Ke Au Okoa, Volume I, Number 5, 22 May 1865 — Page 3
NU HOU O NA AINA E.
Ma ke awakea o ka Poalua o keia pule iho nei, la 16, ua ku mai ka moku Smyrniole mai Kapalakiko mai, a i ka Poakolu ae, ua maalo ae he moku kalepa ; a ma ia moku i lohe ia mai ai ka make ana o ka mea nana i pepehi ka Peresidena o Wilkes Booth, a me ke kaulai ia ana ae o Sherman (Keremena) maluna o ka pa.
Na oihana kumakena o Peresidena Linekona.
Ma ka la 19 o Aperila ua hoohamama ia na puka o ke Capitola o Amerika Huipuia, ka hale i loohia i ke kaumaha a me ka ehaeha, no ka niau ana aku o kona alii. I ka o ana ae o ke alaula oia kakahiaka, ua lohe ia aku ke kani minute ana mai o na papu e hoopuni ana i ke Kulanakauhale, ua kani mai na bele a hiki i ka po ana. Ua hapa na hae ma kela pahu hae keia pahu hae, a ma na wahi oioi a pau loa. Ua uhi ia na ipuka e hala ua luuluu i na lole kanikau. I ka hora umi ua hoomaka mai na kanaka i ka hele mai e nana aku no ka wa hope loa i ke kino lepo o ko lakou alii, a o kela Wasinetona alua hoi.
I ka awakea, houluulu ae na poo Aupuni ma ka aoao o kona pahu, no ka pule ana i kona kino. O ka Peresidena hou o Johnson ma ka aoao ia o ka pahu, o Grant ma ke poo ponoi ia, a ua hoopuni ae kona mau Kuhina, a ku mai ke Kahunapule o Rev. Dr. Hall, heluhelu mai i kekahi mau pauku, "E ka haku e ae mai oe e ike au i ka helu'na o kou mau la," I ka hora alua oia la ua lawe ia aku ke kino kupapau mai ka White house aku a i ka Hale Aupuni a malaila i waiho ia ai no na la elua, a hoihoi ia aku la ia i kona home i Ilinoe. I ka maalo ana ae o ka huakai mawaho o ka hale, o Seward kona Kuhina, ua ala ae la ia a nana aku ma ka puka aniani i ka pahu kupapau o kona hoa kuwili, a hoa hoi i komohia iloko o na inea a me ka weliweli. I ka hiki ana aku o ke kino kupapau ma Nu Ioka, ua pani ia na hale hana a pau; a mai ka wa i hiki aku ai a hiki i ka wa i haalele ai, ua hookani, a ua himeni ia kekahi poe mele lea loa. Mai Nu Ioka i Bafalo, mai Bafalo aku i Chicago i Ilinoe, alaila hiki aku i Sprinfield kahi e waiho ai kona mau iwi me ka maluhia. Ke hoouluulu ia nei he puu dala nui no ke kukulu ana i kia hoomanao nona. Ua kuai ia kekahi apana aina iloko ponoi o Springfield he eono eka.
No Sherman a me na Kenela Kipi.
Ua lohe mai nei makou "Ua kaulai ia o Sherman maluna o ka pa," a o ke kumu ka o ka hanaia ana ona pela, no kona ae ana aku i na kipi e hoi me ka lakou mau mea kaua, aohe hoi ma ke ano parola. Ua hana aku o Sherman me he mea la oia ke aupuni, ma ke ano hookuikahi ana me lakou. Ua pono no ke aupuni i ka lawe ana ae i kona wahi a haawi ia Kalani i ko Sherman puali koa, aka, eia ka makou mea aloha, o ka hikiwawe ana o ke aupuni ma ke kaili ana i kona kulana, no ka mea, he kanaka o Sherman i hoomanawanui iloko o na hoouka kaua ana a pau, he holo no hoi imua kana mau hana. I keia wa, aohe hana a Sherman i koe iloko o ke kaua.
No ka Peresidena o na kipi.
I ka lohe muaia ana mai nei, aia ke hele la o Davisa i ka mokuaina o Texasa, e hooala i mau puali koa kanaha tausani ka nui ; a i ka lohe hope ia ana mai nei, aia ke holo la me na eke dala, he umikumamakolu miliona ka nui maluna o na kaa a me na miula. Ke holo la ia i Mesiko paha me kona manao e halawai me Maxamiliana, a e hookahuli malaila. I ka wa i holo ai ke kuikahi mawaena o Shermana me na Kenela kipi, ua holo aku na Kenela kipi a me na koa e hui me Davisa, a me ke kokua ia Davisa ke hana ino ia mai e kekahi poe e ae. I ka lilo ana o ka puali holookoa o Sherman ia Grant, ua uhai koke aku la o Grant ia lakou. I ka lohe ana no hoi o ke aupuni i ke ano o ka haawi pio ana mai o Johnston i kona mau koa, ua hoole koke ke aupuni ia mea. Ina paha e halawai mai o Grant me na wahi kipi i koe, pukoko na kipi.
