Ke Au Okoa, Volume I, Number 35, 18 December 1865 — Ke koena o ka hele kaapuni ana a ke Kahukula Nui. [ARTICLE]

Ke koena o ka hele kaapuni ana a ke Kahukula Nui.

i' Ma ia la no i hele aku ai -a hiki ma Nahi- I tii, he 32 ka nui o na haumana roa ia kula, j *%' Puaaioa ke kumu, na hoīke ia ua makauiJMrti ma kekahi, a hemahema ma kekahi mau fMT eae. Malaila ajiu a hiki ma Wailua, 40 ka nui i a haumana, o Kealo ke kumu; a ua like ,to lakoii ano me kela kula, malaila aku a v_oe ma Keanae ma kahi o Mr. Kamakahiki, 'i ao oia ka la 16 īune, hele aku !a e naoa i ke j| tla malaila» he 16 ka nui o na haumana, ao1] makaukaulakou, aka, ma ka himeni, ua .* |u lakou ma ia mea o Maraea Kamakahiki 1 ;.kumu n&ua i ao i ka hiuieai, a o Kiaiki, s kumu ao mau. & Maiaila aku a hiki ma Kaloa 27 ka nui o 4 «4>aumaaa« ke kumu, ua ma«pkau iki na haumana oia kula, alaila, pau o ke Koolau a hele mai la a moe ma £ #koi, ma ka hale o Mr. Ewaleaa, ma ka hepana ma ia_alanui hele, he iuo loa, he nahehe mau pali nunui a kiekie launaole ,|j lakou, eia ko lakou mau inoa, ] Hanawi, $ Kapaheeikaliae, 4 Wailuaiki, s | 6 Honuaailua, 7 Honomanu, 8 » 'aikamoi, a hiki wale i kanahele o Oopuo--I*l, he ino, he poho ka lepo ma ke -alahele, 9le like loa me Mahiki i Hawaii) 1 pali nui W 9 Hamakualo& o Kapiki kona inoa.

