Ke Au Okoa, Volume II, Number 30, 12 November 1866 — HE KAAO NO EMADAI. Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO EMADAI.

Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii.

HELU 27. Ka hea ana o Aleni ina manu a me ha haule ana mai o ha ua nui maluna o ka aina o lapana. Mahope iho o ka hala ana o na la i oleloia ae nei mamua noJca hnli 'ana ia Emadai; nolaila, ua komo mai ka manao iloko o Ateni e hea aku i namann, e like me ka mea i maa mau iaia ma ka olelo ana, ia wa, kukuli iho la oia ilalo o ka honua, a leha akn la kona mau maka iluna o ka lani, a wanana ae la oia i kona mau lima, "me he Eahunapule la e noi ana ika Haku iloko o ka wa pilikia," nolaila, hoomaka ae la oia e hea i na manu, Ible nae i lohe na manu, palua a pakolu kana hea ana, aole no i launa mai na manu me ia, a no ka lohe ole o na manu, nolaila, ua haohao iho oia iloko ona iho, me kona olelo iho, " mai ka mua mai a hiki wale mai i keia wa a'u e noho nei, ma ka'u mau olelo a me ka'u mau hana a pan loa e makemake ai, alaila, he manawa ole, ua hooko koke ia ka'u olelo a me ka'u mau. hana iloko o na miaute pokole loa, me ka hakalia ole o ko'u makemake, aka, i keia wa a'u e hea nei, akahi no nua ike ika nele ana o k&'u mau. olelo ia oukon, a heaha la ke kumu o ko oukou lohe ole ana i ka'u kahea ana ia oukou?" Oia kana mau olelo no na manu ia wa, eia ka auaaei ua hao aku la ke kaikamahine Emadai i kona mana a noho mai kela iluna lilo o na lani kiekie loa, iloko u na ao a me na onohi alii o ka lewa, e hoopuni mau ia ana e ka ua awa a me ca makani huihui kolonahe oia wahi. A pupuu ae la oia i kona mau lima i kona umauma, a nana pono hou aku la oia iluna ma ka nana ana i na hoailona e ku ana no ka mea nona keia Kaao, aia hoi na hoailona alii me he Kalauou la paha kona aoo ke nana'ku, a no wai la auanei ua hoailona alii la ana i ike ai ia wa ? Aole anei no ka wahine i kau i ka iuiu o na kulana o ka hanohano, a me ke kiekie maluna oka lahui holookoa a pau o Pekina, a maopopo iaia kana mea i ike ai no Emadai ?

la manawa no, hali ibo la kona alo i lalo a me kona mao maka, aka, o kona maa heleheleoa ia wa i ka nana aka, he oiaio, ua hoikeakaka mai na hana a ke aloha Haku a Alii iaia iho, me he mea la, na kuni ia ka hua a ke aloha me he owEPA la, a nawai hoi ka ole o ke aloha i kahi i noho aku ai, oiai, ua kau ae ia i ka pane poo o ka hanohano a me ke kiekie, a he mau Haku hoi no ka aina hanau hookahi, he mau Haka leo ole mai no hoi iaia, a hiki wale i ko laua wa i nalo hoa aku ai o,ko laua mau maka, a o ka lua paha keia o ka nalo hou ana aku o ko laua mau maka mai ona aku maloko o ke kulanakauhale alii o ledo, a iaia i holi iho ai o kona alo ilalo, aia hoi, ua paohia koke ia oia e ka hiamoe iloko oia manawa. A iaia i haule aku ai iloko o ka hiolani ana, aia hoi, ua ike koke aku oia iloko o ka moeuhane ia Emadai, e kau ana oia maluoa o na eheu o ka manu alii iloko o ka lewa, i hoopuni ia i na onohi alii a me na anuenue, a iaia i ike pono aku ai i kona Haku Alii iloko o ka hihio, ua lioomaopopo loa oia ia manawa, a uwe ae Ia oia me ka leo nui loa, me ka lohe o na'lii a pau i keia ' leo o Ateni e uwe nei. A hele mai la kekabi o ka ohana alii a hoala ae la ia Aterri, a puoho ae Ia oia mailoko ae o ka hiamoe me ka uwe nui, aka, aole no ia he mea malihini ia lakou kana mau hana, a maopopo iaia, aole o ke kino maoli o kona Haku kana i ike ai, na ike aku oia iaia ma ka moeuhane, a akakuu malie iho la oia i kona leo, a oia*no ka mannwa a ka Hiwahiwa o Pekina i ninau koke mai ai iaia, a'o ke Ateni wa no ia i ha koke aku ai Tela, "Ekuu Kamale Alii, ka mea like ole ma na aupuniapauo ka honua nei, ka mea i oleloia nou, ko Kikokahi iloko o ka aina o Asia, iloko hoi o ka lahui holookoa o Pekina mai o a o, nolaila, heoiaio ka mea a'u i ike ai i kou makua* ma ke aka ku." Ua ike aku au i kou makuahine alii ma Ea moeuhane iloko o na minute pokole loa, aia no oia e hiolani molie ana maluna o na eheu o ka manu alii iloko o ka lewa, no na onohi alii a me naanueue e hooponi ana ma kona mnu aoao, me na alina a ke aloha kane maluna iho ona, nolaila, ua ike aku au ia ia mai kahi mamao loa, a me ho mea la ua pili paa loa oia iluna o ka lani, o kau pu ana oia- me ka Id a me ka mahina a me na hoku alii, a 'no ia ike ana aku o'u la, nolaila, ua hoonioni ia .ke ana kaumalie o ko'u puuwai e na manao eehia a ke aloha alii, a oia iho la no ke kuma o ka nui ( ana o ko'u leo, a ia ia e kamailio ana pela, aia hoi, ua ike ia aku na lihllihi o kana hiapo e hoopiha ana i kana .ukana, aka, aole oia wale. no, o ka ohana alii no a pau o Pekina, huli like iho la ko lakou alo ilalo, me na lima e kahiau ana i ko lakou mau maka, me na hainaka ma ko lakon mau mau lima, oiai no hoi, ua ili iho la ka ukana a ke aloha maluna o lakou a pau no Emadai, a ia wa no hoi, hui ae la o Ateni i kana mau olelo weliweli loa e ku.ana i ka pilikia o ka'Moi • me ka' ohana alii a pau o lapana, a me' kolaila lahui holookoa a pau loa, " E na'lii o lapana nei, ano, e hoolohe mai.i ka'u mau olelo apau e pane aku ai ia oukou, eia no ia, e hoomakaukau ia oukou iho no na mea e pono ai'no oukou kino

