Ke Au Okoa, Volume IV, Number 15, 30 July 1868 — HE KANAWAI [ARTICLE]

HE KANAWAI

E HOOHOLO PONO AI KA HOOPON'OPONO AXA 0 NA Palena aina mamuli 0 ka hookohuīa'na 0 NA Ko:jisina XAN"A E HOOPON'OPONO I na Palena aina; a e hoakeaia'i KA MANAWA I HAAWIIA MA EE KaNAWAI I APONOIA I KA LA 23 o Aūgate, 1862, I KAPAIA "He Kanawai e Hoonohonoho ai i Poe Komisina nq na PaLENA AIN'A." 4 E hooholoia e ka Moi ame ka Hale Ahaolelo o ko Uawaii Pae. Aina i akoakoa iloko o ka Ahaoklo Kaukanawai o ke Aupuni: Pauku 1. Ma keia ua hoakeaia ka manawa i haawiia e h&na ai ko " Poe Kouiisina Palena Aina," i hoonohonohoia lakou mamuli o ke Kanawai i aponoia ma ka la 23 o Augate, M. H. Ua hoololiia ka manawa i haawiia ia lakou a hiki i ka la 23 o Aueate, M. H. 1874. 6 Pauku 2 Na ke Kuhina Kalaiaina me ke aponoia mai e ke Alli ka Moi, mahope iho o ka hooholoia'ua o keia Kanawai, e hookohu i houkahi Komisina a mau Komisina paha ona Palena Aina, e noho ma ia Oihana ma ka oluolu oke Kuhina. Aole nae e hookohnia kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i Komisina oi.-)'' io. Ahe mana ko ke Kuhina e pani i kaX kahaka ina i loaa ia mea ma ka make, kavnoopauia ana, a kumu eae paha. Aole no e oi ka nui o na Komisina mamua o ke Komisina hookahi no bela a me keia Apana hookolokolo, e hiki no nae ke huiia ma ka lima o ke Komisina hookahi he mau apana okoa. Pauku 3. oka poe mea Ahupuaa aina a Ili aina paha ua aeia lakon e hookomo i ko lakon palapala noi no ka hoakaka ana a me fea hooiaio ana o na palena o ko lakou mau aina, i kela. me keia manawa a hiki i ka la 23 o Augate, M. H. 1873. Pauku 4. oka poe mea Ahupuaa a Ili aiaa paha i loaa ole nae ia lakou ka palapala awada o na Luna Hoona Knleana Aina, a i ole ia o ka Palapala Sila Nui, a palapala hoolilo paha no ka Moi mai, aole hoi he palapala e hoakaka na palena oia aina o ia poe a pau, ua kauohaia lakon, iloko o na makahiki he elima, mahope o ka la 23 o Augate, 1868, e wāiho aku imua o ke Komisina o ka Apaua kahi e waiho ana ka aina, i palapala noi, e noi ana e hoomaopopoia a e hooiaioia na palena o ia aina e ke Komisina. a e kona hope paha nia ka oihana. Mahope oia palapala noi e hai aku ia i fea inoa o ka aina me na inoa o na aina e pili ana, me na inoa o ka poe Ona oia mau aina, ae hoakaka hoi ina palena o.ka aina i koiia ma ka palapala ana aina a ma ke ano e ae paha. Panku 5. Aia a loaa ike Komisina Aina ka palapala hoopii i oleloia maluua, alaila e hoi ae imua o ka mea a inau mea paha nona ka aina, a me ka poe mea aina e pili ana ia lakon, i ka manawa e hooloheia'i no ia aina. E ninaninau ke Komisina i na hoike a pan i laweia imaa ona. a e hele kino akn kela maInna o ka aina ke noiia mai e kekahi o na aoao elua, ama na ano e ae hoi e imi kela i mea e hoomaopopo ai ka pono oiaio o na palena aina. Aia a hoopuka ia ka olelo hooholo a 3?omisins, nana no e hoakaka : na palena i hooholoia ma ke ana maoli ana, ma he ano o ke kii o ka aina, a ma na hoailona palena paha, a ma kekahi hapa paha o keia mau mea, a ia lakou no ka niana e kaaoha aku e hanaia keia mau ana aina a hoailona paha, e like me ko lakou mea i manao ai he pono, a na ka poe hoopii na lilo a pau; aka, aole no e hiki ia lakou ke hoololi ae i kekahi palena i hoakakaia ma iloko o ka Palapala Sila Ndi, na palapala hoolilo mai ka Moi mai, a mai ka Papa Hoooa Kuleana mai paha. Pauku 6. Ina e hoohalahala kekahi no ka olelo hooholo o kekahi Komisina, alaila e hiki no iaia ke hoopii hou ae i fea Aha Kaapuni o ia Mokupuni, a i "ole ia imua o ka Aha Kiekie, a na fea aha no e hoolohe a e hooholo no ia hihla ma ka b&nako, a e hoolohe i na olelo o na hoike hou i laweia mai; afea hoi, oka mea nona fea aoao e hoopii ana pela, e hai g aku oia no kona hoopii ana imua o ke Komiāina, ilofeo o na la he kanakolu, mahope iho o ka hooholoia'na o ke Komisina, me ka hookaa mai i n3 koina a e waiho mai i palapala hoopaa no na koina e hiki mai aaa mahope, e like hoi me ka hana mau ana ma ka Aha Kiekie a me na Aha . Kaapuni na ka hoopii hou ana; aka hoi, ina ma ka aina e kekahi mea aina, aole hoi ona