J IWa ko'u ike akū, ua hele ke Kahukulanui! / Hii ma keia alahele me kona hoomanawanui ~J. iamuhu ole. ka la 17 huli hoi inai la a hiki i Wai-1 njoe malaila, a ao ae oia k& la 18 V la j 7 fbati ia, liele i ka pule; ma ka la 19 hele i ■|. j«i la mn Kahakui»a, aole i halawai me ke - -imu, ua hele ma Lahaina, hele loa mai la a Henakohau, aole uo i halawai pu hoi loa aki> ia no ia ma ke alanui o ? aanapali a hīki i Lahama, a pela i pau ai «aahuakai kaapuni i ka mokupuni o Maui. ~f No Molokai. ,ta la 24 oia malama no ? oia ka la i ho- i m ke Kahukula Nui i Molokai maluna o pltu Wa r wiki, a hikL ma Paalaau a 5 mau,ka ma iahi o Mr. Kamaea oia ka Luliu.la o Mulpkai. ā, 29» hoikeia ke kula ma Kaulu- ® 23 ka nui o n%J£aumana, o Keawepooole lau iki lakou, malaila j ku ». Palaau 27 o na haumana, ua kula tpafekahi mau mea, Ka- * kumu. fea ia 27, hoike ie kula Kawela, be 1 bwoiaua, o Kamaikui ua malakou ma ka heluhelu bgke, malaila ■* ' hiki i Kamalo 55 ka nui o na haumanu ■»ib» i ke ua hoike iaJakou, a ua. malaila aku a hiki ma Kaluaaha, a moe ma kahi o Kuaumoana. Ma ka la 28, kappe ia na kula o Kaluaaha a mahopo, hele aku ia malaila aku a biki i ĀVaialua, ao ka makaukau ole, ua kapaeiaa malaila aku a Honouliwai 30 oa hoikeia lakou ua makaukau ma kemau mea, oia ke kakau Jima A palapala aina, o Leimakani ke kumu, ma ia wahi aku j a-jtt»Jawa, (e uana ana i ka ulu kukni o La- | nikaula) he 48 ka nui o na haumana, ua ma-1 kaukau ia kuia, o Kailua ke kumu, a o ka pa,|i no ia o kahi maikai, hiki ke hele. ia, a raa la wahi aku oia ka aoao uta ke Kooiau o he pali wale no, he paii-kaha-ko, lelo koae, ma ka waa e hiki ai. Ka hu|i hoi hope mai la no ia a hiki ma Wailua, oiā kekahi o na kula i kapae ia, a malaila he 30 haumaaa ko iakou nui, «ua ka helunaau ko lakou makaukau, a o ka loa mai la no ia a uaoe ma kahi o Kuaumoana. . Ma.ka la 29 hoikeia ke kula ma Kalunaha 49 ka nui o na haumana, he niau hāumana wae la kekahi, noloko ae oo oia kula, pela i araa ai na liumu oia hale kula ia wa ma ke i*no kokua kumu aku kekahi no kekahi, ua ] ikea ka makaukau lea oia kula ma i.a mea a ' l »«»ia ia lakou, ō ka pā ko li ke keu aku | a paa ia, ka huli hoi aku la no ia a hiki ma kahi o Mr. Kamaea (oia ia wahi mauka o ' Kalae.) Ma ka la 80 hoike ia na kumu o Moiokai: Eia na tnoa o lakou, Kailua no Halawa, Leimakani no Honouliwai, Kaiue no Waialua, ] Lakua a me Kuaumoana xio Kaluaaha, Kaaila« no Kamaio, Kamaikui no Kawela, Kaailua tio Palaau, Keawepoooīe no Kupihea no Kalaupapa, Kalalele noKalauwao ! a h» dii mea e ae no kekahi, Kahookauma!h«. Aikne. a me Aalona, ua ikea ko lakou ! | makauknu % pau loa o na kueuu mua, auie na j ra«a eiua o na mea e «e, a no kahi, kaawale j | •»*, noiaiia, ua hoonoho o!<» ia na mea i ikeia j | ua makaukau, aka, ua haawi aku ke Kahu- j I k»la Nui i tnau palapala hoopono ia laua, me I ka olele kauoha i ka L. Kuh oia apaaa. "I j bi m hemahema a kaawale kekahi wahi oia , | «paoa «Mhope aku, e ia lau» ma ia j I wahi, M 1 j M*kaia3o lulai, iho aku la ke Kahuku-Ī U N«i * hoike i ke kuU ma Kalaupapa, (he aianai p«ti a kiekie launa oie roai. ua oi lua j aka kaia pali i ko na paii o Maui, ma ka iho { «• hookah» hoia a oi aku, hiki malalo ma ka j |Mt «iia % hora a oi aku :.(ki maluna, o ka out j « na kaolo o k« alactut hele mi ua pali !a 36 | k« ok> na« au « kuhi hewa, he inoino toa keia | »oh« kupoM ike, he uaau aina wai«.\i | «ft«W«, pulupuiu, kulina, uala, ka(o, Lo, 1 ! maia. a »• kekahi m«u mea e aku, a e ke! | ?no pono ole & ke alsnui, ooUiU, aoīe hikl ke! lawe.ii ualuna o t£ahe. a kuai aku.) He'

26 haumana oia kula, ua makaakou lakou ma na mea a pau, a «& mnhalo 'aku fee Kahuko!a NuV o Kupihea ke kumu. Malaila aku a Kalauwao, 21 na haumana pia kula, oia ka oi aku o ke kula hemahema ma Molokai a puni, o Kalalele ke kumu, a o ka pau no ia ona kula i hoike ia a koe aku ke kula o Pelekunu, ma ka waa ka hiki, aole hiki ke hele ilaila,' a ua kauoha ia na ka L. Kula nb e Hele e nana nia ia kula, a o ka pau no ia o ka hele kaapuni ana ma ka mokupuni o Molokai, mai la e pii ana no ma ua pali la, e like me na hora i hoike mua ia aku, a hiki no ir,a kahi o Mr. iJaraaea. Ma ka la 4 ee aku la maluna p ka moku. | Helene a hoi 'Au la i Maui, ma ka la 8 hoi i Honolulu 'ialuna o Kilauea a ku ma ka la 9 ] a hoomaha iki i kekahi maM la. ; No Hawaii, ] Ma ka la 17 hoomaka ka hele kaapuni ia Hawaii, e ee ana maluna o Kilauea, a ku ma Lahaioa i ka ia 18 a ma ka la 19 lele ma Kawaihae a hookipa ia ma kahl o D. Manuia , a ma ka la 20.hoikeia ke kuia ma Puako, 12 j ka nui o na hauoaana, oole i holo lea loa, ma j ke kula o kai £3 ka nui o na hau- ■ mana ua like loa no me ke kula mua. Ma ka la 2.1, pii ma uka o Waimea e moe aoa ma kahi o ,|'ft|ia^ kikane ma Puuloa, ma ka la 1? na kula o ka apana o Kohala kq lakou mau inoa, Kilakau kumu no P*j|ko'> Pudb kumu no Kawaih'ae kai, Kapule kumu noKamakela Keoni kumu no Kaalaea, l£ealoha kumu no Uhu, a he mau mea e ae kekahi i hoilieia* | Pali, Paniani, Kaluaiwaineej ua ikeamakau-, j kau oka jjoe e noho kumu ana, a haawi ia aku ia lakou na palapala hookohu kumu, o ka pau no ia o ka hana ma ia la. Ma ka.la 20 hoomaka ka hele ma Koh&ia Akau e hi|y aoa ma Kamakela 1$ haumaua a ma Kaalae# .48 hj|U<nana, ua makaukau ma kekahi, a hemahema no ma kekahi, a pau ia, moe raa Keaaaeii ma ka ha|e o Ku,