iho a ine ko oukou ohana, mai keia hora aku a'u e olelo nei, a hala ka hookahi, alaila, ua makaukau au e hooili iho i na hana kupanaha he nui wale maluna o keia lahui, pela o Ateni I hai ai i kana olelo imua o na mea a pau o ka hale alii, a me he mēa la, ua kau mai iluna o lakou na manao kaumaha a me ka luuluu, a aole no hoi e hiki ia lakou ke hai mai i kekahi huaolelo hookahi imua o Ateni, nolaila, aole anei oe e hoomanao e ka mea heluhelu i keia mau hua mele e pili ana i ka Moi a me kona lahui holookoa a pau mai o a o. " Kau ka li a ke ahi me ka auhau, Ea kaiewa i ka pali o Nualolo." Ia manawa no a Ateni e olelo ana, ku ae la oia a holi aku la imua o ka ohana alii o Pekina, me na huaolelo hoalohaloha, nona minute pokole loa, a pau kana olelo ana, ia wa, akahi no a hoike mai ka hana io a ke keki o Pekina, me he mea la, ua aahu iho i na kapa kunahihi maluna ona, a me he Eenela la oia no ka la hoouka kaua nui mawaena o na aoao a i elua, a hoomalu ae la no.oia i na ohana alii a pau loa, a ani peahi mai ia kona mau lima me ka hainaka silika ma kona lima akau, a hoopuka ae la oia i na huolelo'penei: " E ka lani-£-e, e na ao a me na opua i ka lewa, e ka hekili a me ka uila, e na makani a me na puahihio, ano, i keia wa a'u e olele nei ia oukou e na mea kino ole, e hoike koke mai oukou i fia oukou mau hana he nui wale me ka ikaika loa, maluna iho o ka aina o lapana* nei a me ke knlanakauhale alii o ledo nei, i ike ai ka Moi a me na na'lii a me keia lahui, aia lakou ma ka poho o ko'u lima, no na minute pokole loa." Aiaia e olelo ana pela, akahi no a ike maoli ibo na'lii a pau o lapana i ka pilikia e hiki mai ana maluna o lakou a pau, aole no hoi he mea e hiki ai ia lakou ke uwao ae iloko ona huaolelo a Ateni, a pau ka Ateni olelo ana, ia wa koke no, ua nalowale aku ka»malamalama o ka la, a uhi mai Ia ka pouli maluna o ka aina, a hohola ae la na ao panopano iloko o ka lewa, aia hoi na makani e h»lo ana maluna o ka ili o ka moana, me kona ikaika loa, he haki ana paha ia o ka nalu ia kakou ke ike aku, aia hoi na puahiohio e hoopueha ana i na laau a me na hale o lapana, e lawe ana iluna me he opala la, a o ka uwila hoi, e lele ana lakou loko o ka lewa me he mau ahi kao la, e hoomalamalama ana i ka lewa holookoa a pau, a o na hekili hoi, hoomaka mai la oia i kona leo nunulu me ka ikaika loa, e like paha me ka uwo ana a na liona kane he mau tausani i. ka manawa hookahi.