He La Hoomalielie ai i ke Akua.
I ka la 25 o Aperila iho nei, ua hoopuka ae ka Peresidena i ka olelo kuahaua, e olelo ana, o ka Poaha la 25 o Mei, he la ia no na Amerika e hoolaulea aku ai i ka lakou mau pule, no ko lakou kumakena a lihaliha hoi.
Ka make ana o J. Wilkes Booth.
Ua manao ia, ua holo o Booth a me kona hoa i Kanada, ma ka aoao akau o Amerika; no ka mea i ka huli ia ana, ua maopopo lea, ua hookumuia ka manao pepehi ia Linekona ma Kanada, a hooiaio ia hoi ma Rikemona. Oia ka mea i manao paa ia ai, ua olelo laua ilaila, me ka manao paha nolaila laua e hoopunana a malama mai hoi. Ua hoouna koke ia ae na makana ke loaa, $50,000. He $25,000 ko David Haroid. I ka huli ia ana, ua ike ia laua ma na pohopoho o Marilani, a holo aku la laua i kahi e kokoke ana i Ferederikabuka i Veriginia. Ua uhai aku o Kenela Baker ma kekahi mau koa a loaa laua iloko o kekahihi halepapa e noho'na. I ke kahea ia ana aku e haawi pio mai ae mai ke kokoolua o Harold ke haawi pio, aka, olelo mai la ke kamaeu Booth ia ia i ka makau, me ka olelo aku i na e no o Harold, alaila, ki ia no e ia i ka pu. Nolaila, hoopau no ia i kona manao mihi, a ho-a koke ia aela ua hale nei i ke ahi.
I ka pau ana o ka hale i ke ahi, oku mai la o Harola i kona lima i ke koa e kipuia oia i ka hao, ki mai la o Booth i ke koa. A iaia e hoomakaukau hou ana i kana pu, ki ia mai la oia e kekahi Kakiana ma kona poo, a he mau hora mahope iho make iho la ia. Ia ia nae e aumeume ana ma ke ku o ka luakupapau, ua hoopuka mau ae i na olelo ino ana a hiki wale mai kona hora. I ka loaa ana o Booth, me he mea la ua haule paha ia i ka lio, he mau laau kakoo kahi i loaa pu me ia. Ua hopuia o Harola, a o ke kino kupapau o Booth, ua lawe ia aku i Wasinetona. Pela iho la e make ai ke kanaka ino loa!
No Mesiko Mai.
Ua hai mai ma na nupepa, ke mau nei no ke kaua ma Mesiko. Ua kue ae o Cortinas i ke Aupuni, a ke hoomakaukau nei e hoouka aku ia Gen. Mejia. Ua oki aku ia i na wahi a pau loa e loaa ai ka pomaikai ia Gen. Mejia. Me he mea la e haawi pio aku ana o Gen. Mejia ia Cortinas, oia wale no ka pono ana e hana ai.
Aohe i lohe hou ia mai nei ke kaua ma Para guay, Uraguay a Baregila, ke kaua mai nei no paha, ko makou lohe ole mai hoi. Aohe mau mea nui o Europa i lohe'a mai.
Nu Hou hope loa o Inehinei!
Ma ka la inehinei, Mei 21, ku mai ka moku Cometa , he 16 la mai Kapalakiko mai, me na nuhou ano nui no.
Ua pau loa ua kaua pephi kanaka nei.
Ua haawi pio loa aku o John ston a me kekahi mau Kenela e ae he iwakalua, i ko lakou mau puali kaua ia Shermana. Imua ponoi o ke alo o Grant, aolo nae lakou i ike o Grant kekahi ilaila, a mahope o ko lakou haawi pio ana mai, akahi no a ike ia ae o Grant kekahi ilaila. Ua hookaawaleia na puali he 40 mile mai kekahi a i kekahi, a iwaena konu ka halawai ana no ka haawi pio mai. O ka nui o na koa o ko Johnston puali i haawi pio mai, he 27,400. Hookahi wale no Kenela kipi i koe, oia hoi o Dick Taylor, aia ma ke komohana o Misisipi, a ua lono ia mai, e haawi pio mai ana no ka oia ia Geo. Canbey. Ma keia mea, ke ike nei kakou, aole no i hoohaahaaia o Sherman, ke mau nei no kona ano alii koa.
O Bragg, ua hoole oia e haawi pio i kona puali, a hakaka laua me Johnston, a kipu ia o Bragg e Johnston.
Ua haawi pio ia mai ke kulanakauhale o Mobile,me 215 pu kuniahi nui, 20,000 pu liilii, a he 30,000 bela pulupulu.
Ke holo la o Je ff Davis, me kekahi puulu kaua lio, i kapa kahakai, me ka manao e holo loa a pae i Cuba ; ua oleloia he nui loa ke kala ana i waiho ai ilaila.
