Ke Au Okoa, Volume II, Number 38, 7 January 1867 — KIEKIE. [ARTICLE]

KIEKIE.

hookoe olē iho no kekahi mea e, e hiki mai ana. . Alaila, e uku. ia no, e.like me ia olelo aelike, ina nae.paha na p;ra kahi i hooliiiialima ia ike ahi.. Aua pili no lioi ia. rula i na aelike e ae, kahi hoi i hala ole ka poe aelike, e like me kela i hai ia ae la. Nolaila, : ke ike nei kakou, aole no e lioopakele ia ; na ka mea i hoopiiia, e like me ka mea i hoakakaia e na Aha o Boritania. a me Amerika,.aka, e hoihoi hou ia ana no ia mau dala. Ina ua loohia ka pilikia mainoino i uakanaka la i kepa»ia, a ua mai, a mahuka, a make paha, a no kekahi kumu e ae paha e hiki ole ai ia Wilcox e lawe ia akirmaluna o ka moku i ka wa i holo ai, alaila; ua'akaka, na TVilcox no e hoihoi liou ia'ku ke <kla, e like me na'olelo maoli oka aelike. Ua hookoe o Wilcox i ka mea hookahi ma ka aelike, a ina ua makemake oia e liookoe ia nona pilikia.e ula mai ana, no ka mai a me ka make, alaila, ua pono no ia'ia ke hookomoia ma ka aelike. He nui na hihia kahi i kauohaia'i ka poe i hihia malalo o ka rula ooleaoke kanawai e hoopii ike kaulike; aka, aole keia kekahi oia ano. He oiaio no,he pilikia maoli no keia, aka, ma ka hooko ana i ka aelike, aole no e pono ke hoalu ia ka rula no ka piiikia. "Ma ka aelike e hooia ana, e lawe mai ike ano i hoomaopopoia, aka, aole no i loaa ua ■waiwai la i ka manawa i oleloia'i, aole nae e hookuuia ka mea aelike no ia kumu. Pela no me ka mea iae oia e hana h'ou ia kahi i hoolimalimaia eia, e hoopaa no ia i kona aelike, inanae ua pau ia wahi ike ahi. Pela no me ka mea i loohia ika mai, a hiki ole ke liookoiakona aelike, aole no e hookuuia oia, n x o ka mea, ua hiki no ia ia i kinohi e hoomakankau. no ia mea maloko o'ka aelike. Pela no hoi, ina e hooia aku kekahi, e lawe aku i kekahi waiwai a waihoia ma kahi i oleloia, aole nae oiai hookoe ma ka olelo aelike no na pilikia e nlia mai ana, a pau loa ia kela waiwai i ke pohoia ma ke alanui, alaila, e hoopaa no.oia no kela poho." Story on Contracts, P. 463, 464. Ma na mea i hala ae la, ua noohoo ia e kakou i keia liiliia mamuli wale no o ka manao e ho'opakele aku ai i ka mea iloko o ka aelike, ke ikea, ua hiki ole ia ia e hookoia kona aelike. Aka, o keia kekahi ona mea i kapaia he aelike hooīoli. Oia hoi,ua ae aku e hana i kekahi mea i olēloia, a i ole ia, alaila, c hana i kekahi mea e ae. Ua hooia aku ka mea i hoopiiia, e holo no ke kanaka maluna o ka moku " G-alcondn," a i ole ia, e lioihoi hou ia'ku no ke dala. ila na aelike a pau o keia ano, ina e hiki ole ke hooko ia kekahi lala o ka aelike, alaila, e ho'opaaia oia e hookoikalala i koe. Ua hiki ole ia "Wilcox ke hooko i kela lala o kona aelike, kahi oleloia e holo no ke kanaka, aka, aole pela me ka la i koe, no ka hoihoi hou ia ana aku o ke dala. E hiki no ke hookoia ka aelike, aole hoi au i ike i kahi e hoop;ikeleia*i ka mea i hoopiiia no ia hooko ana. Ina paha i mahuka ke kanaka, aua ha-i kekahi o kona mau lala kino, a ua loohia paha i kekahi poino e ae, aola nae o ka īnake, a no ia mea, hiki ole ia ke holo, nolaila, e koi ana o Wilcox e hookuu ia ia.mai ka hooko ana ika aelike. Ke manao nei au, aole, aole hoi i hoakakaia ma ke kanawai, e like ole ka hana ana mamuli oka hiki ana : e oia mau pilikia, ame ka hana' ana ina he make. Ua lawe no o Wilcox nona iho_ na hihia a pau, no ka lawe ana i ke kanaka maluna o ka moku i ka wa e holo ai, aole no hoi oia i hoomanao e loaa ana' ka pilikia o ka make i ke kanaka, aka, e hoopaa no oia mamuli o ka aelike. 'A nolniln, eia ka'u olelo hooholo—e hoihoi hou ia'ku na dala he $120 e ka. mea i hoopiiia. lanuari, 2S, 1554.

