Ke Au Okoa, Volume I, Number 36, 25 December 1865 — Ke koena o ka hele kaapuni aua a ke Kahukula Nui. [ARTICLE]

Ke koena o ka hele kaapuni aua a ke Kahukula Nui.

V Ma ka Ja 4 hoikeia na kuinukula oia apana, eia ko iaHou uioa, Waiohinu kuma no Maunahukia, Raaukai no Pnauhau, Kaaekuahiwi no Kawela, Kaanehe no Kapulena,! J»aalahi Eleio, Pupulenui no Napoopoo, Naihe no Naalapa, Pololu no Waimanu, KuailĪßhi no LaupaVoeboe," a ua apōnoi£ lakou. Ma kala 5 -hoikeia ke kula ma Eleio 10 hauinanli, 5 ina' K"apūleha'27haumaDa ma Kawela S3lfaurt»ana ua makaukan ia hftfe kula ma nn mea i hoikeia, oiu Paauhau 46 nahaūmani, ua ttakdukaij ma kekahi mau' mert; malaila aku a moe nia liaLi o Koko ka inefr mahaluia'oia ka Luiiakanawai apana o Hainakni. ; r ' ' '■■■■ IHa 1t« Ife 7, holke ke fruls ma Maunahukia, | 30 oa hadmaina, 'aohe i hulopono lakou iha na ■ ! meā i & malaMa aku ka hele ana k j hiki ma L#upahoehoe, ma ka muku o HiJo, a j I hoike maiaita, 29 ka nui o na hauinana, ua ' makaukau ka poei>eluT)esu buke, ma ka 1a 8, j heli aku la a hiki ma Ilooomainoa, he 14 na ! haumana ma ia kula, m i Honohina he na , haumana, nia Hakalaui na haumana, anle i no i holopono na haumana ma la mau kut? ; ' a moe ma kahi <o Kekahilio la po. , Ma'ka la 9, hēle aku la a hiki ma Alaksfii, 50 ka nui o na haumnnn o ia kuU, ua makau- j kau ka pi>e ma ka heluhelu buk<", Helunaau, a 'me ka Pal»pßia Aina, a malaila "hete ana a tnki wa Punahoa, ūa t>oopaneelfiika hoifce o na kula inn ia'mau wnhi, ' Ma k« 1a 10, he!e aku la tna ka halekulA e a pill ana me a me kahiokē Kiaaina, 66- ka nui o na hauinana, aohe i maJk«ukao lea, a ua nui ka hannaele me ka wnlaau, aohe malohia pono, a malaila aku a hiki ma j ka hale o ke Kiaaina, kipa aku la ke Kahu- , kula nui, e mahalo ia ia, b mahope ftV», hele ) aku la a hiki ma ka halekula o Waiak6a, 15 aa haueuana, nohe no i makaukau. Ma ka la 11, hele aku la ma ka halekula o Piihonua, 14 na haumana, ua hemahema no lak-ou ma na me.a ijif4ki3 ia, a h«.i inai, hoike ia ke kula o Punahoa, a me un huiia na haumana, 60 ka nui, a hookahi kmnu o ia nau kula a elua, no.ka mea, u« nele oPuueo i i ke kumu ole, nolaiTā~koQa malama «oa ia j mau kula a elua, na ke Kahukala Nui e hoo- j hoho ako i kumu n» Puueo, ke ioaa ia ia ka i mea aim e ike ai he pono.. j Ma ka la 15, oia ka la i hoike ia ai na ku- [ mu oia apana. Eia k6 lakou mau inoa, Ka- j aukai, kumif no Laapahoehoe, Wahamana,

| kumu no Honohina, kath6 o<i Hakā- | i lan, Luhilea, kumu 11« Hooomu, Kalana, ku- ■ »au «o AlakaUi, Hanai', kumu uo Pahueioe,; W,tii€wei«,>umu no HttAheo, Pahupu, kumu J no Piihonua, Paiiu, kumu uo Punaln-a, N«li- | «nu, ku««u 00 Waiake», Kuponihi, no Waia- j