Ma ka la 25 o Mei, a ka Peresidena o Amerika i hookaokoa ai i la pule a me ka hoomalielie aku i ke Akua, ua hoopaneeia a ka la 1 o Iune.
Ua hopuia he 200 kanaka i manao ia ua komo pu lakou i ke kuka ana e pepehi ia Linekona.
Ma Canada, ua kauoha ae ke aupuni e makaala loa i na kanaka i komo pu no na kuka ana e pepehi ia Linekona.
AALA, Mei 20, 1865.
E KE AU OKOA;—Aloha oe:
I ka lululima ana me kekahi i keia kakahiaka, a aloha aku aloha mai, a ninau aku au, "Heaha ka nu hou.'' Olelo mai kela, "Heaha mai hoi kau! aole ka oe i ike ma ka Nupepa Kuokoa o keia la e hoopau ia ana na Kula o kakou." I aku la au, "Nawai mai hoi na?" "Na ke Kuokoa,'' wahi a ka hoaaloha, a hoopau koke aku la au i ko maua halawai oluolu ana.
I ko'u nana ana ma ka manao pepa o ke "Ku Okoa," ike iho la au me he Ioane la e kalahea ana, "E pau ana na kula a pau loa o kakou i ka hoopau ia," a wa aku la ia leo mai ka welau i Kumukahi a hiki wale i ka mole'na a ka la i Lehua," me ka waiho aku paha i ka manao paa maluna o ko kaua mau hoa haiamu o keia mau pukoa uliuli o ka Pakipika nei, e hoopau ia ana "Na Kula a Kakou.'' Ke hai aku nei au, aole e pau ana, no ka mea, o na hailona anei keia o ka hoopau ia ana o "Na Kula o Kakou,'' o ka hoouna aku i ka Lunakula Nui e kaahele, a e hoomakakiu aku iloko o na hana ana a na Apana Kula o ko kaua mau mokupuni, (ua haaheo au i ka olelo ae, ko kaua mau mokupuni,) a na makua ahonui o ke "Ku Okoa" i alo mai ai ia kakou mai na kai eleele ae o ka naaupo, a pae ae i kapakai o ka aina malamalama o Kanaana o ka Ike. I ka hoi ana mai nei o ka Luna Kula Nui mai kona kaapuni ana ia Oahu nei, ua hoolaha ae nei oia ma kana palapala hoike imua o ka lehulehu makaainana a me na alii, he pono e hoopau loa ia na kula, a e hoolilo i na hale kula i kukuluia me ke kumukuai nui, i mau wahi na na maiuu loloa o ka pueo e hoomaha ai, a i mau punana hoi na na alae e keu ai, a i ole ia i mau he kupapau? O kana mau olelo, e hoomaemae hou ia na hale kula, a e lawe ia ma kahi kupono i ole e loaa mai i na pa puahiohio ana mai a ka makani, a i loaa ai hoi kahi e hoouluia ai na laau malumalu, i wahi hooluolu no na pua akahi a opuu ae o Hawaii nei? O kana mau wae ana a na kumu kupono i ke ao ana i na kamalii, me ke kuhikuhi aku ia lakou i na ala moowini a lakou e alakai aku ai i na haumana, imua i ka pahu hopu o ka naauao a me ka ike, wahi hoi a ke "Kuokoa,'' "i kapa o ka aina o Kanaana o ka Ike.''
He mau lamaku anei keia e kiola ana i kona mau kukuna ma o a maanei, e hoopauia'na "Na Kula o Kakou?" Ua hoouna aku anei ke Aupuni i ka Luna Kula Nui, e hele a e hoopau ae i "Na Kula o Kakou," a e hoonoho aku i ke anaina a Laka iloko o na lanai hoonaauao, i olelo ai na Luna Hooponopono a ke Kuokoa, me ka pakike, i ke Aupuni nana i hoomoamoa ia laua a me ko laua mau kini makua i kanikoo na makahiki malalo o kona mau eheu? Ke Aupuni, nona na alii i hoolohe i ka lakou mau olelo ao a pau, a hoolohe aku no hoi na Poo o ke Aupuni i ko lakou manao kipaku i na Kahuna pule Pope, a ma ia hana, aneane e komohia ke Aupuni a lakou e hoino nei iloko o ka popilikia. Aole lakou i kokua mai, a hookomo mai hoi i kau wahi hapa o ko lakou manamana lima uuku, i ke kokua ana i ke Aupuni nana i hiipoi, i malama, a i hanai ia lakou me na ea oluolu o ka Pakipika. Hilinai ae la lakou iluna o na noho paipai, a hookuu aku hoi i ke Aupuni nana e imi i kona pono iho. O ka olelo maikai anei ia a lakou e haawi mai ai i ko kaua Aupuni ahonui o Hawaii? O ka makana kupono anei keia au e Hawaii e loaa mai ai, mai na keiki au i hoomanawanui ai i kuakoko—me ka eha o ka hookohi ana ia lakou? A! e Hawaii! e Hawaii! ka home o ka poe e pakike a e hookae nei ia oe, me na hoino ia ou a pau, aole i hoopina ia oe e a'u; ke aloha nei au ia oe!
