Ke Au Okoa, Volume II, Number 6, 28 May 1866 — KENETE. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

KENETE. He Moolelo no Sekotia.

BTJKE 11.

" A ua ike aku no hoi au i na kanaka o loko e hele ana e hoomakaukau i na mea e hana ia ai no ko Denuba li ia'na iluna o ka ainana, a i ka ike ana mai o na kauaka o loko o ua pakaua la ia'u, na nana pono mai lakou ia'u me na maka wiwo ole; aka, aolp nae au i lohe pono'aku i ka lakou mea e kamailio ana ia wa, a i kuu kokqke loa ana'ku i. kahi a ka lehulehu e, akoakoa ana, ia manawa, lohe aku la au i kekahi inea e kamailio ae ana i kekahi poe, 'He wahi wahine hehena keia, e pono e kipau aku ia ia ma kuhi e,' wahi ake kanaka o ka pakaua. Aka, aole nae au i makau aku ia leo," wahi a ka wahine kilokilo. " E kamailio mai oe i na mea e hanaia ana no Deuuba i ka la apopo," wahi a Kenete.

I ke kakahiaka o ka la apopo i ka wa e puka ae ai ka la, ia manawa, he.halawai ko ka pakaua, a pan ka halawai ana, alaila, e kau ia ke palaka iluua o ka amana; aia wa hoi e hoomakaukau ai ke anaina no ka hele ana e nana i ka laweia ana o ke ola o Deuuba, a.e hoohamamaia ana ka puka o ua pakaua la i kakahiaka o ka la apopo no kela mea keia rnea, e makemake ana e hele aku e nana i ko Deuuba manawa e laweia ai kona ola np. ka hewa ana i hana ai; a ia manawa no hoi e.hele ae ai na'lii o ua pakaua la, na 'lii kane a me na'lii wahine, ka poe waiwai ame ka poe ilihune. Aia manawa no hui e hele mai ai ke Kiaaina hoa o ua pak?nala e oki i ke poo o Denuba, a i ole ia, ua kekahi o.kona mau alii e lawe i ke ola o ka mea i hewa," wahi a ka wahine kilokilo.

" Aole oe i lohe i ke kumu uui o kona li ia ika la apopo," wahi a Kenete. "0 ka mea nui ia a na kanaka e noonoo la, oiai aole i ike pono ia ke kumu o kona li ia'na i kakahiaka o ka la apopo," wahi a ka wahine.

" Ano, e pono e waiho kaua i ke kamailio ana no Denuba, a e hoohiki paa kaua i k« kaua manao, e aho e holo kaua i ka pakaua .Stirling' i .keia po, a i ole ia, i ke kakahiaka o ka la apopo." Ia manawa, komo aku la o Kenete il.oko o ka rumi, e noho ana ke kahuhipa, a huki akn la ia ia iloko o kekahi rumi okoa aku, kahi e moe ana na keiki a ua_ka~ naka kahuhipa nei. A haawi aka la 0 Kenete ekola apana dala gula i kaMima o ua kahuhipa nei; a paue aku la oia, "E ka hoalauna maikai, e oluolu oe e haawi mai i kou kapa komo no'u, a o ko'u boi nou; a ina elua ou kapa komo, alaila, e kaai mai oe ia'u i hiki ai ia'u ke malama i ko'u kapa ponoi, a mai manao mai oe i keia noi a'u e hoopilikia aku ana au ia oe." Ia wa, pane aku la ke kahuhipa, " E ke kanaka opiopio, e hoihoi hoa oe i kau mau dala gnla ma kou eke, o noai paha e makemake aka ana.no oe e kuai i kekahi mea e aku." " Aohe a'u mea e.ae e makemake uei, nolaila, e pono e lawe oe i keia mau dala gula nau, oiai, aohe a'u uku kupono e ae a'u e haawi aku ai ia oe no kou hookipa oluolu aua ia'u ma kou hale'nei, nolaila, ina aole oe e lawe i ka'u mea e haawi aku nei, alaila aole au i oluolu ia e oe, e pono e lawe oe i keia mau dala gula, oiai he nui loa ia'u keia ano dala ma ko'u eke." Ia wa, Iiaawi mai la ua kahuhipa nei i kekahi lole komo ona ia Kenete, a wehe ae la o Kenete i kona kapa komo ponoi, a opiopi ae la, komo iho la no hoi ua Kenete nei i ke kapa 0 ke kahuhipa.

