Ke Au Okoa, Volume I, Number 3, 8 May 1865 — MA KE KAUOHA. [ARTICLE]

MA KE KAUOHA.

Ua oluolu i E,JI Moi, e like me sa Pauku £ o kekahi Kanawai i kapaia "He Kanawai e hoopau ai pa Mofaki maluna o ua aina Moi, * a e papa ana a v mau loa aku, ika hoolilo aua o ua mau aina la," i hooholoia jr.a ka la 3 c , M. H. 1865, uolaila, ua hookohuia e ka Moi he mau Komisina no na Aina Moi - eoloko ae o koua Aha Kuhina, oia hoi oka Mea Hanohauo F. W Hutchison, Kuhina Kalaiaiiia, ka Mea Hauohauo €. C. Harm, ■ Loio Kuhina, a oka Mea Hanohano J. 0. Dominis, he Komisiua a me ka Luna aina Moi. Hale Alii lolani, Mei 6, 1865. Keena o na KoaiāiNA o ka Aina Moj, ? - Honolulu, Mei 6, 1865. 5 Ke hoike akea iajnei, no ka mea, ua hoo- , kohuia na mea nona na inoa malalo e Ka Moi i poe na aina Moi, nolaila, £ na mea a pau e nonoi ana e hooliuialima ia ua mau aina la, a me na palapala a pau e pili ana, e haawiia'ku imua o ka Mea Hanohano J. 0. Dominis, no ka mea, oia no ka Luna F. W. Hutchison, Chas G. Harris, J. 0. Dokimis. Ke haiia aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei, i mea e kulike.ai me ke Kanawai i kapaia, "He Kanawai no na aina ponoi' 0 ka Moi, a me ua Aina o ke Aupuni," i hooholoia ma ka la* 3 o lanuari i hala aku nei, i mau Bila Dala Aupuni he Iwakaluakumaina-hifcu-tausani d<ila, t hoopukaia aku no a hiki 1 ka Poakahi, -la 7 o Augate, ma ka hora 10 o kakahiaka, uo ka poe e makemake ana e ko- , ho fio ka uku hoopanee oua mau dala la ; ma na ano a pau o hoakakaia aku ana nialalo. 1. O ka poe e koho aoa; ka nui e noi ia aku ai; a me ka wa e Eoi ia ai. ; t 2. Ka uku hoopanee he eiwa kenela, aohe e ae ia aku kek:Hfi mea e ae ia aku malaio mai © Uila. 3. E hoopuka ia aku no na Bila Dala Aupuni, penei : Hookahi haneri, Elua haneri, Ekolu baneri. E hana ia no hoi pela i ka poe e makemāke ana i Hookahi hs»neri dala, , £jua haneri daia. 4. E hoohamama ia aku no ka Keēna hana 0 ka ?ma nona ka inoa malalo, i ka poe e makemake e koho, ma ka la a me Ra hora i olelo ia. * C. de Variont, , Kuhina Waiwai. Maj 6, 4865. Ua hookohuia e ke £uhina Kalaiaina, mamuli o ke ana mai a ka Papi Hoonaauao, ia Judd, (Kale) i luna hoopuka Ina palap a«fmare, e like me Da kanawai, no ha Apan**o Koolaupoko* Oahi. Keena Kalaiaina, Mei 3, 1865Ma ka auina !a o ka Poaono, la 6 o Mei, 1866, oa kau aku ko kakau Mū Wahine i Ateh*a Nui ia o Emma-lani, me kona mau ukali maluna o ka mokd manuwa Bisritania o Clio, Knpena .Turnour. I ka hapalua o k%,hora 11, ua ku mei'na ohua mawaho ponoi iho ona alanui pii'o ka Hale Alii lolani, ine ka hoonna ae i ko lakou uwe anā, a me he moa la ua haehae ia na ao opua o ka lani ; a ua puliki mai ke 'Lii Wahine Kiaaina o Haweii, a me kekahi mau alii wahine e ae, me ka hiōlo nui ana ona waimaka. Iko makou ike ana 1 keia, ua mokumokuahua ko mākou i n«au. " Kau se la ka Moi Wahine Emmalahi ilufla o ke kaa a &<slo aku la iae ike Moi, iwahd o Waikiki, I kona hoi ana mai, | ua pulama hou mai no kona poe hoa noho t i "O n# ulu klkui i puia ike onaona," a i| ke kani ana oka hora 1 o ka auina la, lawe j ia aku la ia e kona kaā i ka tJajio, knhi i ka- j li ai ka waapā e lawgfe aku ia iluna oka j Mamua ae o ka hiki ana* 1 aku o | k& Moi Wahine i ka Uaj)o, ua hele a luluu j na Uapo i kona hu makaainana, i hele ae ilaila e ike ai ka makuahine o Hawaii nei, a e haawi aku iko lakou wahi kanaenae iaia. * E «loha no ka mj»kxia o ba lehuleho, o Pm Aina ike kau o kona llaku* P jka™oi lo£ass, be alpha ko īnaikou, NaMak» iluaii» a jiau, ia oe e ka K uini, j 0 Sei» m»0 au I hoolai ai t loā hsn>u nei, ilu Ui oka aina, Kai)iteo oiti Nauanu, i ka ua K»inakahsU t K«bi» oukoa e noho walea iho ai. M«,%« lei aloh t; ooeno ke ike, I kaM a ka Lar.i ma i u haele pu ni ( v Iko U» tdn& ēj ato aku. o ehu> kM, lEaiid»na P*kiSk», tai loa u k» Mnlanika, ,