I KA NONOI ANA I KA HOOKOLOKOLO HOU, OKATOBA 1854.

John G. Leicis kue ia W. H. Davis & R. G. Davis. Ua hoopukaia ka olelo hooholo o ka Aha e Judge Lee, Lnnakaoa•wai Kiekie. Ina e lawe ke jcre i ke kanawai maloko o ko lākou lima iho, ahoike: ae he olelo hooholo i kne maoli i ke kanawai, me ka hoolohe ole i ke ao a ka Aha, al&ila, e knpae'no ka Aha i ka-ole!o hooholo oia 'ano, i kela'a me keia manawa i hoopukaia.mai ai. He lioopii hookuke keia, e lioilioi hou ia mai ai kekahi pahale ma Honolnla, i hoopaapaa ia mamua aku nei xitiua oka Poe Hoona Kuleana Aina a me ka Aha Kiekie, a ua hooholoia no na hooilina o Pollv Holmes. oka mea hoopii. ua hooia mai, oia no kekahi o na hooilina o Polly Holmes, a he hope oiaio o na hooilhia e ae, a ua hoopii mai nei e hoihoi hou ia ka aina ia ia. Ma ka hookolokolo ana i keia hihia ma ke kau o Apenla i hala aku la, ua ao aku ka Aha i ke jure, o ka mea i hooholoia iloko 0 ka Aha Kiekie mamua, ma ka hoopii; hou ana ae mai o kaPoe H'oona Kuleana Aina, i hoaponoia'i e lakou no na hooilina o Polly Holmes kela aina, e paa no ia maluna o na aoao a elua, a ina e hoomaopopoia i ke jure, he.hoilīna o Lewis no Polly Holmes, a he hope oiaio o na hooilina e ae, oiana hoahanau ona, alaila, e hooholoia ka pono no Lewis. Aole i liuliu kanoho ana aku o ke jure, a hoike ae lakou he olelo hooholo ku i ka wa, e oleloana, oka īnea hoopii, oia no ka hooilina pouoi o Pōlly Holmes, a he hooilinano hoi ia ma ke ano he hope no koaamau hoahanau. Ua kue ia mai ka olelo hooholo e ke kokua o ka aoao i hoopiia, no ka mea, he ku i ka wa, nolaila, ao aku ka Aha i ke jure, e lawe mai i olelo hooholo okoa no ka mea hoopii,anonameapaha 1 hoopiiia, a mahope o ka liuliu loa o ka nono ana'ku o ke jnre, hoike.mai lakou i ka olelo hooholo no ka aoao i hoopiiia, ekolu nae o ke jure mamuli o ka aoao hoopii. Ano, ke nonoi ia mai nei makou e ke kokua o ka aoao hoopii, e hookolokolo hou ia keia hihia, no ka mea, wahi ana, ua kue maoli keia olelo hooholo i ka olelo hooholo mua, a ua kue hoi i ke ao ana a ka Aha, a me ka mea i hoikeia, a me ke kanawai: He mea mau no i ka Aha, e hoohakalia ma ka ae ana e hookolokolo hou, a ua oi aku ke kanalua, ina i koiia ia pono no ke kue ana o ka olelo hooholo i na mea i hoikeia maka hookolokolo ana, no ka mea, ina ua pili ka hihia i ka ninau no ka oiaio o kekaEi mea, a ua kaupaonaia a hooholo ponoia ia mea e ke jure, alaila, aole no e manaoia e ka Aha ua pouo ke kapae waleia ia olelo hooholo, oiai nae, i like ole paha ka manao o ka Aha i 'ko | ke jure, mamuli ona mea i hoikeia. Aka, ika manawa i lawe ai ke jure i ke kanawai iloko o ko lakou lima iho, a e hoopuka i ka olelo hooholo e kne i ke kanawai, me ka hoolohe ole hoi i ke ao ana.a ka Aha, he.mea okoa loa no ia, a e pono no i ka Aba ke kapae i ka olelo hooholo oia ano, i