Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 38, 20 September 1902 — Page 2

2                                  KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 20, 1902.

 

LOLE HE KUIKAHI ILOKO O NA REPUBALIKA

 

  Ma ka halawai makaainana a Repubalika i malama ia ae ma ke alanui Papu i kela po Poalima aku nei. Ua lohe ia aku na leo uwalo o kekahi mau Repubalika Hawaii, e nonoi ana i ko laua mau hoa Repubalika o Kakuihewa nei e hoopoina ia na mokua hana e ike ia mei iwaena o lakou, a e lokahi hoi ma na hana e loaa ai ka lanakila i ka lakou mau moho i ke kau koho e hiki mai ana o Novemaba ae nei.

  He hooiaio ana mai keia i na lohe i loaa mai ia makou eia he kuee nui ke ike ia nei iwaena o na Repubalika, no ka mea, he nui na kanaka naauao a kupono maoli i kiolaia aku mai ka wae ia ana i moho ma o na manao pilikino i ulu ae iwaena o kahi poe o lakou, a mamuli o keia mau hana kaulike ole, ua lohe ia @ku kekahi mau Repubalika i ka hoopuka ana ae. E koho ana makou i na kanaka a makou i ike ai he kupono me ka nana ole i kona aoao kalaiaina ina he Repubalika, Demokalaka a i ole Home Rula paha oia, no ka mea, malia he oi ae ka makaukau o kekahi poe o loko oia mau aoao kalaiaina Demokalaka a me Home Rula mamua o ke kahi mau moho a ka aoao Repubalika i hopu hewa iho nei.

  Ina e hiki ole ana keia kuee mawaena o na Repubalika ke hooponopono koke ia, he mea oiaio, he nawaliwali nui ke ike ana iloko o ka aoao Repubalika, a e lawe haaheo ana na moho lahui i ka lanakila me ke kanalua ole.

 

HALAWAI MAKAAINANA A NA REPUBALIKA.

 

  Ua malama hou ia ae e ka aoao Repubalika maloko o ka halekeaka Opiuma he halawai makaainana: O na haiolelo oia po o ia no ke Ke ikialii Kalanianaole, Linekona McCandless, Kale Aki a me Loio Fitch aole no he mau mea ano nui i ikeia ma ka lakou haiolelo ana, aka, o ka pai wale no i ka Repubalika, me ka hoino i na aoao Demakarata a me Home Rula. Iwaena o ka Senatoa Kale Aki haiolelo ana, ua hoopuka ae oia ina e puka ana ka aoao Demokarata a me ka aoao Home Rule i hoohuiia o nui ana ka nele ae hoi hou ana na kanaka e hume i ka malo, a o na wahine hoi e ka kua ana i ka pau. He maka’u pu ua Senatoa ala i ka puka o na moho o ka aoao Demokarate, no ka mea, e emi ana ka ka waiwai o ke kopaa @a Hawaii nei ahiki i ka elua keneta o ka paona.

  Nui no ka ike o ke Senetoa i ka ma@ i ka lah@i, o ka mea oiaia, ia lakou Repubalika no ke aupuni a ban@k ropa ana ka mahiko o Molo @@@ @@@ i no Demokarate.

 

HE AWAI HAIOLELO NO NA MEA A PAU.

 

  Ua kukolo ia ae nei ma ke kihi o na alanui Hotele a me B@tela, ma ke kahua e pili pu ana me ka hale inu rama Wela ka Hao, he awai haiolelo kalaiaina no na aoao a pau. Aole i papa ia na poe o kela a me keia aoao kalaiaina like ole ke heie ae malaila e haiolelo ai, nolaila, ma ka p@ Poaono nei, ua hoopiha ia na awai nei me na poe haiolelo o kela a me keia ano, Home Rula, Repubalika, Kuokoa, a pela aku Ma ka hoolohe aku i na haiolelo a pau e ku mai ana iluna o na awai ala a haawi mai i ka lakou mau olelo no ka pono o ko lakou mau aoao kalaiaina pakahi he nani no, aka, o ka mea pilikia wale no o keia mau hua i lulu ia mai aole paha ia i komo maoli aku iloko o ka puuwai o na kanaka i akoakoa aku, oiai, he hapanui o lakou e noho ia ana e na kino papalua. Ua nui na poe haiolelo i hookuikui ia aku e ke anaina i hiki ae malaila, a i ka ike ana o kekahi haiolelo he hana waiwai ole ka lu ana mai i kana mau huaolelo maikai imua o keia anaina i piha me na hua kakalioa ua hoopokole oia i kana haiolelol. O na haiolelo i ku ae maluna o ka awai ia po oia no o Sam Kaloa, William Olepau, J. Kumalae, R. N. Boyd, Lapana, Ben Jones, Paulo Hokii, a lehulehu wale aku.

