Ke Au Okoa, Volume III, Number 30, 14 November 1867 — No ke Kulanui o Lahainaluna. [ARTICLE]

No ke Kulanui o Lahainaluna.

E ka Luna Hoopo.kopono e; —Aloea. oe : Eia mai ka Helu 2, e pili ana no na mea a'u i hoakaka'ku ai ma ka Helu 27 o "Es Au Okoa." Oiahoi .; ua hoakaka'ku ao ia oukou i na mea nui no ke Kulanui. Ke ano oke hukulu ana i ke Kulanui. Ke ano o ka noho ana o na haumana, ia manawa. Ka Hale Pa-i Paīapala. Ke kokua ika lole . no na haumana. Aka, aole au e hooloihi aku nna ka helu p3pa ana, aka, ma na mea nui no e hai aku ai ia oukou, e like me ka'u i hai ako ai ma ka Helu 27. Nolaila, e o'a mau makamaka o ke Aupuni Hawaii e ; e oluolu ka manaoe huli a e nana no ko kakoe Kulanui ma Lahainaluna. Na Kumu mai ka A. D. 1846, ahikii ka A D. 1850. Ma ka makahiki 1846 paba, hoi aku ia o J. S. Emesona, i kahu no ka Eka3esia ma Waialua, Oahu. Ama ka A. D. 1845, lanuari 22, make o S. Dibble, a ma ia makahiki no, make o S. Wbitney, ma Lahainaluna. Ua lilo ae la o W. P. Alexanedero i Po«- no ua Kulanui nei, (oia hoi, o ka lilo ana ia ia ka hooponopono aoa ame ka hooko ana i na mea e piii ana i ke Knlanui,) a mai ia manawa mai a hiki i ka A D. 1850 paha, ua liloo J. F. Pog-u.e i Kumu ; e like me ka maoao o * ke Aupuni he pono, a me ka Papa Misionari, a mahope mai, ua liio oC. B Andrews i Kumu. Aka, ma ia manawa, ekolu Kumu,o W. P. Alexanedero, J. P'>gue, C. B. Andrews, o na Kahu naea ka malamaana i ua Kulanui nei, ane like me ka mea i hoakakaia ma ka Helu 27 ; o na Kahu mua no a me na Kahu hou. Ke ano o ka noho ana o na haumana ia manawa. Olaolu maikai no ka noho ana o na haumana ia manawa, no ka mea, oka noho ana o oa haumana ia manawa, aia no i ke Aupuni ka ai, ka ia, a, e loaa nokekahiai ia manawa ma ka hooikaika ana o na haumana i ka mahiai ika aina oke Kulanui. I kuu iohe, he nui no na haumana ia manawa, o N. Kepoikai, o Waiiuku, a o J. W\ Lonoaea, Mawae, M. Kuaea, A. Kaukau, &c. He elua Luna ( Aina nv o M. A. - NaSi&u, e noāo a>ai )a Kona Hema, Hawaii. Mahope mai oia manawa, ua hanlele mai o W, P. Alexanederb, i kona noho Kumu ana, no ke omaimai i loaa ia ia, oiai, ua o mai na hulu o ka elemnkule ia ia. Ama ia manawa no, ua lilo ae la o J. F. Pogue, i Poo, ma ko W. P. Alexanedero wahi, a o C. B. Andrews hoi ma ko J. F. Pogue wahi. Ama ia maoawa, ua lilo oL. S. Ua, i kokua Kumu, oia paha ka hoomaka ana o na Kumu kanaka ma Lahainaluna. Ka hooponopono ana o C. B. Andrejo'ī, ina mea o ke Kulanui. Ma ka makahiki 1860 paha, a mahope mai, ua lilo no ia C. B. Andrewa ka hooponopono ana ina hana oke Kulanui. Oia hoi ka pa ana mai ka aoao hema komohaoa, a hala loa aku i Kauaula. (E ike no oe eka mea makaikai ke hele malaila, i ua pa loihi la, ke nana aku ma Lahainalona.) Oka hooponoponoana i na pa a me na auwai, kahi e kahe ai ka wai. He nui no na mea a- C. B. Aodrews i hooponopono ai, o na auwai, o na pa a me ka ina loi kalo, scc. A ma ka makahiki 1858 paha, 'loi aku la oiai Makawao. Ka'Jilo ana o L. J3holo, i kokua Kumu nn ke Kulanui. I ka makahiki 1854, Mar. 14 paha, lilo ae la o L. Aholo, i kokua Kumu, oo ka mea, ua make aku la oL. S. Ua, ka mua ono Kumu kanaka oke Kulanui, A. D. 1954. Oka wa i lilo ai o L. Aholo i liokua Kumu, ua maikai kooa noho aoa, a ua oleloia. be " Ua hou." A mai ka A. D. 1854, a hiki i kona pau aoe, he 11 makahiki o kona noho ana i Kumu. Oip hoi, maiki A. D. 1854, a hiki i ka A. D. 1865. Ka pau ana oko C. B. Jlndrew's noha Kumu ana. Ikamakahiki 1859, ua pau kona noho Kumu ana, a ua lilo kona wahi ia H. H. Pareka, kon9 hakahaka, aka, i ka hoomaka ana o ko H. H. Pareka noho Kumu ana, ua holo no kana hana, e liko me kona makaukau e hoohuli mai i na haumana. Ka pau ana oko H. H. Pareka noho Kamu ana, a me ka (ilo ana o S. T. Alexcuitdero i Kumu. I ka mokahiki 1862, ua hemo aku o H. fl(. 1 Pareka, aua lilo o S. T. Alexanedero, i mea nana e pani i kona hakahaka. Aka, ika wa ' i hoomaka ai oS. T. Alexanedero, e noho i - Kumu, a mahope mai, ua pau ka hale o be Kulanui i ke ahi; e like me ka mea i haiia ma ka Helu mua. Mahope mai oka noho ana oun Kumu hou nei, ua hana iho ua Kuoou nei me na keiki, i ka mala kulina, uala, a me ke pu. JVa poino i ili mai maluna o na haumanu o ke Kulanui, i ka pau ana o ka hale i ke ahi, March 18, A. D. 1862. He mea menemene no ka hoi ana aku ia 'oukou, a oie ka moku'mohi-ahua o ka naaa