kela a me keia manawai hoopukaia'i. Ua, hookūmu ponoia keia mla, a noluila, he makehewa ke hoike ae i na mea kaulana.i kakauia no ia mea ma na buke. He mea ua akaka no ma na aina a pau kahi i loaa i ka pono nui o ka hookolokolo jure ana, ua haawiia na ka jure e hooholo no ka oiaio o ka mea i hoikeia. a na ka Aha e hoomao'popo no ke kanawai e pili ana: ano ka mea hoi, ua ili maluna o ka Aha kā ke hooko ole ia ke kanawai, nolaila, aole o ae aku oia'i ke jure e kaili i koua mau poiio, no ka mea, ina pela e hoopahaohao auanei ka hooponopono ana ina hihia. E ake ana no makou e kokua'a e hoapono i na olelo hooholo a ke jure, i na manawa.a p.au e hiki ai,'me ke kue ole 'hoi ina kanawai, ; aka, i ka inanawa e ikea'i ua kuliihewa ke jure i ka lakou hana, alaila, aole makou e kanalua e kapae i ko lakou olelo hooholo, a e ae akui;kahookolokolohou. • ~ Ua hoomoakaka lea-ia ka rula o keia mea e Lord ManBfield, ma ka hihia o Brigh't ! kue ia'>Eyhon, 1 Bun. 393, ame Shaw, Lunakanawai Kiekie, ma ka hihia o Cunningham kue ia Magonn, 18Pick.E. 13. ' Olelo o Lord Mansfield, "'No na hookolokolo jure ma nahihia kiviia, e pono no'ke hoakakaia kahi i waihoia'i ka mana no ka •ae ana e nookolokolo hou ia." . # He nui xia kumu i ulu mai ai ina 01010 hooholo oiaio, me ka ino ole a kolohe ole hoi ake jure.' I kekahi manawa, ua ia nō ka;hihia mamua o ka hookolokolo ana, a nohiila, ua hookapakahiia ka naau me ka manao ole nae A i ke•kahi mapawa no.hoi, uapohihihi ka -hiliia, a"fio ka loihi o ka hoohooluluu, ka noonoo ana, a ua 'huikaa ka 'inai»aoXf j 4 •' '

- '' Ma ka liapa nui o na olelo hooholo a ke jure, ua konio ia ka hoopili ana'kn o na kanawai me ka noonoo anai na mea i hoike ia, a i ka hoonohonoho ana i keia mau mea, e kuhilewa auanei ke jure i kekahi manawa, a hooholo no hoi ma ke aiio e kue ana i ke kanawai." . _ " A ina e hoomau loa ia na olelo hooholo hewa i loaa mamuh o ke ao ana e like me ia i hai ia ae la, a me na ano e ae he mii, alaila, e kapekepeke a e pono ole loa hoi ka hoomaopopo ana no ka ivai\vai paa mamuli oka hookolokolo jure ana. Ahe mea no e loaa'i ke kaulike, ina e haawiia na olelo hooholo a ke jurei kekahi manawa, e noonoo hou ia ma ka hookolokolo hou ana." Olelo o Shaw, Lunakanawai Kiekie, ma ka hihia o Cunuigham leue ia Magonu, penei: " E lioomanao mau ia ike kumu nui kahi i hookahuaia'i ka oihana jure, oia hoi, na ka Aha no e pane no na mea a pau e pili ana i na kanawai, a o na mea a pau i hoopaapaa ia, na ke jure ia e hooholo. A e manaoia, o ka mea i hooholoia e ke jure, oia no ka oiaio." " I ka wa mainua, ua malama loa ia keiahookaawale anae like me ka mea i haiia'e la maluna, mamuli o ka hooia ana r kekahi mea imua o ke jure, i mea e pane ia mai i ka ae, a i ka hoole paha, ka mea hoi i hooia aku i kekahi aoao, a i hoole aku hoi i kekahi aoao, ke