Ke Au Okoa, Volume IV, Number 16, 6 August 1868 — Na Pohaku Mabala he 66, o ka Buke i kapaia he Baibala. [ARTICLE]

Na Pohaku Mabala he 66, o ka Buke i kapaia he Baibala.

I ka Luna Hooponopono o Ke Au Okoa, a me na keiki hoonoho hua o ke'hu kai o Mamala. Aloha oukou. No ka lana o kuu manao e hoonna aku i keia kope i ko kakou nupepa, ,Ke Au Okoa, no ka wehewehe aoa i na Buke o ke Kauoha Kahikoa me ke Kauoha Hou, o ka Baibala i ko lakou ano ihoa me na - inoa o ka poe nana i kakau. P ka Baibala, he Bukemaikai ia, i kakauiae na Kaula a me na Lunaolelo, iloko o na makahiki 500, a ua paa ka Baibala hoiookoa. Nolaila, ina e makaikai kakon i na Buke i kakauia iloko o ka Baibāia, e ike no kakou, ua mahele pono ia na h<*oa, a me ka ioihi o manawa i kakania'i kela Būke keia Buke, a e maopopo ;no hoi ka nui o na Buke a kela mea keia mea i kakau ai. A ke manao nei paha kekahi poe, " o ka Buke Kinohi ka Buke mua loa' o ka .Baibala i kakania ai e Mose," ke hai aku oeiau aole. O loba ka- ' na. Buke mua |oa » kakau ai ma ka hale o lekelo kona makuahonowai, i ka B.C. 1,490,oia hoi ke ono o kana mau Buke. A no ka maheleia ana o na kanawai a pau ma kahi hookahi, ao§a moo!elo ma kahi hookahi, a pela'ku. Nolaila, ua lilo kaßoke o Kinohi i Bake mua naka Baibala. A ma ia Buke ko kakou-wehewehe mua ana, apela'ku. Kinohi.—Ua kapaia. ma ka olelo Hebera, he (Belegita,) o ka hoomaka ana no ia o ka olelo o ka Anotomifle 2,369 makahiki. A na Mose i kakau i ka B.C. 1,488, ma ka waonabele, i ka Aootomine 15 " . JPpkaaj»a.—Ua kapaia ma ka i>lelo Helene, he (Ekoza,) Ji ma ka olelo Suria, (Hewilikenota,) o ka moolelo ia o ka hele ana o ka Iseraela mai Aignbita aku. Ua kakauia e Mose i ka B.C. 1,486, a hiki i ka Anotomine 11, ma ka waōnahele. Oihanakahuna,—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Wigara,) he mooleloia no na kahuna. kiekie o ka lseraela, ua kakauia e Mose i ka B.C. 1,480, ma ka.waonahele, i kamakakahiki 4 o ka B.notomine. Nahelu.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Waiekahela, he moolelo ia o ka heln ana i na-wahi i hele ai ka Iseraela i na makahiki he 40-o ka Anoiomine,' ma ka waonahele, a na Mose i kakau i ka B.C. 1,470, a hiki i ka makahiki 7 okaAnotomin£ Kanawailua. —Ua kapaia ma ka olelo Hcbera, (Elehakepalema,) he moolelo ia o ka haawi alua ana mai o ka papa pohaku kanawai. a ua kakauia e Mose i ka B C. 1,448, a pau i ka 3 o na makahiki o ka Anotomine, ma ka. waonaheie, ma ka Bebeta Suria, Latina Suria, Helene Suria, be Penelikuka. losua.—Ua kapaia ma ka olelo Helene, (Isu,) a ma ka olelo Hebera, (Osi,) oia o Hosea. Nahelu 13:16. A mu ka olelo Suria, (iosua,) he moolelo ia o ka noho ana o ka poe ludaio ma Kanaana, a na losua no i kakau i ka B.C. ;1,430, aa kakauia ma ka hale pohaku ma Moaba, i na malamaelua. Lunakanawi,—He moolelo ie o ka noho aua o na Lunakanawai mamua o Na'lii, a ua tabauia e Samulu ma Gata, a paa i na la 7, i ka B.C. 1,056. Luea.—He moolelo ia o kana mau hana, a me'kona Hlo ana.i wahine n» Boata, ke .kupuna o Davida, a ua kakauia e Samuela ma Beteleheraa, ma ka olelo Hebora, i ka B.C. 1,053 1 Samuela. —He moolelo ia o Na'lii mno,. 0 ka poe lodaio,. o ssauJa a me Duvida, - a ua kopaia ma ka olelo Heleno, (ka Buke mua o Na'lii,) a na Samuela no i kakau ikaß C, 1,051.' 11, SAMUELA.—He moolelo ia o ka make anaoSaulaa me ka hope o ka noho ana o Davida. A na Natana i kakau ma ka olelo Hebera, a na Zndoka i hoopau loa i ka B C. 1,051. I Nalii,—Ua kakauia ma ka olelo Hebera, (Na'lii 3.) He moolelo ia o ka noho ana o Na'lii o ka Inda a me ka Iseraela, a me ka noho alii ana o Soloinona, & na Adoniia i kakau nia ka olelo Hebera, a na Ahitopela hoi 1 unuhi ma ka olelo Helene, i ka B.C. 889. II Naui.—He moolelo ia o ke koena 'lii o ka luda a me ka Iseroela, a na ldo i kakau ma.na olelo elua, Hebera a me Heleno, a na lehu a me Ezera i unuhi ma ka olelo Peregiā. II 13:22. I OiHißiui.—Di kapaia ma ka olelo La-