kea, Kuat(i<>o, tio Keaukaha, Kane, 00 Kau«MtDa, a li« niau mea e ae no hoi kekahi. eia ko lakoul «jau iuoa; Opuoui, Kanealoha a P. U* kekahi poe, a hemahema iki kekahi po«, a p«tū ka ioike ana, huawi aku ia:ke K|thut<ula Myi i palapula ho«kohu Eumu, kaoiu wHwahu aku o ke kauhale, a o na ko r *H>4.aiftloko > poqo o ke kulanakauhele, ua , ooo|>aue».is ka hana a ka Poaknhi ae. .

Mft ka ia 14, boike ke knia ma Kaumaue, j kn <iui o na u& mnknukau ao ka j poe nīa ka heluhelu buke, auie.ka Helunaau, ; a huli hoi hope mai iria Haaheo, 6« ka nui o . na ha imaoa, ua makaukau kekahi poo tnana| mea i hoikeia, a heiuaheina iki ma kekahi, a j uialaiia aku a hiki i Pahoehoe, 3? ka nui o na | haumana, ua makaukau keknhi poe, e like loa | me ke kula ma Haaheo, a o ka pau uo ia o ' ka h'oike ana. A lua ke ahiahi oua la la, ua | haawi aku ke Kahukuia A T ui, ina p .iapaia j hookoliu ktunu,.penei: Kupanihi, ota ke ku- j | mu no na keikikane ma ka halekula o na , Waiakea a elua, a o wuhine a Nalīmu,, oia ke kumu o na kaikaoiahino o na kula tna. j Waiakea, * o k* wahine a Paila, oia ke kumu o na kaikamahine o Puuahoa, Piihonua, a me Puueo, o Pahupu, oia ke kuinu o oa keikikane ma Puueo, Piihonua, a me Punahoa. Ma ka )a 15, hele aku la ke Kahukula Nui fl «ans i kula h.aole, «. n\e ke KuU\bani>i ! paha, aofe wau i ike uku, uo ki uiea, ua pilikia au ma kek«bi hNnu p ae. M« ka U 16, hopmaka ka hele ana ma Pu-, « fcik( tr»fc he 18 haumaaa, ua m*k*ukau ktkshi poe ma ba heluhelu buke • me ke kakaulima, « hemahema ma kekahi rtias moa; a «mulaila aku a Makuu, ao!e i * ia, ma 'Kapoho, ma kahi o Heleluhi, Ēsq. Ma ka la 17, hoīke ia ke kula

o Puula, 62 haumaoa ; ma Kapoto, 34 hau- j mana ; ma Kapohoiki, 37 hauinana, ua ma- I kaukau ia omu kula. Mai&ila aku a Opihi- j kao, na b«utusu«t, «u<le i hulo pon» Jo& ka , hma m« i« ktd«, MaUila akn ka he|e aua , ■ Keek«e, 18 haumane, a moe nia Kaimu,) ma kahi o Lainaholo, Esq. j la 18, hoike k<» kula ma Kaiuiu, 33 i ira«tßan«, me kola wae o Kalapan», 14 \ ) haomaa* j Kahaualei; ST haumana. ua ma- ! | kaokau no l«kou ma na iu«a i hoikeia A ! j p«<» », boife« d« humu oia «pana, eia na inoa: 1 j Wafcine, klnwu no Keaau ; Kanokoa, kumu s ) no Makwu ; Kapahee. kumu ow Poula ; Kaai- ! | hoe. Kapoho; Kaanehe, no Kapohoiki: ! Maiuo. no Opihikao; Kaaakaole, m> Keekee; } i Puamaoa, no K«i(n\>; lii, no ke kuia wae ia« , i K*Uptw«; Kaioi, «« Paueu; K<>i, Kahavr ' 1 «iea, A|a »* hoike i« *t»a, ua apouo ta iaKoif . i s o k« pau «o ia o ks h»na roa ia la 4 a uiJt , i heu 4f j < Mi k* in 19, hele makaikai aku la i j ī kahua Uaie kuia tua Ke&l&koino a hiki ioa'i I X.. -I

