Ke Au Okoa, Volume IV, Number 5, 21 May 1868 — [Illegible] Hoike a ke Komite Malama Ola imua o ka Hale Ahaolelo. [ARTICLE]

[Illegible] Hoike a ke Komite Malama Ola imua o ka Hale Ahaolelo.

' I Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa, ) Faresideoa o ka Ab<iolelo. J /loha oe :—Ua waiho mai ko oukou Koi ka hoike aoa aku i ka lakou palnpala a hiki i keia manawa. alaila waiho aku, i ki.hana oui i hooili ia mai ai no ko lakou mwwo ana. Ia mea nui i ulu mai maluna o ka .713030 0 Ui oukou Komite, oia no na kumu e hana ia ; ti na mea e hoomaemae mau ai ina kulana maiaia ola o keia iehui. E pono e aoonoo mauno na hune o lakou iho, a liiki i ka manaWi e kono ia ai e mai imua o keia Ahahelo, a me ka lahui e nooooo ana no ka hanel Ke ala mai ke ano kanaka a me ke ma.ke ano ouio ke-kumu, ae hooponōiono hoi ma ke 200 lokomaikai i ka poe 1 loolia e ka poino, i waiho i#mai i ka malama e%a o ka lahui, a e keakea aku hoi e like me i ka emi ana o keia lahuikanaka. la ma ka waiho ana mai a ka Papa Oia i ta lakou Papa Hoike, ua waiho hoakaka nni ndi na mea i hanaia e ua Papa la, a me iia hipeua oia tnau hana ana Oiai, ma na kumūi kahea ia si ka Papa Ola e lawelawe, aia n<The m«u ano kue o na-manao, a ona kalakiini olelo ia. ua hookumu iamaluna ona mea i ,ke lea ole i ke ano. E huike aku no ko oukou Komite, mahope iho.o ko lakou jroonoo ;ma no keia mea, ua ku ka maliloia i ka Paresidena o ka Papa Oia a me kpa mau hīm, no ka hana a lakou i laai, a me na oia mau hoo- . I M|_:'".a v9 o noojana iaa e hiki ai ke itiair,<iSMa [ta pe&iaikai o ka iehulehu, he mau

mea p'ono ke hoaoia, a ua ike lea iā e ko ookou Komite, he mea nui no ka i hanaia ma na mea i lawelaweia e ka Papa iloko o na makahiki elua i hala aku nei, a maloko o keia hoike e hai aku no ke Komite i kekahi m»u m«a a lakou i manao ai he oono, i hookahuaia maluna 0 ka maa ana o ua Papa la i ka lawelaweana 1 ka lakou mau oihana. - Ka Halemai Pupule. O keia Hale, ua hek aku ko oukou Komite e nana. Ua kukuluia ma kahi oluolu o Kapnlamn, e kokoke ana i Honolulu nei; a ua manaoio ko oukou Koniite, ua malama kupooo loa ia. O ke Kahuna olaila, o Kauk» E. Hof-mana. Ua hui pu mai oia me kona akamai i kona lokomaikai ire ke aloha, ma ka lapauu ana i na niai, a u>i hana laulen maikai la lnkou, na mea a pau i waiho ia'aku malolo 0 konn malama ana ma ua Hulemai la. Ua maikai no na hale a me ka pa. He ■naemae, o he kupe 'o ka ai i hoolako ia ai i ko laila poe mai. Ua kokua ia ke Kahuna Lnpaau ma kana mau liana e Mi Davids.in, ka mea malama i na Halemai la, a oona ka mak.iukau a ke Komiie'i mnhnlo «i, a no na hana ana i lawelawe maikai ai, ke noi aku nei ko oukou Komite e hoomahuahua aku i kona uku. Ua huli oukou K<>mite no oa lono, he haawi la i ka poe mui ka narcotics (he laau hoomalulo kino), a ua ike lakou aohe kuniu oiaio oia mau ano lono. Ka lakou mea 1 ike no na hoopai ana, aole no la i oi akn mamua o na mea i manao ia, he kupono ia mau hoopai ana i kuniu e maliu mai ai na manao (īehena, a i kulike ai hoi ine na mea* ' ae ia aku e hanaia ma ia Halemai. Hookahi nne mea a ke Komite e hoopuka aku ai, e hookaowale ia i wahi knawnle okoa no ka poe maikni, a aohe e hoonoho pu ia me ka mea Malnuia, ina paha i elua bale maikai. i hiki ole ke kaiakalai olelo ia no ka waiho ana i nn Pupule ma kahi e hiki ai ia poe Pupule ke hemo aku me ka ike ole ia, a lilo ia i mea e poioo ai ka lehulehu Nolnila, ke hoike aka nei ko oukou Komite e hooko aku i ka haawina i noi ia mai ma kn bila. . Ka Hai.emai Moiwauine. Ua hele aku iio ko «ukou Koinile e nona i kn Hnlemni Moiwahine, a uu ike lakou i koim kulona muikai, a na malama pono ia. Ua moakuk.i, ua hana ia keknhi mea e manao •ile ana i ka p<>no e kekahi poe kanaka i hele m.i keiu Hnlemai, a lonu mai ka pomuikui i im' Hale la,.a he mea pono i kela a me keia hoaaloha o ka la'nui e imi aku e hoopau. Ain ma ka lima o ka poe na lakou e hooponopono i ua Halemni In, I.j puu d>il», n ho pono e hoolilo holookoa ia ma ka imi nna i na