A hoi hou aku la o £%nete iloko o ka rumi ana i hoopumehana ai, a i ka ike ana mai o ka wahine a kt> kahuhipa ia Kenete me ka aabu o kana kaue, akomopumailauo hoike kahuhipa, a haawi ae la i na dala gula i kana waliine, i niea e maopopo ai i kana wahine, he uku ia mau apana dala gula no ke kapa a Kenete e komo aua, ia inanawa no hoi, ike pu mai la ka wahine kilokilo i ko Kenete makaukau no ka hele ana e hoopa* kele i ke ola o Denuba; aka, aole nae i puue aku oia ia Kenete.

la mauawa, hoomakaukau iho la o Kenete e hele i ka pakaua o Stirling, a haawi aku la oia i kona alolia i ke kuhuhipa a me knna wahine, a puka &ku la ia iwaho, a haliai aku la qo hoi ua wuhine kiiokilo nei inahope o ivenete.A .no ka aaki loa iho o ka pouli iloko o na niinute a laua e helo nei, ia wa, kahea aku la ua waliine kilokilo nei, " Ea ! e hele ana kaua i hea ?" Aka, aolo i paue mai o Kenete iloko o ia mau ininute, aka, ike iho la ; ua wahiue kilokilo nei e hele ana laua i ka pakaua o Stirling, a ninau hou ae la oia ia Kcnete, a pane mai la oia, " E noonoo ibo oo oo i ka kaua wahi e hele nei."

" Ae, e hele aua ka I, kuua ,i ka pakaua o Stirling i ka waha o na liona hihiu hae o ia pakauu," wnhi a ka wahine kilokilo. A pane aku Ia o Kenete, " E ka wahine makau wale, eia hoi au he liona hae ahiu no na waoakua a me na ululaau o ke Sekotia nei a puni, oiai, ke ike noi au i ke alanui a knuu e hole aku ai, aohe poino e ili mai ana maluna

o kaua, no ka mea, na kaawale kalii e hele aku ai. A iua oe e oluolu rnai ano ina kaula lopi gula o ka'u wehewehe ana, a'n e mauao nei e hai aku imua ou, alaila, e ike auanei oe i ka pomaikai a me ka hooko ia o ka kaua mea e hele nei."

A pane aku la ua wahine kilokilo nei, " E pono e hai mai oe ia'u, i hiki ai ia : u ke ike i ka pono a me -k8 pono ole o kau mea e makeinake nei e hai mai imua o'u." A wehewehe aku la no hoi o Kenete i kona. manao imna o ua wahine kilokilo nei, aka, aole nae i pane iki mai ua w-ahine nei a hiki i ka pau ana o ka Kenete kainailio ana, ia wa, pane aku la ua wahine nei, "0 kou manao io iho la ia la." "Ae, o ko'u manao paa iho la no ia, a pehea iho la ia manuo ia oe," wahi a Kenete. " Ano, ke ike nei au i kou wiwo ole ma kau mau mea e kamailio nei i keia muu niinute, a'ke manao nei au, aole la e loaa ka noouoo maikai i na keiki e like me <! kou auo, a o.keia olelo au i hai mai nei imua o'u, me he mea Ia he kanaka elemakule oe ua poohina, a ohule, no ka mea, o ka poe ua 00, o lakou ke hiki. ke noonoo kupono; aka, ke ike tiei au i kou noonoo a me kou wiwo ole," wahi a ka wahine kilokilo.

