Ke Alakai o Hawaii, Volume I, Number 33, 13 December 1928 — KA OLELO A KE AKUA HIHIO A KANIELA (Hoomaula) [ARTICLE]

KA OLELO A KE AKUA

HIHIO A KANIELA (Hoomaula)

My.«Ji>opo Joa J;<-Ju Ja kakou kf;, fi«!uhc)u kakou l kak^klmo.! 0 k:i mea hllu paha, c haawl la; no ia iloko o kqna lima a hlkj i j ka munawa a J kokaht manawa,, a mr; na mahele o ka mana'wa. j Ma ka mokuna 4 pauku 23 a ma; ka hapa hope, e maopopo no ia 1 kākou ka maiiao o la mea he. manawa. Ile makahilU ka m; i_r»;io, elikt.- mc ia e olelo nel ma keia pauku 23, hapa hope, na manawa ehiku, he ehiku makāhiki Ja o Nebukanr ; j;a i noho ai 1 kc kula e ai aS i ka a.l a ka holohft]ona. O ka pilikia, e like tio me ka'u i olelo akti ai he mau

naanawa ny,mua aku nel, i .pololei loa TT:siinuhna ana o ! Baibala mai ka olelo Enelani ai i ka olelo Hawaii; noiaila, p€la ka poiolei ioa ka mahele Ja ana o ka hapa hope o ka pauEū 25 o ka mokuna 7 e pi3i ana i rsa huaoleio manawu. O ka polole!,' penei; a hiki i ka nianawa ame | na nianawa ume ka mahele o ka • manawu. O ka liapa waena, oia I kai homahema ka unuhi 5a ana. j Ma ka Baibala, a me kekahi ma- j nawa, a q ka pololei nae ma ka! olelo Enelani ame ka Heberp, J ame Lakina, a me na manawa.' Nolaiia ina he makahiki ka ma- ; nawa, alaila he elua makahiki, na manawa, aoka mahele o ka 1 manawa he hapa makahiki ia, a : ioaa iho ia ia kakou, ekolu ma,- j kahiki me ka hapa, j E hoomaopopo loa kakou, he' manawa keia e olelo ia nei ma J ka pauku 25 o ka mokuna 1, aole ; hoi elike me na olelo o ka pauku j 23 o ka mokuna 4. O k&manawa heiu maa mau ia» Nolaila o ka manawa i oleloia/ ma keia pauku 25 o Daniela 7, he ekolu makahiki ia ai ole 1260 la. E like ia i eielo koke ia ae la maluna, he mau la wanana keia, nolaila, e huii kakou i ka puke a Haielu j 14:34 i maopoj>o ka manao o ka | ia ma na.mea pili wanana. E like me ka heiu ana o na la a oukou i makaikai ai i ka aina, heokahi kanaha la; o kekahi la ■no ka makahik' hookahi, pela oukou e iawe ai i ko oukou hewa', i hookahi kanaha makahiki, 11 mea kakoo loa mai i keia manao, i e helūheiu hou kakou ia Ezeki- j eia 4;6. Aia hoopau ae oe ia maij i mea, e