hoopono maikai nna, i iko lea mai ai na kanaka Huwaii i na pomaikai oia rnea, be Halemai a me kona mau maloma ena. Kc manao Dei ko oukou Komite, e oi aku ka maikai ke hana ia e ua Halemai nei, ma ka hoao aaa e pale aku i na manao hoahewa wale o ka makaainana, a ma ia mea e hookuulana maikai ia ai ua Halemai nei. Ke hoike aku nei ko ouknu Komite, e hooko koke aku i ka haawina i Doi ia mai ma ka Bils. Ka Halemai o Kalihi. Ua hiki mai ko oukou Komite i kn noonoo ana no keia Halemai, a he lehulehu wale jia kuinu i kukuluia no ka hoolnolu ana i ka poe mai i waihoia aku malaila, no ka lapaauia aoa. Ua inaemae no ka Halemai, ka lakou ai a me ko lakou noho ana, ua maikai, a ua kupono. Alea, ua noonoo lakou o ka hoopaa ana i ka poe he lehulet& wale, me ka loaa pono ole o ka hooluolu ana me ka hooikaika ana, he kupono ole ia mea. Ma ka manao oko ouhou K<>mite, o ka pomaikai wale no i loaa mai ma kela Halemai, oia no ke kokoke ana aku i H.inolulu, rna kahi e loaa ai o ka lapaau pinepine ana, ama ka minaoio o ke Komite, ua oi loa aku ka pomaikai ma ke kukulu ia ana

oia Halemai, a ma ia mea e hookaawaie ia ai ka poe mai Lepera, a me ka'emi ana oia ano mai. Nolaila, aole anei he kupono 0 ka hookuu akea ena ae i ko lakou hooluolu ana e kupono ana no ka. oluolu a me ka pomaikai 0 ka poe mai. Nolaila, ua kulike ka manao o ko oukou Komite me na mea i waiho ia mai e ka Papa Ola e hoouna ia na inai lepera a pau i ka Halemai ma Molokai, aka, oiai ua ike aku ke Komite i ke kupono nui 0 ka noho maikai ana, ma ka pale ana aku i ka kulaha ana ae oia ano mai. Ua ike pu no hoi lakou ika hiina 0 ka noho maikai ana, o ka hoike mai ia poe ano mai i loohia ai, a aohe no hoi ma kekahi hewa o lakou e hoopoino ai i ka mai-. kai 0 ka noho'na, a hoonele aku hoi i ko lakou mau hele ana ma 0 a maanei me ka papa ole is aku. Aole no hoi e hiki ia kakou ke maliu ole aku i na noi a keia.poe i loohīa ai i ka poino maluna o ke alohaia aku e ka lahui holookoa. Ua hikii paa ia kakon ma a me keia manao 0 ka mahaloia a me ka hoomana, e hana i na mea a pgu ke hiki ia kakou ko lakou maha ame ko lakou oluolu. Nolaila, ke hai aka nei ko oukou Komite, e hoolako ia ma Molokai kekahi mau halo a me ka aina, a e haawi ia aku kela keia hooikaika*ana i kono ai ia iakoo e hoomaamaa mau ia lakou iho ma na hana mikiala e kupono.ai i ko lakou noonoo a me ka lawelawe ana. Ke manao nei ko oukou Komitc, he mea pono e kuai moku ka Papa Ola, a i ole ia e hoolimalima aku. e holoholo mau mawaena o Molokai a me mau pae moku e aku, me ka lawe mai poe i loo' Molokai< a oia poe i loohia o lakou ke malama ia. Mawaena o na hopena kaumaha e ulu mai &na, oia 00 ka hookaawale ana i na ohana me na makumaka, a b ko oukou Komite, aka, ua kono ia mai lakou e aku, he mea hiki ole ke alo ae. * I mea e pale ae ai ia mea, e like me ka mea hiki, e hookuu wale ia akuma kaaku ole no ka holo ana mai a me ka holo ana aku i Molokai, ona pilikana a me oa makamaka 0 ka poe i loohiu i kela <;"lne keia maoawa, a lakou e makemake ai e holo aku i Molokai, a e hele aku no ma ka Halemai e i'-.e ai, ma na manawa i hoakakaia .ma na rula 0 ka Halemai.