" Eia wale no ka'u olelo i koe ia oe, e pono e hele oe a lawe mai i mau lio i elua ma kahi au i manao ai e loaa o na mau lio," wahi a Kenete; "Ae. eheleau i mau lio iloko o na halelio o ka hokele. a ke manao nei au e henehene ia ana paha au e na kanaka o na hokele ke hele aku au e hoolimaiima i lio, aka, e hoopau ia no nae ko lakou. hooheuehene ana ia'u i na au e haawi aku i na apana gula melemele imua o lakou," wahi a ka wahiue kilokilo, ia wa no, hoomau aku Ia laua i ka hele ana ia po.

Ia manawa, ike aku la o Kenete i kekahi pupupu hale, aka, hele loa akn la no luua nei ma ke kūla, a hiki wale lana i ka palena o ke kulanukauhale, hole-'loa aku no laua a hiki i kekahi pa ua nohaha, nuho ibo la laua iluna oua pa nohaha nei. 0 keia pa a laua e noho nei no kekahi poe kahuua pope, aka, ia laua e noho ana ma ia wahi, e mau ana no ka ponli, oiai aole i pnka ae ka mahina ia manawa, oia no hoi na po puka wanaao o ka mahina, aka, ike aku la laua i na hokn i ka uwiuwiki niai iloko o ke.ao hakumaknma, a hilinai aku la o Kenate nialnna o ua pa uei, e hooluolu ana ia ia ma ia waln, no ka mea, ua aneane ma ka hiamoe loa oia, a paepae iho la ia i kahi lole ana i puolo ai i ka wa i komo ai i ke kapa o ke kahnhipa, a nhi iho la i kona maka me kekahi nuau apana pale o ka lule ona, a i ka aneane ana e wanaao loa, ala ae la oia a nana ae i ka wahine kilokilo, a olelo aku la oia, " I keiu mau minute, e hoomakaukau kaua no ko kaua wa e hele hou aku ai, oiai, ke makemake nei au e hele oe e imi i mau lio i elua, a e malama aku oe i kuu mau wahi lole, a e lawe pu oe me keia eke dula gula i uku uo ka lio au e hoolimalima aku ai i ka mea nona ka lio."

Ia "manawa, haalele iho la o Kenete i ua wahine kilokilo nei i kahi a laua i noho ai, a hele pololei ak\i la i ke ala e moe ana i ka pakaua o Stirling. (E waiho iki kakou ike kamailio ana no kahi wahine kilokilo, a me ka kakou koa wiwo ole ma keia wahi, oiai, ua hele pololei aku la o Kenete i kana wahi i makemake ai, a e kamailio kakou no na hana a ka poe oloko o ka pakaua o Stirling i ke kakahiaka ana ae.)

A i ka oili ana mai o na kukana o ka la maluna o na.puu neoneo e Sekotia, ia manawa, wehe ia ae la a hamama ka pnka nni o ua pakaua nei, aia hoi, ike ia aku la na koa o loko o ka pakaua e ku ana me na kupa kila a me na lako kaua, a hoomaka iho la ke komo ana o na kanaka o ke kulanakauhale e ike i na mea e hanaia ana no ka haku Denuba, a lohe ia aku la ma o a maanei o ke kulanakauhale ka wa e li ia'i ka haku Denuba, a iwaenakonu o ua pakaua nei i kukuluia ai ka amana, a ma n& aoao o ua amnna nei, ua kukulu ia kekahi mau pahu hae; a o ke keiki alii, aia no ia iloko o kekahi hale maikai o ua pakaua nei kahi i malamaia ai e kekahi mau kaikamahine alii ekolu, a me kekahi mau koa ikaika o ua pakaua nei.