Ua olelo na Luna Hooponopono o ke "Ku Okoa,'' no na hana ana a ke aluka i hiki mua mai i Hawaii nei, a o laua hoi he mau kawowo i hooulu ia i Hawaii nei, "Aina o ka maluhia a me ka lanakila!'' Na ao ana a ko laua mau kupuna, na mea nana i hiu ae maloko ae o ka noho'na pegana, a i kapakai malie o ka naauao a me ka ike. Ua kaena nui ua mau kawowo la i ka laulaha o ka pono, a me ka maluhia iwaena ou e Hawaii nei; a ke olelo mai nei ia oe e ko laua makuahine kolea, ke hoohiolo nei oe i ka pono a lakou i kukulu ai, a he lohi ka ke kukulu hou ana. Ae, pela io no paha, ina i paumaele kou mau lima ia mea, o ka hoohuli hou ia lakou i na auwaha o ka pouli a me ka noho'na pegana. Aka, eia ka'u mea kamahao loa e ike nei, ke kuhi nei au o ka lakou mau mea hoonaauao a lakou i lawe mai ai he mau mea hoonaauao ia kakou, eia ka, he mau mea na lakou e kuekaa mai ai ia oe e Hawaii. Kainoa na hai hoi e kaena ae i ka maikai a me ka pono o ka lakou mau hua makeke i lulu ai ma na kipohopoho ou e Hawaii nei? Eia ka na lakou no o hooaiai ae ia lakou iho he akamai a he hikiwawe ka lakou hooulu ana i ka naauao ma Hawaii nei. Wahi a ka haole, (O ke kaena ia ia iho aole ia e holo mamao aku.) Ua nui no ka lakou kaena ana no ia mau mea, aka, ke kulou hoomaikai aku nei no makou i ka lakou mau mea i ao mai ai. Ua olelo lakou no ka nui o na kala i hoomaunauna wale ia ma ka hoonaauao ana i keia lahui. Ina lakou i manao he nui, a e manao ana paha lakou o ko lakou mau heiau e lilo ana ia hai, he oluolu no makou e hiu palaka ae oukou i ko oukou mau heleuma a waiho iho ia makou na na "polohuku" o na lehulehu naaupo o Enelani "e Kapena ia makou i ka ike." No ka manao paha o oukou no ka huli nui ana o na poo o ke Aupuni mahope o ka hoomana Enelani, a manao oukou e kailele ia aku ana mawaho o na pea pulumi o ka moku, a e kau mai oukou me he wahi oha la no ka huli io? ina pela, ua kuhihewa oukou i ka manao ana pela, oiai, ua hai mai ke Kumukanawai e hoomana kela kanaka keia kanaka e like me ka manao ana a ke knaka he pono, pela ia e hoomana ai.
Heaha la ke ino a ke Aupuni a me ko kaua Alii i hana aku ai i ua aluka la a me ka lakou mau pulapula, i kuekaa mai ai lakou i ka lakou mau mea i hana ai, a kiola mai i ka hoino i kou mau maka e Hawaii! kuu makuahine? Ina kakou e nana ma na aoao o ka Moolelo o Hawaii nei i kakau ia e Binamu a me kekahi poe e ae oia ohana, aole he wahi mea a ke Aupuni a me kona alii i hanaino aku ia lakou, i kupono ai la ka lakou, hoinoino a me ka lakou pakike, a e like ai hoi me ka lakou mau mea i ao mai ai, ''E hana aku ia hai e like me na mea i hanaia mai ia oukou." O ka hoolilo ana anei a ke Aupuni ia lakou i mau pane poo no ke Aupuni i na au i hala ae, oia anei ka ino a lakou, e olelo nei, a e kalahea nei, "E hookahuli ia ana ka pono a e lohi ana ke kukulu hou ana ae"? O ke kanaenae kupono anei ia a lakou e hoahu mai ai ia oe e Hawaii, no kau mau hana lokomaikai? Aohe lakou e noho i poe nana e kaana mai i ko kakou mau pono, i na i ike ia, me keia ka lokou hakukole a kuekaa mai i ko kaua Aupuni a me ko kaua Alii, aole, aole loa! Ina pela ko lakou manao he kuekaa mai, no ko lakou luhi, a ua poho ko lakou luhi no ka lilo ana ia hai, na wahi a lakou i manao hiaai ai. Ina pela ko lakou manao, he lili maoli ka i ke "Aluka hupo o Enelani," i ka hiki ana mai "kau i ke aki."
