Ke Au Okoa, Volume I, Number 6, 29 May 1865 — Oihana Hookolokolo. [ARTICLE]

Oihana Hookolokolo.

I . AHA KIEKIE MA KЈ KEENA. /| Mei 22. Kit waiwai o Ana w., i hoopanee iā mai bā īa 1 o Mei,' na liiki mai ka hoike mai Pawait mai, a ua luikulu hou ia ka aha 110 keia hīhia. 0 Heenalu ka inoa o ua "hōi ke la, a i kana oielo ana mai 'malalo o ka hoohiki, hoole loa oia, aole naiia i kakati i kona inoa ma ka palapala kanoha o Ana, aole no hoi i hiki ia ia ke kakaulima. a e helnhelu paha i ka palapala. Nolaila, ua hoole ka aha, aole e hooiaio ia ua palapala kauoha tfei. Mei 22. Enaikaula, k., e hoopii ana e oki i kana wahine'ia'Kaajst*"' Hai mai ka loio o ka jiiea hoopii, aoīe no i loaa ka palapala hooiaio mare, na nonoi ia ka o "Rev. J. S. Gerina, .no Makawao, a ua hoole aole e haawi mai ua palapala la. A no ka nele ana ia mea, nolaila, tia hoopau waleia ka hoopii. Mei ,24. Imua o Kohaka G, Davis, L. K- o ka Aha Kiekie, ua nonoi ae kekahi kahu e hookuu ia ia mai kona oihana ae. Aka, aole . i aeia no ka mea, ua hoolilo aku ora i keKMi o na. waiwai paa me ke kauoha ole o ka a o na, dala ana i hookaa ia, «ole oo i loaa ia ia ka bilo hookaa. loa nae i manao kao» hanai, Jsa mea hoi nona ka waiv?ai, e hookuu i kona kahu, ua liiki no, wahi a ka aha. > Aha Hoomalu o H<!1&>lolij. Mei 22. Tuka, hoike wahahee, l&bpaaia e hookolokoloia e ka Aha Kiekie; Keaua, kuai waiwai me ka luaa ole o ka palapala hoopai ; Aliona Pake, hakaka, $10 hoopai, $1.25 koina. - Mei 23. William, hakaka, hookuuia; Elia, moekolohe, hookuuia; Kamaka, hoowahawaha i ka aha, hoopaiia $3.?5. Mei 25. Keonaina,. ona, $3, $1 koina. 'Aala, Mei 38, 1864. E Ke'Au Okoa Mohaoe : ī ka halo aaa i kej'uokoa o ka la inehinei, ike iho la au i ka olole pane a na L«T)a Hooponopono, no ka'u pHlapala ia oe, noka lSkou hoolaha ana no ka hoopauia, a no ka hookahuliia o »'Na Kula o kakou " Ua olelo mai ua pepa la, ua kuhihewa au no ka'u mea i kakau ai ia oe e pili ana no na kula o kakou ; ina ua kuhihewa e pono tio e kala mai ; aka, ilokn' o ko'u mahaopaa i ka heluhelu ana i ka manao pepa o ka la 18 o Mei.ke hāi nei au me ka wiwo ole, aole au i kuhihewa iki no ia mea; ua kaana.no au i ka oiaio a me ka ole oia mea. "Ua olelo ua Kurtkoa nei o keia pule iho nei, he wahi olelo iki iioko on'a no ka hoopauia a no ka hooka"huliia,o Na Kula o kakou. Ke koi oluolu aku'nei a<i a me ka poe e heluhelu ana ia oe enana, mai ka mua a i ka hope, a e noonoo iho i na kuinn nui iloko olaila, a e ike auanei ka(Ru ua like me ka'u mea i kakau aku ai ia oe; a aole hoi au i kuhihewa no ka'u. mea i olelo ai. A6lfe ia'o wale no kft olelo ana mai ua kuhibewa. ua hooili pu mai no ia, o oe kahi i kolōo iloko o ka lua kuhnho meki o ke leuhiheaa. Ao|e e hiki i ke Kuokoa ke iawe mai 1 mttti kumu e hooiaio ai ua poholopu au a me Au Okoa il<Ao o ka nenelu o ke kuhihewa; aka, he hiki ia'u ke lswe mai i kumo e hoika ana aple an i kuhihewa, a mai ka - "peni mai ri6 hoi, ke kahe aiia mai oia knmu. ma ka laua oielo pa'ne ia'u o ka pule i hala. iho; a penei no ia : " O ka' mea i olelo ia iloko o ko makou Kumulpanao e piji ana ao ka hoopnuia ana o na kuk, he mea ojaio no ia; aka, aole nae makou i hilinai i kfct makou kamailio ana'malaila fta hoopau i na kola a pau loa maī Ha I waii , a | Kauai, i hiki ai ia M. C K., ke hapuku ae tna ka Papa Hoike a ka Luna