Ke Au Okoa, Volume V, Number 14, 22 July 1869 — Ka Aha Kiekie. [ARTICLE]

Ka Aha Kiekie.

I kela puleak.' nei ka noho ana o na Jure no ka Aha Kiekie o koia Kau ; a o kekahi o nn hihia kaumaha, oia no ka hihia a ke'lii kue ia A. M. Kahalewai no ka hoohiki wahahee. Ke ano oin hihia. ua hopu ia o Bila Uwano no ke kuui ana i ka wai ona i kekahi mau kanaka Hawaii maoli. Ma ka hookolokplo ia ana oia hihia, ua hoike ua mau kanaka. la, nā ka mea k'uai rama i hoolako mai ia laua me ka wai ona, ma ka aoao laua o ke alii. Ma ka aoao pale hoi, ua kukuluia mai 0 Hon. A. M. Kahalewai, a ua hai mai oia ma kana hoike ana, ua hai mai ia ia ua mau kanaka la mawaho iho o ka Hale Hookolokolo, aole ka hale lioainu o Bila Uwanu ka rama 1 hoolako ia mai ai laua. No ka manao paha -o ke Kahu o ka Aha- Hoomalu, ua hilinai nui oia ma ke kulana o ke ano kanaka e like me ko Kuhalewai, ua oi loa kana olelo hoike mamua o >ia hoike ona elua a na kanaka, nolaila ua hookuu ia ka mea nonn ka hale kuai rama. Aka, mahope iho o ka hookuu ia ana, ua ninau hou ia na kanaka elua, no ka oiaio a me ka ole o ko laua hui kamailio ana me Kahalewni ; a ua hoole loa mai laua, aole laua i kamailio pu iki me Kahulewai. INo ia mou, uq hopu ia o A. M. Kahalewai no ka hoohiki wahnhee ; jk ma ka hooholo ana o ke Jure, ua ahewa ia oia ; a ua noi aku kona mau loio e hoopaapaa kanawai no ka ahewa a ke Jure. A keia pule ae, e waiho aku no makou i ka moolelo oia hihia. 0 ka lua o ka liihia, he wahine opiopio, o Knilihao ka inoa (o Pauelua kekahi). Ua hjopai ia oia. Ke kolu o ka hihia, no na mea e pili ana i ka oiaio a me ka ole o ka noho'na kaikamnhine hanai o Knonopa na Puhulahua a mo Nukunpa i make aku nei. Ua nui na hoike ma ka aoao kuo a me ka aooo kokua i lawe i'a mui ; a i hnawi hoi i ka lakou niau olelo'hoiko e pili ana no ia hihia. Ma ka noonoo ann o kc Jure, ua apono lakou i ke ano he kaikamnhine hnnai oa .Nakuapa ma i make aku nei. Oko ano nui nne oka hihia, no na mea 0 pili ana i ka wniwai o ua o Nukuapa mn, ke ike pono ia ae ka hooilina. Ako, he mnu mea e ne no kokahi e kue ana i ua hooilinn la 1 ike ia. Oiai nae, aole i. hoomaopopo ia ka io maoli o ka wniwni, eia.wale. no i na lalu kahi i apa ai, mo he mea la, e puehu ana kekahi hapa oia waiwai i ku p ikoke o na loio, a me na lilo i ka Aha ; a koe mai paha ka hapa e koe, e ane uuku ana no paha-. Ika Poaha o keia pule iho noi, noho ka poe Jure haole, o noonoo no ka hihia a ko lii kuo ia Frank Barauiiu, no ke kuai ana i ka waiona, aole i ao ia ka hapa ana i kuai ai, maloko o ko.na palapala ae. Mir ka noonoo ana o ke Jnre no ia hihia, ua hoomau ia ka hoopai o ka Aha Hoomalu. 0 ka lua o ka hihia imua o na Jure haole, ,o ke 'lii kue ia Penberton o Waiahole, no ,ke kuai waiona i na kanaka Hawaii. Ma ka liooholo ana o na Juro haole i keia hihia, elua o lakou i komo iloko o ka rumi, aole i , liko loa ko lokou inanao, ehiku no ko hooknu a eliina no ka lioopai ; a ua waiho pu wale ia.