Ke Au Okoa, Volume II, Number 11, 2 July 1866 — Untitled [ARTICLE]

x* I kela la aku nei, ua lioike ia niai makou e ka Luna Leta Nui i kekahi mau hemahema aole maloko oke Keeiia. ana .e luna paka nei me ka hooikaika nui i ka ; -pono a me ka pololei o ke akea liolookoa,. aka, mai ka poe na lakou i lioouna mai i •~nS leta, me ke kaulia paha o na manaolana maluna o ko lakou mau puuwai e hiki ,'pono ana ka lakou mau letn i !;o lakou mau hoalolia, a mau pilikana paha. " Oiai, ma ko kakou hele ana imua i keia ma ka papahele lana malie o ka hoo--naauao, ua nana, a ua manao ia ka Oihana Leta, oia kekahi o na laau kakoo ikaika e kokua mai ai i ka holo ana o ko kakou "\vahi Aupuni imua, a ma ia mea no hoi ua ike ia aia iloko olaila kekahi mau kuluAvai o ka pomaikai e kakoo mai ai ia kakou " hookanaka." 0 keia mea oihana leta, aole i nana nui Avale ia e jkakou nei, aka, ua mikiala mau loaia e na &upuni nui a naauao hoi. Aolie paha mea like ia kakou e noho nei i keia "wa, e

Jike me ka loaa ana mai o na palapala a ko kakou mau hoalauna, e hai mai ana i ke ano kohaihai ame ka oluolu o ko la'kon noho ana. * Pela no hoi makou e nolio nei, he ake a he nakui mau makou e ike i na mea a pau e hai ia mai ia makou. Ika ■\va eku mai ai na moku me ka lono mai he mau hana nui a kaulana kai hana ia ma kekahi ioau wahi okoa aku, ua miki koke makou e hele ihea ? Ika Hale Leta. Ua ike mau no hoi makou i na wa e ku mai ai o Kīlauea, me kekahi mau moku e ae, a me na moku o na aina e mai, i ka mumulu a me ka puukiuki nui ae o na kanaka a me na haole i keia mea he Hale Leta. Ano ke aha ke kumu nui oko lakou pikokoi ana i na ipuka o ka hale o ka Oihana Leta ? Nawai lakou i kono e pilipili mau ae malaila, me ka ninau aku, " Aohe nae paha a'u wahi palapala?" Jfo ke ake a me ka anoi nui e ike ina hunahuna manao o na makamaka, a hoalauna a xrie na pilikana, e hai mai ana i ko lakou oluolu ame ko lakou ano omaimai, a i ka wa e ike ai na hoalauna, ua oluohi ko lakou mau makamaka, alaila, ua hapai ia ae ko lakou mau manao olioli. Ua olelo ia o ka hale kanikau kahi e kulu ai na waimaka, a e kumakena. ai hoi, aka, o ka Hale Leta kau wahi e kulu ai na waimaka, no ka mea, i ka wa e kiei ' iho ai lakou ika īnake ana o kahi mea aloha a.mea moamoa paha i hai ia maloko o ka lakou mau palapala, alaila, aole auanei e nele be kulu iho o ko lakou mau waimaka, a e opiopiia no hoi ko lakou mau punwai e na " kui houhou " o ke kupikipikio ame ka pilihua. Aka, aia pu no hoi iloko o na kikiki oia hale, kahi hoi i noho ai ka olioli. Ina e loaa mai i kahi ka palapala, ua holo pono kana mau hana me kekahi o kona mau agena, alaila, e hoouluku ia mai no na manao olioli, a hoi aku ia i kona keena hana a home paha me ka mama o kona mau kapuai. Aia iloko o ka Hale Leta kahi i noho ai na manaolana nui o kahi poe, a aia no hoi iloko olaila kalii i hoopunana ai na hua o na manao poho o kahi poe.