moe hou oe ma kou aoao j : akau, a e hali oe i ka hewa o ka | ohana a luda i hookahi kanaha | ia; ua hoomaopopo au nou il | heokahi lā no ka makahiki hoo- j kahi. , OLELO A KB AKUA j Ma ua oielo Hebera. o ka liuaoieio (yom) a i ole (yamiu) he I : makahiki ka manao o ia olelo. [ | O ka helu makahiki ludaio, he j ekoiu haneli me kanaono la ia, i I a. oia ka helu ana uialalo o keia ! I wanana, a oia no hoi ka helu i manawa o ia au. He ano iike no | i me ko kakou na Hawaii, oia hoi ihe kanakolu la i ka malama.: i Nolaila o ka manawa, na xaauawa ame ka mahele o ka manawa, ua nke ia me ekolu makahiki me i ka hapa, a oiai he ekolu haneli j i me kanaono Ja i.ka makahiki, j loaa ia kakou jie umikumaiua! i haneli me kanaono la iioko o | keia manawa, na manawa ame ! i ka maheie ka manawa. Oia ; iho la ka loihi o na la e noho J mana ana Keia pepeiaohao uuku 1 a oia no hoi ka loiiū o ka mana- j %va i nono mana nui ai ka pepe ' malmia o ke aupuni, a mahope | mai hon o; ae 3a ka mana o kej aupu.nl mamua o ka hoomana, | o hiki wale i keia wa. O na lioo-1 mana a pau, aia lakou malaio | o ke aupuni, a o ka mana o na : hoomana, iloko wale iho no a ! hoome-na, iioko wale iho no \ 0 ko iakou mau pohai pakahi. Aole paha keia iv.au makahiki he umikumalua haneli me kanaono, ka hoōmana malmia, a o ke aupunl nmlalo aku. - Na ke kanawai a ka Emei>ora! 3usta ; an, o ka A. D. 533 i hooiilo • 1 ka hihopa o Homa i poo no na j ekalesia a pau. Aole no nae i; hooko pono ia keia kanawai a ' Mki I ke pio ana o ke kohi o na ! i pepeiaohao oia hoi ka Arian Os- j trogolhs. oia hoi ka hope o ua n au pepeiaohao nei ekeiu i' hoike ia m& ka hihio a Paniela' ua ako pu ia e kahi pepeiaohao! uuku a a lo i ia ke;;v mea ' « hiki i ka A. P, 538, elima ma-! kahiki mahope o ka holo ana o j M kanawai e hooiilo ana i ka ' hihopa o Boma i peni no na' ekmlMia a pau. s Mal mana ole keia* kanawai ■ ina aole I pnK ia Anan Os:ro- ' goth.s. aka aOe e h ki gr ko'a W& ia ka h x i i* o keia mea. no ka men ki k papa hoondhono)\o la no k« n«v ' o ke au o ka manawa * ' Mal ;x',akshtk ! . kakou e hoomaka ;V kn helu anjs i keui mau makHlvikl he umikuw.a&a !