haalele ke jure i ka oiaio, a no ka hoopilimeaai, a no ke kipe ia paha. Aka, ma ke ano i hoomaopopoia'i - na hookolokolo i keia wa, me ka hooia ana a me ka, hoopii ana ma ke ano nui, ua wailioia'ku na ke jure e hoopuka i ka olelo Hooholo ma ke ano nui, īnalaila hoi ua hookomo pu ia ka mea i koopaapaaia ame ke kanawai e pili ana. Nolaila, eia ke ano e hooponoponoia'i ka hookolokolo ana, aia a pau na mea hoike i ka liai ia, alaila, e ao akn ka Aha i ke jure ma ke ano hoakaka wale no. a e hoopili aku ke kanawai i ke ano o na mea hoike, a e kauoha aku i ke jure e lioopuka mai i ka olelo liooholo no ka aoāo hoopii, a no kaaoao i hoopiiia paha, e like mekameaihoomaopopo iaia lakou ma ona mea i hoikeia mai. A nolaila, ina ē hoike mai ke jure ika olelo hooholo ma ke ano okoa, alaila, like ia me ka hooholo ana no ke kanawai ame ka hihia kekahi; ano ka mea, e kuhihewa auanei lakou i ke ao ana a ka Aha, a elawe paha i ke kanawai maloko o ko lakou lima iho, me kamanao paha be oolea a kaulike ole hoi ke kanawai, alaila, e hoike auanei lakou i ka olelo hooholo e kue loaana ikekanawai amekaoiaio oka hihia. A i mea e pololei ai a e kaumaha ole ka hoekolokolo e like me ia, e pono ke hoomaopoia'ka mana, a me kahi e waihoia'i ka mana, e ninau hoohuoi no na olelo hooholo a ke jure. a i ka manawa i hele kapakahi ae ai ke jure mai ka lalani pololei 0 ka lakou hana, mamuli o ke kuhihewa, a o ka hoopilimeaai, a mamuli paha o ka manao maikai e huli i ke kaulike oia hihia, aole nae o ke kanawai, alaila, ina e loaa kekahi oia ano, e pono loa no e kapae ka Aha ia-olelo hooholo. Nolaila, ina ua pohihihi ole, a ua mahuahua,.a ua akakalea ka mea i hoikeia, a ua hai maopopōia ke kanawai i ke jure, a ua hooholo iho lakou me ke kue i ke kanawai, alaila. ua ili ae la ka hana maluna o ka Aha e komo aku a e uwao ae, iio ka inea, ua ikea ua kuhihewa ke jure 1 ke ano o ka lakou hana, no ka hoomaopopo ole paha i na olelo ao, a no ke kuhihewa paha i ke ano o na mea i hoikeia, a i ole ia, ua lalau no ka hana i haawiia ia lakou, a na hoomaunauna paha i ko lakou kuleana." Mahope iho o ka loaa ana i ke jure i ka lakou olelo hooholo mua, he mea kupanaha i ko'u manao, no ko lakou loaa hou ana i ka olelo hoohoholo hope. Ina paha no ka hoomaopopo ole ike aō ana. a ka Aha, a no ke kuhihewa paha, a mamuli o ka hoopilimeaai paha, a mamuli palia o ko lakou makemake e hooholo i ka mea a lakou i manao ai he kaulike, aole nae e hiki ia'u ke hoomaopopo iho ; aka, ua akaka no ia'ū, ua kae ia olēlo hooholo i ke kanawai, a i ko'u manao, e pouo ke ae akn i ka mea i noiia, oia- hoi, e hookolokolo hou; A pela no hoi ka manao o ko'u mau Hoa Lunakanawai, a nolaila, ke hooholo nei makou, e ae aku i ke uoi ana, a e waihoia na koina a akaka ka mea e hooholoiama ka hookolokolo hou ana.

KE KAU 0 lANUAKI, 1855.

