Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 3, 18 January 1918 — KA MANA KOHO O NA WAHINE [ARTICLE]

KA MANA KOHO O NA WAHINE

O ka nineu mana kolio baloka o na wahin*», oia kokahi o ninau s»tio nui o keia mau !a e noo»oo ia rnai Mii ma lahui, iuawaho a'e o ka ninau kukala kaua ī pau aku la ma ka inakahiki i hala. mau makahiki lefiuiehu ka hoao aiia o na wawhilie e loaa ia lakou leeia mfta oh kah>#« like uuu iu )uVou ka mana koho haloka e )ike aku irw- ko na kane a puni ku aina uuī o Amelika, a' be lehulehu i»a manawa i haule pa-hu wale ai ka lakou i»au hoao ana; aole wale ina Amelika, aka, /na Eneiani kekahi, a, ua ike ia ke ala ana mai o ka haunaek ma Enelani liiamuli wale mai no.o ka ninau mana koho o na wahine, ua hoopaaia aku na alakai o na wahin« ma na hale paahao no ka liooala haanaele ana, aole nae |a haawina ina Ānwlika ka hoopaaia <> na wahine ma. na halepaahao,' uo ka mea aole i hooalaia mai ka hauuaele ma ia mau waKi, aka, ua n&e malie ka lakoi) hooikaika ana e Ioa& ia lakon keia pouo nui, oia ko lakon koho haloka ana e like ine'na kane. Ma kekahi mau mokuaina, ua * loaa io nō ka mana koho haloka i na wahine aole nae ma ke a*io laub, aka, 110 ia mokuaina wa^ - iho no ia li elu aku no ia mokuaina i haawi akū i ka mana koho haloka i na wahino, a koe no kekahi maii moknaina, a o ka hapanui no paha 0 nā mokuaina. Ma kekahi mau wahi o Ainelika, ua knkulu ae na wahine he mau ahahui no ka nana ana i ko laknu inan pono maluna o keia ninan, e koho ana lakou ho mau elele no ka liele ana aku e hui ma na ahaelele'e wae ana i ka moho jieresidena, aka, aoW 1 liookoia ia manao o lakou ia mau manawa a lakou o ka hooikaika ana, ' aka ime, aole iio lakou i pauaho' mai i la hooikaika aua no ko kkou pono a hiki wale mai no i keia manawa e niakomake in noi e haawi aku ia lakou ia ppno ma o kn ahaolelo 1a e noho mai nei i keia manawa no ka noohoo ana i keia uinau nui a makou i olelo a'o U<. Ma kekahi manawa i haln ā'e nei, ua hiki loa mai i Hawaii nei ka hooulu ana o na ahahui o na wahine, ua ku ko iakon mau ahahni a kohoia na luna nui a pela walē akn* im hele keknhi o keia mau tuna uui i olelo ia n'e la ī mnn o na k6mite

i o ko kakou ahaolelo kuloko ma ka i hule o ua Iwiamakaainana no ka i ua kakuo ana iiiai a na hoa hano- ■ liano o ko kakou ahaolelo kuloko. [ I\e olr- makon e koho liewa ma ia hele ana a uu wahiiy; o Haw&ii . iiuiia o ko kakou ahaolelo uo , yiono iio oia ka loaa una niail lu la- - kou o ka tnana Laloka, iua o i. k(; kakou ana o k» ahaolelo ma ke- > kahi olelo hoeholo e uoi aku aua i ■ ka ahaolelo lahui e Loololi ae i kekahi wahi o ke kanawai hoonoho - j .liialaau; he uiea oiaio, ua hooholo. i ia na olelo hooholo ina ka makou a hoounaia aku i ka ahulelo lahui ia uianawa i ka elele • o Hawaii nei aku, a hafa wale aku ht iii inau ole wale, aoie loa he uianawa uia ka moolelo i loheloheia aku ai e ano Joaa iki aaa kahi pono i nu wahine ma keia uiiiāu. a liala waie aku la ia mau luna aupuni Lookele ana i ke aupuni nui o Amelika, "aole i lewa- , leua ihp ka mea a Wilimana;" aole oia wale nō, he pinepine-ka manawa !i a ka'inakou hoomaoi>opo aku i ka paa an-i o keia ninau ina ke Kahnaha'na o ka Aoao Kahiko, e hooikaikii' aku ana v uoi aku i ka ahao!plo lahai e iwi aku e hoololi ia kikahl uahi o ka j»auku o ke kanawai hoouoho panalaau o Hawaii ■ »«ei, i hiki kt* loaa ka manu koho 0 na wahine, a kikLwale mai no i keia iiianawa, aole i loaa iki ia pono 1 na wahine, oki loa aku hoi ka lohe ia aku e eueu a'e ana na_hoa 0 ka ahaolelo lahui ia manawa, oki loa aku ke j>oo ma ka hookele, aupnni, he oki loa ma na ano apau. Tna iio ka loaa io o keia pono nui 1 na wahine, o keia kekahi o na ninau nui ma ka moolelo o Amelika Hnipuia niai kona hookumuia ana mai, a hiki wale uo i ke au hooponopono aiipuni o Peresidena WiLion amo kona aliaolelo Deniokalaka, he mea i hana ole ia e na pereeideua nianma aji.u nei, a i keia au wale no, a m a kekahi ano ke olelo a'e, he lanakila nui keia no na wahine, oia ka loaa like i na wahine ka pono koho haloka, e like uu> na kaue . I ka loaa aua o keia pouo koho i na wāhine ina Amelika, e pahola '° :I llul i ana j a pouo i Hawaii nei, a no ka mea he maji kupa Amelika kakon apaii tuu o ka olelo hooholo e hoohui ana ia Hawaii uei me AmelikĀ, nolaila ma ia ano aole he