i aloha; ika pau aba ona hālē e noho ai aa ha'umana b ko kakou Kulanui i ke ahi ma Lahainaluna. I ka po no ka pau ana, oia hoi, mamua o ka wanaao. Ua ili mai ka pili kaumaha maluna oka lahui ia mau la. Aka, mamuli o ka lokomaikai o ke aupuni, a me na Ekalesia Euanelio o Hawaii nei, ua loaa hou na hale, a me na pono a pau e pono ai, oia hoi ke kapa pulu, ka uluna, a me kekahi mea nui e ae, oia ka bele. Mamuli o ka lokomaikai ona hoahanau o Molokai, ua haawi lakou i ko lakou mau dala ma ka hoolilo ana a loaa mai ka bele. A, ua kapaia ka inoa oua bele la, 0 " Molokai Bele." A, he mau kaoikau no i haku ia e na haumana, e pili ana no ka pau ana o na hale i ke ahi, a e pili ana no keia bele i hai ia, oia h<ū o " Molokai Bele." O ka mua paha keia o ka pilikia i loaa mai i na haumana, o ka pau ana o ha lole, a me na pono kino ike ahi. Ika pau ana ona bale 1 ke ahi, ua hoomaka o John Puniwai, J. VV. Naolulo e haku i kanikau. Oia keia: " Kanikau la he aloha, Nou e Lahainaluoa, Ua hala e aku ia, Ka wehena mai o ke eo» Au iho nei makou, Aole oe i loaa, Ua lilo i ka enemi, Hoopau ana i ka nani, Aole no e pau, O ka nani o ke kula, E hoala hou ia aoa, A oi aku e ka nani." Kt kukulu hou ana i mau hale no ke Kulanui. Iloko nooia makahiki i pau aī i ke ahi, ua hooinaka hou ae ke aupuai e kukulu i uiau haie hou. He ekolu ka nui o na hale, he elua hale moe, hookahi hale kula. Ma na hale moe elua, he 20 keena, a ma ka hale kula, 4 keena, elua keena kula ilalo, a hookahi keena kula iluna, a ma na keeoa * ilaln, liookahi keena e waiho ai na mea paahana e pili ana i ka Akeakamai o na mea i ikeia, a me ke Aohoku. Ka pau ajia o ko J. F. Pogue noho kumu ana, a me ka pau ana o S. T. Jllexanedero. I ka makahiki 1864, lanuari 13 paha, hoi aku ia o S. T. Alexanedero i Waihee, i luna no ka mahiko a L. H. Lui o Waihee a me Waiehu. He nui ke aloha o na haumana i ke kaawale ana aku o ke kumo. Aka, i kona pau ana, mahope Hjo ua lilo o S. E. Bishop i mea pani ma kona hakahaka. Ua pani no hoi o S. E. Bishop ia ia, a hiki i ka pau ana o ko J. F. Pogue noho kumu ana. Ika makahiki 1865, la 25 o Oct., ua pau ae kona noho kuoiu ana, (J. F. a lilo ae la e S. E. Bishop i mea pani ma kona hakahaka. Ka lilo ana o Tatina i kumu. Ua hai aku au ia oukou no L. Aholo ka inea ma ko L. Ua i ka ' A.T> 1865 p*u oL. Abolo, a