Ua hiki mau mai iloko o ko makou keena nei kekalii mau palapala e u ana no ka pono ole o ka lioounaia ana mai maloko o ka eke leta. Ua kapae ae no makou ia mau mea, a ua hele paka makou e ninau i ka Luna Leta Nui, no ko makou manao o hoeliaeha auanei makou i kona kulana, ana e lioomanawanui nei me ka ikaika o na paa bipi elua, aka, ua hoopau ia mai ko makou mau manao ninau no ia mea, ma ka ike maka ana ihoaia he manuunuu ■wale na palapala aohe i kau pono ia na uku poo leta. Maluna o kekahi mau palapala, ua kau ia na poo leta elua a ekolu paha knuia ana maluna o kekahi mau leta e ae mamua; ma kekahi mau palapala, ua ka uia na poo leta i holoiia ka hoohaukae ana a ka luna leta o kahi wahi. 0 keia mau mea, ua hookaawaleia uo e ke kaaawai ko lakou mau uku hoopai, aia ma ke Kanawai Kivila, Pauku 408, a penei no ia: " He mana ko ka Luna Nui o ka Oihana Leta e kuai aku i na hoailona pai no kana oihana, e like me ka mea e pono ai ka lehulehu. Ina i hana kekahi kanaka, a mau kanaka pahu, i kekalii hoailona pai no ka leta, mu ke ano like me ka mea pai o ke Aupuni ma ke ano apuka, a ma ka holoi ana i na kaha hoailona o na pai i pau i ka ukuia mamua i mea e hoouna aou aku ai, lie liewa feloni ia, a ina ku ia ia ka hewa ma ka hookolokolo ana, e hooukuia oia i ke dala, aole oi aku mamua o elima haneri; a i ole ia e paa i ka hao ma ka hana oolea, aole oi aku mamua o ka makahiki hookahi, e like me ka manao o ka aliahookoloHlo he pono." Nolaila, ma keia, aohe wahi kipuka e hemo ai ka mea e uhai ana i keia, a no ia mea no hoi ke kumu e hiki pono ole ai na palapala hoouna i na makamaka; a aohe no hoi e i ia ua hewa ka Luna Leta Nui ma ka malamn ana i kona kulana, a ua liewa hoi i ka aua ana i na palapala i hoouna ia mai oia ano. Nolaila, e na ma-

kamuka e malama i keia. a i ole oukou e liooko, e mau no auanei ko oukou kaniulm no ka hiki pono ole o k'a oukou mau leta. Ke ka-ua keia ako oukou makamaka aloba, Ke Aū Okoa.

Ka tcle hoole'wa. —I ka hora eiwa me ka hapa o ka Poaono iho nei, ua haawiia ac ka pule no ka hoolewa ana maloko o na paia o ka Hale Alii lolani. Ua poloai ia ka poe kupono e naue aku ilaila e hui pu ai i -ka liaawi ia ana o ka pule hoolewa. No ka Hoolewa.—l ka Poaono iho nei, ua hoolewa ia ke kino kupapau o ka kakou Kamalei Alii i hala aku la i kahi hiki ia kakoa kc ukali ke hiki mai ko kakuu wa kupono e ukali aku ai. No ka kupilikii loa o ka manawa, nolaila, ua waiho malie makou, a keia pule ae, hoopuka aku. He Poe Pake Paahana.—l ka Poalima iho nei, ua ku mai mawaho o ke awa kekahi moku, mai Kina mai, me kekahi poe Pake paahana no Kalio, i Amerika Hema. Uahai ia mai makou, he eono haneri ka nui, a ua lono lauahea mai makou, ua make kekahi poe, no ke kupilikii paha ? Pili kino. —Mawaena o na ohua eemoku i ke ku ana mai o "Kilauea " i ke kakahiaka Poalima iho nei, ua ike iho makou i ka Mea Malialo ia Hon. A. M. Kahalewai. Iko makou ike ana aku ia ia, ua hele wale a puipui aka lawaia. Ua hoike mai no nae kona mau kamaa i ka hoailona o ka malu ulu ana e noho mai nei. No ka Punahoo.—l ke ahiahi Ponlima o kela pule aku nei, ua halawai ae na haumana i hele ika Punahou. "Uahaawi ia he haiolelo e W. D. Alexander ka Peresidena o ua kula la, a mahope mai ona o A. F. Judd. Ka nui ona haumana a pau i hele ilaila mai mua loa mai, oia hoi ka makahiki 1341 he elua haneii a me kanawalukumamaiwa. Mai Pilikia.—Ua hai ia mai makou i kela pule aliu nei, ua holo malu kekahi kaikamahine iloko o Hale Alii, a i ke kakaiaka ae hoi mai, me ka ae ole o kona mau makua. Ua hoopaaia oia iloko o ka rumi, a holo malu hou no. Ike komo *ana aku o na makua iloko o ka rumi, ua hana ua kaikamahine nei i kekahi kaula li; a mai poino.. Ua kaiehu loa aku nei kona mau makua ia ia. Ka iiokuahi Ejlacea.—l keia holo ana'ku nei o " Kilauea," aole oia i ku ma Kohala ame Kawaihae. Ke kumu nui oia, no ka ma kemake ia e hoomaemae i kona mau ipuhao, a i hiki ai hoi ke hoomau i kona holo ana i kela Poakahi keia Poakahi. Ua ku mai oia i ke kakahiaka nui oka Poalima iho nei me kona ano mau, he ohuohu i na ohua, a keia ahiahi e holo ai no ia ma na wahi mau.