keauhou, ma ka moku.u .fj!aui a in"U>V..kjUmoe ana. Ma keia ala hele, he uui loa kg aa I pahoehoe r roa kekahi wahi aole" kupono lio palupalu a enaa ole ijka hele.ana ma wahi ino e like me keia. Malaila ke kali anaj i loaa ka oluolu ī na lio a hala kekahi mau la.,i Ma ka 1a.22, pn aku la ma ka mauna a| _hikt ma Kaluaopele, aia no ia xna ka aoao o f Hauiialoa ; hele aku U e naua ika hana a ka wahiee oka lu#. Ua loihi l'>a ka hule, ana, ua olelo mai ku pailaka alakai. he ekolu mile ka loihi o ke al ahele a hiki i lalo pono o Kilauea, i kah» a ke ahi e hnohehee aqa i na pohaku, Ma ka nana aku, ua like loa me na_ ipuhao hoohehee hao o UUkoheo ; a mOe iho la ma ka hale hoolimaliina, aole i hoomaeiti.ae pono loa la ia hale, i kupono ai na u>aiibmi_ noho malaila. 'E pono ika mea'nona ua hule la ke hoomaemae, i kau like ai ka pono i aa aoao elua. { f . i Ma ka W ak*u ia mailaiīa aku a biki ma Kapapala, a moe ma ia wahi. _ Ma ka la 24, hoomaka ka hele hoike ,aku i na kula; | aohe kumu ma ka halekula o Keaiwa. JMailaila aku a hiki ma ka halekula | 30 na haumnna, aohe i makaukay ponq lakou ima na mea i lioike ia. O keia j»abi eku nei I keia halekula, he wabi inoino loa, he pa, poj haku, a kupono no hoi. Malaila. aku a | moe ma Waiohinu, nja ka hale o Jva.le, Esq., i oia ka Luna Kula o 1:1 Apana. .

, Ma Ka la 25, heie hou aku la no e hcjike i ke kula ma Honuapo, 49 «a ma līilea, 74 na haumanii, ua inakaukau 119 la- I kou, a paū 10, ~ huli. hoi mai la .maJke 0 j | Waikapuna, 22 ma Waiohiou 33 j i na hauinana, a ma ke kula wae 0 īa «pana, 1 13 na haumana, ua makaukau no ia mau kula tua kekahi mea i aoia. | Ma ka la 26, ho'.ke ia na kuimu oia apana, i Pipi, kiimu nu fvuhuku, Kainauu, no Kamaoa, I Polapola, no ke kulawae, Nawaiehu, 110 Wni- | Haoa, 00 Waikapuoa, Keaweheana, !uo Honuapo, Kahooihananui, 00 Hilea, Si. | mona, no Kuoloi-a, he mau mea e ae kekahi j i hoike ia, K.uhinapule, no Keaiwa* a he kuImu wahiue kekahi, 00 oa kaikamahine aia | Hilea, a o na kupui uum, ma ko lakōu wahi i qo, hookahi rae.a 1 kapae ioa īa ma kahi o ko Mosc i>ohu aoa. Ma ka la 46, hele aku la a hoike ma Ka-

maoa, §3 ua ma KahuHU 4 17 haumaaa, aolie i holo lea na haumana maja mau a o ka pau ao ia o na a hiki makou ma Kapua, aohe kuma o|aila 4 a moe ma !a wahi. Ma ka la 20, liele mai la ma ia wahi uiai.