Maloko o ka palapala hoike a ka Luna Kula Nui, ua hai mai ia, no ke kupono ole o ke kukulu ia ana o na hale kula ma kiekiena. Ua manao paha lakou e hoohalike me ka olelo, "O ke kulanakauhale i ku ma kahi kiekie, aole ia e nalowale." Ua like ko'u manao me ko ke Kahu Kula Nui, aohe i kupono ke kukulu ia ana o na hale kula ma kiekiena, no ka mea, e loaa mau no ia i na ino a ka makani, a helelei mai hoi. O keia mau mea anei a ke Kahu Kula Nui, e hoakaka nei, ka mea nana e kono aku ia lakou na Luna Hooponopono o "Ku Okoa," e kalahea ae e hoopau ia ana na "kula o kakou," me ka waiho aku imua o ke ao holookoa o Hawaii, i na manao helehelena hoala kipi. Aka, he mau puuwai no paha ko ko kaua mau kini e hiki ai ke kaana no lakou iho.
Ua hele papa mai ke "Ku Okoa," i na poe akamai a me na loio, a ke Kulanui o Lahainaluna i hoolako mai ai i ke Aupuni a lakou e hoino nei; aole au e hoole i ka laua, ua nui a hu ka poe i puka mai, mai ua kula nui la, ehia o lakou i hiki ae ma na noho'na kiekie o Hawaii. Eha wale no poe inoa a ke Ku Okoa i hoike mai; a aia ihea ka lehulehu o na haumana i komo i ua "Alama Mata" nei o Hawaii nei, mai ka hoomaka ana i ka M. H. 1837, a hiki wale i ke "AU OKOA" a kakou e noho nei, aia lakou ihea? Aia ma na pipa alanui e kowelo ana me na koheoheo loloa, i hele a hiki i kapuai; maluna hoi o na noho'na oluolu, me ka hilinai no ko lakou ola ana maluna o ko lakou makua, a me ko lakou mau hoalauna. O ka hopena anei keia o na mea a lakou i ao ia ai i Lahainaluna, o ka hoolehelehekii a me ke ku iho ma na huina alanui e makaikai ana i na pua nani o ka mahinaai a Eva. Ka hoopuka ana i na ninau ano hooio, me ka hooaiai ae i ko lakou kuhohonu ma na mea ike. O aha la, ke waiho ia a ma ka hooikaika ana e ike ia ai ka pono, e like me ka laau, ma ka hua e ike ia ai kona ano, he laau maikai a he laau ino paha. Ua like ia ano me ka ke "Ku Okoa" e namu mai nei a e hoino nei i ke Aupuni.
Ua olelo ke Kuokoa no na lehulehu naaupo o Enelani. He ai kanaka ka paha o Enelani? Ilaila ka paha e houna ia nei o Kekela ma e hoonauao ia lakou? Ke kuhi nei au mai Pelekane mai ko Amerika poe, eia ka no na aina pouli, pegena mai; aka, aole no ia na kaua e olelo no ko Enelani, no ka mea, aole kaua nolaila, waiho malie aku no na ko laila poe no e pane ae. I na wa iho nei ia oukou, a malalo no o ko oukou mana ka hooponopono ana i na hale kula, ua Kukulu oukou i na hale kula ma na wahi panoa, a kupono ole; ua manao ia ia mau la ua kupono ia kukulu ana, a i ka wa i hele aku nei ka Luna Kula Nui e nana, a e hoomakakiu i ko lakou mau kulana, ua hai mai ia, no ke kupono ole o ke kukulu ia ana ma kiekiena, a aia ma ke awaawa, ma kahi lulu, na wahi e hiki ai ke kanu i na laau oluolu. Aole anei ou manao o ke kupono loa keia e like me ka ke Kahu Kula Nui e olelo nei?
A ano ke hooki nei au i ka'u kamailio ana maanei, me kuu manaolana aole lakou e hoino hou mai i kuu makuahine ia Hawaii, a me kuu MOI, a ina lakou e olelo hou ae ma ke akea, ke hai aku nei au he poe wahahee lakou, he poe hoalaala kipi. E malama i na kamaeu, e Hawaii! Me ke aloha.
M. C. KUAANA.
E na makamaka, ua lohi ka hoopuka ana o ka nupepa i keia kakahiaka, no ka nu hou o inihinei.
OLELO KAUOHA.
E OUKOU, NA LUNA O KE AU OKOA:—Ina e koe ana ma ko oukou mau lima kekahi mau Helu 1, a me 2, o keia pepa, i lawe ole ia e ka poe makemake nupepa, alaila, e hooili mai oukou ma keia Keena i ua mau Helu la; no ka mea, ua nui ka poe makemake ma keia apana, ua hapa nae na pepa.
KEENA O KE AU OKOA,
Mei 15, 1865.
MAKE.