Kula Nui." Ua hai ae ua Kuokoa la i ko haku a rae ko imi olelo i ke Kttokoa, tkohe nau iimiolelo, ha laua no ; a ua hooiaio ia mai e kela mau hopona olek» a laua ia'u, e olelo ana he oiaio ko*u kuhihewa anef keia e Ke Au Okoa, a laua'i hooiaio mni hi ? Ke kuhi net au, us hemolele laua, a aole la laua e olelo peli. E huH wale no ke Kuokoa, a aole e loaa kahi men e holoi ai i kē io/iu i aaki paa iluna o kona papalina ; a eliere' pu ana no la me ife i iiona hopeni. -tTft !ffopulta W ke Kuokōa, me ka "olelo ae, i ko""u noike : '' affeā ae i kd>'u akamai no nie ka pili ole o ka*u TnBu m'ea, 1 na kuĀiu & lakou i v kamaiHo oiaio/ai. A<>Je oia wale no, no ko*u ake ka e lilo au i hoa no ka Papa Hoonaauao, a ili iho ka maluna o'u kekahi hana Aupuni. " ■- ' Ua kaena afe ria Xirtna o K'e* Ktwki>a, no ko laua aloh» aina, a me ko laua mau mau makua, māi kahiko niai, mai ka wa mai i «'keekeehi ai ko'lakōu kulana," nie ka olelo iho, " E aho ka maX t o ka 'pio ana o ftaūaix" *' Ke a!oha ? M 0 naj<nrou hoike Kūpono anei keia o ko Ukeu aloha ia oe e Hawaii, o ko lakoil hoino niai ia oe ? O na hoike anei ia o ko lakon ia Ukou i mannoa? manma, a p.iipai maloko 0 kxv lakou rnāvi heiavi, e pono o pakni kou ni.in mokupunie Hawaii, me Anierika pv>ia ? Na o*na anei'keia o ko lakou lilol» uo Hāwaii nei ? Pela, alohaio ! E Itke me 1»a 4 u t hai &e nei maluna, do l(o laua olelo aua, he ake ka ko*u e ilt m»i ins'una 6 ko'u mau holua kukahi haiu Aapiii)", a o olua ka na moa aloha is Hawaii.nel Aole 1 impono ke aloha ana i ka aina s»akuahlne 4 ; na hai, na ka mea (khih aa'kupuna ■ ; o ua aina !a, i hiki ke Vupono e līH \ r.a homo' j i>«« mai md malun* o ns hokua o kona a;aa 1 j makuahiue. A ma ia mea wale uo i noho ' , iho ai a li]i no na hoino i kipehi ia i koua ■ j raau maka. Aole no ko'u maaao e ili iaai | ana ka nohu Kuhina Aopalapala, a l ole j i ia i*Lnaakana*vai Kiekie. Ua Ike no j

lole kanaka ili uiaula i kupono no ua wahi |n t ī'lauā i haawi lokomaiitai mai nei. (Kē kulou loomaikai aku nei aujio_ka pianōmano o ko ; aua lokomaikai ia'u, ma ka hj?onoho ana mai ,a 5 u i Kuhina Aopalapala, a -a'le »a, i Lunak<fnawai Kiekie,) . Aole kiipo,no jki ja bai o ka aina e, ke kaena ae he aloha, he hiipoi ia Hawaii nei, bo ka mea, aohe na lakou e huna kou hua inoa e Hawaii nei. Ma keia mea, ke lele opu nei ke Kuakoa, iloko o ua ki-o-wai lipolipo o ka ole ipa, $Jie h§K *ku 1« ia ilaio i ka hula. * w Ua kuhikuhi mai ke Kuokoa ia'u e nana au i ka Olelo a ka Papa Hopōaauao ; ae, Hoonaauao mea i hoolaha ai ma ka ke Kuokoa mea ē kalahea nei, e hoopau a o hookahuliia ana "Na Kula o Kakou," Ma ka lawe ana mai a ke Kuokoa ia O!elo Hoolaha, ua minao paha ia he mea ia e Jie holoiia kana mau oleio wahahee. " Kelaki." Aole i like iki me ka ke Koōkoa mea i hoolaha' ai, no ka mea, ua hooiaio ia mai no e ke Ua olelo no hoi ke Kuokoa, he eono mau kula ma ka o»elo Beritania. Na ke aupuni anei i kokaa i keia mau kula a pau eono ? I ko'u ike elun wale no kula a ke aupuni e kokua nei, o kekahi mnu kula e ae ina ka olelo Beritana, na na makua no'o na keiki e kokua. Ua ike au ma ke kula a Kaeailia wahine mamua, a me ke kula a Mi Wata ma Kawaiahao i na wi i hala ae, a aole au i ike do ke aupuni e kokoa ana, li x he kēiki no hoi ka'u e hele ana i ke kuia tlalla/a"n'a'u no e uku fclua dala no ka mahina. Aole e