Hmo& m It* aanao, i V» uhi mai a kn uoe, | Xt«£lil*l» molaelM k«Ā'se »us, 1 I 9 P»u.ap», «le U.iula ioa, I k» »ku ( a ke Kap-ahi. a kue e ka huila, A Wkit ( rel«K»ne, kulanakauWp o L*d»na, ō'Bekortft, 1 ka malu waina o Paraui, %olonafe« n lulii, a hīkī aku i Amenke, AlMltSh*wd noi, W*Uele o Niagara, ike ai, i mea kopaianaha ; ana jbrī, * hiki ni«i i k& hsmc., Olloli npl na Moku, o k« Aupuni Hawaii,' la ke Alu : Me oukoii aloha, S poh e UkaK nna, maluna o na kal lipolipo. K \k« Wiakoolke «na i Ueia, hoomaua ihu 1a i'ka ee Bt>a ae> o LihoUho nia iluna d ©'liolo «i 'i B«Ttlania, i'. uia ka U fSf $ftoi4s!n6haj ISf. H.-1823. 1 ke kau aka maluna ae o ka w»aps, a lā |fona mau keehi'na wawae i Me' hana», Wopuka aku !a oia t 'k»na « lrtiartlfio afoha. penei ;. " E ka lani ; e e oa m«una ; e na kirt ; e ko'u māu y*ftkrtf<eio, a me kō*u poe k«naJi» ; aloha ouk* a«na ® k°* a wak««v i * l.i .ai, ka i T»ooik"aika ai' K"e liaalele nei