Ma Honolulu nei, i ka la 18 o Mei, ua make aku la o RUTH McDUFF, ka wahine i aloha nui ia o Alex McDuff, a he kaikamahine na Kamakaohia. He 17 o kona mau makahiki. Hookahi ana keiki e koe nei, a o ka muli, he keikikane, ua hahai aku i kona makuahine ma ka la 19. He minamina i na wahine maikai ke make aku, na wahine malama, e like me keia.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA HOOKOHU IA MAI AU A me AA w, e ka Aha Kiekie, i mau Luna Hooponopono i ka waiwai o Kawelohelii k, o Waikiki, Oahu, i make aku nei: Nolaila, o na mea a pau a Kawelohelii i aie aku ai, a me ka poe i aie mai ia ia, he pono lakou ke hele mai imua o'u ma Honolulu nei, maloko o na la he kanakolu, mai keia la aku.
J. KOMOIKEHUEHU,
Luna Hooponopono Waiwai.
Honolulu, Mei 22, 1865. 5-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, UA HOOnoho mai ka Aha Hooko Kauoha ia'u i Luna Hooponopono waiwai no Meeau w, i make aku nei, i mea nana e malama i ka waiwai paa a me ka waiwai lewa, a o ka poe i lawe aie i kona wa e ola ana, e pono ia lakou ke hookaa koke mai i ko lakou mau aie ia'u iloko o na la he 30 mai keia la aku.
NAMAKAHIKIEHA.
Waihee, Maui, Mei 18, 1865. 5-1t*
OLELO HOOLAHA.
EIA MA KO'U LIMA KEKAHI WAA UUKU, ua loaa ia'u ma ka moana, ma kahi e kokoke ana i ke awa pae o Pawai, aole he ama, he mau ia-ko no nae, ua loaa ia'u keia Waa, iloko o na la hope o ka malama o Maraki i hala ae nei. E kii koke mai ka mea nona keia Waa, me ka uku mai he $15.00, ina aole e kii mai ka mea nona keia Waa, alaila, e lilo no ia'u keia waa, e like me na laau pae. MAA.
Keahuolu, Kona A., Hawaii, Mei 16, 1865. 5-2t
OLELO HOOLAHA.
KE KAHEA IA'KU NEI NA MEA A PAU I hoolimalima i ko lakou mau holoholona ma ke kula o Kewalo, e hookaa koke mai i ko lakou mau auhau o keia makahiki. Ina aole e hookaa mai, e hoopaa no au ma ka Pa Aupuni, a o ko'u hope paha, a ua hookapu pu ia no hoi na kanaka i ko lakou akoakoa ana ma ka aoao mauka o ka Hale o Wm. Wright.
W. P. KAMAKAU.
A me ko'u Hope, o MAII.
Honolulu, Mei 19, 1865. 5-1t
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KU DALA IA ANA NA LIO 8, MA KA Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa, Oahu, ke hiki aku i ka Poaha, oia ka la 25 o Mei e hiki mai ana, i ka hora 9 o ia la, ke ano me ka hao malalo nei:
1 Lio kane keokeo maikai, me ka laho, aole hao.
1 Lio wahine keokeo loihi, hao manamana ano e.
1 Lio hulu Lokia, me ke keiki, hao ano e.
J. KAHAUOLUNO,
Luna Pa Aupuni.
Waiawa, Ewa, Mei, 20, 1865. 5-1t
KA BUKE UNUHIOLELO A ANERU.
UA PAA UA BUKE NEI, E HOIKE ANA I KE ano o na hua olelo Hawaii, a ke kuai ia nei ma ka Hale Kuai Buke o WINI. Elua ano o ua Buke la ma ke kuai ana, $5 ko kekahi, a $6 ko kekahi. Elima haneri me kanalima kumamaiwa aoao iloko o keia BUKE UNUHIOLELO, a ua piha loa i ka momona o ka naauao. H. M. WINI,
Mea Hoopuka Buke.
Honolulu, Mei 22, 1865. 5-3t
PAPA ULAULA.
KE HOOLEI IA NEI, MA AINAHOU, NA Laau Uulaula Maikai, oia hoi he 225,000 kapuai o kela ano keia ano; na papa kahi ole ia, I iniha; na kaola o kela ano keia ano; na papa kepa; na papa manoanoa i hole ia; 225,000 pili ulaula. E kuai makepono loa ia no e
GEO. G. HOWE.
Honolulu, Mei 22, 1865. 5-2t
OLELO HOOLA HA.
MA KA WAIWAI O KAIO (K.) NO KA MEA, ua noiia mai ka Mea Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Kahakauila (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono no ka waiwai o Kaio (k,) no Hakipuu, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa ke pili, o ka Poaono, oia ka la 10 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mei 15, 1865. 5-2t.
OLELO HOOLAHA.
MA KA WAIWAI O KAHALEAHUAWA (K.)