like me ke kula ma Kai keia mau la, na ke aupuni e uVu kekahi hapa. " ■ r . olelo ke Kuokoa e hoop»u ia ana ke kuJa ma Kuhehiina a ma~Mililani; he oiaio paha ia aole paha, aoīe au i !ofee ia mea. Ina he oiaio e hoopau ia ana ia mau kula, be mea kupono anēi ia a ke Kuokoa e kamailio ai e hune ana kakou i na kula ma ka olelo Beritania. A6le kā pah.i i ike"ua mau Luna Hooponoppnola a ke Kuokoa i ka hale kula e ku nei ma Keoneula, a*l ka olelo hoolaha hoi a ka Papa Hoonaauao, e liauoha ana e lawe ia aku na ilai'la mai ka la 2S aku o Aperi!a e hoomaka ai. He Kula e ao ia ai i ka Hana Lima a me ka Hoopololei, a i ko'u manao he noonoe maikai ana keia a ke Aupuni, no ka mea e ao ia ana na .keiki ma ka palapala a me ka hana lima. Ikawa e puka ai ke keiki mai keia kula aku, a hele aku ia imua o ke ao nei e imiai i kona ola, aia hoi elua ku®u hana e'loaa āi "ka pono o knaa noho'na, o ka ike palapala a me ka ike i ka hana lima. 1 1 na aohe e loaa ka pono o kona noho,ana ma kahi, loaa'no ma kahi. Ina pela i ao ia ai na keiki o na au i kunewa ae nei, ina ua nui ka pomaikai e loaa ma kolakou hoonaauao ia ana. Ua i mai no hoi ke Kuokoa no ke kipaku o Ue supnm i ka hoomunja ana i ke Akua Oia mawaho o na kula, a ua hookapuia ka ma kekahi kula ka Palapala Hemolele. I ko'u manao, he wahahee keia kipaku ana a ke aupuni i ka hoomana ana i ke Akua mawaho, no k.a mea; owau no hoi kekahi i makaikai i na kula o kaft>u, aohe i kapae ia, koe nae paha ma na hale kula Kato!ika RoAole nae iia ke aupuui i papa aku, e like me ka laua e olelo kikoi nei Ma ka paregarapa hope* joa o ka ke Kuokoa olelo pāne ia'u, ua hoopuka ae" oia i ka minamina no ka emi ka o na kula Beritania ilalo loa. He minamina ka ke Kuokoa ! Ano ke f ahi ke -kumū o~*fe^roukou'ao ole ana i mau kula haole mamua 'aku.nei,"i £a wThoi i hooke Kulanui o Lahainaiuna, a ke minaminaoei ka oūkou i ka emi loa o ua ku1® A ina hoi oukou i hoomaka mai ia UjiLahai.H&,.kinikini a lehu- - nalwoaka i ike i ka olelo haole, &kipa §, komohana o keia aupuni, na o»Lun%Jtaoawai e noho nei ma na j »ha, ioa*la hoijasbe e iilo n& kekahi mea okoa | e uauhi n»i ia lahou. Oko lakou miaamina [anei kei*.. A«, oaioawioa lakou no ka laulaaoa ae $ei ea ? Aoa lakou hoo- | «mv ko kiiia haole, a aole an Jna ke j w q|i i ka'u, me kuu | manaoiana aole oe ejiE Au Okoa, & me ko ( ka«*khui « iiio i ohua no ka waa a ke j Kuoipu 9 hookeie nei, auanei lakou i I ** u JNMt no Kapua. 1 ko'u manao paa | ioa, he hifci ao i ko Moi ke paiiaka ia n« aa kaikuono lipolipo a pau loa o ko | kakou noho'oa lahui. M. C. Kuaaxa | .Nii.. ak ivijos.oA. "—Aol«? uiakou i paiio Ii u& uiauao paio oke Kttekaa uupepa oka | mau kuEm poao. ua ku. ola i k& naau Keouimaua e j iioopukA piuepiue i ua oleio'kuauiuamu ; | lie,.w4iwai e loa&aua i ko aiaI kou poe uiakauiaka, k.a hoopiha waie i na | kui4iuu o && A? Okoa i ua olelo ao i kela | u ai i kan» uiau hu heI jo, U* hapai/iA., .oUmw» p&io me | akauiai a ka uoiau eko makou hoa. C, Q k«i» ltelu o ka nu~ i . | Mr\xr Kaha A'.uam,—T ma ae noJ 4 ua k.\ uioVa CK'i Fe", u, ka guar,o as! ( » uiala'Hā «a !r>hoia e makou no *tu o !i>oku trot & e >?.•» *r«os. rr.a !a Ma ka !a !I o ifsraki Hi sns. a ns naha leeke !!>!!!? ?s 1j kn helo ana mai o ke?a Waloa ! Rc<oolnlc r»i, wa Va 1$ o Wlna īke Ka{vona ; kor,a mike he J»ai kofco, o Bnsh ks ūk-a o oa tj^.