Ke Au Hou, Volume I, Number 10, 6 July 1910 — HE INO! HE INO! HE INO ANEI? ALAILA I KA WAIONA NO? I KA WAIONA NO KA MAKE ANA? E KAPU NO O WAIONA? [ARTICLE]

HE INO! HE INO! HE INO ANEI?

ALAILA I KA WAIONA NO? I KA WAIONA NO KA MAKE ANA? E KAPU NO O WAIONA?

E Hawaii Lahui mana kolio inaluna o ninau eia lie lehulehu wale o na olelo e oleloia nei no na kumu o kou enii nui ana, a o ke pookela pakeu loa aku o na kumu o kou make, oia no kou launa aku ino waiona, a 110 ka mea o waiona oia ke kumu o Uou hune aina, ame hune dala a hune hulu makaaina.na. Nolaila, o Waiona la oia ka ka moa kino ike a piha noonoo a naauao ma ka hooniake ana ia oe e Hawaii Lahui. O waiona anei ka niea i poino ai o Hawaii Lahui? Pakela aku nohoi ke aloha ole maoli o ka poe e olelo nei i keia mau olelo i keia manawa i ko lakou hai'a hoi.ke mua.ole ana mai ia oe e Hawaii Lahui oiai e mau ana ka n#i o kou heluna kana'ka i na niakahiki i hala e make ana oe ia waiona, e ilihune • ? • ana oe īa waiona, a e lilo ana kou aina ame kou mau pono apau ke hahai mau oe ia waiona. • Pakela aku nohoi ko lakou aloha ole ia oe e Hawaii Lahui i ko lakou kipaku mua ole ana ia waiona, oiai na manawa lehulehn i • hala e paaia ana e ko lakou mau lima 110 ka pepelii make loa ia waiona. Kupanaha ke ike iho a haha aku hoi i keia aloha ma kona kino, a pohihihi nohoi kona alahele o ka hiki ana mai ina no ke aloha io mai i ulu mai ai keia aloha. E Hawaii Laliui e nana, e hoomanao, e noonoo a e naauao o hoopuhili waleia oe e keia mau olelo hiki ole ke hilinaiia a manaoio iaaku nohoi. Ao na mea i ikeia e oe inala i hala, oia na hooiaio paewa ole no ke aloha ia ou e Hawaii Lahui ame ka ole. Kou make ia waiona ame ka ole. Kou ililiune ia waiona ame ka ole. Kou nele aiua ia waioiKi aine ka ole. Nolaila, eia na liana i lianaia o na wa i liala, a na keia mau hana la i hanaia mai ia oe e Hawaii Lahui e ike ai oe i ke ku oia mau hana i kealoha ame kou mau poino nlai ia waiona mai amekaole:

Ma ka A. D. 1882, e noho hoomaluia ana oe e Hawaii Lahui ame na malihini e luala'i ana maluna o kou aina e ka mana o ke Kuuhikanawai o Kamehameha Y malalo o ka noho Moi ana a Davida Laamea Kalakaua ka Moi, ama keia A. D. hookahi no, a raa ka la 7 o lulai, ua hōloi a hoopau loaia aku )a ua Kumukanawai la,a ma kona makalua ua paniia iho he Kumukanawai hou, he Kumukanawai e hoohaiki loa ana i kou mana kohp baīota ma ke koho ana i na alii ame na lunamakaainana o kou Ahaolelo.e Hawaii Lahui, a he Kumukanawai e lawe ana ika Mana Moi ke ole me ka apono ana aka Aha Kuhina. Ma keia Kumukanawai ua opa puia a hoopilipuia aku ka Moi ame na makaainana i ka paia, a ke ninau ihokaua e Hawaii Lahui ia kaua iho: O Waiona anei kai uumiia, a o Mana Aupuni paha? O Mana Aupuni kai uumiia a nele o Hawaii Lahui, a o Waiona ola no a hiki i- keia la. A ina no ke alolia ia Hawaii ke kumu o keia ninau waiona i laweia mai nei a noonooia i keia la no ka make o Hawaii Lahui ia Waiona, no keaha i holoi mua oleia ai ka mana o Waiona ma ka A. D. IRB7 i kumu hooiaio no ke aloha ia Hawaii Lahui? O ka Koopau oleia ana o waiona ma keia manawa ae la, he hoike no ka hooiaio ana aole o waiona ke kumu make o Hawaii Lahul. Mai ka A. D. 1887 mai a hiki i ka A. D. 1893 īnau ka holoholo ana o waiona ma na puu 0 Hawaii kane ame Hawaii wahine, a ma keia A. D. 1893 ua ike nui Hawaii o Keawe ame Kauai o Mano i ka olepeia ana ae o kona Moiwahine aloha mai ka Nohoalii ae, a nele Hawaii Alii, nele Hawaii Aina a nele pu o Hawaii 1 Lulu Makaainana i na pono hanau ana kupuna i na'i nui ai, a lilo Hawaii Alii ame Hawaii Lahui he malihini kuewa maluna o ko laua mau huaa lepo ponoi. ,