E HOOMAKA ANA KA AHA JūßE.—Aīa ma na kolamu olelo hoolaha o ka kakou pepa o keia la, -ka papa inoa o ka poe i koho ia no ke Kau Jiure e hiki mai ana iloko o keia mau la e hele aku nei, a ua makemake ia na hoa e hele aku ma ka Hale Hookolokolo i ka Poakahi la 16 o July e hiki mai ana, ā nolaila e pono e eu ka lemu o poo-hu auanei i na ala ma ke poo. Ke Kiaaina Wahine.—l ka Ia Sabati iho nei, i ka hoohoia ana mai, o Nahienaena ka moku e hookomo. mai ana, lele-āe la kaoili, me ka manao.e hiki mai ana ke Alii Kiaaina Wahine o Hawaii, a i ke ku ana mai, aohe 1 kau mai. Ua haiia mai, no kona nawaliwali no, nolaila, aohe ia i hiki mai, a ke manaolana ae nei naakou, e oluolu mai kona omaimai, a e hoihoi hou mai i ka ikaika kino o na la mai ole. Hoike Kūla.—l ka pule i hala iho nei, ua hoike na kula ma ka olelo Hawaii o Kona nei, ma ka halepule o Kaumakapili. Ua hoomaka ka hoike ana ma ka Poakolu, a ua hoomau ia a hiki ika Poalima. 1 ka hoolohe ana aku ika hoike ia ana o na kamalii, ua ike a ua akamai no lakou, a oia nae ka hilinai ona oia mau mea ma ka hooikaika ana a na kumu. Po ltta na lehua o Kaana.—l ka po oka Poakolu iho nei, oia no hoi ka po i haawi ae ai o Aliiolani i kana mau kanaenae aloha no kona Alii Kaikuahine i hala aku la. (Ja naue ae no o Likelike me kona mau hoakula ilaila, e haawi ae i ka lakou mau kanikau, a i ko makou hoolono ana aku i na mea n pau i hana ia ia po, ua nune wale iho no iloko o makou ka manao, "ua po lua na lehua o Kaana." Mailuna mai paha.—l keia pule i hala iho nei, ua wawa nui ia e kela mea keia mea, ma nā pipa alanui, e " ola hou ana o S. Kupanea," ka mea a makou i hai aku ai i kela pepa aku nei, ua hele aku i ka aina uhane. Ke kumu o keia ulono maoa maanei, no kn olelo a kekahi kanaka o Kaona kona inoa e oln hou ana oia, a aia ka mana, (mailuna mai. pnlia) ia ia e hooluai ia Kupanea, a ua i ae no hoi ia he hiki no ia ia ko hoola i ka kakou Kamalei. Pela io paha, he kanalua nae ko makou manao no ia mea. 1 ka Poulua iho nei, hoouna ia aku ka Luna o ka Papa Ola e kii e kanu i ke kino o Kupanea, e kue mai ana ua Kaona la, a haehae liilii i ke kuka. Ua kanu ia ke kino, a ua lawe ia mai o Kaonu i Kawo, no ka manao o ka Luna o ka Papa Ola o kii hou ia e huai i " ka imu kalua loa." I ko makou lohe ana i ke ola hou o Kupnnea i iho la makou, " mailunu mai ka mana."