Ka Moi leue ia George McGrego?\ Pololei ole ka hoopii hou ana'e : ka hooponopono oihana hookolokolo. Ua hoopiiia o McGregor ma ka Aha Hoomalu, a ua ahewaia no ke kuai ana i na wai ona, me ka loaa ole o ka palapala ae, a ua hoopii imua o keia Aha ma ke ano e lioopii hou ae. Nonoi mai la ke kokua o ke 'Lii, e kapae ae i keia hihia mai kapapa o na hihia, no ka .mea, aole no i waihoia'ku kapalapala hoppaama ka Aha ilalo, e like me ke kanawai, a nolaila, aole pololei ka hoopii hou ana mai. Ae ia ka mea i noi ia mai. Mr. Bates, no ka Moi. Mr. Montgomery, no ka mea i hoopiiia. Warren, 2?.. Cuthteert hie ia ~ke Aupuni Hawaii. Aole no e hiki ke hoopiiia keia Aupuni, ke ole i ae mua ia e ka Moi iloko o ka Ahakukamala. Nonoi mai o Mr. Bates, Loio no ke Aupuni, e kapae ia keia hoopii mai ka papa hihia ae, no ka meaj wahi ana, aole no e hiki ke hoopiiia-ke Aupnni me ka loaa ole mamua i ka ae o ka Moi 'ilōko o ka Ahakukamalu, aole nae hoi i loaa ia ae ana no keia hihia. Olelo mai la ka Lunakanawai, he rula mau no keia ma kela a me keia aina, e hiki ole ke hoopiiia ke Aupuni, a imua o ka Ahaolelo e laweia'ku ai i na hoopii e koi ana i ke Aupuni, malaila ua manaoia e loāa no i kela a me keia kanaka i .konii mau pono ibo. Oia no ke kanawai ma na aina e, ama na kanawai o keia Pae Aina, ua oleloia, aole no e hiki ke hoopiiia ke Aupuni, ke ole me ka ae mua ia eka Moi iloko oko ka Ahakukamalu. N"o--laila, na ae ia ka mea i noi ia mai Mr. Montgomery, no ka mea i hoopiiia. Mr. Bates, no ke Aupuni. j B. F. Snow hue ia Li/man Swan &0. G. Cūfford. j lua ua ikea e ka mea kuai mai i ka waiwai kalepa, ua lawa ole ia mea, e lioike ae oīa i ka mea knai aku xjo ka like ole me ka aelike o ke koai ana, a i ole oia e lioike pela, e manaoia auanei ua haaleleia ke kuleana e hoohalnhalaia'i, a e manaoia hoi, ua luwa no ka waiwai, e like nie ka niea i aelike ia. ' He hoopii keia e loaa mai ai ke knmukuai, o kekahi la'nahu. Ua pale ia'ku ka hoopii ma ka olelo ae, ua emi ka lanahu malalo iho o ka mea i kuai ia, he 12 tona ka emi ana, a ua hoopaapaaia no kaili.ana ae oka poho oia emi ana. He hihia loihi no keia, me ke ano nui no hoi, aua nui na ninau kanawai maloko. Eia kekahi ona mea i hooholoia eka Aha : Ina ua ikea e ka mea kuai mai i ka waiwai k;ilepa, ua lawa ole ia mea, alaila, e hoike ae oia i ka mea nana i kuai aku, no ka like ole ine ka aelike o ke kuai ana, a i ole oia e hoike pela, e manaoia auanei ua haaleleia ke kuleana e'hoohalahala ai, a e manaoia hoi, ua lawanokawai*. wai e like me ka mea i aelike ia. He mau hora i noho aku ai ke jure, a hoopuka mai lakou i ka olelo hooholo mamuli o ka aoao hoopii, no. na dala lie $1,*300, a nolaila, ua hooiliia ka poho no ka emi ana.o ka lanahu o ka mea iiioopiiia; " ;. Mr. Baies, no'ka : Mr.J3lair, no kaniea i hooopiiia. -Ab Jcue ia J. I). JSlair <& F. Manini. Hoopuka ae la ka Aha i kona, mnnao. o na olelo i ike mau ia ilokoo' ka palapala hoolilo aina, e olelo ana, ua loau na dula ma ka lima, he maa hoikeprimafacie wale no ia, (oia hoi, pelo i ka nuna'ku,) a e hiki no ke weliewehe ia a e ninau no ka oiaio maoli. Ina e kuai aku kekah'i i ka eBtatc, (waiwai paa,) nie ka hooia nku, . he waiwai maikai loa no ia, oiai nae, ua hemahema a inoino 100, M alnila, lie epa ia knai aua, a e liiki 'no ika mea knai mai e hoopou •'."'i ke kuai ana, a i ole ia, o lawo no ika waiwai me ka 'hoemi ike kumukuai e like me ka mea kupono. (Aole i pau.)'