina La, Poaono, Sept. 21
Na Mea Kani me na Mele maloalo o ke alakai ana a Mr. A. R. Moulton
Luna Hoohana............E. Nable
Mikanika..............E. J. Pollard
Kumu Hula...........Miss Annie Moore
Keena Aahu..........Mrs. L. Simson
Pena Kii...........Geo. Brunton
Kanaka ona Waiwai........ E. Councill
Puuku.................A. Levey
Kia ke kuni nei na noho ma kahi o Wall, Nichols Co. Na Nohe $1.50, $1.00, 75c, 50c, Na Pahu $12.00, $10.00, $8.00
A.H. POLLARD,
Hotele Hawaii, Luna Nui.