No ka mea, ua noiia mai ka Mea Hanahano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, e Leonard Mitchell, e hookohu ia ia laua me Maria Kemokolei, i mau Luna Hooponopono waiwai no Kahaleahuawa (w,) no Kapalama, Oahu, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 3 o Iune, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mei 16, 1865. 5-2t.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo e Lilia, e hooponopono i ka waiwai o Uwaho (k,) no Lahaina, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona moopuna ana nana, i hooilina hoi no kona waiwai: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau loa, o ka Poaono, oia ka la 10 o Iune e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i keia noi ana mai, a me na meahoole i hoikeia, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Mei 16, 1865. 5-3t
OLELO HOOLAHA.
I NA MEA A PAU E NANA MAI ANA I keia, o ka Olelo Hoolaha a Puniwai, ka mea hoi i olelo ia o Puniawa, kuu kane mare, ma ke 'Kuokoa,' o ka la 11 o Mei, aole i ku i ka oiaio maoli, ua ku i ka wahahee na mea a pau i olelo ia e kuu kane, no ka mea, ua hoopuka wale ia i olelo e pili ana ia'u mamuli o kona ano lalau, a no ka mea hoi, mai kona la i kepa malu ai a hiki i keia manawa, aole he mea ino i hana ia mawaena o maua. Aka, o ka mea i olelo ia e kuu kane, "Aole e hiki ia'u ke aie aku i ka waiwai o hai," ke hai aku nei au, he hiki no ia'u ke aie a nui, ma kona inoa, oiai aole i kaawale ko maua berita mare, hoaie no au a nui, a lawa ka makemake, a nana no e hookaa. KEAOLELE (w.)
Kaholoakeahole, Honolulu, Mei 20, 1865. 5-1t*
OLELO HOOLAHA.
E KUAI KUDALA IA ANA NA LIO MA KA Pa Aupuni ma Nanakuli, Waianae, Oahu, ke hiki aku i ka la 27 o Mei, oia ka Poaono e hiki mai ana. Ke ano me ka hao, eia malalo nei:
1 Lio kane ahinahina keokeo, hao AK hema, 8 m., H_A akau.
1 Lio kane ulaula, hao K akau.
1 Lio kane ulaula, M5 P akau, O hema.
1 Lio wahine keokeo, hao PI Ne akau.
1 Lio wahine keokeo, hao NX hema, 88 uha mua, K akau. P
1 Lio wahine keokeo, hao KK uha mua h., 10 ak.
T. MEEK, (KAMAKI.)
Luna Pa Aupuni
Nanakuli, Waianae, Mei 20, 1865. 5-1t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, e Puhiahi (w) a me Auwae (k,) e hooponopono ia ka waiwai o Kalawaianui (k,) o Kawaloa, Hana, Maui, i make aku nei; a e hoiaio ia ko laua pili ana ia la: Nolaila, ua hoike ia i na mea a pau, o ka Poalua, oia ka la 20 o Iune, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la e hoolohe ai i keia nonoi ana a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua,
Lahaina, Mei 6, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Naliikanakaole (w,) e hooiaio i ka palapala kauoha a Hoonoho (k,) o Wailua, Koolau, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 21 o Iune, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai ia kauoha, a me na mea keakea i hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui, kahi ehana'i.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MeA nona ka inoa Malalo, e Paaoao, e hooponopono ia ka waiwai o Mahiai (k,) o Papauluana, Kipahulu, Maui, i make aku nei; a e hooiaio ia kona pili ana ia la, i hooilina no kona waiwai: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, o ka Poalua, oia ka la 20 o Iune, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la e hoolohe ai i keia nonoi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 6, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA HANOHANO R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e J. W. Kawamu (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o H. Keahi (k,) no Waihee, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 29 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
Wm. HUMPHREYS.
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Aperila 26, 1865. 4-1t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e Antone Gorcia, e hoonoho ia oia i Lunahooponopono no ka waiwai o Antone F. Silvay, o Wailuku, Maui, i make aku nei ma ka la 10 o Aprila, me ke kauoha ole. Nolaila ua hoikeia ina kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, oia ka la 18 o June, A. D. 1865, i ka hora 10 P. M. Oia ka la, a me ka hora i oleloia no keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko'u keena hookolokolo ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni Apana elua.
Lahaina, 10 Mei, A. D. 1865.—4-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kaiholuhau, e hooponoponoia ka waiwai o Naai k, o Lahaina, Maui, i make ma ka M. H. 1856, me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia, i hooilina kona waiwai. Nolaila, ke hoikeia nei i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 31 o Mei e hiki mai ana, oia ka manawa e hoolohe ia'i kana nonoi ana, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanwai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 9, 1865. 4-3t
KA MOKUMAHU "KILAUEA!"
E HOLO ANA IA MAI HONOLULU aku ma ka Poakahi, Mei 15, no
LAHAINA, MAALAEA,
KALEPOLEPO, ULUPALAKUA,
KAWAIHAE, HONOIPU,
KAILUA a me KEALAKEKUA.
A e hoi hou mai i Honolulu ma ke kakahiaka o ka Poaono.
