Ke Au Okoa, Volume II, Number 45, 25 February 1867 — Rula o ka poe maikai. [ARTICLE]

Rula o ka poe maikai.

Oiai kepii nei ko kakou wahi aupuni i ka hoolauna ana aku me na aupuni, i hele mua ac io kukou la iloko o ka naauao a me ka noiau; nolaila, ua maaao ko makoa makamaka he. mea kupoko no ke ao ia aku, o ka poe i be!e ole iloko o na kula hoonaauao e hoonnauao ai ia lakou no ka noho ana o ka poe maikai iloko o na ohana haole e noho mai nei. O ka rula oiaio o ka poemaikai, oia no ka malama loa ana i na kanawai o ke Akua. A o na rula liilii malalo mai, oia no ka hoololiloli ana ac o ke kanaka i kupono no kona ao iho. Mai na aina Knliano kiekie a hiki io kakou 0 Hawaii nei, a me na aina naaupo loa o keia mea i kapa ia he lahuikanaka, aia hoi, ua ike ia he rula ko kela a me keīa mea. O kakou o Hawaii nei la, ua kahuli loa ko kakou ano i ka rula haole. Aole na ka haole keia mea i ao mai, aka, na kakou i hoopili aku i ka nuL Nolaila, ua pahemahema a ua molamola kekahi mau hana ana a kakou e hoopili aku ana i ka haole i like. Mai ka hiki aoa mai o ko kakou Hoola, ua wehe akea ia ka puka, no ka noho like ana, a me ka noho kuokoa ana o ka lahuikanaka kekahi i kekahi. Aole i hana ia keia mea he rula i ka Ia hookahi, a i ka pule a hebedoma a mahina hookahi paha, aka, ua helu ia iloko o kela makahiki keia makahiki, kela keneturia keia keneturia a hiki wale io kakou nei. 0 na aupuni i apo ole mai i ka pono Kritiano, ua mau no lakou a hiki i keia la, e like me na. rula i loaa kahiko aku ia lakou, aka, o na aupuni a pau loa ka pono Kritiano, ua hahai aku kekahi i kekahi, e like me ka mahuahua, a me ka loli n ko lukou alakai ia ana e ka hoku o k:t mn]am%lama, o ka noho maliihia ana m<: ka maemae pu. Me he mea la, aole i ewe nui ae ke ano like o na rula o na aupuni naauao o ka honua nei, e noho nei i keia wa. O ke aupuni o Farani ke aupuni kaulana loa i ke akamai o ko laila poe i na rula o ka poe maikai, a me he mea la no uae hoi oia ke kiko waena oia mea. Aka, e liko me ke ano o ka lahuikanaka, pela iho la no ke ono o na rula. He okoa ko Amerika, okoa ko Beritania, ko Farani, ko Gepemania, Sepania, Italia, Ausetulia, Rusia, Norewai, a me Suedena a me kahi aupuni uuku e ae o Europa a me Denemaka. Iloko o keia mau rula lehulehu o keia mau aupuni, hookahi no kahua. Oia no ke kahua o ka noho pqp° antl ,ne n> n luh' a ma na mea a p«u. Maluna o keia kahua ka hapanui o ka lahuikanaka o ka honua nei e no--ho nei. Mai kuhihewa kakou i na aina haole wale no ia mea. Eia no ia ma Hawaii nei, mamua aku o kn hiki ana mai o na kumu Misiotian, nnna i hoonaauao mni ia kakou ma kekahi mau mea. E like la ine keia : Mai wnha a, mai kuamuamu aku, mai hoohiki ino, mai kuko, mai kii i ko hai waiwai, pepehi wale, mai moo wale aku i ka hai wahine, mai uhai i na konawai o na la-kapu, rnai lawe wale i ka oihana a hai, o iko i na inea a pau i alua ai ka lauoho, mai anunu, &c. O keia mau mea a pau, ua