Ke Au Okoa, Volume II, Number 24, 1 October 1866 — HE KAAO NO EMADAI. Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina, i unuhiia ma ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO EMADAI.

Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina, i unuhiia ma ka olelo Hawaii.

HELI7 21.

Ka halawai ana aīeu. ona manu i hoouna ia e Jīteni, me ka Hoku Loa o lapana mai Pehina aku.

loa manu i hoouna ia aku ai-e lele ana ma ka lewa, me be mau laina-koa la ka hoonoho ana, e pulelo ana ko lakou raau hulu i ka makani, me.he mau lipine la e kowelo hele ana ma oa eheu o ka makani, a ua hiki ia lakou ke ike aku i na wahi a pau loa o Asia ; i na mauoa uliuli a me na puu olapalapa, me na awawa lipolipo o Asia. Ia lakou e lele like ana a haalele mai i na kapa-kai o Pekina, a he noau mile i hala ia lakou o ka moana, aia boi, ua pu-a mai ka ula o ka malamalama e pii ana ka wena i na welelau o ka lewa, o ia ka wa a na manu i hoomaopopo aku ai i ke ano o ia mea, aka, ua hooleleia ko lakou hauli e ka nani lua ole o lapana iloko o ka lewa ; alaila, ua hoomau aku no lakou i ka lele malie ana, a hiki wale i ko lakou wa i ike aku ai i ka naai oi kelakela o ia kau ; e hilinarmalie ana kela iluna o ka eheu o na manu. Ia lakou i halawai aku ai me ua Kamalei Aiii nei o ledo, oka wa no ia ana manu i hoomaka ae ai e haawi aku i ko lakou aloha ma ka hookani ana i ko lakou mau leo nahenahe loa, o ka wa no ia a na manu i hookaawale ai ia lakou i elua mau laina holooUoa, i hookahi ma kekahi aoao. a hookahi ma kekahi aoao. Oka hapalua paha ia o ka po, ia wa no hni lakou i ike aku ai i ka hoea mai o na kuahiwi o Asia, oia ka wa a ua iwa la (Tonelo) i 01010 iho ai iloko o kona puuwai waliwali, " Eia ka aina a kuu aloha la, ke hoea mai nei na maau me he mau opua la i ka ili oke kai." Pela oia i haka pono aku ai i ka nana ana ia Asia, a me kona mau wai hooiuu o kela ano keia ano, no ka mea, ua kau mai la ka halialia o ka manao, e ake no a ike i ka Hiwahiwa o Pekiaa.

A be mea baohao 110 hoi ia i kona manao, no ka mea, he okoa ka nani a me ka waiho ana o na kuahiwi o lapana, a ua ane like ole no ia me ko Pekina ma ka nana ana. Ka hlki ana o Tonelo ma Pekina, a ike oia ia Tela, a ne ko laua kui ana ma ka lewa maluna o ka eheu o ntt manu, a me na hana ia wa. Ia ia e lele ana ma ka lewa, a hiki wale i ka wa a ka inalu o ka po i auhee aku ai, a hooleie mai ia ka la i kona malamalama, aia hoi, ua hoonoakaukau ia na mea maikai a pau loa ma ka Halealii, a me na mea a pau o Pekina, a me he mea ia, " ua like me ka hale a ka wailiula o Mana i Kauai," ua ano-e loa ke kulanakauhale o Pekina ia wa, aia hoi, na kahiko ia oa'lii a pau i ka aahau hanohano o kela ano keia ano, a o ke Kamalei Tela hoi, aia no oia iluna o ka eheu o na manu; i kahiko iarmena hulu o kela manu keia ano mann, a ua Iike no oia me ka Liona hihiu o ka waoakua o ka nahelehele, oiai aia no oiu iloko o ka uluwehiwehi. I ka wa i kokoke mai ai o ka Hoku Loa i oleloia e kakou, ia wa no i lele poai ae ai na | manu a pau me he lua-kalai la kona ano, he umikumamalua poai poepoe i hoonoho like ia, me he mau laina koa la ke ano, a o ka manu alii hoi i oleloia e kakoa mamua, ai» maluna pono ona ke Eamalei o Pekina, me kekahi mau manu ano e loa eha, me he mau Kenela la no ka Ia hoouka kaua, a maluna pono o ua manu, he mau hulu ulaula loloa e pipio ana, e like me ke anuenue, e a-hai ia ana ko lakou mau welelau ina na eheo o ka makani, he mau mile paha ke kaawale, mai kahi o ka Uwila o Pekina e kau ana a loaa aku i ka Hoku Loa o Iapana e lele mai ana me kona nani lua-ole, i ane like ole me ko ke Kamalei Alii o Pekina, ia wa no, i hoomaka ae ai ka manu alii me kana hanai e oni ae ana iluna, a kau malie iho la oia, aole i Iiuliu iho, o ka hiki koke mni la no ia o ua Hiwahiwa nei o Iedo, a ia wa no, ua malu ka leo o na mea a pau loa, lawe ia ae la o Tonelo e na manu eleele i hoouna ia a hiki ma kahi a kona puuwai e kau ana ; ia .wa no oia i komo aku ai ma kiih} o ke keik.i Tela e noho ana maluna o ke kuaona manu alii, me ka ike ole ia'ku e na meā a'pau ke nana aku, iaia i ike aku ai ia Tela e lioho mai ana me kn nani nui, aia hoi, ua hoomaluleia-ka puuwai a ka Hiwahiwa o Iedo no na minute pokolo, a peia no hoi o Tela, ua Iike a like laua ma ia mea, aole he huaolelo a laua i pane ae ia manawa, oiai, ua komo mai na manao iini i ko laua mau puuwui, me he kau-la-hao la e oni : ana iloko o ke kai, a o ko laua mau helehelena ia wa, ua like no ia mo na opuu rose o ke kakahiaka i mohala mai, ia wa no i hao ae ai ka 'nanu alii.i kona mana nai ma ka lele ana iloko o ka lewa, a o ka wa no ia a ka ohu i uhi pan mai ai i ka Iewa, a me ka aina a pau o Aaia, aole he ike ia'ku. Lawo aku la ka manu ia laua iloko o lea lewa, i ukali ia e na manu eha. a o ka nui o nn manu, ua ho-a-a lakou, oiai, aole Inkou i ike i ka mnnno o ka manu alii, a o ko laua wa no in i hooinama ai i ko laua mau kino, me ko hoolele ana i 'ka ukana kaumuha o ko laua mau puuwai, a waiho aku i na waiwai paa a ka makemake ma ko Inua mau waihona, ran kn hoohui ana iho ia laua ma kahi hookahi. Ua woiho ne au ia' wahi nau o ka mea holabeju e noonoo iho, oiai aolo paha .oe .he