li!ool'atina i kumu, hookahi makahikio kona noho kumu ana, a me na malama keu, ua pau kona noho kumu ana. Ka hoi hou ana o C. B. Jlneru e noho kumu no Lahainaluna. Ua hoi liou mai o C. B Aneru; ua hai aku au ia oukou, ua hoi oia i Makawao, A. D. 1858, aka, ua hoi hou mai oia, a eia no oia ke noho la ma Lahainaluna, ua hoi ma> oia i Lahainaluna A. D. !566. A eia oia ke hapai nei ina hana e like me mamua. Ika makahiki 1867 nei, hei mai la oM. Kuaea e □obo kumu no Lahainaluna. JVb na aina o ke Kulanui i keia wa. He maikai na aina o ke kula i keia wa. Ua pau na loi kalo o kahawai, a me na loi i mahi ia ma na kaupapaloi maluna o ke kula. A eia na haumana ke hana nei ma kahi i ioaa ole na loi mamua; he nui ka bolo ona hana mamuli o ka hooponopouo ana a na luna aina. O Josias Makaimoku no Kapauma, L. Koeleelo no Auwaiawao, o S. W. Kualii □o Kumuwi, o Kaleoopio no Pohakunui. Olelo Eoakaka. Imua o na makamaka o'u e nana ana i keia mau mea, a me na kaikuaana o'u; eia au ke hai akea aku nei ia oukou e o'u mau kaikoaana imi naauao ma na mea ē pili ana i ko kakou Kulanui. E pono no hoi ia oukou e nana maka oluolo i keia. Me ke aloha. S. M. P. Kaleo. No kx Mokuahi Kilauea.—Ua lonolono wale iho makou i keia puie iho nei, e manao ka poe hui o ka mokuahi Kilauea, ekuai lilo aku. Aka, inehinei, ua lohe hou mai makou, e hoomaka hou ana kona liolo ana ma ko kakou nei mau awa pili nina, i ka Poakahiae nei e hiki mai ana. Ina he oiaio, a e hooko pono io ia ana keia lohe mai o makou, aole no paha e nele ana ko kakou mau «lioli i kona kaiue hou ana i na ale kamaaioa. Ka moku Qthello.—E hoomanaoia e ko makou poe heluhelu, ma kekahi o na pepa i kaahope ae nei, aa hoopuka aku makou, no keii moku, no ke kipa ana mai maanei, no kona loohia ana ika poino akn liu. Ua paa pooo iho nei kona mau hemahema; a ke hooili hoa nei i kona mau ukana. Ua lohe inai makou, oka lilo o ua moku nei no ke kopili hou aaa iho oei, he umikumamnwalu tausani d«la. Ke Kūna Albehni. —Ma na kolainu o na olelo hoolaha ona nupepa haole o ke kaona nei, i keia pule iho nei, ua ike iho makou, o knai kudala ia ana i ka Poaono iho nei, ko kuna Alberni, oo na dal# aole omi ihomalnlo oka $6,000. Aka, aole nae mea nana i lilo ai; ioi lohe mai makou o kuai kuloko ia aoa e Janioo, Gerina ma, ke oiakomake koke ia mai e kuai.