haneli me kanaono, a, ola maoli j no hoi ka manawa 1 houmaka'ai ka IHo ana o na halpule maiUilo j o keia mana, Mai k manawa no >ioi ku hnomaka aim o ku j>ope u pau i fta maim no umlkuraaluu iianeli me haneono irna~ kHhiki. Hiki iho Ia ka nee «na 0 lu nmna-i ka A, D. 1798, ola hoi, iiouiuuiu aku ktia nmu makaliikl o unukmoaiuu hanell me 1 kanaono me*s3B, oia iioi ka A, D. ■ i hoomaku ai ka man% o ka pope | maiuna u na mea.a pau; o keia i makahiki 1798 no iioi ka makaI hiki i iawe pio ia ai ka pope e i kekahl kenelala Palani o Bcrl thia kona Inua, i kt* komu ana

o keia kenelaia iloko o homp, me korta mau koa Palani a kukaia aku ia i aupuni Repupa!ika malaila, a pio iho la ka pope no kekahi manawu, a oiai ua lanakila hou ae no Ha pope muh op? koke xnal e iike o oleio wanana o ka Palapala Bcmoiele a kakou e> iko aku ai ma na haawlna o kela hope aku, aka nae aole i loaa hou iaia ka mana maluna o ke aupunl e llke me ia mamua aku. ; Ma keia mau huahalu no hoi kekahi mea e maopopo loa ai ia kakou he niakahiki ka manao 0 keia mau }a he umHeunialua haneli me kanaono e olelo ia hei ma keia hlhio a Danicla. Mahope o ka hoike ana mai i na mea e pili ana i ka pepeiaohao uuku, e hoike ana hoi 1 kt kaa aku o na haipule malalo o' ka pope, a hiki hoi kak'ou i ka ! makahiki i798, hoike mal la ka pauka 26 penel. Aiaila .e hoo noho ia ka hokoiokolo, a e lawe ia aku ke aupunl mai ona aku la, e hoopau ia ua paea la, a e luku hoi, a hiki i ka hopena. Ma ka pauku 10 o keia mokuna hookaiii no ke hoike mai nei ia e pili ana i ka noho hookoiokoio, •ua hoonoho ia." O ka mea ano nui loa ma ka hoonoho la ana o ka hookolokolo ( -e like me īa i hoike ia ma keia pauku 10» oia ka mea e pili ana 1 ka hookolokolo e malama ia ana ma ka lani 'e like me ia i palapala ia ma Daniela 8:144, me 9:25-27. Oka hoomaka a f na o keia hookolokolo, ua hoike ia ma ka olelo wanana o ka hopena a 1 j ole ia ka pau ana o ka wanana ! e piii ana i na la a .makahiki j hoi he 2300, i pau i ka 1844 o : 9:25-27, i-Oiai i ka 1848, ka wa hoi 1 hoonaueue ia ai na nohoalii o Eui ropa, hookaawale ia -aku la ka pope mai kona mana aku, Mahope koke mai no nap, hoihoi hou ia no oia ma ia kulana mua ona a hiki ika 1870. ' t I ka hookaawale ia ana oka ! pope i ka 1738, oia iho la ka pau i ana o keia mau makahiki he umikumaiua haneli me kanaono. ■ oia hoi ka eha ana o kekahi o i kona mau poo a aneane make : i hoike ia ma Hoikeana 13:3; i aka, e hoola ia no Qae ia eha, e i iike me na olelo ma ka hapa ; waena.o keia pauku, 3 o Hoikei ana 13. Nolaila» i ka 1800, koiio i ia he pope hou, a hoi hou kona j halealii a me kona mana iaia; I oia iho ia ie ola hou no kona | eha. ■ ; Pauku 27 o Daniela 7. Aka. o | ke aupunī & me ke alil ar>a, a | o ka nani o ke aupuni malalo i?io • o na iaiii a puni, e haaw ia mai j i na kanaka haipule o ka Mea | Kiekie, o kor.a aupuni he aupu:\l im.au ioa ia. a o' na aia a pau s | e hookauwa aku. a e : aku no hoi iaīa, 2£. Eia ka hope jo keia mau Owau e DaniI ia, ua kaumaha au i kuu nianao iua huua au 1 keia mea īloko o l ke'u naau ibo,: j Mahope o l:o Danie"a nana j ana i na meu e p'U ana i ka majnaoka pope, aia hoi, h:>->huii e.e 1 3a oia i kona mau maka e ike i j ka nani ame ka niulia e kau :>xal j ana maluna o r.a imiimle i k:i I v.-a e iUo ai ta laki'ii ke iv.:puva a , aku kaiuu?.Ua k nv2 j ne* o keia, o!a aua. a o ka i "wa keia e hooko iu a» o ka elolo ; a kakou i kauu\ah\a loa al ; pa- , iapak, iu iua 5.5. e o!ek> 1 aaa penw; Pomaikai ka j ak&hai no ka mea e lao ka ho,nua ia lakou. j Pehea e hiki ai ( na naau' o ; na- haipnle hauol; pi !:a i>ko s o kela honus i pihu i na Im'a a Ime aa hewa a i paumnele me I na hana diabolo a ka nui kar.u- , ka, w me na kiuiike ele a hookaumaha e kau ia nei imaluna o Ukou; aka i keia >a ; e hiki aui ho luea e kamuha o o r..t. mea e ike U a e p:ka Ana na naau o 3 a hatpuie i ka luiuoli no ka v,a uuui t loa, a ke ',kt- U ;,ku , a'iama ko iakou iuuu p&paUi*, ' a he mau mde ho&iuu ke ni*u U< aku ma ko laKou m.ui khekhe, aolo lun o ke ka-iiiul.u e I!kt v ,a f :oJn »a

O na kuia he mau ipuKa ie. e hoomama la mai ana ia uenoka p<ariftlkai nul mnhope akn, ke ole oe 5a mau