malihini ia mea. Ua lnwe ia laua eka maou alii iloko o ka iewa, i uhi paa ia e ka noe iloko o na po elima a me na ao elima, a i ke ono o ka la, ua wehe ae ka uhi ana a ka ohu ma ka lewa a aie ka aina a pau, aia hoi, ua haalele mai ka la i kona ano mau, aole i ike |ia kekahi mea e ae la maoawa, oiai hoi, ua kalae loa ka lani. Mahope iho oia wa, ua ikeia'ku na onohi alii o kela ano keia auo e hookokohi ana ma ka lewa, i hoopuniia e na anuenue a me na ao opua, a o ka ia hoi ia wa, me he mea la ua hoopaa ia kona wela, a ua like kooeuano ia wa me ka mahina. Ka hoi ana mai o ua mau Eamalei Alii nei mai ka leioa mai me īea manu alii, crikāa laua ma Pekina. I ka wa o ka la i lilo ai me he mahina Ia kona ano, aia hoi ua mau Kamalei nei ma ka lewa, e kaapuni ana i ka iewa a puni, ma ka nana ana ika honua a puoi. Ua ikeia e laua na mea a pau maluna o ka honua a uie na mea maluna oka ili o ke kai, a koe aku na mea iloko o ka opu o ka moaoa ; ma ka hora umi paha oua la la, aia hoi, ua hoomaka mai na ao ulaula loa e poi aoa i ka lani holookoa a pau, oia no hoi ka hooenaka ana mai ona hoailona oua mau Hiwahiwa nei e hoi mai, mai ka lewa mai, ua hoomanao mau no hoi kona mau makua alii, a me na'lii a me ka lahui holookoa a pau o Pekina. Mahope iho o ka hoikeia ana mai o na hoailona hope loa, ua ikeia aku ka manu alii o ka lewa e alai ana i ka la kona mau eheu, a o na onohi alii hroi e kau pono ana maluna ona, a huli mai la kona poo i ke Komohana Hema o Pekina. A hoomaka mai la oia e lele mai, mai ka Hikina mai, me ua mau Hiwahiwa nei, aka, ua komo mai iloko o Tonelo ka maoao, e olelo ana ia iaia iho, " E ike ana ka ! wau ika lewa, a me na ma&ani huihui moikai o keia wahi, aole hoi au pela i ko'u one hanau," mio pono mai la ke poo o ua manu alii nei oka lewa i lalo oka lonua, me na manu ukali hoi eha ma kona mau aoao, a o ka mea nui maluna ona, oia ne kahi o ua mau Kamalei Alii nei e luana ana, me ka hoonanea ia laua iho, a me he mea la, e oleIo ae ana aa Hoku Loa nei o lapana i ka Uwila o Pekina, maloko o oa huaolelo mele a ko kakou poe o na kau i hala'e nei :

