Ke Alakai o Hawaii, Volume V, Number 16, 18 August 1932 — KA HOOPONOPONO AUPUNI KULOKO A HOME RULA NO HAWAII [ARTICLE]

KA HOOPONOPONO AUPUNI KULOKO A HOME RULA NO HAWAII

I na kau ahaolelo leumau apau o ko kakou teritore nei rnftf ka hoomaka ana o ka ahaolelo mua loa i ka makahiki 1901 ahiki i ka makahiki i hala aku nei. e hooholo maa ana 'na hale a elua i kekahi gtelo hooholo e kol aku ana 1 ka ahaolelo makua e haawi inai ia Hawaii nei i kulaiia hooponopono aupuiii home rulā, oia hoi i mokuaina, eia nae, ahiki i keia la, aole he wahi mea a īoaa iki 0 ia kulana ia kakou, No keaha ke kamu i loaa ole mai ai o keia ano hooponopono aupuni ia kakou? Malia paha, ina e ninauia aku kekahi poe alakai o ka aoao Repuba?ika i keia ninau. rne ho moa )n e pane mai ana lakou, no ka ae ole rnai o ka ahaolelo makua.' Oia io no pahfl£ ka pololei k# j nana aku kakou ma ke kii i ike mau ia, no ka mea, o ia ahaolelo ke kuleana e haawi mai ia kakou ia ano kulana hooponopono aupuni, aka o ia i'o nei ke kumu i loaa ole mai ai ia kakou'irela kulana hooponopono aupuni? Aole loa pela! aka,"'b?ke kumu maoli no f !oaa ole nei keia kulana t aupUni moia kakou, no <> ka hapanul o-lta poe- nunuf o Hawai! ne! e haawiia ma! keia kulana hooponopono aupunl ia kakou, Oiai ka ahaolelo ma o kona mau hoa 3a e hooholo rrjau ana i na kau apau 1 ka leīo hooholo e koi ana i ka ahaolelo makua e haawi mai ia kakou i ke kulana aupiini mokuaina, e holo mau ana ka keia poe nunui o Hawaii nei mau leka' i na lala o ka ahaolelo mHkn», a i ole, e holo kino maoli ana no kekahi poe o lakou i Wakinekona e hui ai me nai alakai o ka ahaolelo makua a 'waiho aku i ko lakou manao, e-koi ana i k«la poe f aoie e kakoo mai i ka olelo hooholo mokuaina a ka ahaolelo i hooholo ai 3 a o kā hoomoeia aku la no ia o kela olelo hooholo mokuaina a ka ahaolelo o Hawaii nei, i ka moe kau a hooilo. Pmepine na manawa i hoopukaia ai ka manao iloko 0 na nupepa namu kakahiaka ame ahiahī o Honolulu nei, e olelo ana, aole i makaukau o Hawaii nei no ka apo aku 1 ke kuiana hooponopono aupuni mokuaina, Pela paha; aole io paha i makaukau o Hawaii nei e apo aku I keia kulana hoopouopono aupuni ma ka lakou noonoo ana, aka. aole nae o ia ke kumu maoli o ko iakou ku-e i ka haao ka ahaolelo makua ia kakou i keia kulana hooponopono aupuni, aka, o ke kumu pololei maoli o ko lakou ku-e ana, o ia no ko lakou maka'u, o lilo ka maiia o ka hooponopono ana i ka mokuaina o Hawaii nei, ke loaa ia kakou ia kulana, o ia ka lilo aku o ka hooponOp<>no ana i ke aupuni iwaho, aole hoi iloko o ka poho o ko lakou lima, elike me ia i keia wa, mea, ina e loaa atta ia kakou kela kulana hoopOnopono aupuni, a o ia ihaoli no ke kulana hooponopono aupuni kuloko a home rula hoi ma kekahi olelo ana, alaila e kaa ana na ka lehuiehu mana koho e koho i kō'"kakou kiaaina, na lunakanawai a pela aku. Ua ike lakou nei, ika vva e loaa ai kela kulana hooponopono aupuni ia kakou, o ka pau ana la ia o ka holo ana o ka hooponopono o ke aupuni teritore iloko o ko lakou lima, no ka mea, i ka >wa e loaa ai ia kakou ka hooponopono aupuni mokuaina, pau iho la ka hooponopono aupuni teritore, elike nīe ia o keia wa. e hookohu mai ai ka peresidena o Amerika i ko kakou kiaaina, na lunakanawai ame na luna aupunl e ae elike me ia e hookohuia mai nei.e ka peresidena. I ko kakou lilo ana hoi i mokuaina, a kaa ae ke koho ana i ko kakou ame kekahi mau luna aupuni e ae iloko o ka lima o ka lehulehu koho haloka, alaila, he kanalua loa ko keia poe, aole e lanakila ana ka lakou mau moho e onou mai ai i kiaaina a i mau luna aupuni kohoia no kakou.