Ua aiieane e pau loa mai na moku okohola i ke ku mai, a he mau wahi moku kakaikahi loa paha koe, alaila, pau loa mai na moku i manao ia e ku mai ana i keia kikina mao kakou nei. Ma ka nana ana i ka hiohiona o ke awa iloko o keia mau la, ua ane uhimahiehie i" ka haualaoa a na kia, ka lu mai a na pea no ke kaulai ana, a me ke kupipi popohe mai a na moku i ane like me he lae laau uliuli la i hoonee ia ae i ka poli kai malino o ke awa. Ua maikai aua ulamahiehie no ko lakou noho ana mai no na la pokole, a naue aku i ke ala hulilua ale kualoloa o ka moana. Ake ane like nei ke kulanakauhale i keia mau la, me he la kulaia la no ka poe o ke kai.

Ke hoolei ia mai nei na pahu aila o ko lakou mau opu; ke malino nei ke kai i ko lakou mau hinu; ke owe mai nei na kakai o na keiki o ke kai, me ke pohue aiai, " ke dala mana loa," ke ike ia aku nei lakou e hilala hele mai ana ma na pipa alanui: ke pohapoha mau mai nei na kapuai o ko lakou mau lio maluna o na kuamoo o na alanui o ke kaona nei; ke hao mai nei ua inau keiki nei a ka i-a nui o ke kai, nie na paa lole hinuhinu e komo iho ai ka manao iloko o ka puuwai palupalu; he kanaka dala kela, ke niniu nei na huila o nakaa o Ward, i piha oluna i napapalina palupalu i kokoia ko lakou manao e ūa hua o na luhi o ke keiki o ke kai; ke kani hehe nei ka lakou mau aka ia lakou e ka-

apuni mau ai ike kaona nei a puni ae ana, a puni ae ana; ke hoohehelo mai nei na holoku o na wai hooluu ano e; a ke kuu mai nei hoi ke 'lii weliweli o ka po, me kana upena makolu nui i na i-a opulepule palupalu maikai e hei aku iloko o kona anapuni!

I ka manawa e hoomaka mai ana ke bn ana o ua mau moku okohola nei, ua ikeia aku e piha mau mai ana na kuna i na ohua mai kekahi mau mokupuni mai nei 0 kakou, a mai ke kuaaina mai kekahi poe. A eia ka ninau, Heaha ke kumu nui e hiki mau mai ai ko ke kuaaina poe ma na awa kumoku okohola, ke hiki aku Ika wa ulu moku ? Aia iloko nei o keia ninau ka mea hoohuoi mai i ka noonoo

kanaka ana. I hele mai aDei oukou e kela mau-makua-kane he lehulehu wale i ka wa kikiua, he mau keiki na oTi"kori kela tnau Lialakoa ? I uhai mai ānei' ia. oukou ka oukou man kaikamahine, oiai, he mau kaikunane anei no lakou kela poe Aukiki a me kela poe sela haole, no ka poli o ka ohaiia hookahi ? E ka wahine ui opiopio, he hiki anei ia oe ke hai mai, na ka hanau mua anei o kou makuakane, a na ka hanau hope paha o kou makuahine kela poe kanaka o Tabiti? Mahea la ko oukou wahi i pili ai i keia poe a makou i hahai ae la ? A i mai paha oukou, ma ke ano kanaka. He oiaio paha ia, aka, ma ke ano pili hanau ana nae la ea, aohs. A no keaha ae la ke kumu nui i pipili mai ai keia. poe ke kaona nei i ka wa e hiki mai ai na kikina ? He mea no ia na kakou Hawaii e noonoo ai, no ka mea, i kaulana hoi kakou e Hawaii " 110 ka imi loa."