| aolie makaukau kekulama Okoe, jma MiU)Jii, kapae ia ku hoike ana, a hii_ki ma Papa, 4d na haumana, ua makakauu 1 iki kekahi poe o inkou, malaila aku a Opi^i-

haie, 28 haumaua, aohe 1 makauk.au j»i>ao Lkou, m.-iluila aku a moe m& Hookeoa, ina ka hale o Waiau, oia ke kumu kula o'aila, hoopanee ia na kula 0 Kaohe a me Pahoehge, a ma ka la 31 e hoike ai. > Ma ka la 30, hoike ke Kula q .Kaiahiki, 1° na haumana, iu.a K< alia, na haumaoa, ma Kiilae, 29 na haumaaa, aole i holopono ia mau kula, pala no ma Honaunau, 35 ua haumaoa, a hele loa aku la a oiue ma kahi o Mr. pa Esq., oia ka Luna Kula 0 ka Apaaa 0 Kona Hema. , Ma ka la 31. huli hoi hope mai la au e hoike i ke kula 0 Palioehoe, he 33 na ina Kauhe, 48 na haumaoa, ua aiakaukau lai kou ma kekalii mnu oiea, a hemahema no homa kekahi, o ke Kahukula Nui hoi, hoike aku la oia aia ke kula o Keei ma ia la no, he 501 na haumaua, hemaheiua no ma ia kula, ma j IN'apoopoo, 03 na haumana, ua makaukau uo ma kekahi, ma iNaawawa, 72 na oia ke kul» makuukau ma na n»e«i a i hoikeia, a 0 ka pau no la o ua kula oia apaua. Ka ka la, I 0 SepAteiuaba, hoikeia ua mu oia apaaa. Eia ko lakou mau iuaa, Pupule 110 Okoe, Maele no Milolii, J£zekiel* no Papa, Kamakaimi no OpihaU, Kalauko< uo Kuohe, Kamaka uq Pahoehue, Keawehawaii oo Kalahiki, Waiau.no Keaka, uo Kiilae, Kūia no Houauuau, Kauhaipu ooKeei, Napahi no Ikaika 0,0 Naawaj»a, a he mau mea e ae uo kekahi, 0 Nahiiiu a w\c K^h«!«sval, Ma ia Uoik« uua, ua ka poe i ia a na ka Lunakula e hoao hpu ia lakou, a elima i fi»awi aku ko lakou niau palapala Hookehu Kumu, a o ka pau no i& o' ka haua Ana ma ia !a. Ma ka la 2, oia ka Poao&o, ma ia la i hele ai a hiki ma i Kosa Akau, a polio lua kabi 0 Mr. Paniela. Auh »pau. j

| E Ive Au OtioA ue ; . I Elike lue kn pauku a'u e maaao uei e.uiuau j 1 aku, a uie ua pauk.y khulehii.e ae o ka | |.pala Heauilele.i ole ke hai maupopo koua auo, nolail«, ke.niuau aku uel&a i& J.,j K, Kaunaiuauo a me ka poe na&uao 0 koua. kulaua, e hai mai i keia walii mnau. j 1. Na Mos® no anei i» i kanu'ia ia ibo, a. na ke Aku* paha i ksnu ia Mose, " ūij keka,-1 hi awaawa tna ka «59» 0 Moaha ?" Kaua- % wailua M»k. S|4: faunu 6. J. KAmtotA. UUkoheo, Houolulu. Dek 19. 1865, • ■- -x>-, • Hei Kvai o kg Sa Ma&iki,—Ma ka ■ po o ka Poaha o kela pu'e iho oei, ua hooko ia| ka we» a uiakou i olelo ai uo ku Faii (liui • aj.) Ua «ui uo »« haole me ka kkuū w»hit)p »if ».» keiki. i hele «e e Kuai 1 ua i hoomakaukau ia eua >lui Kusi la. Uaiiai j ia t«ai makoa, ua oi «e paha uiauiui u kt> Uusa.«i h<>okahi i loaa ma ia b»ua mai- j kaī, e kokua ai i ke kuU kaikam&h'iue , Makiki N '1