Ma ke kauoha a ka Mea Hanohano, ke Kiaaina o Oahu, ke pai nei makou i ka papa kuhikuhi o ka hooiewa ana o Ka MeaKiekie, e like me ka hoonohonohoia ana i ka Poaono iho nei, a penei no ia : Ea mea nana i hana ka Pahu. Na Kumu me na Haumana oke Ku!a Alii, ke Kula o Kawaiahao, Kula Katolika, ke Kula o Maemae. Ka Poe Kinaiahi o Honolulu. Poe Hui Paahana Manawalea. Na Kauka Lapaau. Na Konohiki o na Aina Moi, na Eonohiki o na Aina Ponoi o ka Moi, na Konohiki o na Aina o Ka Mea Kiekie i make. Ke Kiaaioa o Oahu me kona mau ukali. Na Koa Hulumanu. Ka Haku o Hawaii Poaoi. Na Koa o ka Hale Alii. Na Ohua o ka Moi. Na Ohaa o ka mea i make. Na Kahunapule Hoole Pope. Na Kahunapule Katolika. Ka Haku Bihopa o Lui, Bihopa o Aratea, a Hope Aposetolika ma ko Hawaii nei Pae Aina. Na Kahunapule o ka Oihana Katolika i Hooponopono Hou ia. Ka Haku Bihopa o Honolulu. =' 2 _ .2 -i •= -g g S J m o _ >—• — 3 E* _ ® ».•==« | - £• 5* 15 'i C— S- M ts "5 i- 3 .1 sr =• 2T W »= &«5 a sr — ? § ? Kaa o ka Moiwahine Emma. Poe Ukaii o ka Moi. Kaa o Ka Mea Kiekie i make aku la. Kaa o ka Moiwahine kanemake. Ka Lunakanawai Kiekie. Na Kuhina o ka Moi. Mea Hanohano J. Mcßride, Kuhina no Amerika Huipuia. M.Denoyers, Komisinao ka Emepera o Farani. W.L.Oneen, Komisina ku i ka wa o Beritania. Na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Na Hoa o ka Ahakukamalu. Na Hoa o ka Hale Ahaolelo. Na Kānikela o oa Aina e. Na Lunakanawai Kaapuni. Na Kakauolelo o na Oihana Aupuni. Poe Loio. Luna Dute Nui, me na Luna e ae o ka Oihaoa Dute. Uamuku a me na Makai Nui o kela a me keia Mokupuni. Na Hulumanu o k» Moi. . Na Haole. Poe Ahahui Kaahumanu. Na Kānaka Maoli. Poe Koa Lio. Na Makai. Ua hoonohonoho ia ka Huakai Hoolewa ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka Poaono, la 30 o lune, ma ke Alnoui Moi, mawaho o ka Hale Alii lolani. Oka poe nae e bele ana mamua o ke kaa kupapau, ua kukuluia lakoa mawaena o ke Alanui Rikeke me Alanui Papu, a o ka poe e uhai ana i ke kupapau, ua hoonohoia lakou ma ka aoao mo Waikiki, 0 ka puka o ka Hale Alii. Ua hoomaka ka hele ana'ku ma ka hora 11, a ua hele ae ka huakai ma Alanui Moi, a hiki 1 ke Alanui Nnuanu, alaila, pii loa a hiki ika Hale Ilina Alii. I ka Moi Kamehameha. V. E ka. Makua Lokomaikai: Ua koho ia mai makou i mau Komite e hoike aku imua ou e ka Moi i ke aloha kaumaha luuluu me ka menemene o kou mau makaainana o ke ahupuaa o Woiehu, Maui, e noho nei me ka u a me ka paumako i ke aloha maeele, no ka lawe ana aka o ke Aktfa Mana Loa ika Mea Kiekie Victoria Kamamalu Kaahumanu kou Kaikuahine Alii hanau muli i hala. Ua kaumaha makou me ka minamina, oo ka ike ana. ua laweia aku oia mai kou poli aku, he Pokii Kuahine i aloha nui ia, a ka Mukua Alii i hiipoi ai, a me ka lahui holookoa o laua, he Haku Alii mai ia Papa mai, na «upuna lani o laua. Nolaila, eka Moi, ke Alii, ka Makua, e lawe aku i ka u kaumaha ana me ka luuluu o kou mau mokaainana, o ke Ahnpuaa o Waiehu, Maui, iloko o kou wa kumakena a kaumaha ili mai malnna ou a me kou ohaoa Alii, a me kou mau makaainana a pau. , A ke noi haahaa loa aku nei makou i ke Akua Mnna Loa, e hnoluolu mai i ke kaumaha o kou nanu, n me ka Mnkua Alii, e malama, e kiai, a e hooloihi mai i kou ola e ka Moi. E ola ka Moi ike Akua ame ka Makuu Alii. C. N. Kalama. 1 S. M. L. Kaleo, I P,. N. Kahula, £• Na Komite. S. Kaleo, | J. W. Kawela, J