hope kupono e hana nona maloko o keia — e hiki no iaia ke hoopii hou maloko o ka makahiki hookahi, mai ka hoopuka ana . o ka olelo hooholo. Panku t Ina i kekahi manawa ua hoopii ae kekahi e like me ka olelo o ka pauku malana iho, alaila ■ na ua JKomisiaa nei e hooili aku imua o ka Aha kahi i hoopii aku ai i ka moolelo o ia hihia a. me. ke kope o kana olelo hooholo; a e heluheluia ia mooolelo i mea huike, a e laweia ka olelo a na hoike i kakau oleia mamua, aole nae ka' na hoike e ae. Pauku 8. He mana ko keia man Komisina nei e hoohiki i na hoike, e hoopai i ka poe i hoowahawaha mai, e hoopanee i ka hana, e ke,ua i na holke, na buke me na palapala, a e hoopuka i na palapala hoomalu waiwai e loaa mai ai ke dala koina, e like hoi me ka mana e haawiia nei e ke Kanawai i na Lunakanawai lloomalu a me na Lunakanawai Apana. Paaku 9. Ina e waiho ole mai kekahi mea Ahupuaa a Ili aina paha i kona palapala noi imua o ke Komisina e like me na olelo o keia kanawai, a hiki aku i ka la 23 o Augate, M. H. 1873, e hiki no i ua Komisina nei k(» kena aku iaia, ke kauohaia pela e ke Kuhiiia Kalaiaina a e ka Loio, Kuhina alaiU na ke Komisina e hooholo a e hooīiio no ua paleua o ke Ahupuaa a Ili paha, a e auhau ia ka mea nona ia aina ma ka papalna o,na koina, no kona palaka; e hiki tfo naeiaia ke hoopii hou ae, e like me ka mea i hai ia nia ka Pauku 6 o keia kanawai. Pauku 10. Aole no i aeia ke Kuhina Kalaiaina a ke papaia nei mahope iho o ka hooooloia'ua o keia kanawai, e hoopuka i kekahi Palapala Sila Nui ma ka inoa mamuli o na olelo hooko o ka poe Hooua Kuleana Aina, ke ole i hoomaopopo lea ia ua ' palena o ka aina ma ua Palupaln Sila Nui nei. e like me ka mea i hooholoia e kekahi Komisina no na Palena Aina i hookohuia mamuli o keia kanawai, & o ke Komisina hookahi paha i mako aku nei, a o ka Aha Hookolokolo paha i kahi i hoopii hou aku ai. Pauku 11. Na kela Komisina keia Koe malama i mooolelo o kona mau bana a pau maloko o na buke i hoolakoia mai e ke Kuhina Kalaiaina, a i ka pau ana o na hana a ke Komiaioa, e hoihoiia'ku keia mau buke i ke Kuhina ana e malama. Pauku 12. E kukauia na palapala hooiaio o naiKomiaina uia ko pepa i hoailona pai ia e ke Aopuoi, i hoolakoia mai ai e ke Kuhina Kalaiaiaa; a na na Komisina no e ohi i hooVnhi d a la no kela a me keia palapala hooiaio

i hoopukaia eia, a e hawi aku i ke Kuhina Kalaia ina no kapono o ka Waihona Aupuni. Pauku 13. 0 na paiapala noi a pau'i waiho ia'kn me ke Komisina i hnokohuia mamuli o ke kanawai do ke Komisina Palena Aina, i aponoia rua ka la 21 o Inlai, M. H. 1866, me na mooolelo a pau oia Komiaina a liiki i kona wa i make ai, e hoihoi koke ia no ia mau mea maloko o ka lima o ke Komisiua nona ka mana maloko o keia kanawai. Paukn 14. B ukuia keia mau Komisina i umi dala pakahi uo kela me keia la a lakou e noho mai ai ma ka houponopono ana i na palena aini, a me na lilo pu o ka hele kino ana'ku e nana ika aina. Elua dala no kela me keia palapala hooiaio i haawiia; kanalima keneta no kela me keia haueri o na huaolelo maloko o ka hoakaka ana o na palapala hooiaio;ahe iwakaluakumamalima keneta no kela me keia haneri huaolelo maloko o fea mooolelo o ka hana. Pauku 15. Ma kela ame keia hoopii e ukuia na koina o ka mea hoopii ae ka mea pale paha, a i ole ia e maheleia paha iwaena o laua e like me ke kaulike a me ke kupono, aia no ia ika manao oke Komisina. E hiki no nae ke lioopii e like me na olelo maluna. Panku 16. E lilo keia i kanawai mai ka la aku i hooholoia'i, a o- na kanawai me na hapa kanawai a pau i kue i keia ua hoooania. Aponoia i keia la 22 o lune, M. H. IS6B. KAIIEHAMEHA R.