He maka'u nui loa kekahi o o kaa aku ka hooponopono ana i ko kakou aupuni iloko o ka Hma o na Kepani, no ka mea, he mau makahiki helu wale.no e oi aku ana ka heluna o na mana koho Kepani mamua o ko na lahui e ae apau ke huiia, a he manao ko lakou nei e lokahi ana ke koho ana a keia lahui i ko iakou poe. a pela e lilo ai na luna aupuni o ko kakou aupuni, mai ke kiaaina a i na luna aupuni e ae i na Kepani. Me keia mau mea i hana maoli ia e keia poe hoa o kakou. he mau mea hoi e hiki ole ai ia lakou ke hoole maī ī ko lakou oiaio, oiai no nae ua hunahuna ko lakou hoohanaia ana, a pa-hu maoli ae no i ke akea, aole anei e niki ia kakou ke iho i ka pololei ole o ka lakou e helu mai nei a i helu-ai i kela mau la aku nei, no ke kokua o lakou i ka hoop(mopono aupuni kuloko 110 HaO kekahi kumu kuponu o koho ai kakou ia Likana, wan nei, a o na pemokanHa hoi ka poe ku-e a kokua ole

ia kulana hooponopono ;iupurri no kakou. He oiaiio. ua ~ike'lik'aopopo kaleou i ka hookomo ole va ana o ka pauku e i hooponop- no aupuni kuloko no Hawaii n(ri iloko 6 ke kahuahana .i ka anao Demokarata ma kela ahaeletē i rtoho niai ne-i ma Kikako i ka mahina o lune ilti4l£ aku nd, a na ,jna< ;-opO pn JU» hni ia kakou na hoaifak« a lia «lele D«Wirtk:irala. i hoi mai no 1 ! mai ia ahaelele mal, i olelo mai aī i ke kumu o ke komo 010 ana'o kekah! pauku o kela auo iloko o ka lakou kahuahana i hooholo ai ma i.-s ahaelele.