niakou ia oe, Ke hapaiaku nei "a-u i kau kaupha ; e hoolohe mau no aii i kpu"leo, sf a e hele rtiisu i ke ala e like ms ke kauoha i loaa mai ia'u." oka pōe a!ii i holo pu me ka Moi Kitaehameha 11,, nia ia manajfva, "oia o Boki, Liiiha, Kapihe, a me ka Mea Kiekie M. Kelenanaoa. O ka makuahine o Hawaii nei i haalele mai i ka la 6 o Mei, 1865, aohe ana olelo, no ka mea, ua opiopiia kona naau e kekaumaha, no kona Hakd i lawe ia aku ai, i kahi hiki ia iaj aia kakou a pau, ke ukali aku. O kona mau hoa hele i hele pu aku nei, o ka Mea Hanohano Charles Gordon lfapkins, W. W. F. Synge, ke Komiaioa oßeritania, o Bev, W. «aapili Kaauwai, me kana Ēama wahine r Mary Ann Kiliwehi a me kekahi mau ohua. I kona kau ana iluna oka waapa, ua kipu aloha mai ka 'manuwa Beritania 4 a iho, haawi mai ka Papu o Puowama i kona mau pu, a me ka moku o Kapena Hanemana i kona mau pu, a me lie men la o na pu kekahi i komohia iloko o ke kaumaha a me ka luuluu, do kona naue āna. A ia ia iloko o na ale uliuli lipolipo o ka moana, i na huikau ana o Ladana, na luaoa o Parisa, ma mala waina © Se§ania, .ka olu a me ke kikee alanui o Berelina, ilaila pu ko piakou maaao ana nona. E like me ko makou haawi ana aku ia oe i ke kai me kona ohiolu, pela oe e hoihoi ola mai ai. ia ia, J2 ola o Emma-lani I ke Akua. O ka HEiHEi i.io lea hana i ike n\au ia ti»a Kulaokāhua iioko 6»Keuftnaa manawa i hala iho nel, a i neia wa no hoi e noke uei i keta la i keia la. Aia kā, a awakea ae, e ikea'na i na kanaka, poe kane, poe wahine, a me na keiki uuku e naue ana iwaho o ke kaona, a ma Kulaokahua lakou ehaiamu āi i ka manawa heihei lio, a pihe uwa lua ai hoi malaila. He oia|o no he hana lea* lea Ita heihei lio. He mea ia e pihoihoi ai ka manao o ka mea lio 1 komo i ka heihei, a he mea naaea uo hoi i ka poe e nana mai aoa. Ahe kupono paha ia e hapaiia kela hana e ka poe pookela.o ka waiwai, i pina lo» a hu wale iwaho ko ]&kou oilu eke i ke dala; a he kohu pono no hoi i na ia nui lealea, e makaikai ai ia mea eka lehulehu. Aka nae, ke manao wale nei makou, he aneane i kohu ole i k'a poe ilihune, a noho hana ole hoi, ke hoolilo mau ai ika manawa ma fa haua. He, poe waiwai a kuonoono paha anei Ice ano o ka lehulehu.i ike mau la ma Kulaokahua i kela la a i keia la ? Ua )ako anei iakou ina hale maikai a ua hv wale iwaho na dala o ko lakou mau eke no ka piha loa, a uluhua iho ia lakou ao ka mānomaiio o ke dala, nolaila, e. ake ana e hele ma kahi e lu la'ku ai ma ka pili waiwai ? No ka mea, ke oleloia nei, oia ka mea mau ma ka heihei lio ana o Kulaokapjlij ke daja hookahi, a i ole ia elima , a. uiui paka,.a pela aku a tiui [oa, oo ka' eu'o ka lio a lakou e Uoho ai. Ua maopopo nu, he hana ia e ilikole ai ke kanaka, ke hoomau ia. Ina paha i ike ia, ma na wohi a pau o ko Hawaii nei pae eina, ua hapai nui ia keo ka heihei lio me ka pili dala ma na la a pau, aole anei e lilo ia i mea e emi ai ka waiwai a une ke kuonoono o ka ooho ana o ka lahui okoa ? A ina pela ma ke ano oui, aole anei e 'hiki ia kakou ke munao, e like ana me ia no kekahi poe uia Honolulu nei, ke. hoomau ia keia hana hoolealea waiwāi ole e na kanaka ? Eia hoi k.ekahi mea e noonoo 31, 0 ka noho palaualelo a kekahi, me ka hoolilo ia ia iho i ilihuue, he mea ia e hookaumaha ,ai ka poe liana. No ka mea, e koi ana ua palaualelo nei i ai nona, i lole nona e aahu ai, i hale e aoho ai, a e koi ana hoi i ka mea i lako mamuli 0. kona mikial&.i ka. hana mau, e kokua ia ia i ueia mau' pono. A o ke Aupuni hoi kekahi e uiono ana ma keia mea, no ka pau o ke dala a kekahi poe maka pili hooheihei lio, a hoaa lakou i ka hiki ana mai o ka Luua Auhau. Ua mioamuia makou i ka ikea 'ku i ka nuiona lima iewalewa e naue hoopalahuii aku ana i i kela la i keia ia, me he Hmu laua 'la, aoie e pilipili aina mai ana. Ea ! e hooki ae, a e ''Hookaaaka" iho ! No Wailuku mai.—Ua loaa mai ia makou kekahi palapala i kakau inoāia ē J. W. Hanu, no Wailuku. elioike knliu mai ana iama na aoao eha 0 ka leta, i piha loa i ua olelo e hilinai wale ana 110 na haua hoolealea 0 na haole Aioerika e uoho ia ma Wailuku, i ka hiki ana'ku io lakou i ka nu hou o ke kaua. Ua oluolu na maka i ka ike ana i ka leta a J. W. Hanu, no ka mea, he kanaka ia ua maa aua akanrai i ke kakau palapala ana, aka lioi, aole paha e pouo ke i na kola-

i . iau o ko kakuu uupepa me na mooolelo o ka j iioohauoii t> na haole e noho la ina keia pae | ftina, oiai nae qo ka īahui Hawaii keia nupet pa. Ina e olnolu ia J. W. Hanu e palapala ' ka mii o na eka ko e na ka- | naka iuaoli o Wailaku, a uie ke aut> o ko laj k*»u noho aua, a ,u»e aa mea hoi he j nui waie, e piii ana i ka pomaikai o ko kaj kou lahui, alaila, e paiia no ia e niakou me I ka hoihoi o ka naan. I LA scu ka luhi.—1 ke aiuahi o ka | ilio uei, ua kuu #ku ka Uilu o kekahi kanaka I iloko o ka wai. I ko uinau ana uoua, j ua hai. ia mai ua loaa uo la ia ka nuu he 1010 , liuki - mamūa ua loaa uo, a i keia wa hoi, ' mea kok.oke ma koua waiii i auau ai ma l:a uapo a Kamika, a ua lawe koke ia aku la | ia e na lima pauaho ole o ka in&ke. j j j j j

Ua haiia mai e ka poe ana honua. ka uai o ka wai e lele mau ana 1 kā wailele o Niagara, he 90,000,000 tona i kela hora keia Loi'u o ka ia hoo&ahi.» ;