Mā ke aDana ana aku nae, me he mea la o ka hapanui o na wahine opiopio e hele mai nei i ke kaona nei i ka wa uln moku, aole no kekahi mau mea e ae, aka, no ka piele ana ia lakou iho. Ke ike mau nei makou, a ke halawai mau aku nei hoi ko makou helehelena me na maka malihini, he lehulehu; he mau maka i ike ole ia ika wa ole. Ke ike mau-

maua ia aku nei no hoi ua mau wahine malihini nei o ke kua, a me na wahi " unu pehi " no o ke kaena nei, e like ana ka holoholo ana, ka luana ana, a me ka holo lio ana me na sela o ua mau moku okohola nei. A ! aia iloko o kela launn ana ka mea iiana paha e haawi iki mai i kau wahi wena o na kumu o ko lakon launa ana aku, me na malihini hele hewa hoi o ke alanui! I keia pule no, ua hai pono ia mai makou i ka hana a kekahi wahine kuaaina. Ua uhi mai ka malu po, a hele aku la kekahi haole e huli i hoa hanahaumia noDa, e like me ka pueo e maau ai o ka po e imi ana i kana mea ai. Ika huli mua aua, loaa aku la kekahi wahine opiopio, hoihoi aku la ua haole nei a hoonoho ma kekahi hale ma Makaaho; hele hou no na haole nei, a i boi mai ka hana aole kona hoa ana i manao ai liaumia. Imi hou no ua haole nei a loaa .ua wahine hou, me kokahi wahi kaikamahine ekolu a eha paha makahiki. Ika poloai ana aku no a ua haolo nei o ke kai, e naue mai me ia ma kona hale e hana haumia ai, aole no i hoole mai ua wahine nei, uka, ua ae niai la no, a ua haele pu aku la ne ka makualiine ine ke kaikamahine, e hoomakuikai aku ua makuahine nei i kana opuu palupalu opio i kana mau hana i ku i ka holiono o ka haumia a me ka hilahila, aohe wai hoano e a ka chcmist e holoi aku ai i pau ai ka aai o kela hana hilahila.

PeKea la ouiou munao eka poo l'.eluhelu ? Aole anei keia hana e hoohilahila ana i ka inoa o na makuahi".e o ka lahui Hawaii ? I kela pule aku nei lioi, he makuakane onou hoi ia i kana kaikamahine i ke Paniolo; a i keia pule hoi ke alakai nei keia makuahine i kana kaikamahine opiopio.loa e hoikeike aku i kana mau hana haumia. oka wa opiopio o na keiki oia na wp makau ia, no ka mea, o ka wa hikiwa\ :la o ka aapo ana o ka poe opiopio i na ijiea e ao ia aku ai, a a lakou hoi kehahi k ik# mai ai—e hoopili mai no. I i alakai ai i kana keiki ilok< "ka hale haumia, e aho

iki paha ke uuv ia-o-kela makuahine i kana o ulu ae ua kaikamahiue nei, a uhai aku mahope o na manea 0 kona makuahine—a kuikui lima pu laua 1 ka naue hilala aua eu hei pu ai na kino me na uhane iloko o ka upena huki mano aka hulihia ana. ' Aole e nele ka hulihia o kela kaikamahio.o-iaahope o na manea o kela makuahine, ina' pela e lawe hoomakaikai mau ai k™la makuahine; a aole paha e maahua.]r ' ka pakika aku la no ia i Kaliae, kaxi aĒula iluna o ka lapa manu ole; hahana'aku la ka umauma mahope o na hana haumia, paa ole mai i ka punuku—a nowai la ia hewa ?