Ma na hana apau, he mea ole ka hookomoia o kekahi ipanao ma ke kakau elike mai la me ka ka ahae!eie i hookomo mai nei iloko o ke kahuahana a ia aoao kalaiaina, ■ aka, o ka hookoia ka mea nui. Ua koaio lUm.po ka manan o keia ar.o ma na kahuahana o na ao^> ? kala!a?nai a'elun. aka. o ke komo wale nae o ia manao lloko 0 na kahuiihana, n malai'a iho la o ka pid iiio la no ia nalowalo loa. a oilī hou mai no nae i "kekahl fcau walaau ba!oko mai iv>: n pe?a mau iho no aihiki i keia Ja; ma kekain am», jm la wul< ilio ln no kakou. t iuhl mau >a ahiki i kr.ia !a. Aka, <■ nanu aku nuo hol kakotffkel& muft ! koko iho; e paln ann paha ka maia, a i ole e palahu anei paha nei au i ka moolelo i palapalaia maloko o ka Palapala Hemolelo, e pili ana i kekahi mau kelki elva a kekāhi makuakane T kekahi la, olelo aku īa k4 -makuakane i ka inaa, e hele oia o hana iloko o ka mala, a hoole mai la kHa keiki- Hele aku !a hoi ka makuakane e ōlelo i ka lua o kana mau keiki, e hele e hana iloko oka mala, aae mai la hoi ia keiki. O ka mea $- piki nae, o ke keiki 1 ae i ke noi a ka makuakane, aole oia ihoĀkoikana i ae ai, a o ke keiki hoi i hoole i ke noi a ka makuakane, oia ka i hooko ia leo. Ke nalu Waīe nei.no oloko o'u, maīia paha, pela aku ana na aoao kalaiaina o kakou. O ka aoao i hookomo i keia manao maikai iloko 0 kana kahuahana. maMa aole paha oia e hooko ana ia manao maīkai, a o ka aoao kalaiaina 'hoi i hookomo'ole 1 keiā manao maikai iloko o kana kahuahana, oia ke hana tnai ana i keia hāna maikai no Hawaii nei. He oiaio no nae, aole kakou i ike a i maopopo i na mea a keia mau aoao kalaiaina nunui o Amenka e hana mai ana no kakou maluna <» keia nina'u hooponopono aupuni kuloko a home rula hoi no Hawaii nei. O ka hana hiki wale no'ia kakou. o ia ko kakou noho aku e 'nana a ē kali no ka laua mea e hana mai ai no kakou. Ke manao nei keia wahaolelo, o kekahi hana pono loa a kakou e hana ai i keia la kohō haloka e hiki mai ana, o ia ko kakou koho ana i elele Demokarata i Wakiinekona, oiai, īoihi na makahiki a kakou i hoouna ai i ej leie Kepubalika i ka ahaolelo m'akua, me' ka hooholo mau j no o ko kakou ahaolelo kuloko he 01610 hooholo e noi aku j ana i ka jftha;olelo makua ■ haaw-i mai ia kakou i ke ku- ) lana mokuaina, aole no-nae he mea a haav/i iki ia mai. i Malia paha hoi, ina kakou e hoouna ana ia Likana Eliwai | i elele lahui uo kakou i Wakinekona, o ?oaa mai ia kakou jma ka ia la ana, ka hoor>onopono aupuni mokuaina, oka loaa nō ia ia kakou o ka hooponopono aupuni home i'uīa, Malia.o olelo mai kēkahi mea, ka he elele Demokarata no hoi ka kakou no'elua kau o ka hoouna ana i Wakiiiekona, aole no hoi'he loaa ana mai o ka moi kuaina ia kakou. . Āe, he oiaio no ia. Elua a kakou koho i ana ia Haalilio i lahui no kakou. aka, e hoomaopopo mai nae hoi elike me ia i oleloia ae nei maluna, ua oloio mau aku" no ko kakou poe nunui, ma na leka a mu na kino no hoi, j jyakirtokona, e i keia manao maikai, nolaila, lia 'lilo i hūna paakiki' 'oa na u'uo ka hooikaika ana aku imua o na poka a neia mau pukuniahi nunui, Malia no hoi o olelo hou mai kekahi; ina peia, he makehewa no ka hoouna ana aku i elele lahui Demokarata i Wakinekona, no ka mea, e anee aku ana no keia poe nunui o Hawaii nei i Wakinekona, ma na leka a i ole ma ka hele kino maoli ana no paha i Wakinekona, e ku-e ai i keia mea. Pela io no paha, no ka mea, aole loa he makemake o keia poe e haawiia mai ia kakou ia mea he mpkuaina. O ke aupuni ko.misina ko lakou liei makemalie; aka, aole nae ia he mea no kakou e hi&moe ai, a hookuu aku ia iakou e hana i ko kakou mea e pa-hu ai? Aole loa! aka, e hooikaika mau no kak<>u e loaa ia kakou ko kakou pono. a o ke alahele wale no e mappopo ai ka loaa o keia pono, aole o ko kakou hoouna' ! ka elele ua paa malalo o ko lakou nei mana, aka o ka hoouna i elele i Wakinekona i paa ole malalo" 0 ko lakou nei mana, a e -hikr ole ai no hoi ia lakou ke lomiloml aku, a 6 Likana Eliwai ia kanaka, a oia ka e!ele a kakou e hoao ai, Heaha hoi ko kakou hewa ke hoao kakou ia Likana i keia kau, a i ike aku no hoi kakou 1 koiia pono ole, eia ak.u no hoi ua kau a kakou e hoonohp, at iaia i ka halē, Aka, i pono hoi kana.hana, alaila e hoomau aku no hoi kakou iaia i elele lahui no kakou no kekahi manawa, elike rne ka loihi o ka pono o kana ; mau hana e hana mai ai no.kakou, ahiki paha i ka pau; ana o ka ikaika o kona kino no ka lawelawe ana mai no' kakou. . i