hoohewahewa ana, a e hiki mai ana ka la e ike aku ai nā wahine o Hawaii nei e kukulu mai ana i na ahahui hooikaika haloka e like me ua kane no ka hooikalka ana i ka la- ; kou mau moho o ka jaaakema£e ana. 'Kō jtaffAlßa dle nei' makou i k& oieio »% Hiki i? aua. iaai o ka manawa e ipaa io ai o keia pono ■ koho i na wuhine, e Ujk> aua ka hapanui o na wahine o Ilawaii nei i mau Demokalaka, no ka mea, na ka ahaolelo lahui Demokalakā i haawi mai la i keia jiorio nui i na wahine, a _ koe aku uo paha na wahine i pau j>oo pau hiu ka lakou mau kane ma ka aoao.Eepuhalika, ia manawa hookahi e hoao„ajia na kane ma na ano apau e alako aku i ka lakou mau Wiihine ma ka aoao hookahi me ū<; akn, ke kanalua ole nei makon i ka hoike ana aku i ke akea, aole loa jiaha ka wahine noonoo akahele e a-e wale ana i na pahele ana a kanai kane, no .ka mea, ua maopopo loaj la lakou, aole i loaa nmi keia ponoj i na wahiue mai ka aoao Hepuhalika mai, uo ka inea ua pinepine ka h'oao ia aua ma na ano apau e loaa ia lakou keia pono mji, aple nae h« woh? mea a lewalewa ia iho, a, o ka lakou hana maa, o ka uwa o na waha i ka, e hooikaika ana e loaa keia pono, eia nae ma kahi o kn huna "3*To More" aole hana ia. 1 ka i hap.ai ia mai ai keia hila iloko o ka hale o na lunamakaainiia, ua piha kui o loko o ia hale hanohano i na wahine ame na kane, no ke ake ana e.lohe i ka hope 0 ka hila e loaa k?r pono i ua wahine, i ka uianawa i hooholo ia ai ma ia hale, ua hoopai a k"li ia ka lewa me na«leo huro o ka lehuleliu i akoaoa aku no ka lohe ana i keia niuau nui o ka la. t'a pii aku keia ninau i ka aha !--enate no ko lakou aiiono una niai, a ua manaoia e loaa &ia 110 ke apono ia ana ma ia no ka inea, ua koi ikaikii aku ka peresi<ieua f e iwno e hooholo ia keia uiuau, ka loan ana o ka pono i na wahine e like me na kaue; aole oia wale no, aks, uu kokolo pu aku na wahi Repuhalika kakaikahi maluna o ko lakou mau kuli, no ke apono pu ana 1 keia ninau, oiai no nae, o lakou uo kekahi ma u« maiiawa i hala aku mamua, aole loa i owa3tA iki ko lakou waha maluna o kna ninau, a i ka hiki aua mai i ka mauaw i inakemako ia ai q Uooliolo keiu ui-

j>eres!dena ai«e kona ahaoWlo # u» olowahi ]iitge inai na. l«o, o iakou pu kek-il», he olowalu u&e,i 1ial« lo» ka,watiawft. kupone. E hooinaikeike )iou aky aua, no makon i ko mokou poe heluhelu uiaiiihK o kri« 110 ka liooliolo to& h iiini, i ole ai e kouio ttku"mi !m* ko l«kou aku4iial iiul, o olt:lo uuu, uu lukou im 4 uu kela, a jh'lu \vn]<* ak», eia nae, aok- j peia ka oiuio, ak&, ma ka lehek-he waie. iho no. - j