A i ka wa i akoakoa .ae ui na'lii a me na makaainana iloko o ua pakaua nei, ma ia wa no hoi, lawe ia mai la ,ke keiki alii a mu ka puka aniani e nnna mai ai. i ka amana, ia wa, ike ia aku la e ke anaina holooknu ua keiki la e inalamaia aua e na kaikninahine alii o un pakaua nei. . A ma kokahi puku aniani oua Menei, a malaila kekalii mau alii ekolu e noho ana rne ko lukon niau kopa kila, a o ka (akou haua i haowiia, o ko lakou nana pono a hiki i ka hora e lawe ia mai ai o Denuba, aluila. na laleou e hai aku ka manawa e okiia ai ke'poo o Dentiba, aka, aole nae he makemake o keia mau alii e lawe kokeia mni o Denuba e laweia kona ola, oiai, o kekohi no ia o ko lukou poo hui. I ka wa i mnkuukou ai na mea a pnu loa oloko o ka pakaua, ia wa koke no, hoea mai la ke Kiaaina hou o ua pakana nei malunao keknhi lio me kona kahiko maikai, a rea kona liinn knna pnhikana, a o kana koi knna hoi mahope o kona nobo kahi i kau ai, aka,

! holo mai la oia aku ma ka amana, kahi e | kau ana ke palaka.

Ia manawa, kuhikuhi ae la kekahi alii e noho ana ma ka puka aniani i kona lima i ka mmi i hoopaaia ai o Denuba, ia ra, akahi no a maopopo ae la i ka lehulehu o ka wa ia e lawe ia mai ai o Denuba. Aole i liuliu iho wehe ia niai la kekahi wahi puka, aia hoi, lawe ia mai la o Denuba e kekahi inau alihikaua o ua pakaua nei; a i ka ike ana aku o ke anaina kanaka ia Denuba e lawe ia mai ana, ia wa no hoi, pioloke ae la ka pakaua holookoa.

Ia manawa, hoomalu ae Ia ke Kiaaina no ka nui o ka walaau, a ike iho la -o Demiba, he anaina kanaka nui ke kali ana ia ia, aka, aole nae i maopopō ia ia ke ano e keia auaina kanaka e kali nei ia ia, a i kona hiki ana aku i ka'amana, ike ae la oia e kau ana ke palaka iluna, a hoomanao se la oia e lawe ia ana kona ola. Ia manawa, hawanawana ae Ia kekahi alihikaua ia Denuba, " I keia mau minute e laweia ai kou ola e kela koi e kau mai la maluna o kela/Iio."

Ia wa koke no, kahea ae la be Kiaaina i ke anaina kanaka a pau, " Owai ke kan'aka eaa e hele e oki i ke poo o Dennba i keia manawa," aka, aole hookahi leo i pane mai i ka wa i kahea ai ke Kiaaina. A ika lua o ke kahea aua a ke Kiaaina, ia wa, komō mai': Ia o Kenete iioko o ke anaina kanaka rae kona kapa kila. A i kona lohe hou ana ike kahea ake K'aaiua, ia wa koke -no, kahea aku Ia o Kenete me ka leo nui, " Owau ka mea nana e kii e oki i ke poo o Denuba, oiai be enemi oia no'u ?" Ia wa, hookaawale ia

ae la ke anaina i wahi no ia nei e hele: aku ai a hiki imua o ke Kiaaina, a haawi mai la ke Kiaaina ia Kenete i ke koi me ka manao he kanaka e keia, oiai, aole ke Kiaaina i' manao o Keuete. ... - A i ka loaa ana aku o ke koi ia Kenete, ia wa, hele aku Ia ia a pii iluna o ka amana i kahi e ku ana o Denuba, oiai, ua hookomoia iho ke kaula e paa ana ma kona a-i, aka hoi, ia ia i.hoomaka aku ai e pii, .haawi niai la o Denuba i kona aloha hope i na'lii a me na makaainana, a hoomaka niai la oia e kamailio mai imua o ke anaina kanaka, "la'ue noho ana iloko o ka rumi paahao i keia ka-. kahiaka, aia hoi, hiki ae la.ka lono i o'u la he anaina kanaka mawaho nei me ka maopo--po Ōle'ia'U O ke ano"o~kfila "anaiiia-KatrakU7 aka, i kuu laweia ana mai nei a hiki maluna o keia 'wahi, akahi no a niaopopo ia'u, i hele mai nei oukou e nana.no'n, no ka mea hoi, aole oukou i hele mai ia nei no ka makana gula e haawi ia ana ia oukou, aka hoi, i hele inai oukou e nana no kua li iaa me ke okiia aua o kuu poo e ka lima menemene ole maluna o keia wahi a'u e ku nei—aloliaoukou."