Ma ia hope aku, eia na la holo o KILAUEA, Poakahi, la 22, 29, o Mei, a me ka la 5, 12, a me 19 o Iune. JANION, GREEN & Co,
1- tf. Agena o Kilauea.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA NONA ka inoa malalo nei e Anapanapa, e hooponopono ia ka Waiwai o Pu, o Waihee, Maui, i make. kauoha ole. A e hooiaio ia kana mau keiki i Hooilina ; a e hoonoho i Kahu malama Waiwai : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 25 o Mei, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia la a me ka manawa e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Maui, Aper. 14, 1865. 1-5t
OLELO HOOLAHA.
UA NONOI IA MAI KA MEA NONA KA INOA malalo e Kamali, e hooiaio i ka Palapala Kauoha a Kamai, o Wailua, Koolau, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoike ia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 21 o Iune e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai ia nonoi ana mai a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Wailuku kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
UA NONOI IA MAI KA MEA NONA KA INOA malalo, e Kuamoo, e hooponoponoia ka waiwai o Kahaawi (k,) o Puuhaoa, Hana, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia i hooilina no kona waiwai. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 20 o Iune e hiki mai ana, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai lakou, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke papa a ke hookapu aku nei au i kuu aina, ia KALUAOKAU, e waiho la ma Waikiki, Oahu, aole e hele wale na holoholona maluna o ia aina. Ina e loaa i ko'u Luna, kekahi o na holoholona, Lio, Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Kao, Puaa, e komo ana maloko o ka aina i hoikeia maluna, alaila, e uku no ka mea nona ia holoholona $1.00. A no ka Moa, Pelehu, Koloa, Kaka, a pela aku, he hapaha dala ka uku. E malama pono oukou, o pilikia auanei, o ka mea e hookuli i keia, e pili no ke Kanawai ia ia.
C. KANAINA.
Pohukaina, Honolulu, Mei 6, 1865. 3-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, UA HOOnoho mai ka Aha Hooko Kauoha ia'u i Luna Hooponopono Waiwai no Enoka Kawailepolepo (k.,) a me Keomailani (w.,) i make aku nei, a ina o ka poe aie ia laua, a o ka poe paha a laua i aie aku ai, e hoike mai i 30 la mai keia la aku, imua o'u a o ko'u mau hope paha, o J. Komoikeehuehu, a me J. Kanihina, ma Honolulu, Oahu. KAINAINA.
Honolulu, Mei 8, 1865. 3-3t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo e Ainoa (k,) e hooponopono ia ka waiwai o Kaumiumi (k,) o Wailua, Koolau, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 22 o Iune, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Wailuku, Maui, kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Kimo, e hooponopono ia ka waiwai o Kupihea (k,) o Ahainoiki, Molokai, i make aku nei, a e hooiaio ia kona pili ana ia ia i hoolina no kona waiwai: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 31 o Mei e hiki mai ana, ma ka hora 10 o kakahiaka, e hoolohe ai keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Poniuohua, Molokai, Mei 11, 1865. 4-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Wm. Ap. Jones, ka Luna Hooponopono Waiwai o Kalua, o Lahaina, Maui, i make aku nei, e ae aku ka Aha ia ia e kuai aku i ka waiwai paa a me ka hale e ku ana maluna o ua aina la ona, no kona aie, i mea e kaa ai. Nolaila, ke hoolaha ia'ku nei, o na kanaka a pau, ina he kuleana ko lakou iloko o ka waiwai o ua o Kalua, ke koho nei au, o ka Poalima, oia ka la 31 o Mei, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ia'i keia noi ana mai, a me na mea e kue mai ana, aia ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 8, 1865. 4-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Haole (w,) no ka hooiaio ana i ka palapala a Kalalahua, no Honolua, Kaanapali, Maui, i make aku nei: Nolaila, ke hoikeia aku nei i na mea a pau, i pili, o ka Poakolu, oia ka la 24 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o A. Kano (k,) no Honolulu i make aku nei, o ka poe i aeia, o ka poe pilikino, a pili paha ma kekahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohana R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 5 o Iune e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kekaawe (w,) ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona, i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Mei 12, 1865. 4-2t.
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA NOna ka inoa malalo, o Milikaa (k,) e hooiaio ia ka Palapala Kauoha o Enosa Kuakamauna, o Lahaina, Maui, i make aku nei: Nolaila, ua hoike ia i na mea a pau, ke pili o ka Poakolu, oia ka la 24 o Mei, e hiki mai ana, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ia'i ka oiaio oia Palapala Kauoha, a me na mea kue i hoike ia mai, aia ma Lahaina kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NONOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e J. D. Haverkost, e koho i Luna Hooponopono Waiwai o Kahuailua, o Wailuku, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole: Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 20 o Iune, ma ka hora 10 o kakahiaka, e hoonoho ia'i kekahi i Luna Hooponopono a me na mea pili ke hoike ia mai, aia ma Wailuku, Maui kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka ka Apana Elua.
Lahaina, Mei 5, 1865. 3-4t