Ke Au Okoa, Volume II, Number 7, 4 June 1866 — No ka wi o Lahaina nei. [ARTICLE]

No ka wi o Lahaina nei.

Iloko o keia makahiki e hele nei, a mamoa aku nei hoi, na hoooiaka na kane, a me na wahine o Lahaina nei. e mahi ai ko, oa huli a mahi ka hapa nm ma ia hana, a ua paa pono ba ama Vke kanu ia, a ua kaalele na kanaka i ke kanu ana i ke kalo, a me ka uala. a ua komo nui aku na kane, na irabine i ka hana m'ahu wiliko, ekolii hapawalu no ka la, a ua lilo loa ma ia haaa, a ke waiho wale nei na aina' kalo o Kauaula, aohe mahi ia, ke pii nei ka nahelehele a ke uhi paapo nei i na loi, ke lanakOa nei sa opala, a me na mea e ae.a ke hehi nei na lio, a me nabipi ke kua ia nei na ulu, a me na kuikai i paila wahie, i mea e loaa ai o na dala, i loaa ona wahi pai ai o Molokai mai. Ina oe • naue iho e makaikai ma'ka malo ttlu o Lele nei, aole e halawai iki kou mau onohi me kekahi mau loi kalo i hele a po-ka-ki-manu, aole no hoi me kekahi naau mala oala, aole hoi eliUe me ka wa o ke alo o ka aina, ina e kilohi aku o« ma ke kahawai o Lahainalona, aole oe e ike aku ua alnna loi i pokeokeo ma kahi hookahi elike me na kipuka kolea pela ka waiho, ke ike aku nei au i ka lehulehu i ka hele ae, no ka mea, eia ko'u hale ma kapa alanai, e ninau ana,aohe aio keia wahiea ? £ hahai hele ana i Olovfralu, a me Ukumehaihe, e auineume ana ke loaa aktf kekahi oiaaaauwa, i na e oele mai, alaila hoi ae la lakoo oie ka olelo īho,' pīlikia loa keia la, aole paha e moe iki ana ka po, no ka houpo lewalewa kekahi poe a'u e ike aku nei, o ke ala wale ae la no i ka wa kakahiaka, a hele no i ka hana v mtthu a wili ko hoi, a komo aku la kahi wai ko hala ka la, a'āliiahi hoi mai la pupuu hiamne, a pela aku. A iua e ohi mai kahi da!a i ka Poaono, 'ika aieaku lano i kahi o ka Pake, 'a koe iho he wahi hapalua paha, he'hapahal ia.'he hapaha i kahi pol'a poi, o ka pau no ia, ina' aohe poi, o ka hele no ia i ka inu kii kahi o'ka Pake.o ka wai holoi no oka o ke ki iho la no ia e inn'ai. aohe e hiki lee haalele ae im ka pono o ke kamau o ka ea., Ke'pii nei lee kuaiukuai oke pai ai. ma La&ainanei, elima hapawalu a oi ae, a' īnā hoi i kuāi iiut ia e kekahi kpnaU, loowali ia mai la hoi a kakale me heīepe palahu lā,iloi&' no oia' kakāle aole he hāalele aku, i leo'u nānā maoli aku i ka waiho a ka aina o Lahainanei. āole e hoohalāhala ka maka no ka 'uliuli ua pāa pono na ma«kāloa, wahi pnpu, na olaelae, «a maloo, na *UW*iha, a pela. alui, o ka hua ole iho o ka olu o Lahaina nei, ua nok« ia ap.i k» okioki ia i wphie, a e. lilo pahā kā'ulu 6 Lele nei 4 'maa ole, pela io no, o'ka poe hoouawele no ma na.waJ|ijolißpai, { |>Mpa*haua; _ noi* ola •JlO iikali' ku o-o f ,ai ; kahi,<(Dihinihi, a oweowone. A o iho.lie ola i ka makāhi, eia nae ina • ku' liiai na Wlepahaliai i Lahā'iā ; h« pala uhauha pahaH E na m#k«»»k«/ ua mua, meiamMiua 'waala ia aku ■ ka lau, nou ia iku u buli ( eli ia ka lua, a j a a |[ U oa poholi maia, onoo ia aku na na- 1 om 'ka00,.: bawele «kniM hl» nwmoaa, a pela akuii, J3«lo- ' W. Sibuta, ».