la manawa, Luli ae la ka liaku Denubu, a ike iho la i keiu kanuka e kn ana me ke koi, ia wa, hawauuwana akn la oia i ka me% e ku.ana nua kona aoao, " Ina ua oiaio ioa keia inea a'u e kamailio nei, alaila, e oluolu oe e hai mai i kou inoa ia'u, oiai, aole au e kukala aku i keia lehnlehu e ku mai nei, no ka mea, he makemake au e. hai mai oe ia'u i kou iuoa, i kala aku ai au ia oe mainua o ko uki aua mai i kuu poo ike koi." Ia wa koke no, pane aku Ia ka kakou koa wiwo ole ia Denuba, " Owau no o Kcnete."' Aia hoi, welie koke ae la o Keneīe i kana pahikaua a iiaawi aku la ia Denuba, a oki ae Ia o Kenete i ke kaula o ke palaka a me na kaula ina kona niau lima. A hooniaka mai la oia ika hili ana i na alihikaua a me na koa i ke koi, a me kaua pahikaua, a lialiai mai la no hoi o Denuba niahope ona me ka uhau mai i kaua pahikaua i kekahi poe koa.

Aka, ia laua nei e lukn inai ana i na koa, ia wa, hookaawale ae la ka lehulehu i wahi e Lele mai ai luua nei, no ka mea, be nui ke aloha o ka lehulehu ia Denuba. • Ia manawa, kaheo ae la ke Kinaina i na kanaka e hopu ia Denuba a me Kenete, aka, aohe he mea aa aku e hopu ia lana. A no ka hopu oleia ana, nolaila, holo iuo mai'la ua Kiaaina nei me ka noonoo ole i ke ola o ka lehulehu, a pau iho la kekahi poe i ka make, a eha hoi kekahi poe i ka lio o ua Kiaaina nei:

la wa, hopu ia ae la ke Kiuaina a pepelii ia iho la a niake loa, a holo aku la o Denuba a hiKi ma ka puka, ia wa iio, paniia mai la ka puka, aka, hooikaika aku la o Kenete e wehe i.ka puka a me ka pepehi ana i na kiai a make, a hemo hou ae la ka puka a haman'ia, puka uku la o Denuba a me Kenete iwaho, ike aku la ka kakou koa wiwo ole i na lio elua e paa ia ana e ke kaliu lfo, (oia hoi ua lio a.ka wahine kilokilo i hele ai e hoolimalinia,) ia wa, ike niai la kahi, wahine kilukilo ia Kenete a me Dcnoba e puka aku iina iwaho, a konio iho la ka olioli iloko oua. A i ka'hiki ana'mai o Kenete a me ka liaku Denubn, ia wa, Jcahea ae ua koa wiwo ole uei ia Dcnuba, " £ kuu liaku, e kau oe nialuna o keia lio, a maluna hoi au o kela lio." a kau a'e la no hoi luua maluna o na lio a holo aku lanie ka wikiwiki loa, e like me ka lele ana o ka pua mai ke kakaka aku a ke kanuka pana pua, pela iho la ka liolo ana a na lio a ka wahine i helo ai e hooliinalima.

iMuhope iho o ka puka ana aka o Kenete ma inai ka pnka aku o ka pakaua, ia wa, uni loa iho la kc> hannaele o loko o ua pakaua nei _no ka make ana o ke Kiaaina, aka, i ka wa i puka mai ai ke nnaina mailoko mai, a hehi ihu la lakou maluna o ua Kiaaina nei a pepe loa kona kin», aka, lohe aku la ka lehnlehu i'ka leo o nu'lii e kahea una i na koa e honpaa mai i na pnka o ua pakaua nei, akn, uole nae e hiki i na koa ke paui mai i ka puka, oiai, ua nui loa ka ikaika o ka lehnlehu i ka puka ana iwaho, nolaila, aolo e hiki ke malnma ia ka leo o na'lii o loko o ua pakaua Stirling uei. (Aole ipau.)