Nolaila, e ka-poe o kē kuaaina, aole makoa i ike iki i ka oūkou man hana o ka noho loihi ana a pau ke kikina ma ke kaona nei. Ina e manao ina loaa aka poe okohola, ke hai aku nei makou, he loaa e like me na papalina o na kaikamahine a ka poe i manao ai e lawe mai e piele i ka lakou mau kaikamahine, a i ke awakea e nonono ui, a i ke ahTahi ana iho hoi ua haikea—he loaa pau koke, knonoono ole. E komo mai no ma kekahi pakeke, a e lele puehu no me ka <bt*u ma kekahi. ~

O lapana ma ke okoholo ana.—l ke ku atiB mai nei o kekahi mau moku okohola i keia pule ihonei; oa liau mai kekahi mau kanaka lapaoa maluna o lak.iu. Maluoa o ke Julian 2; ma ka Oregon 2; a malima mai oka JVorman 4. Uo lono mai makou i hoouaa ia mai keia poe lapaua e ko iakou Aupuni e hele maluna o na~ffloku okohola e hoomaamaa ia ai i ike pono i ke ano o ka hopu ana i ke kupueu nui o ka moana; a mahope aku ka e hoouna mai'ai ke Aupuni lapana i mau moku okohola oo lakou. O ka hoomakili ana mai a keia Aum>ni lapana ma keia hana, he keehi'na alua l'? ia o ko lakou hoohamama ana mai i na ipuka o ko lakou mau awa me ko waho aku sei hui kalepa aoa. Ua poe lapaoa nei, eia>l4|ou ma ka hale luina, kabi i noho,ai, Wna ko,lakpu moku ma k\« awa nfc£ i E makaala io pah"4 ka poNo.—Ma ka nupepa haoie n Wiui o ka Poaono iho nei, makou i ike iho aii kekahi palapala haole pakake puhemahema i kakau ia e kekahi kanaka Hawaii, e olelo ana, aia ma ke kulanakauhale nei kekahi poe powa, he poe Kika-ne pahu iakou me he pue ano Keonimana (gentlecnens;) a i ka po, ua komo ae lakou ina lole an<> e, a hele kae;huli hele ma na wahi maln o ke kaona nei, jme ka manao e loaa mai ke dala, mai ka poe ā lakou e powa mai ai. Ina pela io keia, a pono ka noho makaala, a o oe no ka mea nana kela palapala, ka makai kupono ke holina ae i hopu ia ai lakou. He kohola nui —Maloko o kekahi palapula i pai iu ma kekahi o na nupepa haole o ke kaona nei; i kakau' ia e ke Kapena Winslow o ka moku okobt>te, ke Tamerlane; e hai ana oia, he hele okohoia wale ae nei no kana, a aohe oia i i*e i kekahi kohola nui e like me kek»hi kohoia fpaa ai ia lakou, he ekolu haneri a me umifaßrela a me umikumaiwa galani. Nui io aku la no, ka loaa no eono oia poe ano kuhnĀa, ka hoi no ia i ka hoina. Malia o kahi kohola hanai ahuliu aku la no pahu a Noa. akahi no a !;u i ke o ! Na hokū welo.sS{^»:— Ma ka nupepa a Wini o ka Poaono ihouei e olelo ana; a ina paha o ka poe i hiai makaala i ka po nei, ua ike paha lakou ina hoku welowelo; a i keia po no ka kekahi maulioku welowelo e ikeia ai. E makaaia pono i ike i kekahi onam« a kupaianaha oke ao. r Ak«, ika wa kahiko nae paha, e olel" n(K kekohi poe ke ikeia mau mea, o feela ua wa-u ia. Pelaka io paha ! Moko i ka MANo.-m?k K k)aa mai ia makou kekahi palapala i keia pule iho nei, mai " na pali hauliuli '' mai e hai ana i ka la 1 o Noemaha nei, un moku pekahi kanaka o Kekai kona inoa ika mano; ma Kuneohe. Ua nahu ia oia mn ku wawne. Aohe no paha he moe maikai ko ka me be mea la pah« he wahi mano aumakua no, ke hapa la; ina paha nu kn mano malihini, ina ua pau holookoa mai ke poo a ka hiu. .•.M. He haonaele ina ka auina 1« o ka Poalima iho nei, muwnena o hoi o kekahi mnu pela o ktt manuwa l*ockaieana, a inp na innkai. IVlai nui loa pnha ka liaunaele nnn, inu aole e kokun ia na makai e na ninknainana. Elun sela n hookahi koai h00p,.« ia mn ko Halewai. I hopu in k»-knhi mau st:la 110 ka holo nui ke kumu nui o ka haunaelo anu. Ka Poai.i Kaawai Helo 4.—Uo poloai ia inai makou « hai aku i na hoa a pnu o keiu Puali, he h.ilawai ku i ka wa ka in Punli, m« ko lakoii keenn h»lawni i ka po o ka Poanno ae nei o hiki inai ana. *E elou ue na hoa a pau.