tina a me Helene, (P«lalibomeno.) Ho mooielo in mai a Adamu roai a hiki ia losia ke'lii hope loa, a na Ezera i kakau ma ka olelo Heber& ma Babulona, i ka B.C. 1,011. II Oihanalii.—Ua kapaia ma ka olelo Latina ame Hebera, (Palihomeno.) He moolelo ia mai ka maoawa ia Solomona a i ka paa ona ona ludoio ma Babulona, na Ezera i kakau i ka B C. 532. Ezera.—He moolelo ia o na kahuna kiekie a me na kenawai o ka Iseraela, a ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Etale,) a na Ezera no i kakau ma ka olelo Hebera ma Peresia, i ka B C. 450, a ma ka olelo Peresia a me ka olelo Aitiopa, a ua kakaaia maloko o ka hale alii o Alexagelete, oia o Dariu no Guta. Nehemia.—Ua kakauia e Alexagelete 2, oia o Dariu Lonotimanu, ko'lii o Peresia. He moolelo ia o ka leo alii i oili mai mai ka waha mai o Alexagelete, e hoi na lndaio e kukulu i ka pa o lerusalema, & na Kakoza i kakau ma ka olelo Peresia a me Suria, ika B.C. 420.

Eseteea.—Ua kakauia no ia e ke alii wahine, mai ka Mokuna 1 a hiki i ka 9, a o ka Mokuna 10, na M"oredekai i kakau, « o ke koena kakau o ke alii AhaJoero, oia o Daria Hutelape, ika B.C. 500. Ua unuhiia e Bereanekahele Ememusana, he kanaka Peresia, a un paa i ka B C 300. loba.—Ua kapaia keia Buke ma ka inoa o keia kanaka, ma ka olelo Hebera, (lobaba,) a o loba no hoi he alit no ia eo Edoma, ao koaa makuakane o Bela, noloko m»i o ka ohana a Esau. Kinohi 36;33. He molelo ia no ka-noho hoomanawanui ana i na pilikia. A na Moae i kakeu ma ka hale o lekelo ma ka olelo Hebera i ka B.C. 1,490. Halelu.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Kehilina.) He moolelo ia ma ka hoonani ana i ke Akua, a na Davida i kakan 124, a na Asapa 12, a na Hemana 1, a na Mose 1, na na keiki a Kora be 10, a na Solomoca 1, ana Etana 1. Aua kakauia ma ka olelo Hebera e Ahonpame lesutona, ikaß.C. 1,010. Solomona.—Ua kapaia ma ka oleio Hebera, (Balaperesi.) He mooleio ia no ka noiau, a na Rakoza i kakau i ka B C. 971. Kekahuna.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Kaheleta.) He moolelo ia ona kaoaka opiopio, a hiki i ka wa e oo ,ai,a na Kakoza i kakau ma ka olelo Hebera i ka B.C. 971/ Ke Mele a Solomona. —Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Ganatile.) He moolelo ia no ko lesu hoike ana mai i kona Ekalesia, a na Kakoza i k'akan i ka B.C. 971. Isaia.—-Ua leapaia ma ka olelo Hebera, (Isaiata,) a ma ka olelo Hawaii, (ka mea hooponopono oka Haku.) He mooielo ia no ka lesu mau hana a me kona pilikia mahope aku, a na ke alii o Manase i kakau i ka B.C. 694, a hiki i ka B.C. 754. lekemia.—Ua kapaia inv ka olelo Hebera, (laremeta,) a ma ka olelo Hawaii, (ka Haku nui matpua.) He mooleloia no ialoauaame ka hapu o na'lii oka luda, a me ka noho pio ana o lakou ma Babulona, a na Hilelia i kakau i ka B C. 552. Kanikau a lekeuia. —He moolelo ia o ka noho ana o na ludaio ma lerusalema, a ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Alahela,) a na Amosa i kakau ma ka oleio Suria, i ka B.C. 582. Aua hoonohonohoia ma na hua Hebera, mai ka Alepa a hiki i ka Akau. Ezekiela.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, Ezehiela,) kona ano maoli, (ka hoomaha oke Akua.) He moolelo ia o na hana aka poe ludaio ma Babulona, a oa leremia i kakau ma ka luakini ma lerusalema ma ka olelo Hebera, Suria, i ka B.C. 570. Daniela.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Kaneela,) a ma ka olelo Hawaii, (ka Luna- j kanawai oke Akua.) He moolelo ia o na wanana o na aupuni nui o ka honna nei a me ka hiki ana mai o ka Mesia, a na Aedenezo i 'kakau ma ka olelo Helene, Suria, i ka B.C. 603, a hiki i ku B.C 570. Hosea.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Osi,) a ma ka olelo Hawaii, (na Uhane.) He moolelo ia o na hana kue a ka poe ludnio, a na Hosea no i kakau ma !ta olelo Hebera, i ka B.C. 777, a hiki ika B.C. b9B. Aoke ano o keia wahi Kaula ma ka Baibala, he wahi Kaula uuku loa.

loela.—Ua kapaia ma ka olēlo Hebera, (Gove,) a ma ka Hawaii, (ka Haku Akua.) He moolelo ia oka hana ana o na'lii o ka Iseracla, a aana ao i kakau ma ka olelo Hebera, i ka B.C. 600. Amosa.—Ua kapaia ma ka olelo Hebera, (Emauta,) o Amosa, ho wahi Kaula no ia i kohoia iho e ke Akua, aohe A)a papa—kahuna , mai, be wahi mea hoiliili laau Sukam"rei, a he hanai hipa hoi. Amos. 7:13. Ua kakau ia keia Buke e Amosa i ka B.C. 789, maloko o ka hale alii o Amazia. C Āole i pau.)