Ke Au Okoa, Volume IV, Number 6, 28 May 1868 — No Waimea mai. [ARTICLE]

No Waimea mai.

Anoai wale i na Kapena a rae na keiki ulelehua o "Ke Au Okoa," me ke aloha no. Ua hookipa sloha-ae nei oe i ka malihini, a ke hoohua aku nei—E-e eia mai. .HE OLELO WEHEWEHE IA IWIHILO. E īwihilo e—aloha pu kaua. Ua ibe aa i kou kukulu manao ma " Ke Au Okoa," Buke 111, Helu 48; o kou kumu manao no loko mai o na Hunahuna Huikan o ke " Knokoa." Eia kekahi hapa, " A ua hookipa maikai ia ena makaainana oia Aupuni Mokupuni, a pehea hoi ina e hiki mai ana t Hawaii nei, holo hele. ia no paha auanei." Kē ike nei aa, aia ma keia man lalani hope i uln mai ai ka 100. o kou •, mau manao Iokoino; a puhii ae la oe ia wai mulea maluna o kou lahuikanaka mai o a o. Penei, " A pehea hoi ina e hiki mai ana i Hawaii nei, holo hele ia no paha auanei." Ena hoa'loha mai o ao, ka poe akeakamai o na mea naauao, a noeau i ka noonoo i na mea hohonu, e noonoo mai oukon. He mau huaolelo ino loa no anei keia a ke Kuokoa i pane ae nei maluna ? He hoino, hoonaikola, a he hoopahēnehene ia Aliiolani Kamehameha V., wahi a Iwihilo. Pela anei ka oiaio ? Aole i» oke ano i ko'u manao ana, " Holō hele ia no paha auanei." Haina.' -.Ae paha, holo paha aole paha, aia no' i ka manao o ka Moi, ina e holo ia, pono no, ina e noho oia, oia iho la no, aia no i kona manao. Oia na haina maikai a ke Kuokoa, ao\e he pili iki i ka hoino a me ka hoonaukinki, a hoopahenehene ika Moi. Aole io no. 1. Kukala oe "U ! e noho iho ai ia oe i ka heko, na Beritania e olelo na ke anpuni i hanan alii, aole nau e ka noho kapae wale." Kahaha ! kapakeu lua kau olelo e like me ka wahine lili, opu awaawa i kana kane noho malie; pane aku i na olelo pakike, hoimi hewa e hakaka ai, a nahn aku i na keiki misionari i aloha ia. 2. Kokala oe. "Ke pohu wale la no paha o lana o oukou la ea, eia makon o lalo nei la ke popoi nei ina pali ke kai." E I-e, aohe kohu iki o ka pii ana o kou kai, o oe hookahi wale no kai pii ke kai, no kou omo mua i na manao ohumu, opu-kee-moa i na keiki misionari Amerika, oia ka mea i pii ai o kou kai. Ina makoa i ike he man ~ olelo kipi i ka Moi ka lakou, ina ua pii like ke kai mai Hilo a Niihau, aka, ua ike ae uei makon, he mau olelo maikai, nolaila, kohukohu ole ka pii ana ae o kou kai. 8. Kukala oc. "He mea manaonao ka hoomanao ana ae i ka amo malie a na maka o ko kakou Moi i a me ke kumakaia ia e ka poe palaualelo a kona mau makua i hiipoi ai." E Iwihilo e, aole pili iki o kan wehewehe ana i kou kumu manao, okoa ke kumu manao, okoa ka wehewehe ana. Eia kou kumu monao, " E holo hele ia no paha auanei." He kumn manao maemae io kou, aka, i kou wehewehe ana, ua hookomo wale mai oe i na welu aila pilau a ka opu ino, ame na manao ino he lehulehu, oia ka mea i pili ole ai kau wehewehe (1.) He ma J naonao no makou i ka Moi e noho aku nei, he aloha no i ka Moi, ina he mau olelo ino ka ke Kuokoa. 4. Kukala oe. " Pela no ka naheaa, e moe malie oia me ke oolea o kona kino i ke anu, ina e aloha oe iaia, a hahao iloko o kou poli, a mehana a nahu mai no ia oe, a pela no keia poe olelo ino." Pili pono keia hoohalike au i ka lahuikanaka o Hawaii nei. He naheaa io no oo e moo ana iloko o ke anu