!Ua ili mai iluna o ko makou hokua ka aweawe lihaliha, luuluu, menemene, minamina, kaumaha a me ka pilihua i ka hai ana aku i ka lehulehu holookoa o Hawaii aei i ka haaleie ana mai o " 0 'uaihai pua lau inaewa ke ala, He ala i poni ia i ka wai a na Kahu, Na ka hu mikiala i ka wao na Hiua, Na Hina pai kauwele kuu manao, Nana nei po e haona nei ka moe—e." Victoria Kiheahea Kalohelani Kaiiamaltj Kaahumaot i keia noho'na, a manele malie ia aku la e ka make i ka aina uhane, kahi hoi a pau a kakou e hele aku ai ia huakai hele kohana aohe ko olua. Ua kuu aku oia i kona luhi o keia noho ana i ke kakahiaka, hora 10 o ka Poalua i hala iho nei—a hooueenee 'aku la kela ia ia iho i ka poli o ka Makua Nui, me ka waiho mai ia kakou ika muliwaa nei, e paumako a e kumakena ai. .He mau mahina kona kaa ana iho nei iloko o ka poho o ka lima a ka ahai lono aka make a hele aku la. oke akamai o na noiau loa kai hoao ia e kaohi mai i ka helu'na o kona mau la, aka, apo mai la no " Ka Mea nana i haawi mai, a nana no i lawe aku la," i kana o ka hanu. Malalo o na olu o Haimoeipo Hale kona wahi i waiho mua ai, a i keia mau la hope iho nei, ua hoihoi ia ae oia ma Mokuaikaua, a ilaila oia a- hala aku la. Ua hanau ka kakou Kamalei Alīi "Waaixe ma ka Papu kahiko i Honolulu nei, i ke kakahiaka o ka la 1 o M. H. 1838, mailoko mai o ka puhaka alii o kona makuahine Kinau, a wahine hoi a ka kakou mea imi alii hookahi i koe M. Kekuauaoa e ola nei. oka nui ona makahila o kona noho ana iho nei me kakou, he iwakaluakumamahiku makahiki, me eono malama ame iwakaluakumamawalu la. I ke ahiahi aku o ka Poaono, ua ulono ae ma ke kulanakauhale nei, i kona ano paumeume ia la, a i ka Poakahi ae. ua holoi ia aku ka manao kaumaha mai ko makou naau aku, no kona pohala iki ana ae, aka, i ke kakahiaka Poalua, ua laweia aku oia. Ua ki ia na pu, aua uu hapaia ae na hae a pau o ke kulanākauhale 'nei. Ia ahiahi iho no, ua hoihoi ia kona ki'no kupapau i ka Hale Alii lolani,' i loaa ai i ka lehulehu ka wa e kiei hope loa iho ai i ka waiho ae a kona kino kupapau. . Ika Poakolu ae, ua hoonani ia oia ma ka rumi hookipa o ka Hale AJii: I ka hora. 10 o ke kakahiaka, wehe ia mai la na puka a hamama, e hookuu mai i ka lehulehu holookoa e ku mai ana mawaho e ake ana e komo mai e hoike i ko lakou paumako, kumakena, a kanikau hoi no ke Kamalei i hala aku - la. Ika hookuu ia ana mai o ka lehulehu, ua haehae ae lakou i na ao kaalelewa me na uwe kumakena, a kanikau e like me ka mea mau ia kakou nei. Ua hoomauia ka hamama ana o ka puka mai ka hora mni a hiki i ka hora ekolu o ka auina la. Ma kona make ana, ua ili aku ka pili kaumaha. loa o ka noho'na kumakena maluna o kona Kaikunanea me kona Makuakane. Ika makou nana aku„i na helehelena o kona Kaikunane a me kana Hapaieea, ua kahakaha ia na hiohiona o ka uoho'aa u a kaumaha kuhohonu, a me he mea laua : " liiilihia i makiekie ke aloha, Aloha uina kaui lea i kuu manawa, ■ 0 kuu manawa e au wale nei, Ua hala ka pili aloha me ka !-po—e." Āia, ua hala—ua hala aku la kekahi lala o ko Kamehameha Hale, a 'owai la o kakou i nele i ka opiopi ia o ko kakou mau puuwai, iloko o ke koloka eleele oTte kumakena ame ke" kanikau nona ? Owai o kakou nei e Hawaii, i ole e haawi iho i wahi «,.,no kona hēle koolua ole ana aku La.i ka aina polikua Kane ? Ena nalu o Huia, aphe e pa hou kou mauehukai i kona ili! Ena one anapanapa o. "Waiolama, Dakohaimaukapuaioe ehehiiho! E.na paka-ua Kanilehua,ua pau kou haaheo ana 1 maluna ona! Eka pohu o Kona ame ka maluulu o Lele, aohe epeahi houko olua mau makani kolonahe i kona mau papali□al -E ke Capitala o Honolulu, aohe e eha hou kou ili honua i 'na huila o- kona kaa t A e ka olu kohai o Papakanene, ua oki kau hoopunana makamae anaiaia ! E ka aina o lalo,' o na halukuluku o na wailele o Namalokama, aoheia e lohe i kou mauleo hoonaueue manao aloha!' E ka Wai 'Kuouhoe i na pali, aohe e' moni : hou. iā i kauwahi kulu' 'ou! E na'lehua o 'Makaulelei o kona kino wailua kelei iā e Hawaiiholoōko^uauhi mal)feaj malu liekuawa o ke kumakēna walaniainaluna ou ; a e hoomaiiao ae naē kalcou/ d; ka.make ka lei alii p,ke ola. uia; ina e hoole ia mai ka make ana, e noho lapuwa* 1iti .,,,; - i Hoike Kula,—E hoike nuiia ana na kula Aupu'ni ok& Apaua o Honolulu, i ka pti e hope oka oialama o īune, M. H. {366; ma Kamoiiiili a me Kaunaakapili e hoike ai.