i E hōomaopopo mai kakou e na mana koho, no na i makahiki loihi ka hooko.olē ia mai o ke noi mau a ko kakou ahaolelo no ka haawiia mai ia .kakou o ke kulana mokuaina, anei" e hiki ia kakou ke noonoo īho, he kumu ka mea i loaa ole.mai ai ia kakou o keia kulana hooponopono aupuni mokuaina, a elike ipe ka loihi o ko kakou hoouna ana i elele i paa ia lakou nei, pela no e loaa ole ai !a kakou ia a pela no hoi ka loihi e ike ole ai kakou i ke kumu o ka loaa ole mal la kakou o keia kulana hooponopono aupuni mokuaina? Eia « Hawaii nei nmka helu kiekie joa ke hookujku ia me kekahi mau mokuaina lehulehu o Amenka, ma kekahi mau mea he nui, a tto keaha k'e kumu e loaa ole ipai nei īa kakou keia mea he mokuaina? Aole ia kumu mjaiwaho mai. aki l mailoko ae nei no ia kumu e ulu mau ae-ai, a o ke kumu mailoko ae, o ke kumu pilikia lo|i, no ka mea, o ia no ko lakou nei pikokoi aku i na hoa o ka ahaolelo ma--kua e hanai ai i na manao ku-e. i ole e haawi mai ia kakou i ka hooponopono inokuaina, a he hoolohpia mai ka lakou nei, no ka mea, aia me lakou nei ka eleje lahui; nolaila, ina kakoU e hoao ana e hoouna ia Likana Ēliwai, he manao ko keia wahaolelo, e ahona ana kakou, no ka mea, ina lakou nei e holo aku i ka ahaolelo makua, e ninau ae ana na lala o ia ahaolelo i ka manao o ka elele lahui mai Hawaii nei aku, a he mea maopopo, e pane aku ana o Likana Eliwai me ke kanalua ole, he makemake ko līawaii nei poe 1 ka hooponopono aupuni mokuaina; a o,ka loaa no ia o ka hoomaopopo i keia mau keonimajui, i ko Hawaii nei makemake, a o ka hookoia mai no ia' o ko kakou makemake ko ka aole hoi o ko lakou nei. ka hapa uuku, Nolaila, ke paipai aku nei keia wahaolelo ia kakou apau e haawi i na haloka ia Likana' Eliwai iA-eia la koho baloka e hoea mai anu I a i ole i kekahi Demokarala e ae paha i moho mek mi aole e holo mai ana o TJkana Eliwai nq ia kuhma. o ia keia. Aia ka hapanui ona hale a ®ua oAm i

Tnerika iloko o ka poholima o na Pemokarata,*Jt ma na lono e lohe mau fa mai nei, ua hiki'ke hooniaopopo iho, c mahuahua hou ae ana na Demoknrata e puka mn'i i keia la koho baloka ae no ka ahaolelo makua. Ina peln, alaila, e waiwal loa ana ko kakou hoouna akn i e!o!e lahui Dpmokarata I keia kau. no ka nn'ii, aia ka hiipanui o na hale a elua iloko o ka linīa o na Demokarata, a e m«ahuahtra ae 'nna ia ikalka i keia la koho haloka ae, aole e nele ko kkou hoolohe mai i ke kanaka o ko lakou aoao hooleahi, mamua oke kanaka oka aoao okoa. O l<eia no hoi ka ka poe Repubalika 1 olelo mau mai ai i na kau kōho apau i kaahope aku, 110 ka mea aia ka hapanui o ka ahaolelo pakua iloko o ka lima o na Repubalika, nolaila he pono nei e hoouiia aku i elele lahui Repubalika, aole hoi i elele lahui Demakarata, a oiai hoi eia ka ikaika o na hale kaukanavvai a eīua iloko o ka lima o na Demokarata i keia manawa. a heaha ana la ka lakou kumu e koi mai ai ia kakou e koho aku i ka lakou elelr lahui?

Aole e hiki ia lakou e koi mai malalo o kela kumu miia, o ia hoi ke kaa ana o na hale kaukanawai a elna iloko o ka lima o na Hepuhalika. no ka mea, aole pela ke kulana o na hale kaijkanawai « r!ua o ka ahaolel'o makua, no ka mea, aia ia iloko o ka lima o na Demokarata' i kein wa. Nolaila ke waiho nei keia wahaolelo i keia manao imua o oukou e na mana koho me ka manaolana o hat\a mai ana lftikou i ka hana pono i keia kau iho, a koho lokahi ae ia LIKANA ELIWAI I ELKLE LAHUI NA KAKOU I WAKINEKONA.