kaniaaina i ko kakou lahui. E like me ko ano ike ana o ko kunalia, he pono kela a he liewa Ka mea i loan i na lahuikanaka i ka hookumu ia ana o ka h'inua. O im rula o kahi nlii o ko Hawaii nei Pae aina, nolo ho mea maikai ke lianlele ia. O ka poe i mnau i knhi o na'lii, oia ka poe walea lon i nei meu he rula. He rula ko kainailio nna, he rulii kn noho una, ho rula ko ka alawa ann, kekalii kulii ana, a mo na moa o ae o pili ann i ka noho a me ka holo nna o kahi ulii. Noluila kn i ia una e ka poo leahiko. Oiai ua pili walo no ko kakou rnau rula oia mau la i ka hoomaka-leho a me ke kolohe o

ka wa naanpo, aka, aole nae «ia ka mea e lilo ai ia mau rula i mea ino, Ua ike o!e kakou, mahope mai o ka loaa ana ia kakou o ka pono Kritiano, ke hoololi ae i ua mau""rula nei, i mea e kupono ai no ka noho ana Kritiano ana. OUa mea ino la hoi e knpae ia, a o ka mea kupono e waiho ia mai, aka, i ko kakou kapae ana i na mea a pau o ko kakou noho ana kahiko, ua ano like kakou me ka poe naaupo loa. No ka mea, aole he rula iwaena konu o kakou. 0 kahoohalike wale aku no e like me ka mea a kakou e hiki ai ke lawe ia mai, mai na haole mai. I kekahi hoohalike ana hepono, a i kekahi hana ana lalau. Ua ike nui ia keia ma ke ano oke kukulu hale ana, a me ka aahu lole ana o na wahine ame na kane e noho mai nei. Aole ia he mea hala i lea maka ke alawa ae no, a ike leoke i na mea e hana mau ia ana iwaena o kakou. No kakou no keia hewa nui no keia mau mee. No ka mea, ua haalele kakou i ko kakou ano maoli, a kii aku i ko hai a lawe mai me ka ike ole i ke ano. No keia ike ole i karula o ka poe maikai kekahi kumu nui e emi nei ka lahui. Ma ke ano ike ole ana i ka noho ohana ana. Ua kahnha io no wau i ke kumu i unuhi o)e ia ni kekahi Buke o keia ano, no na kula Hawaii 0 kakoa. Oka ike naauao wale no ka kakou e haawi nei i na keiki a kakou, koe ka ike oke ano noho ohana ana. Nolaila, ke kumu e ike nei oe i ka hapanui o na keiki i puka mai, mai Lahainaluna inai, e hoi hou ana e )>ke me ka noho ana o ka mea naaupo 1 ao ole ia i ka naauao. Ua hala ole na ihe a ka Bihopa o Okefoda i o mai ai no kakou ma keia mea, no ke ano oko kakou noho ana. "Ua oi ae ka ino o ko kakou noho ana o keia wa mamua o ka wa kahiko." Ua wae ole kakou i keia mau olelo a ka Bihopa, a iwaena o ko kakou palaka iloko o ka noho ana o keia mau la, a kakou ai ua maikai, a ua naauao loa kakoo; ua o aku kakou i na ihe oka huaolelo awaawa, ua hewa loa ka Bihopa i kona manao ana ae pela. Aia hoi ma ko kakou kue ikaika loa ana aku ia ia, a hoino aku ia ia ma ke ano kino, ua kue kakou a ua uhai i kekahi rula nui loa iwaena o ka poe maikai, oia lioi ke aloha aaa. oka rula ma ia mea, aka Bihopa i # olelt> ai, oka olelo iho; "na kuhihewa ka Bihopa o Okefoda," a, " ua hewa a lalau ka mea nana oia i olelo aku i ke ano o ka ooho ana oka lahui Hawaii nei." Aole o !<e keeo a olelo ino, a manao ino aku i kou hoalauna (ka Bihopa o Okefoda.)