Ka pepehl KAN'AKA SIE ka lawe ola ma ke awa nei. —He wa lihaliha pepehi kanaka nui mui nei keia; oiai, i ka po o ka Poakahi iho nei, un hana ia kekahi pepehi kanaka me ka lawe ola maluna o ke kiapa okohola Eagle. Kapena McKenzie e ku nei ma ke awa o ke kaona. Ika Poaono iho nei no ke ku ana inai oua moko nei. He keiki Pukiki o Ma* nuela Dall kona inoa, nona na makahiki, he umikomamaha, ua oki ia kona puu me ka pahi umiumi e kekahi negero o J. M. Dayley kona inoa; a mahope iho o kona oki ana ika puu o ua keiki nei, kona oki iho la no ia i kona pu-ai. Ike kakahiaka o ka Poalua mai, i ko laua mau kino e waiho ana ma ka aoao o kekahi me kekahi; e kakali ana o ka uhi iho a k&kapa pouli o ka luakupapau, ua ane manaonao maoli, ke ku iho a nanai na a-na, kahi e noho ai o ko laua mau uhane i lele kohahe aku la. Mai na oielo hoike mai a ka poe oluna o ka moku, i hai ia ae i Ua Ilamuku, ua iono mai uiakou i ka hora 3 o ka waūao, ua hoala ia ae o Leuer, he pokia i ke kahea a Manuela Dall. I kona holo ana aku i ona la, ike iho la ia, ua moku kona pu-ai, mai ka pepeiao akau mai. Oke kuke o Jim Johnso», e mee ana oia ma ka aoao o ua keiki nei, a ala mai la oia i ka uwe a ke keiki, a kokolo aku ]a ma kahi e, no kona makau o loaa pu ia ia ka haawina aka make. Kuhea ae la ua keiki Pukiki nei i moku ai ka puai, a e kamau ana no ka hanu, " Ua oki iho nei o Daloy i kuu puqj, a e make ana wau." * Ua lawe ia aku la ua keiki nei ma ka hope 0 ka moku, a he iwakalua minute mahope iho, ke aili ae la no ia o ka hanu, a make aku la. Ia manawa, ala mai la ka malamamoku mai kona keena mai, a hoouna mai la 1 kula nei no ke kapena a me ona mau kauka. iVlatnua ae oka hiki ana aku ona Kauka a uie Kennedy okula aku nei, a me Kauka Kennedyo ka Laekaioana, ua make e aku ua k-eiki Pukiki nei. Ua hai pu mai no hoi ua Dall nei, "Ua hele mai o Daley i o'u nei, ua oleio aku au e hele ma kahi e. Kona hoi hou mai la uo ia, a oki iho la ia'u." Mahope o ka make ana o ke keiki, ua imi ia aku ia ua negero nei, a loaa aku la iloko o ka lua o ka moku, ua aneane e make. I ka lawe ana mai i ka ooeki, e kamau ana no ka hanu, a hikii ka hora eono o kakahiaka mai, make iho la o : a Ua weluwelu kahi i moku o kooa puai, qo ka mea, ua kumumu ka pahi umiumi ia ia i oki ai i ka puu o ke keiki, ua kuia ika iwi oke a. Ua hono mua ua negero nei e oki i kona puu, ma ka pepeiao, ka lua mamua ponoi mai, a o ke kolu malalo iho oka aowae. Ika ninaninau ia ana aku 0 ua Daley nei i kona kumu i pepehi ai i ke keiki, aohe oia i hai iki mai. Ma ka nana aria i kana Wau'h<ii)a o x>a la i ha!a y - me he mea la, na hoopunini ia kona manao e ka hehena. Ika mahina o Aperila i hala aku nei, 1 ka manawa o ka moku e ku ana ma Kawaihae, ua hooweliweli no ua n<gero nei e lawe i ke ola o Dali; ua hou no i ka pahi, a nohae aku ki palule o ke keiki; a lele aku mai luoa aku oka moku. Aka, ua hoopakele ia mai oia, a oo ka manao ia ua pupule, ua hoopaa ia i ka hao, a halu ekolu la i ka wa a ka moku i holo aku ai, ua hookuu ia.