I mea e hoomahuahua ai i ka oihana mikiaia me ka mahiai, e lawe no ka moku i na hua o na mea kanu a ka poe mai Lepeia i ka Makeke ma Honolulu, me ka uku ukana haahan; a o na dala loaa mai, e hooliloia no ka powaikai oia mea nana i hooulu, (ka'ne a wahine,) a ina paha e hooliioia kekahi mea i hooulu ia e kekahi mea no ka. pono d kb Halemai, alaila, e uku ia uku. Oka hana no 'ooi a ka Luna o ka Papa, o ka hoao me ke nlakai ana i ka poe mai Leper» ma ka hooulu ana i na hua ai,. ka ipu haole, baka, a pela p;i no hoi me ka hanai manu, a me ka hanai puaa ana, a.pela aku.

0 ka hana no hoi a ka Lona o ka Papa, o ka hoao ine ke alakai ana i ka poe mai Lepera ma ka hooulu ann i na hua ai, ka ipu haole, ka baka, n pela aKu. A pela pu no hoi ma ka hanni ihaou, a me ka hanai puaa ana a pela aku.

O. ke keakea nui nae o ka hoihoi ana i na mai Lepera i Molokai, oia no ka nele i ke Kahunalapaau kupono ole, a ke koi ako nei ko oukou Komite e noonoo nui no ia kumu keakea. I hiki ai,ke, hana a hooko i keia mea, a me kekahi mnn mea e ae e pili ana i ka malama ola ana Ke hai nku nei' ko oukou Komite e hoolimalima ka Papa Ola i keknhi Kahi>oa hiki nne, 0 ke Kaliunn i mnhele i ka olelo Hnwaiu kn pono loa, a i imho nloha me ka lahui Haw»ii. a o knna hnna ka hele mau i kela n me kHa maliiun e oana ai i ka pne mai ma Molokai; a e hele oin i kola o ine keia hapaha makahiki i kekahi muu mokopuni aku, a ma na apnna. he nmu wahi hnle lnao lapaau k<» laila i kukulu ia no ka hauwi.imn uku i'ka lehulehu, i ka poe mni, a me ka poe i loohia, me ka inann e hookohu ai i mau luua no ka haawi ana n e kono aku i k» p<>e la ihkou ka m/ina mn in oi iu upann e hoemi ih<> i na mon Ino wale ii e hnna no hoi i k«k)ihi mau hana u ae e hoomaemue ni i ke kuluna Mulnma Ola o ka lihui. Oia ano kunaka i waiho ia nku ai ia i» ia mnnn, i kanaka n<>onoo hohonu u me ka ike; a he uno nui kono kulana ine k» mnna. Aku, ke manaoio nei innkou o kn hooinio unn mni o kona maa mnu in mana nui, lie moa kupono ia i na kumu Maluma Ola ona. He haon paakiki mi ke knu unn mnluna onu, ahe kupono ke uku pono ia oia. Ina e hoo-

ko pono ia kana mau hana, he mea nui no ia i ke Aupuni. I mea e hookoia ai keia mnu mea, i haawina nui i oi ae mainua o ka mea I noiia mai, ke kupono: aka, he mea maopopo aole wahi e ae e hiki ai ke hoolilo pono ia aku ".i. He nui na inea e hana ia ai i hiki ai ke paa mai i ka emi ana o ka lahui. Nolaila, ke hai aku nei ko oukou Komite, e haawi ia i $40.000 no keia mea, a e haawi pu ia aku i ka Papa ka mana e hooko pono ai i keia mau kumu. Ma ke kaanaponoana i na lilo, ke manBo nei makou, ua kupono keia haawioa. E haawi aku kakou i ka P3pa Ola i haawinadalo kopono, alaila, e hiki ia kakou ke hilinai maluna o lakou, no ka pomaikai o ka lahui. ona palapala hoopii i waihoia mni imua o keia Ahaolelo, a i haāwiia mai hoi i kooukou Komite, a ke manaoio nei makou, uaikeia ma ka makou hoike pohihihi ana. Ona hoopii moi ka poe mai Lepera mai, aole ia he maa hoohalahala, aka, he noi no ka lapaauia. Ke manaoio nei ko oukou Komite, ua hoomaikai ia ae ka malama ia ana o ka Halemai rah Molokai, malnlo o ka hooponopono ia ana e Mr &. Wrs Walsh, a e like me ka hiki ia lakou ke kaana pono, ua malaina ia lakou me nn lokomaikai e Miki ;ti ke noonoo ia. 0 keia mau mea a pau loa, ke waiho aku nei ko oukou Eomile * Me ka mahalo, JAMES Gr. W ILDEK, S. W Maheiona, P. Kanoa, G. W. Pilipo.