  Piha a hookeke keia mau kihi alanui i na poe makaikai i ka wa o na haiolelo e malama ia ana. E hoomau ia aku ana na hana haiolelo ma keia kahua i na ahiahi Poaono a pau a ma na manawa e ae e makemake ai kekahi mea e pii aku maluna o laila e haiolelo mai ai i ka lehulehu. O na poe na lakou keia awai i kukulu oia na halekuai rama e ku kokoke ana malaila, he mea oiaio, ua nui na pomaikai i loaa i na hale @@u rama iloko o na hora e malama ia nei o na hana haiolelo.

 

KE IMI NEI I KAHI E LOAA

AI KA UA.

 

  He nui na Iapana akeakamai e hoao nei i kahi e loaa ai ka ua ma ka hoohana ana i ka uwila. O ka hoao mua ia ana ma Tukushima ua ike ia ka holopono. Ma ka hora 11 o kekahi po kalae a malie ua hoolele ia aku la ka uwila iloko o na paia poiuiu o ka lewa, aole he mau loli i ike ia a hiki i ka hora 9 o ke kakahiaka o kokahi la ao, oia k@ wa a na ao i hoakoakoa ae ai ma kahi o ka uwila i hoao ia ai, a haule mai la na kulu pakana koikoi no kekahi mau mile ke akea me ka hoomaha ole no umikumamalua hora. Ke pii ino mai nei ka naauao o keia lahui.

 

HAALELE I KONA KULANA MOHO HOLO BALOTA.

 

  Mahope o ka wai pono ia ana iho nei o Alika Robikana i moho Lunamakaainana na ka aoao Repubalika no ka Apana Koho Eha, ua hoopau ae la oia i kona manao holo balota no keia kau koho nui e hiki mai ana me ka onou aku ia W. W. Harris oia ko holo ma kona hakahaka. He mea oiaio, @a koho ia iho nei o Harris ma kahi o alika Robikana i ka wa i ike ia ai na unuhi aku ka inoa hope i ka lawe ana ae i keia hanohano nui i papahi ia aku maluna ona. Aole he mea i maopopo i ke kumu o ko Robikana haalele ana, aka, ua koho wale ia malia aia he like ole iwaena o lakou, oia paha, aole paha. Aole he mea i maopopo.

 

NA MOHO A NA REPUBALIKA O MAUI.

 

  Ma ka huli hoi ana mai la a ka mokuahi Maui mai ka mokupuni mai o Maui, ua lawe mai la oia i keia mau hoike o na moho a na Repubalika o Maui i wae ae la oia iho no keia mau inoa.

Senetoa:−C. H. Dickey.

  Na Lunamakaainana: Ioela Na kaleka, Samuela Keliinoi, Phillip Pali, S E Kalama, t vo@ Tempsky a me W P Haia.

 

NA MOHO A KA AOAO REPUBALIKA O KAUAI.

  Ua loaa mai la na hoike ma ka mokuahi Mikahala o ka La Pule nei, o na moho a ka aoao Repubalika o Kauai i wae ae la no keia kau koho balota e hiki mai ana oia no keia mau inoa:

  Senatoa−S. W. Wilikoki.

  Na Lunamakaainana−J. Gandall, E. Kunsden, H. Jagger a me Kaili.

 

ELUA MOKUKAUA E UPUIA AKU NEI.