" A hana oe i kan hana—la, 0 ka hoolana i ke kula, 'Linohao ai o Malamanui, Lea ai ka apa i Halemano, 1 ke akalawe malie ia." Ia lana i kokoke mai ai e hiki maluna pono o ke kulanakauhale o Pekina, aia no na manu a pau o ka lewa e kau ana ma ko lakou wahi mau e like me mamua, oiai, aole paha kakou ehoopoinaanaia lakou. lua mau Iwa nei i hiki mai ai mai ka lewa mai, mai ko laua lawe ia ana e ua manu alii nei, aa hoihoi pono mai oia ia laua me na pna nani oi loa o kekahi aina maikai loa rrta ka Hikina a ka la, aole no.hoi i ikeia ia inau pua ma ko laua mau aina hanau i mua ia e kakou mamiia, no ka mea, o ua mau pua la,.me he mea la ua like no ma ko laua ano, oiai, hookahi pua oi ma ke aupuni o lapana, a hookahi hoi ma Pekina. Ia laua i ike iho.aiia Pekina ame na mea a pau loa, aia hoi ko kakou kanaUa kaulana o Aleni e ku ana oia ma ka puka komo o ka Halealii me kona hanohano nui, a me he niea la oia okoa no ka mea iai.i ka Noho M?i o ia kau ; i ka manu alii i hiki pono iho ai ma kahi a na manu e poni aoa ma ko lakou wahi mau, a he mau minute p»ha, ia wa no, ua huki ia'e na hae a pau o kela ano keia ano, e welo ana ko lakou mau welelau i ka makani, a e kau haaheo ana hoi ka hne alii o knna makuahine iwaena o ke kulanakauhale holookoa, a haawi ia ae la na pu aloha o ka aioa no ua mau Knmalei Alii nei, a roa ia hope iho, ua lawe mai ka manu alij ialaua a komo maloko o ka hale o kona mau makua me ka ike ole'ia mai 0 ko |aoa mau helehelena e na mea a pau, o ka wa no ia a Ateni i olelo ae ai i kona mau makua, e hoopaa ia ka puka o ka Halealii nei 1 keia wa no kekahi hora okoa, ae, wahi a Emad«i ma, o ka wa no ia i hooko ia'i ka olelo a Ateni. lua manu alii nei i komo aku ai iloko o ka Halealii, a nana ae la oia ma-o a maanei a pau ka Halealii, i hoonani ia i na mea maikai a pau loa, a he mea malihini no in i ka ike āna aku a kona mnu maka, akahi no oia a hoomaha iaia iho, oini ua nui. wale na la o kona lele ana ma ka lewa, mai ka la i hoi mai ai o ua 'makahiapo oei o Pekina a a hlki wale i ka wa o na manu elele i hoouna ia ai e .kii iaTonelo i ke.aupuni o lapana, a pela no hoi, na manu a pao o ka lewa, ua hoomaha iho ko lakou mau eheu ma ka honua, aka, ia lakou i kuu ilio ai malana o ke kulanakauhale o Pekina, ua uhi paa pu ia o luna o na halo a pau.

JVo olelo a ,Aleni a me Emaāai a me Tamia imua 'o ua mau Kamalei nei, ame kaine ana-o nli meaa pauina Kamalei Jllii. I uamau Iwa nei'i komo aku ai iloko o ka Hnlealii, ia.wa noo Ateni i olelo akuai imua 0 Ernadai a me.Tamia, " O ka mea kein .a'u 1 olelo pinepine aku ai ia olua no ia nei, (Tela,) a ke ike nei olua iaia i keia lame ka nani oi'kelakela o ke aupuni o Ia'pana," aka, mā ka nana ana ia laaa ia wa, ua like o like lakou me ka mea nona keia Kaao, aole no he wahi i lu-a iho o Emndai, o kona mau no. Ia wano hoi i hele aku ai o Tela a noho iluna o ka uha o kona mākuahine, a haawi iho la oia i ; kona aloha iaia ma ka honi ana, a pela hoi i kona makuakane aiwaiwa, nona na manao hoeha pnuwai i ka wa moinua aku, a pela no hoi i liaawi ae ai laua i ko laua nloha i ka laua hunona, ka mea hoi e kau an<t na pua-aki iluna ona, "akahi .no meua a ike.i ka pomaikai i loaa mai iu maua i keia la, oia hoi, mai kou la i hanau ai a hiki i keia la, aole oe me mnna, na ka manu wale no ka hana ia oe," (ilokoo nn makahiki i olelo inua ia e kakou i Imla ae nei,) a ua maopopo paha ia oe e ka mea heluholu. Ma ia hope iho, olelo bou ae la'o Emadni a me Tamia i ka laua mnkahiapo, " He nani ia, ua hoi mai la oe a noho pu kakou me olua, a eia wale no ka maua mea e olelo wku ai in oe a me kou iwi-aono, ke ae mai olua, aka, ina aolo olua e ae mai, o ia iho la no," " eolelo mai," wahi a Te!u. " 0 Pekina no keia noho ilio, nana'ku nana mai, i ka wa pilikia a pilikia ole, a pela kakou e pono ai ma keia hope." A ua holo ia mea ia lakou, a olelo ae la Emnd«i ia Aleni, " ua lohe inai la anei oe i keia olelo ?" " Ae," wahi a Ateni. {-Mei ;:#«.)