a ka uaaupo a me ka ilihune pelapela; ak ha na haipule o Amerika ia oe, a hoopnmehana ia oe iloko o na pono kino, a me ka loaa ana mai o kou pakela naauao, a me na pono pili uhane ina makahiki he 48. Aooeka oi o keia moana ma ka nani, a me ka hanohano oi loa ma na mea pili kino; aka, kenahu aku nei oe i na misi<jnari Amerika, ka mea nana oe i hoopumehana mai, no kou momona ana, ua puipui oe e Hawaii; ua piha oe i ka momona, nolaila, ke nahu ikaika aku nei oe i kou mea nana i malama i na makahiki 48. 5. Knkala oe. " Kaino paha kaomeo ana ae mai loko mai o na makua hookohukohu Akua, a hana la hoi na keiki a lakou i na hana pono." Piha pono kou op.u i ka lili welawela ina keiki misionari Amerika. E Iwihilo e, e helu mai ana oe i na poino a na keiki misionari e hana ino nei i ka maluhia oka Moi ame kona Aupuni ? A helu oe. (1) He laikini moekolohe.. (2) He huilealea. (3) He koi ina kanaka e inu rama. (4) He hui hao wale ina aina oka Moi. (5) He hao wale ina bipi, lio ame na dala au. (6) He kipi ika Moi e pepehi. (7) He paipai i na kanaka e kipu ina Luna Aupuni a pau loa. Ina he oiaio keia papa helu au, ua hewa io lakou i ka hana ole i ka ke Akua pono, e like me na makua. Aole loa he pono o kau papa helu e Iwihilo; he 48 na makahiki, aole lakou i hana iki i ka mea kue i ka maln'nia o ka Moi, o ka'n e ike nei, o ka hookupaa i ka pono ina ka aina, e like me na kauoha a ke Akua. Ake alualu nei ma na wawae o na makuu pule Akua o lakou; e nana maioe e Iwihilo, e helu aku au, o H. H. Pareka, L. H. Kulika, 0. H. Kulika, A. 0. Polepe, S. C. Bihopa, T. G. Tatina, H. Binamu a me Pota Kelina. A pela no na kaikamahine o ,Miss Binamu a me Miss Emma Smith, apelaaku. Ke alakai nei lakou i keia hanauna hou i na kula Sabati, i hoopiha ia ai lakou i ka Aila Honua maemae o ka naauao a me na pono pili uhane. Ake huki palaka nei lakou i keia lahui i pii ikaika loa ae ka naauao; a oi ae maluna o kahi oioi o Kawaiahao, oia ka oiaio; nolaila, ua lalau kau olelo no ka hana ole o na keiki e li.ke me na makua pule Akua. 6. Kukala oe. "Ke apono nei au i ke Alii o Abisinia, o ka hana a na misionari, o ka malimali mua a|fu ma ka pono o ke Akua a mahope mai ke - E .< inake loa oe i ka pouli, a hoino oe i ka malamalama, oia awāawa ono ia oe, o ka ono awahia ia oe, o ka pilau wekoweko, he honi hoomau ia e oe, o ke ala pua rose, he pilan ia oe. oka olelo maikai ake Kuokoa, he kipi ia Aliiolani Kamehameha V., wahi an. 0 ka hoopii ino a lokimo, kumu pope o Kailua i Hawaii e kii mai ka mannwa Farani i keia aupuni, hoolei i ka pauda, 010 ia na pu, wawahi ia.na lako hale o ke Kiaaina (M.K.) lawe ia o Kamehameha moku e holo mai la 1 Tahiti, M. I. 1849—He maikai loaia ia oe ea, eia ka'u ia oe e Iwihilo, e hoi koke oe i Fatuhiva ame Butalitali. Aia a kaluaia oe me ka luau iloko o ka laulau laumaia, alaila eaioe i ka hua o kau olelo naaupo. ona kumu imi ola uhane, o lakou na koa wiwo ole a lesu i waiho ai ma ka honua nei, o lakou ka poe nana e wahi mua ka paliku paakiki ona lahui ma na aina Pegana, a loaa na haipule, na haumanā kula, nakulanui, na kanawai ame ka poe kalepa waiwai. He mau ukali keia mahope o na kumu imi ola uhane, aia a lawe mai o Binamu a me Tatina ma i ka lamaku o ka Baibala i Hawaii nei, alaila, mahope mai na pomaikai pili kino au e hoopononohu la. 7. Kukala oe. "No Ualana hoi o L. H. Kulika, e ake no i Hawaii uei, pehea la e noho akn ai i kahi e 010 ai ka eke." Ua aua ia oia e ka Papa Hawaii i mea e kokua ai i na hana o na aina e; a na ka Papa Hawaii e nku iaia e like me ka nui o kana hana ana, aole ou kaleana e nuku wale aku ai ia L. H. Kuliku, na ka Papa Hawaii no e olelo kana kauwa hana. Ua h»awi aku anei oe iaL. H. Kulika i na $500 i 010 ai kana eke ? Aole. Aole loa au dala i haawi aka iaia, waha-lelo wale aku oe iaia; ua like loa no oe me ka poe e nukunuku nei i na Luna Aupuni i ka 010 o ka eke i ka $5,000 o ka makahiki hookahi. ..He naaupo loa ia olelo, ua uku pono ke i na Kuhina e like me ka īlui o ka lakou hana; pela no ka Papa Hawaii e uku aku ai ia L. H. Kinika e like me ka nui o kana hana. Nolaila, mai olelo wale oe ia mea, aole au dala i haawi akn e 010 ai kana eke.

8. Kokala oe. " I pipili mai ai ka poe naaupo o lawe ia kahi welu Kuokoa." He 35 ae nei poha makahiki o ke kukoluia ana o keia ohenana e na misionari ma keia Paeaina, i mea e ike ai ka poe noean o keia lahai i na mea i hanaia ma ka ili o keia poepoe honna mai oa o. ona misionnri ke kumu o keia ohenana, he hou wale iho nei no Ke An Okoa. (1) Kumu Hawaii, (2) Lama Hawaii, (3) Ka Nonam.na, (4) jNh Elele Hawaii, (5) Kuokoa. Ua pipili kahiko ia keia mau ohenana e ka poe naaupo a me ka poe nanuao, i mea e hoopiha ai i ko lakon pnuwai iini i na mea hou; nolaila, ua malili keia olelo au no ka laweio o ka welu Kuokoa. CAole i pau.)