A ona ao hoi a pau oka lewa, ua hui ae lakou a pau i kahi hookahi me be mau Kiaao la e lewa ana maluna iho o ka ili o ka honua, a lilo mai la ia i waipuilani, a holo mai la na makani anu o ka Akau a i ka Hema, e hooneoneo ana i na mea ulu o lapana, a o ko ka Hikina hoi i ke Komohana, me he ahi la oia e hoopau ana i kona ikaika i na mea a pau, a halawal ae la na welelau o sa makani me kaikaikaloa, e puk-e ana kekahi i kekahi e huli ana i o a ia nei, aole nae i haule mai ka ua maluna o ka aina ia manawa, a hala na la he umi, a o na kanaka a pau o lapana, aia io lakou iloko oka pilikia kahi i noho ai me na ieo e uwe kanikau ana lakou a pau; a i ka hiki ana aku i ka umikumamakahi o na ia, oia hoi ka hoopuka hou ana ae a Ateni ika huaolelo e haule mai ka ua nui maluna iho oia kulanakauhale alii. laia i hoomaka ae ai e noi, aia hoi, holo aē la na ao a pau o ka lewa ma na welelau o ka lani, ame na makani, a ike ia aku la be hamama nui poepoe iluna o ka lani, a ike ia aku la ka la a me ka mahina a me na hoku alii i hoopuni ia e na onohi alii a mē na anuenue, ia wa o Ateni i olelo aku ai ia Tela, ka -Hooilina o kaLei Alii o Pekiaa.

" E kuu Kamalei Alii, ka Hiwahiwa o Asia, ano, e alawa aku oe iluna o ka lani i keia wa, i na hoailona kupanaha he nui wale 0 kela ano keia aoo i ku īa oe a me kou mau makua alii," ia manawa no o Tela i lohe aku ai kona mau maka iluna o ka lani, a ninau aku la o Ateni iaia, " Heaha kau mea i ike iluna oka lani i keia wa ? " Wahi a Te!a, " (Ja ike aku au ina mea a pau i hoike ia mai e ka lani a me na ao nli o ka lewa," " oia no auanei ? " Ae," wahi a Tela, ano, e kahikuhi poloiei au ia oe i.keia wa,c aia no kou maknahine alii ke kau mai la ituna o ka eheu oka manu alii, e hilinai ana oia i ka maxa o ka la me kona mau kahiko nani luaole ke nana aku, no keia huaolelo a Ateni, ua pihoihoi koke oia no ka huaolelo i hoopuka ia no kona makuahine alii, oiai oia ua haalele mai ia iaia ika hua • mua o kona opu, a hele aku no kela mamnli o ke aloha o ke kane, aka, aole no ia he kumn nui nau e ka mea heluhelu e kaulua iho ai no Emadai, noka mea, ua ka oia i ka ai, he manao paa I loa mamuli o nei mea he kane, a ua ike ka- I kon i kana mau hana ma na Helu mua o keia Kaao, i ka wa i make pu ai oia me Tamia mnloko o ka pahu kupapau hookahi, a no kona ike maopopo loa ana nku i kona makuahine, nolaila, aole e hiki i na huaolelo ke hoopuka ia wa, no ka mea, ua kupilikii oia i na hana ake aloha makua. me na waimaka e hiolo anā. ma kona mau papalina, a oia no kona wa i hea aku ai i kona makuahine, "E Manfa—e !—E Mama ho—i 11 E hoi koke mai oe, no keaha laoe i haalele mai ai oe ia*u Ika hua hookahi mai kou puhaka mai i keia aina malihini, no keaha la hoi ko olua mpa i haalele mai ai ia'u—Eia ka hoi he haal6le ko olua ia'u a me na mea a pau, e hai mua ia mai no la hoi e olua, ina no la hoi ua noho iho no la hoi au i ko kakou aina hanau, kahi hoi i maa i ka noho ana," pela oia i olelo kaukau ai maloko o ka uwe, (e like me ke ano mau o Hawaii nei, i ka wa e make aku ai kokahi mea i aloha nui ia, alaila, e uwe hclu auanei kona ohana iaia.) Ano kona uwe ana pela, ua ike ia aku no hoi ka ohana alii a pau o Pekina e kumakena mau nna. (.Aoleipau.)