Ma ke kipoho ana aku o kakou i na olelo a ua Bihopa nei, ua uha-i kakou i kekahi ru!a oui a ko kakou Hoola i haawi mai ei, ma ka i ana, " E aloha i kou Akua mamua ae o na mea a pau, a i kou hoalauna e like me kou aloha ana ia oe iho." A ina hoi he kanaka ino ka Bihopa o Okefoda, a .u>ia ino i ho,<-' halike aku ai ka kakou mau olelo ino ia ia; ma ia mea uahoolilo pu aku kakou īa kakou iho e ino kakou. No ka mea, ua hookomo aku kakou ia kakou iho iloko o ka ino, e like meia, ka mea i ino, ina he ino mai ka ka rnea manao ino mai, e haawi aku i ka maikai. Ina ua bewa, a alakai hewa ia paha ka Bihopa o OkeP;da, alaila, oka pono oke kuhikulii aku ia ia, ua hewa kona mea nana i olelo a i alaleai, e manao e like me kana mea i hoopuka ai. A.ina ua ike kela ua hewa oia, alaila, e mihi ana no oia i ke ano o kana mea i kamailio ai me ka hewa a me ka lalau. Ua lawe mai au i ke ano o keia inea, imua 0 ka lehulehu, e hoike, ilokoo ka kakou mau hana a iloko o ka kakou mau olelo a pau iloko o na nupepa Hawiii o keia aupuni. aole lou kakou i han» rula iki. Ua heuehene mau ia kakou imma pau e noho nei, e na haole. No ke aha la keia henehene ? Ua hai m»a ae nei no wau i ka hiina, "No ka ike ole i ka rula," a "no ko kakou lawe ana aa maluna o kakou iho i ke ike akamai, e ake aku ana e 01 ae inawuho o lte kah.i kopono i Laawiia mai, no ko kak«>n wahi ike uuku, a me ko kakou wahi akamai." He lehulehu loa ka poe, e ike maka ianei. e hakaka ana no kahi kumu lapuwale loa. la'u e hele ana ma na alanui o Honolulu nei no, ua ike aku au i kahi hoa aloha o'u, ua uluulu ;ic i ka pulima o ka palule a hiki i ke kuekue lima. e ku ana kela rne ke ano huhu nn, ona helehelena o luna. Olelo aku laau, i 1E ! ane pii hoi kou kai !" I mai la kela, " Pii ka hoi ka olelo ino a kela wahi haole i ia'u." Olelo aku la nu, " 1 aha inai nei in |oe ?" " I olelo mai nei hoi paha ia'u ike kana-bi-bi-ki, a he keiki ka wau na ka ilio." 1 aku la au, " No ia wahi hua olelo iho lu ro kou keeo an'a ?" Ae mai la kela, a hai mai Ih, ua kuikui ia eia aua eha, ua wahi ha»le la. I aku la wau, " Mai keeo no paha oe i ka olelo lapuwalo a kela wahi haole, a houhalike aku kou ano maikai me ia." Olelo mai la kela, " Aole loa au eae i kekahi e knpa inai i ko'u mea nana i hanau mai be keiki na ka ilio." Olelo aku nu, he keeo lapuwale ia aa eka makamaka. No ka men, ua ike no oe, aole e hiki ia iu ke humaio i kana olelo, he iiio kou makuahino, a he ilio h<>i oo kana keiki i hanau mai ai; oiai ke ike uku nei no wau ia oe be kanak», nole he ili«. Aole i hui ilei mai kuu hoa nlnha, a hele aku la me ke ano hoohaha e hakaka hou no me kekahi ineo, e kapa ana i na olelo ino. 0 keia mau knnaka keeo wale a pnu, ua kui ka hookiekie in oe iho <uc ke ano ole, a ine ka makehewa. Okn hana ino ia o ka inoa mnikai, ka mea kupono e keeo ai. Oka hana ino ia o kau wahine, keiki, ohana, inakuakano a ine kou mukuahine, a mo lui p<>o noa pau e pili ana la oe. £ laa la kou hale, kou waiwai a me na mea a pau e loua ni ke keeo kupono ana. Noluila, o keia noho ana, a kakou, e pono e noho me ka hoohnahaa muu o kn mnnao, na hana nme ka noho ana. I men e loan ai ia «o ka io oiaoio, o ka rula o ka poe maikai, innlaiU e hooiknikn loa ai ka inalama ann, i aloha ia mai e kela meu kein niea, a i olnolu ni kn noho ohnna nnn. He inaunu kn rula o ka poe maikai, nann e kaili n lawo mni i ka munoo, o ka poe ike ole, a i hahui ole ma i« inau mea, ho hnnn kupono ole ia, n he naaiipo no hoi. i keia pule ue, o hooinakn ia nna ka hoonoho ana oke nno oin mau nila. E hoomaka nnn, mni ka nohoohnna nnu, a hiki i ka noho nna a me kn hele unn i kuhi o na 'Lii, a ino ko ke Alii nui wahi. J. Kimiola.