Ma ka la 24, e hele ana ma, J£°kk>, aole i makaukau ia hale'kula no ka lioikeia malaUa aku a Kaipuhaa 19 haumana; aole i holo pono loa ma na mea a pau i hoikeia, malaila aku a hiki ma Haena 13 haumana, ua mahalo ke Kahukula Nui ia Ku!a, a malaila aku a hiki i Kukuipahu e nāna ana i na kahua hale, a huii hoi aku la moe ma kahi o Naiapaakai. ' ■ *' Ma ka la 95 hoike ma Puupaa 29 haumana aole i holo pono loa, malaila aku a Kahei 22 haumana, ma Honaniakau 34 ma Ainakea ma Halaula 34 haumana ma ia la hookahi do, £ua uiakaukau' na haumana ma ia mau kula, a ua holo ka hana ma ii la, a ua ikaika ka haaa a na ku- : mu k«JjSī apana o Kohala Akau, e'.a na iooai/Hal? kumu no Pololu, Kamaka no Waiapuka, Kaanaana no Niulii, Heulu no Makapala, Kahookano no Halawa, Molale no Halaula, Kekoula rto Kekulawae, Aiwohi no Ainakea, Kapaona no Hooomakua, Kaaua no Kahei, Kawahamae no Puuepa, Kahookiekie do Haena, Kanalu no Kaipuhaa, Kaaui no Kokīo, a me kekahi mau mea e ee he mau wahioe i hoike pu ia, Kahiamoe, Kuhalahala, Kamaka, 2 Kamaka, a me Kamahana. Ua aponoia kā nui, ua ikea lo lakou makaukau, eluamea i kapae loa ia, o Kaaui a me Kamaka o na kumu mua, a elua hoi mna i aponoia o na wahine, 1 Kamaka (w) a me Kamahaoa a me Kaluaiwainee (k) oia keka* hi o na mea i hoikeia ma Waimea i Kohala Hema, a ua hoonohoia oia i Waiapuka, Kapaona ua hoonohoia i Kakio, o Aiwohi ma Halaula, he kula kaikamahine ma Ainākea o Kamaka, Aiwohi ke kumu, pela no maHonomakna, Kamahaoa Kaaiiau ke kumu, a o ke knlawae ua hoopaneeia, a o ka pau no ia no ka hani maia la. Ma ka !a 57 hoikeia ke kula ma Halawa 31 haumaua, ma Makapala 46 haumai.-, rha Ninlii 40 haumana, ma Waiapuka 18 hauōiana. ma Pololu 39 haumana, a ua makaukau no hoi ma kekahi mau mea e 'ae, Ua kati ka hele a pau ka la kulaia, ma ka la I o Aug-ate, hoomaka k» hele ma ke alaoui e hele ai ma Waimea, a moe ma leahi o Pakana haole kikane, ma ka la 2 hela a raoe ma Waipio, ma kahi o Halemanu, ma ka )a 3 hoikeia ke kula o Napoopoo 3? hauniana, 00-1« 1« i holo ka hana ma ia kula, ma Naalapa 41 na haumaoa, ua (nakaukau ia kula ma na i hoikeia. JbU i pou.