A ina no ke aloha ia Hawaii ke kumu o keia ninau waiona i laweia mai nei a noonooia i keia la no ka make o Hawaii Lahui ia waiona, no ke aha i holoi mua oleia ai ka inana o waiona ina keia A. D. 1893 i kumu hooiaio 110 ke aloha ia Hawaii Lahui? O ka hookapu oleia ana o waiona ma keia manawa ae la, he hoikeia no kā hooiaio ana aole o Waiona ke k'umu make o Hawaii Lahui. Mai ka A. D. 1893 mai a hiki i ka A. D. 1895 ka manawa o Aupuni Kuikawa, mau no ka holoholo ana o waiona ma na puu o Hawaii kane ame Hawaii wahine, a no keaha i holei oleia aku ai ka mana o waiona mai Hawaii Lahui aku ame Hawaii Aina ina o aloha Hawaii Lahui ka iini, ke kumu ame ka mole o keia pinau waiona no ka make o Hawaii Lahui ia Waiona, no kealia i holoi mua oleia ai ka mana o Waiona ma keia A. D. 1895 i kumu hooiaio no ke aloha ia Hawaii Lahui? 0 ka hoopau oleia ana o Waiona ma keiamanawa ae la, he hoikeia no ka hooiaio ana aole o Waiona ke kumu make o Hawaii Lahui. Mai ka A. D. 1895 mai a hiki i ka A. D. 1898 ka manawa Aupuni Kepuhalika o Hawaii, mau no ka holoholo ana o Waiona ma na puu o Hawaii kane ame Hawaii, wahine, a no keaha* i holoi oleia aku ai ka mana o Waiona mai Hawaii Lahui aku ame Hawaii Aina ina o aloha Hawaii Lahui ka iini, ke kumu ame ka mole o keia ninau waiona no ka make o Hawaii Lahui ia Waiōna, nt> keaha i hookuu la'ela'e ia ai o Waiona e holo i o a ianei ma keia A. D. 1898? O ka hoopau oleia ana o Waiona ma keia manawa ae la, he hoike ia no ka hooiaio ana aole 0 Waiona ke kumu make o Hawaii Lahui. E Hawaii Lahui. Mai ka A. D. 1887 a hiki Ika A. D. 1898 he kowa o umi aoi makahiki, a iloko o keia mau makahiki ae la ua loaa na manawa maikai loa no ka hiki e hoopauia aku ka noho ana o Waiona ma Hawaii nei. E Hawaii Lahui heaha ka kaua mea i ike maluna o Hawaii Aina iloko ae la o keia mau makahiki maluna.- He hookapu waiona anei no aloha ia Hawaii Lahui? Ua paaia aku anei na kuluwaiona iluna aole e haule mai o make o Hawaii Lahui? Aole! Aolell Aole loanol!! Aka, ua hookuu mau ia no o Waiona e hele, 6 holo a e lelele i o a ianei elike me kona makemake ma kela ame keia puu o Hawaii kane anie Hawaii wahine a hiki i keia la.

E Hople Waiona huj>ahapai a hooulu kilmu lalau, e ike oe noa iho i keia mau kumu ae la maluna a e hoonaauao ia oe iho, a ,no ka mea, me ka moakaka loa i lnki ole ke hoopuhiliia e oe' ame kou auna, ua maopopo aole o Waiona ke kuihu -hune dala, ke kumu hune aina, ke kunm hune hulu mak'aainana o Hawaii Lahui, a ina no ka mea i oi aku, aole o Waiona ke kumu i palahuli ai ke alo o Hawaii Halau Alii a hiki ikeiala. A ina no ka mau o kou paakiki a nuha ana e Hoole Waiona, alaila, eia paha kahi meaiki i kupono i kou noonoo ke ike iho. Mai ka A. D. 1882 mai ka noho alii ana o Waiona i Ilawaii nei a hiki i keia la, a mai ia manawa mai nohoi ka mole ana o ke aloha a Alakai Hoole Waiona ma ia Hawaii Lahui a hiki i keia la, a mai ia mahawa mai nohoikapoohu mau ana o kou lae e Hawaii Lahui i ka hauna laau a Alakai Hoole Waiona.ma a hiki i keia la. A no ka manomano o ke aloha ia Hawaii Lahui nolaila i hookomoia mai nei i Hawaii nei o Poto Iliko ma, o Nipona ma, o Hinedu ma, o Pilipine nui, o Molokama ma ame Hukini ma i loaa ai ia Hawaii Lahui ka lioomaha ana aole e hana, aka, e ola i ka mahu piha opu a Makani Wela. 0 keia e Hoole Waiona ma ke aloha o Hoole Waiona Alakai ma. A pehea e Hoole Waiona, e mau no ke kuhi lalau ana ia make no Waiona ma? Ika Waiona no anei ka make ana o Hawaii Aina weha ol* e inu waiona ai? E kapu no anei o Waiona hoopalahuli ole i ka Nohoalii? 0 ka nui a'o hea aku la koe e naauao ai oe e Hawaii Lahui Hoole Waiona ma? Ua lawa ole anei ka eha make i loaa ia Hawaii Lahui i na wa i hala eao kanaka mai ai i palekana i ko mua aku nei mau ino e nee mai nei? E pau ko kaua alakai lalau mau ana e Hawaii Iloole Waiona i ko kaualahui. "AE UA PAU HOI." Pololei, u no ka mea, o ka pono ia ame ke ola apau. * ; • na koena Buke a pau o Ke Au Hou mai kona helu mua mai a hiki i keia la e paa ia nei, a e waiho wale ala nohoi me kekahi poe, a ina paha ma na Hale Leta, e hai mai i kahi o ka Hale Leta ike keena nei, a e uku ia no ka luhi. Keena Shimpo 3ha, Simth St„ Honolulu, Oaha.