Ua lawelawe no ua negero nei i kana ba□a i ka wa a ~ka moku i holo aku nei, a aole i boiUe iki mai i kau wahi ano I ka oiahina o Augate, ua hoopaa ia oia i ka hao, ao kekahi mau bana pono ole ana; a no ka oiaoao ia, ua a-o kanaka mai loko ona, ua hookuu hou ia no oia e hana i kana hana. He pinepine wale no ka na manawa o ua negero nei i hooweliweli ai e lawe i ke ola o D«il, aka, aole nae 1 manaoio ia e hooko maoli ana oia i kana hana pepehi- Ika auina la o ka Poalua iho nei, ua lawe ia mai la ko laua mau kino i kahonua nei, a ua kanu ia. Pii.i waiwai ōia ka. la Sabati.—Ua lono mai makou i ka hukuaina o Kuuloa me Kanawa.ua loaa paka aku ia ia kekahi poe pili waiwai ana, he knnalima ko lakou nui i ke i kakahiaka oka la Sabati iho nei. Ma Kaaawa kahi i loaa aku ai iu lakou. Ua lokomaikai no nae ka hakuaina, aole i hoopn ia lakou, aka, me he mea lu e knu iho ana ke kaumaha maluna o ka poe no lakou ka hale pili waiwai. Ka ! pau ole no hoi kau apa e Kaanwa; he uluhua paha i kahi la hookahi o ke Akua; a he uluhuu io no paha i ke koo o o kahi dala i ke knkai. Ka Maile Quarterly.—Ka inoa keia o kekahi buke pepa hapaha makal.iki e hoopuka ia nei ma ku olelo Beritania e ka Ahahui o na Keiki Misioiiari; ae hooponopono loeaia nei C. J- Lyons (Lainna.) Aole o na mea pili Misionari wnle no ke hoopuka .ia maloko olaila, aka, o ka hoopuka ana kekahi i kekahi niau kumumanao e ae. Ko iae nei makou o ka poe a pau i inahele nia ka olelo Berita~ nia, e pono e lawo ia, he hnahaa no ka uku, he $1 50 no ka makahiki hookahi. Ua hoopanee ia iho nei, kn holo ana o ka maiiuwn Laekawana i ka ua kanilehua'iloko o keia mnu la. Kc kumu nui pnhn oin hoopanee nnn, no ka riui o na moku e ku noi iloko o ke nwa, a mi> ka nui no hoi keknhi o na s«'la. Mnliu pnha o. ala nmi k« kuknhnlnke miiwni'na n tm moku okoholn e noho mni ann oin kn mea uwno. Ke Komisina Amkimka. —Mn kekahi nupepa o Knpulnkiko, e olelp una, ma kn mokuahi okn la 19 o Okntobu ihn nt'i, kn hnnlele ann iho n ko Komiaina Amenkn, Kenela Makuke ia Kaluponi, uo ka liolo anu aku mu kahuakai i Waaineiuna.