 

He elua mokukaua Geremania a hoea mai ana i na la mua o keia mahina aku, he hookahi mai Samoa mai, a o kekahi mai na wai mai o Asia. O ka mokukaua Comoran, ka mokukaua i manao ia e hoea mua mai ana ma ka la 4 o Okatoba mai Apia, Samoa mai. E hoohala ana oia he ekolu pule maanei mamua o kona haalele ana iho i keia awa. O ka lua o na mokukaua, oia ke Geler mai na wai mai o Asia. Ua kipa mua mai no oia i Honolulu nei, he mau makahiki i hala ae nei ma kona alahele no Kina. O na hoike no ke kipa mai o keia mau mokukaua ianei, ua loaa mai la i ke Kanikela Geremania ma Hawaii nei. E liuliu ana na kupa Geremania e noho nei maanei i na hookipa ohaoha ana i na keiki aukai o ko lakou aupuni makua hine, i ko lakou wa e hiki mai ai i anei me na an@ina hoolaulea.

 

UA PEHU HOU AE NA DALA I LAWE IA.

 

  Ua waiho ia aku la he kumu hoopii hou no B. H Wright, ke kakauolelo kiekie o ke Keena o na Hana Hou, i hoopii ia no ke apuka ana he $3,289 53.

  Ma keia kumu hoopii hou na loaa aku he huina dala o $5,252 10 e paa ana maloko o kana buke

aka, o keia mau dala nae aole he maopopo o ko lakou wahi i lawe ia aku ai, ma ka pakui ana mai i ka huina dala mua i lawe ia, ua like me $8,500 a oi i pau i ka mama ia e keia luna aupuni Repubalika.

  O ka hewa mua i hopu ia ai o Wright no ke apuka oia na dala he $3,289 53 i ohi ia e Wright no ke aupuni mai ka Hui Kukui Uwila Hawaii mai. Ua uku ia mai keia mau dala ia Wright e ka hui uwila me kekahi bila kikoo i ka banako o Spreckels ma, ua hoea aku o Wright i keia banako a unuhi mai @a i keia mau tausani dala i hoike ia ae la, aka, o ka mea apiki nae, aole oia i hoihoi aku iloko o ka waihona aupuni.

   O ka elua o na kumu hoopii oia no na dala ana i mio ai mailoko aku o ke Keena o na Hana Hou, ma na manawa like ole, a i ka hoouluulu ia ana ae na ike hou ia iho la keia puu huahelu nui kapalamio ia e Wright. Eia no kana mau buke ke huli ia nei, a me he la, e pehu hou ae ana na dala i lilo iaia iluna.

 

  Ua haawi paina ae ka Elele Wilikoki me kana wahine no na Komisina Amerika ma ka po Poalua nei.

  Ua nee aku ka hui kuai lole o N. S. S@chs ma, no ko lakou halekuai hou ma ke kihi o na Alanui Papu a me Beritania a e loaa no lakou malaila.

  Imua o ka aha hookolokolo a Lunakanawai Wilikoki ma ka Poakahi nei i hoea aku ai he Pake no ka pane ana i ka hewa hoeha i hanaia nona e kana wahine. O keia wahine aole ia he wahine Pake, aole he wahine Hawaii, aka he wahine Poto Rico ma ka hoike a ka wahine ua na’i aku kana kane iaia. Ua ao ia mai ka mea i hoopii ia aole e hoeha hou i kana wahine me ka hookuuia mai. Eleu no ka hoi keia Pake.

 

OLELO HOOLAHA

 

  E ike @@ e na kanaka apau. Owau @ Samuela Kauhane, Luna nui o na Aina o  ka Hui hanai holo holona e waiho ala ma Kapua. S. Kona, Hawaii. E a ma ko’u lima he elua mau lio komohewa, he hookahi lio kane ahinahina hao kuni O, uha hope akau, hookahi lio kane keokeo, aole maopopo ka hao kuni. O ka mea nona keia mau lio i hoike ia ae la, e kii koke mai iloko o na la umikumamalima m@ keia la aku me ka uku pu mai i na lilo o keia hoolaha a me ka uku aina. Ina e hala ka manawa i hoike ia ae @@ maluna e lilo no kela mau lio i ka hui.

Owau @@@ me ke oiaio,

SAM KAUHANE.

Sepa@@@@ 14, 1902.